Mekene 10
Kola Musi La Baselaia i Akötresie
1, 2. Nemene la ka jele nyipicine ka hape, ka ngazo la itre mus i atr?
THUPENE la hnei epuni hna hane itöne la ketre sine fao thatraqane la masine i epuni ka ngazo, epuni a öhne laka thaa loi pala kö. Epuni hi lai a hëne jë la ketre atr ka atreine troa kuca hnyawane lai masine i epun. Thupene ju fe hi la hnei nyidrëti hna “kuca” ej, ngazo hmaca pi hi. Ene pe ngazo ju fe hi la hni epun!
2 Ceitune hi lai memine la itre musi ne fen. Hna ajane pala hi hnene la nöjei atr la ketre mus, ka ijije troa hamë tingetinge me manathith. Ngo pë pi kö ca thangane ka loi hna kapa qa ngöne la itre musi cili, ngacama kola thele jëne catrëne troa aloine hmaca la aqane mele ne la atr. Nyimutre catre fe la itre hna amekötine hna ce eköthe hnene la itre atr, ngo angatre a elë sasaithe hmaca ju itre ej, matre thaa cilehuti ju kö. Ketre mina fe, drei la musi ka ijije troa apaatrene la pë ewekë, maine itre ngazo hne së hna melën, ene la ihumuth, me itre mec, maine angazone la ihnadro? Pëkö ka atreine troa kuca aloine hmaca la itre pune ka ngazo ka traqa qa ngöne la mus i atr. Celë hi matre hna hnyinge hnene la ketre joxu ka inamacane ne Isaraela, ene Solomona ka hape: “Qa thei Iehova la hna feke ca hnei atr; nge tro la atr a trotrohnine tune ka la jë i angeic?”—Ite Edomë 20:24.
3. (a) Nemene la taane mekune ne la huliwa ne cainöje i Iesu? (b) Tuneka la aqane qejepengöne hnene la itre atr la Baselaia i Akötresie?
3 The hnehengazo menu kö, ngo loi e troa hetrenyi la mejiun! Thaa pu ne jidri kö la kola qaja ka hape, hetre musi ka cile hut. Celë hi la taane la cainöje i Iesu. Hnei nyidrë hna hëne ej, ka hape, “Baselaia i Akötresie,” nge hnei nyidrë hna upe lo itretre drei i nyidrë troa thithi thatraqane lai. (Luka 11:2; 21:31) Eje hi, hna ithahnatane la Baselaia i Akötresie e itre xaa ijine hnene la itre xaa hmi. Nge itre milio la itre atr ka thithi thatraqane eje e nöjei drai, angatre a e xötreqane lapane lo thith i Joxu (lo hna hape, Tetetro i anganyihunieti, maine tulu ne thith). Ngo eje hi laka, nyimutre la itre aqane troa sa ngöne la kola hnyinge ka hape, “nemene la Baselaia i Akötresie?” Itre xan a qaja ka hape, “ej’e kuhu hnine la itre hni epun.” Ame itre xan, kola qaja ka hape, hnengödrai. Tune la hne së hna troa wang, Tusi Hmitrötre a sa hnyawa la hnyinge cili.
KETRE BASELAIA CEMEMINE LA KETRE TREPENE MEKUN
4, 5. Pine nemene matre hnei Iehova hna thele jëne la ketre aqane troa cilëgöline la mus i Nyidrë, nge nemene la hnene eje hna troa kuca?
4 Hna Joxu pala hi hnei Iehova Akötresie, Joxu ne la hnengödrai memine la fen. Pine laka, hnei Nyidrëti hna xupe la nöjei ewekë asëjëihë, matre kola atrunyi Nyidrëti draië. (1 Aqane lapa itre Joxu 29:11; Salamo 103:19; Ite Huliwa 4:24) Ame la Baselaia hnei Iesu hna cainöjën, ke, ka lapa fene la musi cile i Akötresie. Hetre sipu kepine matre acile jë la Baselaia celë; nemene la kepin?
5 Tune lo hna qejepengöne hë ngöne la mekene 6, hna icilekeu memine la mus i Akötresie hnene la lue pane atr. Nge pine lo itre mekune hna pi hune fë hnei Satana, ame hnei Iehova hna thele jë la ketre aqane troa cilëgöline la musi cile i Nyidrë. Hnei Nyidrëti hna ahnithe la trepene mekune i Nyidrë, ene la troa hamëne la “matran” ka troa lepe anyilanyilane la Un, ene Satana, nge tro fe a apatrene trije la itre thangane la ngazo hna kapa hnene la nöjei atr. Ame la sipu “Matran,” ke, Iesu, nge ame la “Baselaia i Akötresie,” ke, celë hi jia hna hnëkëne troa apatrenyi Satana. Jëne la Baselaia celë, tro Iesu Keriso a cilëne la musi ngöne la atresiwa i Iehova, me sajuëne la mus i Akötresie epine palua.—Genese 3:15; Salamo 2:2-9.
6, 7. (a) Eka la Baselaia cili, nge drei la itre ka troa joxu me itre ka troa ce mus? (b) Drei la itre atrene la Baselaia?
6 Hanawange la aqane qeje pengöne menune la ketre trengewekë i Iesu kowe lo itre faresaio ka ngazo, kola hape: “Eje e kuhu hni nyipunie la Baselaia i Akötresie.” (Luka 17:21, Aqane ujëne i Segond) Hapeu, Iesu kö lai a qaja ka hape ame la Baselaia cili, ke, eje e kuhu hnine la itre hni ka ngazo ne la itre faresaio cili? Ohe. Maine troa e la xötre celë tune lo hna ujëne hnyawa, qa ngöne la aqane cinyihane qene heleni, ke, kola hape: “Eje nyipi nyipunie la Baselaia i Akötresie.” Eje hi laka, Iesu hi e nyipine la itre faresaio; nyidrëti hi lo lai a qeje nyidrë, laka nyidrëti la ka troa cilëne la hna nyijoxu ngöne la itre drai hnapin. Eje hi laka, ame la Baselaia i Akötresie, ke, thaa celë kö la ewekë ka eje e kuhu hnine la hni ne la ketre atr, ngo nyipi Baselaia, tune la ketre musi hna nyi joxu ka hetre tan, me itre jinin. Ketre, ka qa koho hnengödrai la musi cili, celë hi matre hna hëne eje ka hape, “Baselaia ne hnengödrai,” maine “Baselaia i Akötresie.” (Mataio 13:11; Luka 8:10) Hnei perofeta Daniela hna meköle goeëne la taane la musi “tune la neköi atr” hna tro sai nyidrë kowe la Akötresie ka pucatine asë, nge hna hamëne koi nyidrë la “musi me lolo me Baselaia matre tro nöjei atr me itre nöj me isa qene hlapa asë a nyi hluei anganyidrë” epine palua. (Daniela 7:13, 14) Drei la Joxu cili? Tusi Hmitrötre a hë Iesu ka hape, “neköi at.” (Mataio 12:40; Luka 17:26) Eje hi, hnei Iehova hna acile la hupuna i Nyidrë, ene Iesu Keriso, troa Joxu.
7 Tha Iesu hmekuje kö la ka cilëne la mus. Tro fe a ce musi me nyidrë hnene la ala 144 000, itre “hna itöne qa la fen” matre ce joxu me nyidrë nge tro fe angatre a itretre huj. (Hna Amamane 5:9, 10; 14:1, 3; Luka 22:28-30) Tro la itre atrene la Baselaia i Akötresie a ketre lapa ka cahae, ka ipië kowe la mus i Keriso. (Salamo 72:7, 8) Nemene la ka enyipicine koi së laka, tro la Baselaia cilëne hmaca la musi atraqatre i Akötresie memine la paradraiso e celë fen?
ENYIPICINE LA BASELAIA I AKÖTRESIE
8, 9. (a) Nemene la aqane tro së a aceitunëne la enyipicine la itre hna thingehnaeane thatraqane Baselaia i Akötresie? (b) Pine nemene matre xecie koi së laka nyipici la Baselaia?
8 Pane mekune jë epuni ka hape, hna manithe la uma i epun. Traqa pi hi la ketre sinee i epuni ka trene mani a qaja koi epuni ka hape, tro angeice a xatua epuni troa acile hmaca la uma i epuni me hamë xeni kowe la fami i epun. Maine hna nyipici pala hi hnene lai sinee i epuni koi epun, hapeu tro kö epuni a mejiune kowe la itre hna thingehnaeane hnei angeic? Nge maine ngöne la drai thupen, epuni a bëeke qa hna huliwa, traqa ha epuni a öhne la itre ka huliwa a nyiqaane hleme lo hna man, nge hetre xeni fe hë hna traqa fë kowe la fami i epun. Nyipici tro hë epuni a mejiune laka, troa tro la itre drai nge troa ahnyipixene trongëne lo itre ewekë hna angazon, matre sisitria ha la mele enehila hune e cili lo.
9 Ceitune hi lai memine la aqane acatrene Iehova la mejiune së kowe la Baselaia, ngöne laka, thaa nyine tro kö a lueluëne ej. Tune la hna amamane ngöne la tusi koi angetre Heberu, nyimutre la itre götrane la Trenge Wathebo ka nyihatrene la itre ewekë hna hnëkëne thatraqane la Baselaia. (Heberu 10:1) Tro së a atre hnyawa la itre hna perofetane thatraqane la Baselaia i Akötresie e hne së hna trotrohnine lo baselaia i Isaraela ekö. Thaa ketre baselaia menu kö, ke, itre taane eje a tithe la “therone i Iehova.” (1 Aqane Lapa i Itre Joxu 29:23) Ketre, ase hë ahnithe ka hape: “Tha tro kö a patre thei Iudra la tö, memine la ate ithue wathebo qa fa ca i nyën uti hë e traqa la silo, nge tro ha la nöjei nöj a drenge thenge anganyidrë.” (Genese 49:10)a Eje hi, tro ha hnaho Iesu, ene la joxu ka xulu qa ngöne la lapa joxu i angetre Iudra; nge troa cile huti la mus i nyidrë hune la Baselaia i Akötresie.—Luka 1:32, 33.
10. (a) Eue la kola nyiqane eköthe la Baselaia ne la Mesia i Akötresie? (b) Nge nemene la huliwa ka sisitria hna troa cilëmekene e celë fen, hnene la itre ka troa ce joxu me Iesu?
10 Ame la Baselaia i Akötresie, ke, hna nyiqane eköthe eje ngöne la kola iëne la ange aposetolo i Iesu. (Efeso 2:19, 20; Hna Amamane 21:14) Angatre hi qa thene lo ala 144 000, itre ka nyiqaane ce joxu me Iesu e koho hnengödrai. Ame itre xane ka mele pala kö e celë fen, ke, angatre a elemekene la huliwa ne anyipicin, lo hna upi angatre troa kuca hnei Iesu; öni nyidrë: “Tro jë . . . a inine la nöjei nöj’asëjëihë, me bapataiso angatre kowe la Atresiwa i Tretretro, me Hupuna, me uati hmitöt.”—Mataio 28:19.
11. Nemene la aqane aeatrëne la huliwa ne cainöjëne la Baselaia enehila, nge nemene la thangane ej?
11 Hna xemine me nangëne lo hna iupi troa inine la nöjei nöj, ngöne la fene hnengödrai asë. Kola cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia ngöne la fene hnengödrai asë hnene la itretre anyipici i Iehova; angatre a aeatrëne la itre trenge ewekë hna perofetane hnei Iesu, la kola hape: “Nge tro ha cainöjëne la maca ka loi celë ne la Basalaia e cailo fene nyine anyipicine kowe la nöjei nöj; ame hna traqapi la pun.” (Mataio 24:14) Ame la ketre götrane hnëqa ne cainöjëne la Baselaia cili, ke, ene la troa huliwane la ketre porogarame ne ini ka tru. Ame la itre ka drenge thenge la itre wathebo me itre tulu ne meköt ne la Baselaia i Akötresie, ke, angatre a mele tingetinge me caas; itre ewekë hna thatreine aeatrëne hnene la itre musi ne fen. Kola mama cile hnyawa enehila jëne la itre ewekë celë, laka, nyipici la Baselaia i Akötresie!
12. (a) Nemene kepine matre ijije troa hëne la itretre cainöjëne la maca ka loi, ka hape itretre anyipici i Iehova? (b) Nemene la eisapengönene la Baselaia i Akötresie memine la itre mus i atr?
12 Hnei Iehova hna qaja koi angetre Isaraela ka hape: “Nyipunie la itretre anyipici ni, . . . nge hluenge lo hnenge hna iën.” (Isaia 43:10-12) Hnei Iesu, “ate anyipicine ka nyipici,” hna catre cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia. (Hna Amamane 1:5; Mataio 4:17) Celë hi matre ijije enehila tro la itre ka cainöjëne la Baselaia a xome la atresiwa i Akötresie, ene itretre anyipici i Iehova. Ngo nemene kepine matre itretre anyipici i Iehova a hamëne la traeme i angatre me trengecatre i angatre troa ithahnatane la Baselaia i Akötresie kowe la itre xaa atr? Angatre a kuca lai, pine laka Baselaia hmekuje hi la sipu nyine lapaune kow hnene la nöjei atr asë. Kola kei enehila la itre mus i atr, matre nyihnane hmaca jë fe hnei itre xan, ngo itre ka tro hmaca pala hi a kei elany; ngo ame la Baselaia i Akötresie, ke, ka tro eje a cile hut. Isaia 9:6, 7 a hë Iesu ka hape, taane ka troa cilëne la Baselaia cili, hna hape, “Joxu ne Tingeting” nge kolo fe a qaja ka hape: “Tha tro kö a nyipune troa kekë la musi me tingetinge i Nyidrë.” Thaa ceitu kö la Baselaia i Akötresie memine la itre musi ne la atr—fetra jë hi enehila nge paatre ju hi elany. Celë hi matre Daniela 2:44 a qaja ka hape: “Nge ngöne la itre drai ne la itre joxu cili tro Akötresieti ne hnengödrai a axulune la ketre Baselaia ka thaa tro kö a apatren’epine palua; nge thaa tro kö a nue la Baselaia cili kowe la ite xaa nöj. . . . Nge tro ej’a cile hut epine palua.”
13. (a) Nemene la itre xaa jole hnene la Baselaia i Akötresie hna troa apaatren? (b) Nemene kepine matre xecie hnyawa koi së laka, troa eatre asë la itre hna thingehnaeane hnei Akötresie?
13 Nemene la hna atreine troa kuca hnene la ketre joxu ne fen, göi troa apaatrene la isi, me ihumuth, me kucakuca, me jiin, me pë hnalapa? Ketre, drei la joxu ne fene ka atreine troa amelene hmaca lo itre ka meci hë? Tro la Baselaia i Akötresieti memine la joxu ne eje a sa la itre hnyinge cili me aeatrëne itre ej. Thaa ka tro kö la Baselaia i Akötresie a ceitu memine la ketre imasine ka ngazongazo. Atreine hi eje troa eatrëne la itre hnene eje hna mekune kow, pine laka hnei Iehova hna thingehnaeane ka hape: “Tro ha tune lai la trenge ewekënge kola tropi qangöne la qeng. . . thaa tro kö a hmaca gufa kö koi ni, loi pe tro ej’a kuca la ajang, me eatre ngöne la ewekë hnenge hna up’ej kow.” (Isaia 55:11) Qa ngöne lai, troa eatre la trepene mekune i Akötresie, ngo eue la troa nyiqane musi hnene la Baselaia cili?
MUSI NE BASELAIA—EU?
14. Nemene la ewekë hna thaa trotrohnine hnyawa hnene la itretre drei i Iesu göne lo Baselaia, ngo nemene la ewekë hnei Iesu hna atre göne la ijine tro nyidrëti a mus?
14 “Joxu fe hapeu, ijinë hë la tro cilieti a ajoxunyi angetre Isaraela hmaca?” Kola amamane hnene la hnyinge ne la itretre drei Iesu ka hape, thatre pala kö angatre la pengöne la Baselaia i Akötresie memine la ijine tro eje a nyiqaane mus. Iesu a upi angatre troa hmekëne troa ithahnatane atrune lai hnying, nyidrë a qaja ka hape: “Tha ijiji nyipunie troa atre la nöjei drai me nöjei macatre, hnei Tretretro hna amë matre tro kö Nyidrëti a musinën.” Atre hi Iesu laka, ame la mus i nyidrë hune la fene asë, ke, eje a troa eatre ngöne la itre drai hnapin, thupene la mele hmaca i nyidrë memine lo elë hmaca i nyidrë hnengödraië. (Ite Huliwa 1:6-11; Luka 19:11, 12, 15) Hna perofetane hë ekö lai hnine la Tusi Hmitrötr. Hna perofetane tuneka?
15. Nemene la aqane hamëne koi së hnei Salamo 110:1 la aqane troa atrepengöne la hmekune tro Iesu a joxu?
15 Hnei Davita joxu hna hane perofeta Iesu, ka hape “joxu” nyidrë, hanawange la aqane qejepengönyi nyidrë: “Hnei Iehova hna ulatine kowe la joxung: ‘lapaju nyipë ngöne la götrane macang, utihë la tro ni a amë la itre ithupëjia me nyipë nyine tane la lue ca i nyipë.’ ” (Salamo 110:1; Wange ju la Ite Huliwa 2:34-36.) Kola amamane hnyawane hnene la hna perofetane cili laka, thaa tro kö a canga cile la mus i Iesu thupene lo nyidrë a elë hnengödraië. Ngo tro nyidrëti a pane itreqe ngöne la götrane maca i Akötresie. (Heberu 10:12, 13) Haawe, troa itreqe uti hë eu? Troa nyiqaane eue la mus i Iesu? Tusi Hmitrötre a hamë së la itre nyine troa sa la itre hnyinge cili.
16. Nemene la ewekë ka traqa ngöne la macatre 607 M.P.K., nge nemene la ka amamane ka hape ihmeku lai memine la Baselaia i Akötresie?
16 Hnei Iehova hna amë hmekuje la atresiwa i Nyidrë hune la traone e Ierusalema. (1 Ite Joxu 11:36) Celë hi traone ka tru ne la baselaia e celë fene hna kapa hnei Akötresie, nge ahnuene hi la Baselaia i Nyidrë e hnengödrai. Ngo ka tru la aliene la kola akeinyi Ierusalema hnei angetre Babulona ngöne lo macatre 607 M.P.K. Celë hi ewekë lai ka nyiqaane la ketre hnepe ijine ka qea catr, ijine troa pane paatre la mus i Iehova hune la itretre nyihlue i Nyidrë e celë fen. Sikisi hadredre hë lao macatre thupen, nge Iesu a amamane laka, kolo pala hi a melëne lo lai hnepe ijine ka qea catr; hnei nyidrë hna qaja ka hape: “Nge tro ha waja Ierusalema hnene la nöjei ethen, uti hë e pexejë hë la itre ijine i angete ethen.”—Luka 21:24.
17. (a) Nemene la “ite ijine i angetre ethen,” nge ije macatre ne tro angatre a mus? (b) Eue la troa nyiqaane me nyipune la “itre ijine i angetre ethen?”
17 Ame ngöne la “itre ijine i angete ethen,” ke, hna nue kowe la itre musi ne fene troa apatrene la musi hna kapa hnei Akötresie. Ame la ijine cili, ke, eje a nyiqaane ngöne la kola akeine la nöje Ierusalema ngöne la macatre 607 M.P.K., nge hnei Daniela hna amamane laka, tro eje a cile huti ngöne “la sevene lao ijin.” (Daniela 4:23-25, NW) Nemene la aliene la hna ithahnata, sevene lao ijin? Tusi Hmitrötre a amamane ka hape, ame la könitre nge sin lao “ijin,” ke, 1 260 lao drai. (Hna Amamane 12:6, 14) Ngo ame pe fenesi ju kö lo 2 520 lao drai nge pë kö ketre ewekë ka tru ka traqa. Celë hi matre troa xomi tulu qa ngöne la aqane e drai ne la Tusi Hmitrötr, ngöne laka “ca drai ceitune me ca macatre.” Ame la kola nyi tulu ne la aqane e drai celë kowe lo itre ijine hna perofetane hnei Daniela, ke, eje hi laka troa e la 2520 lao macatre. Hna nyiqaane lo macatre 607 M.P.K., nge hna umuthe lo 1914 M.K.—Numera 14:34; Ezekiela 4:6.
18. Nemene la hnei Iesu hna pane kuca thupene lo nyidrë a kapa la musi ne la Baselaia, nge nemene la thangane lai kowe la fen?
18 Hapeu hnei Iesu kö hna nyiqaane musi e koho hnengödrai ngöne la ijine cili? Ijije troa qaja ka hape eje hi; tro pë hë së a ce ithahnatane la itre kepine qa hnine la Tusi Hmitrötre ka aejëne lai, ngöne la mekene hna troa ce wange thupen. Eje hi laka, ame la Iesu a nyiqaane mus, ke, thaa hna canga traqa kö la tingetinge kowe la fene ngöne la ijine cili. Hna Amamane 12:7-12 a amamane laka, ame ju fe kö lo Iesu a kapa la Baselaia, nyidrëti hi a ukapië Satana pi me itre demoni i angeice qa hnengödrai. Celë hi matre, kola traqa la itre hulö kowe la fen, ngo easë pe a madrine laka, “xoxopatre pe hi la ijine” hna nue koi Diabolo. Eje hi, troa atraqatre la madrine së, thaa hnene caasi kö laka, kolo ha musi la Baselaia, ngo hnene fe laka kola troa hamëne la itre manathithi thatraqane la fen, me kowe la nöjei atr ka idrei. (Salamo 72:7, 8) Tro së a atre tuneka laka, easenyi catre hë la ijine cili?
[Ithueamacany]
a Ame la ëje Silo, ke, kola qaja ka hape “ewekë thei nyidrë, maine nyidreti hi la atrekë ewekën.” Enehila mama cile hë laka, ame la “Silo,” ke, Iesu Keriso hi, ene la “Liona ne la tribu i Iudra.” (Hna Amamane 5:5) Hna nyihnane la “Silo” hnei “Mesia” maine “joxu mesia,” ngöne la itre xaa aqane ujëne la isisinyikeu ka hekö hnei targum i angetre Iudra (ene la aqane ujëne qene Suria).
HAPEUE LA HNEI EPUNI HNA ININ
Nemene la pengöne la Baselaia i Akötresie, nge eka la hna acili hnen la hna nyijoxu hnene ej?
Drei la ka musi hune la Baselaia, nge drei la itre atrene ej?
Tuneka la aqane hamëne hnei Iehova koi së la enyipicine laka ame la Baselaia i Nyidrë, ke, thaa ka thoi kö?
Eue lo kola nyiqaane memine la kola nyipune la “itre ijine i angetre ethen?”
[Hna eköhagen götrane 94]
ITRE XAA EWEKË KA TRAQA KA IHMEKU MEMINE LA BASELAIA I AKÖTRESIE
● Iehova a thingehnaeane la aja i Nyidrë, ene la troa kuca matre fetra la “matran” ka troa waja anyilanyinyine lo un, ene Satana Diabolo.—Genese 3:15.
● Hnei Iehova hna amamane ngöne la macatre 1943 M.P.K., ka hape, ame la “matrane” cili, ke, troa xulu qa ngöne la itre xötre nekö i Aberahama.—Genese 12:1-3, 7; 22:18.
● Ame la Trenge Wathebo hna isinyikeune me angetre Isaraela ngöne lo macatre 1513 M.P.K., ke, celë hi “ahnuene la nöjei ewekë ka loi ka troa traqa.”—Esodo 24:6-8; Heberu 10:1.
● Kola acile la baselaia i Isaraela ngöne la macatre 1117 M.P.K., nge hna sisedrëne hnene la xötre nekö i Davita.—1 Samuela 11:15; 2 Samuela 7:8, 16.
● Hna apaatrene la nöje Ierusalema ngöne lo macatre 607 M.P.K., nge celë fe hi ijine kola nyiqaane la “itre ijine i angetre ethen.”—2 Ite Joxu 25:8-10, 25, 26; Luka 21:24.
● Ngöne la macatre 29 M.K., hna sië Iesu troa joxu me troa aeatrëne la hnëqa i nyidrë e celë fen.—Mataio 3:16, 17; 4:17; 21:9-11.
● Ame ngöne la macatre 33 M.K., ke, Iesu a elë jë hnengödraieë, nge e cili, nyidrë a lapa ngöne la götrane maca i Akötresie me treqene la ijine tro nyidrë a nyiqaane mus.—Itre Huliwa 5:30, 31; Heberu 10:12, 13.
● Hna acili Iesu troa joxu ne la Baselaia ne hnengödrai ngöne la macatre 1914 M.K., nge celë fe hi pune la “itre ijine i angetre ethen.”—Hna Amamane 11:15.
● Hna helë Satana me itre demoni i angeice kowe la fene hnengödrai, celë hi matre akötre atraqatre la nöjei atr.—Hna Amamane 12:9-12.
● Iesu a cilëmekene la huliwa ne cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia i Akötresie, ngöne la fene hnengödrai asë.—Mataio 24:14; 28:19, 20.