Jehoova Na Baŋ Soŋ Teŋ Ka Te Taa Popeɛloŋ Meŋɛmeŋɛ

1-2. (a) Bo yɛlɛŋ maŋ pɔgrɔ noba zenɛ ŋa? (b) Bo yɛlɛ teŋ na zanne a zannoo ŋa poɔŋ?

ZENƐ ŋa, noba yaga maŋ boɔrɔŋ ka ba taa popeɛloŋ wagre zaa. Kyɛ, lɛ zaa ba naŋ moɔrɔ, ba ba maŋ taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ. Noba yaga enne kyoɔrɛɛŋ, ka lɛ vɛŋ baŋ teɛre ka ba daaŋ koŋ baŋ lɛ taa popeɛloŋ zaa. Jehoova puorebiiri mine meŋ maŋ tuoree a yɛlɛ ama taa. Te be la a donɛɛ “bebi-baare saŋa,” azuŋ, te baŋɛɛŋ ka te na tuoree yelkpeɛne naŋ na e “kpeɛŋaa yaga” ko te ka te are a noɔreŋ.—2 Tim. 3:1.

² Bo yɛlɛŋ na baŋ vɛŋ ka te popeɛloŋ baare? Bo yɛlɛŋ na baŋ soŋ te ka te leɛ taa popeɛloŋ? Te na nyɛɛ a soorebie ama nɔɛ iribo a zannoo ŋa poɔŋ. Kyɛ, nembuoŋ na baŋ ko te popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ? Yɛ vɛŋ ka te de a soorebiri ŋa piili neŋ a zannoo ŋa yɛlɛ.

NEMBUOŊ NA BAŊ KO TE POPEƐLOŊ MEŊƐMEŊƐ?

3. Bo ka boma na Jehoova naŋ maale na wuli te a kyaaroo? (Kaa a fotori.)

³ Jehoova maŋ taaɛ popeɛloŋ wagre zaa. O boɔrɔŋ ka te meŋ maŋ taa popeɛloŋ. Ka hooŋ leɛ kaa Jehoova bonmaalee, ho na nyɛŋ ka Jehoova eɛ popeɛloŋ soba. Hooŋ leɛ kaa a teŋsare ŋa te naŋ zeŋ o zu na soŋ, nyɛ kala veɛle naŋ ŋmaa gyeere te, nyɛ lɛ na dunni naŋ maŋ vara kyinne a deɛnɛ, ane bondi-noɔ̃ne te naŋ maŋ nyɛ di. A yɛlɛ ama zaa wuleeŋ ka Naaŋmen sereŋ nɔŋ teŋ, a boɔrɔ ka te wono zemmo noɔ̃.

Wɔɔ bile: Image © Romi Gamit/Shutterstock; penguin bonbilii: Vladimir Seliverstov/500px via Getty Images; bobilii: Rita Kochmarjova/stock.adobe.com; dolphin ayi: georgeclerk/E+ via Getty Images

4. (a) Bonso ka Jehoova naŋ taa popeɛloŋ aneazaa ka o nyɛrɛɛ yelfaare yaga naŋ erɛ a donɛɛ poɔŋ? (b) Bo sommo ka Jehoova boɔrɔ ka o de ko te? (Yieme 16:11)

⁴ Jehoova nyɛrɛɛ yelfaare ane dɔgɛɛ na zaa noba naŋ dire a donɛɛ ŋa poɔŋ. Kyɛ, a Baabole yeleeŋ ka Jehoova la “a popeɛloŋ Naaŋmen.” (1 Tim. 1:11) Jehoova ba vɛŋ ka yɛlɛ na oŋ nyɛrɛ a donɛɛ poɔŋ na vɛŋ ka o popeɛloŋ baare. Jehoova meŋɛ narɛɛ bebiri kaŋa biŋ, oŋ na wa iri a yelfaare ŋa zaa bare. Azuŋ, o baŋɛɛŋ ka a yelfaare ŋa koŋ kɔɔre kyɛ baare. Jehoova di la kannyiri a kyɛnlɛ bebiri na oŋ na iri woore ane dɔgɛɛ zaa bare tegitegilɛ. Kyɛ, pampana ŋa yɛŋ, Jehoova baŋɛɛ lɛ na yelfaare naŋ be a donɛɛ poɔŋ naŋ dɔɔnɔ te aseŋ, azuŋ o boɔrɔŋ ka o soŋ te. Sobuoŋ? O maŋ soŋ teŋ teŋ taa popeɛloŋ. (Kanne Yieme 16:11.) Yɛ vɛŋ ka te nyɛ lɛ na Jehoova naŋ soŋ Yezu oŋ taa popeɛloŋ.

5-6. Bonso ka Yezu taa popeɛloŋ?

⁵ A yi noba na zaa Jehoova naŋ maale na poɔŋ, Yezu la neɛ naŋ taa popeɛloŋ yaga. Yɛlɛ ayi mine zuŋ te yeli lɛ. A dɛndɛŋ soba, Yezu maŋ erɛɛ yɛlɛ aŋa o Saa Jehoova, azuŋ oŋ maŋ taa popeɛloŋ. (Kol. 1:15; 1 Tim. 6:15) Ayi soba, Yezu neŋ Jehoova deɛ yuomo teŋ koŋ baŋ sɔre a laŋ e yɛlɛ.

⁶ Ane meŋ, Yezu maŋ erɛɛ yɛlɛ zaa o Saa naŋ boɔrɔ, azuŋ oŋ maŋ taa popeɛloŋ wagre zaa. (Yeng. 8:​30, 31; Gyn. 8:29) Saŋa na Yezu naŋ wa a teŋɛzu a di yelmennoŋ te ta a baaraa na, a da vɛŋɛɛŋ ka Jehoova poɔ pɛle yaga, ka lɛ vɛŋ oŋ ko Yezu maaloo yaga.—Mat. 3:17.

7. Boŋ na baŋ soŋ te ka te taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ?

⁷ Jehoova zie ka popeɛloŋ be, azuŋ ka teneeŋ tagra peɛlɛ Jehoova te na taaɛ popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ. Ka teneeŋ maŋ zanna Jehoova yɛlɛ, a tɔglɔ o gyog-sonne na, a na vɛŋeŋ ka te maaleŋ taa popeɛloŋ yaga. Ka teneeŋ wa erɛ Naaŋmen boɔbo, a maŋ vɛŋeŋ ka o poɔ pɛle ne te. Lɛ maŋ vɛŋeŋ ka te meŋ poɔ pɛle.a (Yiem. 33:12) Kyɛ, saŋa kaŋa te popeɛloŋ na baŋ baareŋ, kyɛbee ka te taa posãã wagre kɔɔroo kaŋa poɔŋ. Lɛ wuleeŋ ka Naaŋmen ba lɛ nɔŋ te yɛlɛ bee? Ai, lɛ naane. Te eɛ noba naŋ ba pɛgeyi, azuŋ yɛlɛ mine na baŋ eŋ a dɔŋ te suuri, a vɛŋ ka te poɔ sãã, ka te enne meŋ kyoɔre. Jehoova baŋɛɛ lɛ. (Yiem. 103:14) Yɛ vɛŋ ka te di dama a kyaare yɛlɛ naŋ na toɔ̃ vɛŋ ka te popeɛloŋ baare, ane yɛlɛ teŋ na toɔ̃ e a leɛ taa popeɛloŋ.

TA WA VƐNƐ KA YELZAA SÃÃNA HO POPEƐLOŊ

8. Ka teneeŋ wa tuoro yelwonii te zemmo poɔŋ, bo yɛlɛŋ na baŋ pɔge te?

⁸ 1. Zemmo yelwonii. Saammo bɛrɛ, naŋ, baaloŋ, ane nyaammo na toɔ̃ vɛŋeŋ ka te popeɛloŋ baare. Ka noba mineŋ wa dɔgrɔ te Jehoova puoruu zuŋ, a na toɔ̃ vɛŋeŋ ka te popeɛloŋ baare. Saŋa kaŋa a yelwonii ŋa maŋ dɔɔnɔ teŋ yaga, bonso te koŋ baŋ e yelzaa a leɛre a yɛlɛ. A Baabole yeleeŋ ka: ‘Ka sukyiriŋ wa taa posãã, o soba poɔ maŋ sããmeŋ.’ (Yeng. 15:13) Babis eɛ a lantaapuoruu neŋkpoŋ kaŋa. O yɔɔ, o ma neŋ o saa da kpieŋ yuomo anaare mine kpakyagaŋ. Ŋaaŋ oŋ yeli: “N da teɛrɛɛŋ ka N eɛ N yoŋ, ka neɛzaa meŋ koŋ toɔ̃ soŋ ma. Saŋa kaŋa a yɛlɛ maŋ dɔɔnɔ maŋ yaga zaa, bonso aneazaa ka N da moɔrɛɛ N moɔbo zaa kyɛ N da ba nyɛrɛ wagre korɔ N yɔɔ, N ma neŋ N saa a te ta bebiri na baŋ kpi na.” Yelmeŋɛ zaa, zemmo yelwonii na toɔ̃ vɛŋeŋ ka te enne zaa kyoɔre.

9. Bo yɛlɛŋ na baŋ soŋ te ka te leɛ taa popeɛloŋ? (Jeremaiya 29:​4-7, 10)

⁹ Bo yɛlɛŋ na baŋ soŋ te ka te leɛ taa popeɛloŋ? A dɛndɛŋ soba, aseŋ ka te baŋ ka yɛlɛ mine bebeŋ, lɛ zaa te naŋ erɛ kyɛ te koŋ baŋ leɛraa. Azuŋ, a ba seŋ ka te maŋ vɛŋ ka a yɛlɛ dɔɔnɔ te yaga zaa te gaali. Ayi soba, aseŋ ka te taa bareka puoruu gyogo. Noba naŋ ba puoro Jehoova maŋ boɔrɔŋ ka te teɛre ka, aseŋ ka yɛlɛ kyɛnɛ soŋ zaa te zemmo poɔŋ sɛre teŋ na baŋ taa popeɛloŋ. Kyɛ zirii la. Aŋa mannoo poɔŋ, saŋa na baŋ da nyɔge a Izerayɛl biiri gaaneŋ Baabilɔŋ na, Jehoova da yelko baŋ ka ba mɔɔ a zeŋ a paaloŋ a erɛ lɛ zaa ba naŋ boɔrɔ. (Kanne Jeremaiya 29:​4-7, 10.) Bo teŋ na baŋ zanne yi be? Maŋ moɔrɔ ka ho nyɛrɛ yelsonne naŋ erɛ ho zemmo poɔŋ, a de ho teɛroŋ eŋ ana yɛlɛ na poɔŋ. Baŋ ka Jehoova meŋ na soŋ boŋ. (Yiem. 63:7; 146:5) Te yɔɔpɔge Effie nyɛɛ accident, ka lɛ vɛŋ oŋ koŋ baŋ lɛ kyɛŋ. O yeleeŋ ka: “Jehoova, N booree deme, ane a lantaapuoruu noba maŋ sonnɔ maŋ yaga zaa. N boɔrɔŋ ka N meŋ erɛ yɛlɛ naŋ wuli ka N niŋe paalɛɛ yɛlɛ na baŋ erɛ korɔ ma na. Azuŋ, N maŋ moɔrɛɛ N moɔbo zaa ka N taa popeɛloŋ.”

10. Bonso teŋ na baŋ taa popeɛloŋ aneazaa ka te tuoree yelkpeɛne?

¹⁰ Ka tenee bee te booree demeŋ wa tuoro yelkpeɛne, kyɛbee ka yelfaareŋ pɔge te, kyɛ te na baŋ taaɛ popeɛloŋ.b (Yiem. 126:5) Bonso teŋ yeli lɛ? Ananso la ka, yɛlɛ naŋ erɛ te zemmoŋ naaneŋ maŋ vɛŋ teŋ taa popeɛloŋ. Maria eɛ paaneɛ. Ŋaaŋ oŋ yeli: “Ka teneeŋ wa taa yelwonii kyɛ te naŋ maŋ taaɛ popeɛloŋ bonso, te ba maŋ inni nɔɛ na Jehoova naŋ eŋ na yɛlɛ. Lɛ ba wuli ka te ba maŋ ŋma neŋtaŋ, kyɛbee a manne yɛlɛ naŋ dɔɔnɔ te na ko noba. Kyɛ, a wuleeŋ ka te baŋɛɛŋ ka Jehoova na soŋ teŋ ka te taa popeɛloŋ.” Leɛteɛre meŋ ka, lɛ zaa yɛlɛ naŋ e kpeɛŋaa aseŋ pampana ŋa, lɛ naane aŋ na waa tegitegilɛ. A koŋ kɔɔre, Jehoova na iree yɛlɛ zaa naŋ dɔɔnɔ te suuri, a maŋ vɛŋ ka te popeɛloŋ baare na bare kpɛlɛŋkpɛlɛŋ.

11. Sobuo ka bitontona Pɔɔl ewuli soŋ na na baŋ eŋ bo faŋa?

¹¹ Ka teneeŋ ba kaa soŋ, te na baŋ piili teɛrɛŋ ka yelkpeɛne na teŋ tuoro na wuleeŋ ka Jehoova ba lɛ nɔŋ te yɛlɛ. Jehoova puorebiiri mine naŋ da puoruu yelmennoŋ poɔŋ meŋ da tuoree yelkpeɛne yaga. Ka teneeŋ maŋ teɛre ba yɛlɛ, ana soŋ teŋ yaga. Aŋa mannoo poɔŋ, ho teɛrɛɛ yɛlɛ naŋ pɔge bitontona Pɔɔl? Yezu meŋɛ la da kaa iruu ka o moɔle a duorisoŋ ko “a Nemboore-yobo ane a namine ane a Izerayɛl noba.” (Tom. 9:15) Nyɛ toŋ tegroŋ Yezu naŋ de eŋ Pɔɔl nuuriŋ. Kyɛ, Pɔɔl da tuoree yelkpeɛne yaga o zemmo poɔŋ. (2 Kor. 11:​23-27) Yelkpeɛne na Pɔɔl naŋ da tuoro na wuleeŋ ka Jehoova da ba lɛ nɔŋ o yɛlɛ bee? Te baŋɛɛŋ ka ho iree a noɔre ka ai. Pɔɔl kannyiri diibu na da wuleeŋ ka Jehoova maaloo be la o eŋɛŋ. (Uro. 5:​3-5) De Pɔɔl yɛlɛ na manne neŋ ho zemmo yɛlɛ a nyɛ. Nyɛ, ho naŋ arɛɛ kpeɛŋaa a puoro Jehoova aneazaa ka ho tuoree a yelkpeɛne ŋa zaa. Lɛ eɛ sieree naŋ wuli ka Jehoova nɔŋɛɛ ho yɛlɛ yaga zaa.

12. Ka teneeŋ ba toɔ̃ ta yɛlɛ na teŋ de biŋ te nimitɔɔreŋ Jehoova puoruu poɔŋ, bo yɛlɛŋ na baŋ pɔge te?

¹² 2. Saŋa na teŋ ba lɛ toɔ̃nɔ tonɔ toma yaga Jehoova puoruu poɔŋ. (Yeng. 13:12) Te nɔŋɛɛ Jehoova, a boɔrɔ ka te maŋ puoruu bareka neŋ yelsonne na zaa oŋ erɛ korɔ te na. Azuŋ teŋ maŋ de yɛlɛ biŋ te nimitɔɔreŋ Jehoova puoruu poɔŋ. Kyɛ, ka te zemmo yɛlɛŋ wa leɛre, ka lɛ vɛŋ ka a e kpeɛŋaa ka te ta yɛlɛ na teŋ de biŋ te nimitɔɔreŋ na, a na toɔ̃ vɛŋeŋ ka te poɔ sãã. (Yeng. 17:22) Holly eɛ paaneɛ. Ŋaaŋ oŋ yeli: “N boɔrɔŋ ka N gaa a Naaloŋ Duori-enneba Sakuu, a gaa paaloŋ yuo a te toŋ Jehoova toma, kyɛbee a te soŋ mɛ a Ramapo zie na. Kyɛ, N zemmo yɛlɛ leɛrɛɛŋ, azuŋ N koŋ baŋ lɛ e a yɛlɛ ama kaŋa zaa. N eŋɛ zaaŋ da kyoɔre. Ka hooŋ boɔrɔ ka ho toŋ toma ko Jehoova, a kyɛ ba toɔ̃nɔ erɛ lɛ, a maŋ vɛŋeŋ ka ho eŋɛ zaa kyoɔre.” A yɛlɛ ama taa maŋ pɔgɛɛ Jehoova puorebiiri yaga.

13. Ka ho zemmo yɛlɛŋ ba korɔ bo sori ka ho toŋ toma yaga ko Jehoova, bo yɛlɛ hoŋ na baŋ de biŋ ho nimitɔɔreŋ?

¹³ Bo yɛlɛŋ na baŋ soŋ te ka te leɛ taa popeɛloŋ? Leɛteɛre ka Jehoova ba kaara soriŋ ka te maŋ erɛ yɛlɛ naŋ gaŋ te faŋa. Toma na teŋ maŋ yi te sukyiriŋ a tonɔ korɔ Jehoova la maŋ vɛŋ teŋ e neŋtegrɛ o nimitɔɔreŋ. Jehoova boɔrɔŋ ka te dire yelmennoŋ koroo, a baŋ te e ta zie meŋ. (Maik. 6:8; 1 Kor. 4:2) Gyog-sonne na teŋ taa la maŋ vɛŋ ka Jehoova nɔŋ te yɛlɛ, kyɛ a ba e yɛlɛ na teŋ na baŋ e na. Azuŋ, a ba seŋ ka te ŋmeɛrɛ te menne a moɔrɔ ka te erɛ yɛlɛ naŋ gaŋ te faŋa.c Ka yɛlɛ mineŋ vɛŋ ka a e kpeɛŋaa ko bo ka ho tonɔ yaga korɔ Jehoova, leɛ de ho teɛroŋ eŋ yɛlɛ na hoŋ na baŋ e eŋɛŋ. Aŋa mannoo poɔŋ, ho na baŋ deɛ wuluu naŋ seŋ neŋ ko baapaalba, kyɛbee ka ho maŋ eŋnɛ neŋnyaane naŋ be a lantaapuoruu poɔŋ faŋa. Ho na baŋ te puoree ho yɔɔmine a maŋ eŋ ba faŋa, kyɛbee ka ho boɔle ba fone zuŋ, kyɛbee a toɔle ba message a de eŋ ba faŋa. Ka hooŋ de a yɛlɛ ama biŋ ho nimitɔɔreŋ a moɔrɔ ka ho ta a, Jehoova na soŋ boŋ ka ho taa popeɛloŋ. Ta wa inne meŋ ka a donpaalaa poɔŋ, te na taaɛ apoɔsoe yaga ka te toŋ toma yaga ko Jehoova. Holly te naŋ manne o yɛlɛ na lɛ yeleeŋ ka: “Ka N eŋɛŋ wa kyoɔre, N maŋ leɛteɛrɛɛ N meŋɛ ka, ‘N taaɛ teɛretɔ ka N na nyɛɛ nyɔvore naŋ ba taa baaraa.’ Ana saŋa na, Jehoova na soŋ maŋ ka N toŋ toma yaga a koo.”

14. Bo yɛlɛ mine la na baŋ lɛ vɛŋ ka te popeɛloŋ baare?

¹⁴ 3. Meŋɛ nɔŋ te gaali. Ka hooŋ gaa intanɛt zu, ho na nyɛɛ noba mine naŋ maŋ erɛ ba yɛlɛ aŋa ba naŋ taa popeɛloŋ, bonso yɛlɛ naŋ na vɛŋ ka ba taa popeɛloŋ yoŋ baŋ maŋ erɛ. Ka teneeŋ ba kaa soŋ, ba yel-eree na na toɔ̃ vɛŋeŋ ka te meŋ teɛre ka teŋ na maŋ pɛlɛ te niŋe, a daara boma yaga, kyɛbee a tuuro soe gɛrɛ ziiri tɛɛtɛɛ la na baŋ vɛŋ ka te taa popeɛloŋ. A ba e faa ka te wono zemmo noɔ̃. Jehoova maalɛɛ a bonsonne ŋa zaa ka a korɔ te popeɛloŋ. Kyɛ, ka teneeŋ ba kaa soŋ yɛlɛ na teŋ teɛre ka a na baŋ ko teŋ popeɛloŋ na, na baŋ vɛŋeŋ ka te popeɛloŋ baare. Eva eɛ paaneɛ. O yeleeŋ ka: “Ka hooŋ nɔŋ ho meŋɛ te gaali, a erɛ yɛlɛ naŋ na korɔ bo popeɛloŋ yoŋ, ho niŋe daaŋ koŋ pa zaa.” Meŋɛ nɔŋ te gaali na baŋ vɛŋeŋ ka te popeɛloŋ baare, ka lɛ vɛŋ ka te teɛre ka te ba taa tɔnɔ zaa.

15. Bo yelnimizeɛ teŋ na baŋ zanne yi Naa Soolomoŋ yɛlɛ na poɔŋ?

¹⁵ Naa Soolomoŋ da de la o meŋɛ eŋ yɛlɛ naŋ na baŋ koo popeɛloŋ yoŋ eŋɛŋ. Te na baŋ zannɛɛ yelkaŋa yi o zieŋ a kyaare yɛlɛ naŋ maŋ yi a poɔŋ wa. Soolomoŋ saŋa na, o da eɛ yɛlɛ zaa naŋ na baŋ koo popeɛloŋ. O da maŋ diree bondi-noɔ̃ne, a kyɛllɛ yiel-noɔ̃ne, a da bonsonne zaa o naŋ boɔrɔ. Kyɛ, a boma ama kaŋa zaa da ba vɛŋ oŋ taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ. Soolomoŋ meŋɛ da yeleeŋ ka: ‘Nimiri ba tigrɛ neŋ nyaabo. Toorii meŋ ba tigrɛ neŋ wommu.’ (Ikil. 1:8; 2:​1-11) Noba mine maŋ teɛreŋ ka ka ba naŋ taa libie a erɛ lɛ zaa ba naŋ boɔrɔ, lɛŋ na vɛŋ ka ba taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ. Kyɛ zirii la. A boma ama koŋ toɔ̃ vɛŋ ka te taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ.

16. Ka teneeŋ maŋ sonnɔ te taaba, sobuo aŋ na baŋ vɛŋ ka te taa popeɛloŋ? (Kaa a fotori.)

¹⁶ Bo yɛlɛŋ na baŋ soŋ te ka te leɛ taa popeɛloŋ? Yezu yeleeŋ ka: “A e la maaloo yaga ka ho tere a gaŋ ho naŋ derɛ.” (Tom. 20:35) A lantaapuoruu neŋkpoŋ kaŋa ba naŋ boɔlɔ Alekos yeleeŋ ka: “N maŋ erɛɛ yelbilii bilii a sonnɔ N taaba. Lɛ maŋ vɛŋeŋ ka N teɛroŋ be ba eŋɛŋ, azuŋ N maŋ taaɛ popeɛloŋ.” Bo yɛlɛ hoŋ meŋ na baŋ e ko ho taaba? Ka hooŋ wa baŋ ka neɛ kaŋa eŋɛ kyoɔrɛɛŋ, mɔɔ a emoo faŋa. Ho koŋ baŋ iri yɛlɛ naŋ kyoɔrɔ o eŋɛ na bare, kyɛ ho na baŋ mãã la ho meŋɛ a kyɛlle woŋ o yɛlɛ. Ka hooŋ de ho meŋɛ eŋ o gbɛbɔgriŋ, a yi nimimaaroŋ poɔŋ a leɛteɛroo ka o de o tuo-tegrɛ dɔgle Jehoova zuŋ, a na dii la o sukyiri. (Yiem. 55:22; 68:19) Ho na baŋ lɛ somooŋ ka o nyɛ ka Jehoova ba gyɛ o bare. (Yiem. 37:28; Aiz. 59:1) Ho gba na baŋ eɛ yelkaŋa a de soŋ o soba. Aŋa mannoo poɔŋ, ho na baŋ maalɛɛ bondirii koo, kyɛbee ka ho beɛloo ka o gaa te e yɛlɛ mine. Ka ho ne o laŋ gaa a naaŋ moɔloo, a na emooŋ faŋa yaga. Tere sori ka Jehoova tu ho zie a eŋ o soba faŋa. Ka teneeŋ maŋ de te teɛroŋ eŋ lɛ na teŋ na baŋ e a sonnɔ te taaba, a na vɛŋeŋ ka te taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ.—Yeng. 11:25.

17. Ka teneeŋ boɔrɔ ka te taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ, wala aŋ seŋ ka te e? (Yieme 43:4)

¹⁷ Ka teneeŋ moɔ̃ niŋe a tagra peɛlɛ Jehoova, te na taaɛ popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ. A Baabole vɛŋɛɛŋ teŋ baŋ peɛlaaŋ ka Jehoova la na baŋ ko te popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ. (Kanne Yieme 43:4.) Azuŋ, yɛlɛ zaa te naŋ tuoro te zemmo poɔŋ, kyɛ a ba seŋ ka te zoro dabeɛ̃. Ka teneeŋ vɛŋ ka Jehoova e te Zɔmeŋɛ naŋ peɛle te yaga, te na taaɛ popeɛloŋ tegitegilɛ!—Yiem. 144:15.