Mekene Tru
Aqane Troa Hnëkë Matre Tro Loi La Faipoipo
1, 2. (a) Tuneka la aqane amamane Iesu, ka hape, nyipi ewekë troa hnëkë? (b) Ngöne nemene götrane kola öhne laka, nyipi ewekë troa hnëkë?
AME la ka mekune troa acili uma, nyipi ewekë tro angeice a hnëkë hnyawa. Qëmekene troa si hnen, tro angeice a pane thele hnen, me siji tulune la uma. Ngo hetrenyi pala kö la ketre ewekë nyine troa wangatrune matre eatrëne la hna mekun. Hnei Iesu hna qaja ka hape: “Ke dei e nyipunie, ate pi xupi ita, nge tha pane lapa kö troa e la thupen, hape u, hetrenyi kö angeice la nyine umuth?”—Luka 14:28.
2 Maine nyipici lai ngöne la kola mekune troa acili uma, ketre ceitune hi la aqane troa wange ngöne la kola ajane troa tro loi la faipoipo. Nyimutre la itre ka qaja ka hape: “Eni a pi faipoipo.” Ngo ala ije hi la angetre ka pane mekune hnyawa la etrune la hnëqa cili? Maine eje hi laka, Tusi Hmitrötre a qaja aloine la faipoipo, ngo eje fe a hane amamane la itre jole ka traqa hnine ej. (Ite Edomë 18:22; 1 Korinito 7:28) Celë hi matre, thaa tro hmekuje kö la itre ka mekune troa faipoipo, a goeëne hmekuje hi la itre eloine ej, ngo loi e troa wangatrune fe la itre jole ka troa fetra elanyi thupene hë la hna faipoipo.
3. Pine nemene matre, ketre ixatua ka sisitria la Tusi Hmitrötre thatraqane la itre atr ka mekune troa faipoipo, nge nemene lo lai köni hnying, hnene eje hna xatua së troa trotrohnin?
3 Atreine troa ixatua hnei Tusi Hmitrötr, pine laka, ame la itre ihaji hna qatrenge hnene ej, ke, qa thei Iehova Akötresie itre ej, ke Nyidrëti la atre acile la faipoipo. (Efeso 3:14, 15; 2 Timoteo 3:16) Maine hne së hna trongëne la itre trepene meköti ka eje hnine lo itusi ka hekö ngo ka nyipi ewekë pala hi ngöne la hnedrai së enehila, atreine hi tro së a atrehmekune ka hape, (1) Troa amamane tuneka hnene la jajinyi maine nekötrahmanyi ka hape, ijiji angeice hë troa faipoipo? (2) Nemene la hna thele thene la hna pi ikötresae memin? nge (3) Nemene la aqane troa nyipi ewekëne la troa iatre?
ASE KÖ EPUNI HNËKË KOI FAIPOIPO?
4. Nemene la ketre jëne ka sisitria, ka troa cilaxome la ketre faipoipo ka hetre thangane ka loi, nge pine nemen?
4 Ka tru thupene catre la troa xupe la ketre uma, ngo huliwa ka tru mina fe la troa thupëne me nyihnyawane ej. Ceitune hi lai memine la faipoipo. Thaa tro kö a canga mama la emanane la itupathi ngöne la kola faipoipo, ngo nyipi ewekë troa hmekëne hnyawa e thupen, göi aqane troa ce mele trefën, ketre macatre me ketre macatre. Nemene la ewekë nyine troa kuca ngöne la kola mekune troa iothekeune matre acatrene hnyawa la aqane imelekeu? Ame la ewekë ka sisitria catr, ke, loi e troa pane xecie hnyawa la iaja, qa ngöne la hni ka pexej. Hane hi la aqane qeje pengöne i Tusi Hmitrötre la aqane troa imelekeu göi itre ka troa faipoipo: “Tro la trahmanyi a nue la keme me thine i angeic, me fede kowe la fö’i angeic; nge tro nyidoti a ca ngönetei.” (Genese 2:24) Caasi hi la trepene meköti hna hamëne hnei Iesu, ka aijijëne la itre trefëne troa sei hna cile me faipoipo hmaca—ene la “kuci ngazo,” kolo hna qaja ka hape, nyixetë triji föe hmunë. (Mataio 19:9) Maine epuni a ajane troa faipoipo, ke, mekune hnyawa kö la itre trepene wathebo cili. Maine thaa hnëkë pala kö epuni troa metrötrëne la itre hnëqa, me götrane ka hmitrötre celë, ke, kolo hi lai a amamane ka hape, thaa ijiji epuni petre kö troa hane faipoipo.—Deuteronomi 23:21; Ate Cainöj 5:4, 5.
5. Ngacama kola xouene la troa saene göi faipoipo hnene la itre xan, pine nemene matre nyipi ewekë troa wangatrune hnyawane lai hnene la itre ka ajane troa ikötresai?
5 Nyimutre la itre atr ka xou troa lö kowe la faipoipo. Hna qaja hnene la ketre tupëtresiji ka hape, “E tro ni a mekune ka hape, ame la mele ne la lue trefën, qai mec troa nyipun, traqa hmaca ju hi koi ni la luelue nge nango cile hnö hmaca ju hi ni.” Ngo ame pe, e ka xecie hnyawa e kuhu hni nekötrahmanyi me jajinyi la mekune troa faipoipo, ame lai inyipicikeu i nyidro, thaa ehnefe ka hace kö. Ngo aqane tro pe nyidroti lai a thele la mele tingeting. Ame la pengöne la kola inyipicikeu kowe la faipopo, ke, kola hape lai kowe la lue trefën, tro nyidro a hetre aja troa ce mel, thaa e ijine loi hmekuje kö, ngo e itre ijine ngazo fe, nge tro ketre a xomihni ketre, e traqa ju la itre xaa hnepe jol. Hna cinyihane hnene la ketre keresiano Paulo Aposetolo ka hape, ame la nyipi ihnimi ke eje a “juetëne la nöjei ewekë asë” me “xomi hnine la nöjei ewekë asë.” (1 Korinito 13:4, 7) Kola qaja hnene la ketre föe ka hape, “lapa hnyawa la hning, ngöne la eni a nyipici kowe la faipoipo”. “Eni a madrine nge keukawa la hning, qa ngöne laka, hnei nyio hë hna isa qaja la aja i nyiho troa ce mel, nge ketre ase fe hë nyiho anyipicine lai qëmekene la nöjei atr.”—Ate Cainöj 4:9-12.
6. Pine nemene matre, thaa loi kö e troa fapipoipo co?
6 Ame la atr ka thele troa atreine mele nyipici hnine la faipoipo, ke, loi e tro angeice a pane macaj. Drei la kepine matre hamëne pi Paulo la hnepe ixatua celë, kola hape, loi e “ase hë sasaithe la ijine [eng NW],” ene lo ijine thithë la itre ajane la ngönetrei, wanga tria pi la aqane wai emekötine la faipoipo. (1 Korinito 7:36) Ketre kola tru trootro fe la itre thöth, nge ngönetrei angatre fe a saze nyimenyim. Celë hi matre, kola öhne thene la angetre ikötresai co laka, thaa qea ju kö la hna ce mele trefëne nge canga paatre ju hi lo itre hna mekune ekö ka aciane lo aja ne troa faipoipo. Kola mama jëne la itre rapore hna kuca ngöne la fene hnengödrai laka, troa ikötresai e macaje hë la thupëtresij, ngo thaa loi kö e troa faipoipo nge thöthi pala kö, ke, nyimutre catre angetre thaa öhnyi madrine ngöne la melene trefëne, ene pe canga saaqe hmaca ju hi sei hna cil. Qa ngöne lai, thaa tro kö a sesë troa aje xöle la he, ene la troa faipoipo. Nyipici laka, maine hna pane hna nekö trahmanyi hnene la ketre thupëtresij, ke, itre ijine lai ka troa hetre thangane koi angeic, ngöne laka, tro ha macaje catre la mekun, me atreine troa aeatrëne la itre hnëqa ne trefën. Ketre, maine hnei epuni hna uthe me nue la itre macatre qëmekene troa faipoipo, tro hë lai aqane ujë cili a xatua epuni troa ketre atre pengöi epuni hnyawa—nge ka nyipi ewekë catre lai, maine epuni a ajane troa tro loi la aqane imelekeu i epuni hnine la faipoipo.
LOI E TROA PANE KETRE SIPU ATREPENGÖI EPUN
7. Pine nemene fe matre, loi e tro la itre ka mekune troa faipoipo a pane ketre waipengöi angatre kö?
7 Ame la ka canga mamcile koi epuni ke, ene la itre thiina ka loi, hnei epuni hna thele thene la atr hnei epuni hna pi xom? Eje hi laka, nyimutre catre hnei ka mekune tune lai. Ngo, hapeue fe la pengöi epun? Nemene la itre thiina ka eje thei epuni nyine xatua epun, matre tro loi la faipoipo i epun? Nemene la pengöi epuni elanyi e lapa trefëne jë epun? Ketre ceitun, hapeu, canga hmala hi epuni troa qaja amamane la itre ngazo i epun, me kapa la itre ixatua, maine pena ka pi hune fë mekune epuni ngöne la kola haji epun? Hapeu, ketre atr ka madrine epun, nge ka wai eloine la itre ewekë, maine ka wesitramenyi pena, me huketö lapa? (Ite Edomë 8:33; 15:15) Thaa tro jë kö epuni a mekune ka hape, faipoipo a troa saze la thiina i epun. Maine ngöne la epuni a thöthi ke, ka pi draië epun, nge ka canga drengakötrë ithahnata, nge ka majemine waiengazone la nöjei ewekë, ngöne la epuni a mele caasi pala kö, ngo thaa tro jë kö a apaatrene la itre thiina cili, hnei faipoipo. Pine laka, thatreine kö së troa atrepengö së hnyawa, hnauëne matre thaa sipone pena la keme maine thine së, maine ketre sine ce elo së hne së hna mejiune kow, troa qaja amamane koi së la itre thiina së ka thaa loi kö me hamëne la itre ixatua ka ijij? Maine hetrenyi la itre nyine troa saze ngöne la mele i epun, pane huliwane jë itre eje qëmekene troa xome la itre jëne tro kowe la faipoipo.
8-10. Nemene la eamo qa hnine la Tusi Hmitrötr, ka troa hamë ixatua koi së isa alacaasi matre hnëkë kowe la faipoipo?
8 Kola xatua së hnei Tusi Hmitrötr, troa lapaune kowe la uati hmitrötre i Akötresie ka atreine troa ee së, matre eje fe ngöne la mele së la itre thiina ka loi, ene la troa cia hlöeë la “ihnim, madrin, tingeting, me xomi hni ahoeany, me meköt, me thina ka loi, me nyipici, me thina ka menyik, me xome hnöth.” Kola qaja fe koi së ka hape, troa “ahmadradrane hmaca ngöne la mekune ne la ite hni [së]” nge troa “xetrëne la ate ka hnyipixe, lo hna xupe tui Akötesie ngöne la thina ka meköt, me thina ka hmitöte me nyipici.” (Galatia 5:22, 23; Efeso 4:23, 24) E tro epuni a trongëne la eamo celë ke, ceitune hi lai memine la epuni a ami manie ngöne baak—ketre ewekë hnei epuni hna troa kepe thangane ka loi nge ka troa sisitria elanyi qa ngön, e faipoipo jë epun.
9 Hanawange la ketre ceitun, maine ketre föe epun, inine jë troa catre wangatrune “la ate ka sihngödi e kuhu hni” hune la troa nyihnyawane menune pala ha la emingömingöne la ngönetrei. (1 Peteru 3:3, 4) Tro la aqane ipië memine la emekötine la aqane waiewekë i epun, a nyijëi epuni kowe la inamacan, ene lo nyipi “itrapete ka mingöming.” (Ite Edomë 4:9; 31:10, 30; 1 Timoteo 2:9, 10) Maine trahmanyi epun, loi e troa hetrenyi thei nyipunie la ihnimi memine la metrötr, matre atreine epuni troa ce mele hnyawa memine la ifëneköi epun. (1 Timoteo 5:1, 2) Ngöne la epuni a inine troa axeciëne la itre mekune me kuca la itre hnëqa i epuni ka tru, thele jë fe la qahmihmi me ipië. Ame la gomegome e hnine la faipoipo, ke, ka traqa koi angetre majemine pi imusinë.—Ite Edomë 29:23; Mika 6:8; Efeso 5:28, 29.
10 Ngacama, thaa ewekë kö ka hmaloi la troa melëne la itre mekune celë, ngo loi e tro pala hi la nöjei keresiano asë a catre thelejëne troa trongëne itre ej.
NEMENE LA HNA THELE THENE LA TRAHMANYI MAINE FÖE PENA
11, 12. Tuneka la aqane tro la lue atr a atre ka hape, ka ihmeku hi nyidro maine thaa ka ihmeku pena kö?
11 Hapeu, hna majemine kö ngöne la nöje i epun, troa sipu xomi aja? Maine eje hi, nemene la nyine tro epuni a kuca e öhne jë epuni la ketre trahmanyi maine föe ka mingöminge koi epun? Ame la ewekë hnapan, ke, loi e troa isa hnyinge ka hape, ‘Hapeu, eni jë kö a nyipi ajane troa faipoipo?’ Ewekë ka iakötrë catre la troa elo memine la itre aliene la hni ne la ketre atr, me wesiwesi koi angeice ngo thaa kolo pe a mekune troa faipoipo memin. (Ite Edomë 13:12) Thupene lai, ketre sipu hnyinge ju ka hape, ‘Hapeue la aqane meleng, ijijinge jë fe hë troa faipoipo?’ Nge maine thaa hna ajolë epuni kö la epuni a wange la itre hnyinge celë, thupene lai, waipengöne jë hë la aqane troa kuca thenge la hna majemine ngöne la nöj. Ame ngöne la itre xaa nöj, maine hetre hnei epuni hë hna goeën, nge hetre mekune thei epuni troa atre pengöi angeice hnyawa, ka loi la troa pane fe amamane koi angeice la mekune i epun. Ngo maine qeje jolë hë, the unaiele angeice kö, ke, wanga jele ngazo epuni jë. Ketre mekune hnyawa ju laka, ketre qanyi angeice kö ketre iëne la hnei angeice hna ajane ngöne la götrane cili. Ngo e hmala epuni pena ha, wange ju la itre ijine ka ijije matre imajemikeu jë, maine jëne la itre ewekë me itre huliwa ka loi nyine ce kuca. Jëne la aqane kuca celë, atreine hi tro epuni a wange ka hape, ijije hi maine thaa lue ka ihmeku pena kö troa traqa kowe la faipoipo.a Matre, nemene ju hë la mekune i epun?
12 Atreine hi tro së a sa la hnyinge celë, jëne la ketre ceitun; Maine hetrenyi the së la lue nyine elo miuzik, piano me gitar. Maine hna kiine hnyawa la ketre, ijije hi troa elone matre nyi sine trongene la ketre nyima ka mingöming. Nge tune ka fe ngöne la kola kiine ceitune me ce elone asë lue ej? Haawe, e tune lai, pi tro së a drenge pine laka, thaa isazikeu kö la itre nine lue ej, ngo ihmeku hnyawa hi. Ceitune hi lai memine la pengöi epuni me föi epuni elany. Ma hnei epuni jë hë hna isa catre troa eënyine ngöne la mele i epuni la itre thiina i epun, matre “ihmeku jë” memine la ketre. Ngo ame la hnyinge nyine tro epuni a wange enehila, ke, kola hape: Hapeu, ihmeku kö epuni memine la ketre? maine, itrotrohni hi epon?
13. Pine nemene matre, thaa loi kö e troa iatre memine la ketre atr ka thaa ceitune kö la lapaune me epun?
13 Nyipi ewekë catre troa ceitu la itre hnei epone hna lapaune kow, memine la itre trepene meköti hna xötrethenge. Hna cinyihane hnei Paulo aposetolo ka hape: “The isile menune keu nyipunieti kö me angete tha lapaune kö.” (2 Korinito 6:14; 1 Korinito 7:39) Maine tro epuni a ikötresai memine la ketre atr, ka thaa ce thawa kö la lapaune ka eje thei epun, tro ha isazikeu la aqane mekune me aqane mele i epuni ngöne la faipoipo. Ngo maine caasi hi la hmi epon, kola ce hmi koi Iehova Akötresie, ke, drei hi lai trepene ka catr, matre caasi hnine la faipoipo. Iehova a ajane tro epuni a manathith, me madrine la itre otretr ka iothekeu epuni memine la atr hnei epuni hna troa faipoipo memin. Ame la aja i Iehova, ke, ene la troa xomi Nyidrë nyine hnakönine wanaeamo, ne lo otretre ne ihnim.—Ate Cainöj 4:12.
14, 15. Hapeu, lapaune hmekuje hi la jëne troa iacaasi ngöne la faipoipo, ene la troa caa hna mejiune kow? Qejepengöne jë.
14 Kola thele catrëne lai thei epun, pine laka, ame la troa ce atrunyi Iehova, celë hi ketre götrane ka sisitria ne la mel, nge aqane troa thele la caas. Ame la ketre jëne ka nyipi ewekë nge ka tru ejolen, matre troa caasi ke, ene la troa ce hmi koi Akötresie. Ame la troa ihmeku la lue atr ka ajane troa faipoipo, ke, ene la troa ceitune la itre aja hnei nyidroti hna mekune troa traqa kow. Nemene la itre aja i epun? Ketre ceitun, nemene la aqane ce mekune i epone göi troa hetre nekönatr? Nemene la itre ewekë hnei epuni hna amë panëne ngöne la mele i epun?b (Mataio 6:33) Hnine la ketre faipoipo ka madrin, ke, ceitu me lue treme sine ce elo, nge tru la madrine i nyidro troa ce mel. (Ite Edomë 17:17) Celë hi matre, nyipi ewekë troa ihmeku la itre aja i nyidro. Kola öhne laka, hace me jole tro la lue treme sinen, a thupëne hutine la aqane tro nyidro a ce mele ka loi—ngo thaa nyine qaja kö la jole ka eje thene la lue trefëne ka faipoipo—e maine thaa ihmeku kö la itre hna ajan. Ngo maine ajane la atr hnei epuni hna troa ikötresai memin, troa ngenu ngöne itre xaa götran, nge thaa aja i epuni pena ha, hapeu, nyine tro hi lai a nyi kepine matre thaa tro kö epone a faipoipo? Ohe. Eje hi laka, ma ketre hetre itre xaa aja kö ka nyipi ewekë nge ka ihmeku thei epon. Ketre, tro epuni a amadrinëne la enexöle i epun, hnene la troa ce me angeice ngöne la itre nyine madrin, pine laka, itre hnei angeice lai hna ajan.—Ite Huliwa 20:35.
15 Nyipici, troa mama laka ihmeku epun, qa ngöne la aqane thele epuni troa atreine ce mel, ngo thaa ngöne kö laka, caasi hi la itre aqane mekune i epun. Hune la troa hnyinge ka hape, “Hapeu, caasi hi la mekune i nyiho ngöne la nöjei ewekë?,” sisitria kö e troa thele ka hape: “Nemene la ewekë ka troa traqa, e isa kö la lue mekune i nyiho? Atreine kö së troa ithahnatane la itre jol, ngöne la hni ka menyik, me imetrötrekeu me iwangatruny? Maine hna thupatëne hi la ithahnata, hnene laka, kolo ha traqa kowe la elëhni?” (Efeso 4:29, 31) Maine epuni a ajane troa faipoipo, wange kö la pi mama me pi hun, me catre hnangenyë ngo thaa hane pe kapa la mekune i itre xan, me pi imusinë me catre fë mekun.
TROA CANGA ATRE E IJINE PETRE KÖ
16, 17. Nemene la nyine tro la nekötrahmanyi maine jajinyi a thele me wangatrune thene la hnei angeice hna mekune troa ikötresai memin?
16 Ngöne la ekalesia i keresiano, ke, nyipi ewekë troa “pane tupathi angatr” itre trejine hna troa ithue hnëqan. (1 Timoteo 3:10) Ketre tui epuni fe, ijiji epuni fe troa hane trongëne la trepene meköti celë. Loi e troa hnyinge me thele hnene la ketre jajinyi ka hape, “Nemene la ewekë hna öhne hnene la itre atr, thene la trahmanyi hnei angeice hna ajan? Drei la itre sine ce elo i angeic? Hapeu, eje kö thei angeice la atreine xomihni? Nemene la aqane ujë i angeice kowe la itre qatre me itre qatre föe? Nemene la pengöne la lapa hnei angeice hna xulu qa ngön? Nemene la aqane ujë i angeice hnine la fami i angeic? Nemene la pengö i angeice göi mani? Hapeu, ka iji catre angeice la kahaitr? Ka canga elëhni kö angeic, me isi? Nemene la itre hneqa i angeice hnine la ekalesia, nge tune ka la aqane eatrëne angeice itre ej? Hapeu, atreine kö ni elanyi troa metrötrë angeice hnyawa?”—Levitiko 19:32; Ite Edomë 22:29; 31:23; Efeso 5:3-5, 33; 1 Timoteo 5:8; 6:10; Tito 2:6, 7.
17 Ame fe kowe la nekö trahmany, tro angeice a hnyinge ka hape, “Amamane kö hnene la jajinyi celë ka hape, hetre ihnimi me metrötre thei angeice koi Akötresie? Hapeu, atreine kö angeice troa kuca la itre hnëqa i angeice ngöne la hnalapa? Nemene la hna treqene elanyi the së, hnene la fami föe? Hapeu, ka maca kö la aqane huliwa, nge ka thaa itö menu kö me aluzi mani? Nemene la aliene la itre porotrike i angeic? Ketre, ka hane kö angeice thele troa xatuane la itre xane e ijine ngazo, maine göi tro hi a pi atre la hna kuca hnei itre xan? Atreine kö troa hetre mejiune koi angeic? Hetre ajane i angeice kö troa ipië kowe la hene la fami, maine ka eno pena me pi hune fë mekun, nge ka icilekeu?”—Ite Edomë 31:10-31; Luka 6:45; Efeso 5:22, 23; 1 Timothy 5:13; 1 Peteru 4:15.
18. Maine kola mama la itre hnepe ngazo ka co hi ngöne la ijine kola iatre, nemene la nyine troa wangatrune catrën?
18 The thëthëhmine kö laka, epuni lai a troa ce mele memine la ketre matra i Adamu, ngo thaa ene kö la ketre atr hna qaja aloine hnene la itre itus, kösë ketre atr ka mingöminge nge ka meköt. Isa hetre ngazone asë hi la nöjei atr, nge loi e troa atreine he la itre xan—itre ngazo ka eje thei epun, memine fe thene la enexöle i epuni elany. (Roma 3:23; Iakobo 3:2) Ketre, ame la troa atrehmekune la ketre ngazo, celë hi ketre jëne tro së lai a kökötre ngöne la ua. Hanawange la ketre ceitun, maine ngöne la ijine epuni a troa iatre, troa traqa la ketre ijine tro epuni a wesitr. Pane mekune ju: Ketre ame fe la itre atr ka ihnimikeu me imetrötrekeu, ke isazikeu fe la itre mekune i angatre e itre xaa ijin. (Wange ju la Genese 30:2; Ite Huliwa 15:39.) Ijije kö tro asë hi epone a nango ‘xome hnöthe la hni epon’ me inine la aqane troa cile kowe la itre jole ngöne la tingeting? (Ite Edomë 25:28) Hapeu, kolo kö a amamane hnene la atr ka hape, hetre ajane i angeice troa kökötre ngöne la loi? Hapeue fe epun? Hane kö epuni thele troa hmitre me trije la elëhni? (Ate Cainöj 7:9) Ame la kola inine troa cile kowe la itre jol, ke celë hi ketre jëne troa acatrene la inyipicikeu ngöne la aqane troa ifekeune la itre mekun, ewekë ka sisitria, maine epuni a ajane troa faipoipo.—Kolose 3:13.
19. Nemene la aqane ujë ka loi, maine kola traqa la itre jole ka tru ngöne la ijine kola iatre?
19 Nge nemene la nyine tro epuni a kuca, maine epuni a wangatrehmekune la itre xaa ewekë ka athixötrë epuni catr? Loi e troa wange hnyawa la itre ewekë celë hna lueluën. Ngacama hetre ihnimi epuni hë kowe lai atr, maine pena, epuni ha hnengazone la tro epuni a faipoipo, ngo thaa tro pi kö epuni a lapa thingetröne me atumeke e kola mama la itre ngazo ka tru. (Ite Edomë 22:3; Ate Cainöj 2:14) Maine thaa nyipi mama kö koi epuni la pengöne lai atr hnei epuni hna mekune troa faipoipo memin, loi e tro epuni a canga qeje fenes, nge the tro kö a saene troa ce mele troa faipoipo.
LOI E TROA METRÖTR NGÖNE LA KOLA IATRE
20. Nemene la aqane tro la lue ka iatre a thupëne la aqane ujë i nyidro, matre troa pë ethane ej?
20 Nemene la aqane tro epuni a metrötrëne la ijine epuni a iatre? Ame la hnapan, ke, loi e troa xecie koi epuni laka, pëkö ka troa isenyine la aqane ujë i epun. Hapeue ngöne la götrane hnei epuni hna mele ngön, pëkö ejolene tro la itre jajinyi me nekötrahmanyi ka thaa faipoipo petre kö, a ie wanakoimë, me idrem, maine troa itrohmaeë? Maine thaa itre thiina kö ka iathixötrë nge thaa nyine iqeje pine kö, pine laka, mama hnyawa ha ka hape, easenyi hë troa faipoipo. Ngo ame pe, thupëne kö ke, nyi jëi epuni jë hnene la itre aqane amamai ihnimi cili, wanga traqa pi kowe la itre ewekë ka sis, maine kuci ngazo, me ce meköle trefëne nge thaa ase petre kö faipoipo. (Efeso 4:18, 19; wange ju la Nyima i Solomona 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Pine laka, ate nyipi iaö la hni, loi e inamacane ju nyipunie ngöne la aqane tro epuni a melëne la itre ijine cili, ene la troa neëne matre thaa tro kö la nekötrahmanyi me jajinyi a lapa caasi hmekuje hnine la ketre uma, me ketre hnahag, maine ngöne lo itre hna acili loto, maine ngöne pena la ketre götrane hnei epuni hna troa lapa caasi ngön, ene pe cia jë la itre huliwa menu enepe tria pi. (Ieremia 17:9) Maine hnei epuni hë hna thupëne hnyawane matre thaa tro kö a traqa la itre jole ngöne la epuni a iatre, nyine amamane hi lai ka hape, hetrenyi thei epuni la xomehnöth, pine laka, ajane epuni troa wangatrune me amë panëne la aja ne la ketre atr, nge itre aja i epuni pë hë e thupen. Ketre, Ame la ewekë ka sisitria, ke, ene la troa amadrinë Iehova Akötresie hnene la troa thiina ka loi ngöne la kola iatre, ketre, Nyidrë a upe la itretre nyihlue i Nyidrë troa kötrene la thiina ka sis, me kuci ngazo, ene la troa ce meköle trefëne nge thaa hna faipoipo pala kö.—Galatia 5:19-21.
21. Nemene la aqane troa inyipicikeu ngöne la kola ithahnatakeu, matre hetrenyi la metrötre ngöne la ijine kola iatre?
21 Ame la hnaluen, ke, troa hetrenyi la metrötre ngöne la itre hnepe ijine kola iatre, e hna inyipicikeu ngöne la aqane ithahnata. Maine xecie hnyawa ha la troa faipopo, nyipi ewekë troa ifekeune asë la itre jole me itre mekun, ngo thaa tro kö a qaja sinëne itre ej. Tuneka göi uma, hetrenyi hë? Tro asë kö epone a huliwa i maseta? Aja i epone kö troa hetre nekönatr? Ketre, nyine loi la troa ifekeune asë la itre ewekë, ene la itre hna kuca ha ekö, ka troa ketr me ajolëne la faipoipo. Maine kolo itre hna lueluën, maine itre hnëqa, maine itre ejolene göi ecatrene la ngönetrei, tune lo itre meci ka pë nyin, memine la aqane tithe hnene lai mec, laka, thaa mama kö ngöne la xötrei ngo itre macatre pë hë thupen. Pine laka, alanyimu catre hnei atr hna tithe enehila hnene la HIV (virus ne SIDA) nge thaa canga mama kö la itre hatrene ka qajaqaja lai mec, eje hi laka, thaa ngazo kö e tro la ketre atr maine itre keme me thine pena ka thele loi kowe la itre kuku a thele jëne troa upe la atr ka qa hna kuci ngazo hë maine ka doroge pena ekö, ene lo itre ka ithiny, troa wai droketre matre troa atre maine ka sida, maine paatre kö la meci cili thei angeic. E mama ha laka, ka sida ketre, matre xelë hë lai ka troa faipoipo memine troa sisedrëne la aqane iaja i nyidro, thaa tro kö lai atr hna tithe hnei meci a una ielene lai ka qeje fenes. Celë hi matre, loi e tro la atr ka nyenyape menu hë me kuci ngazo, a ketre tro troa wai droketre matre troa pane waipengöi angeic, qëmekene tro angeice a thele fö.
GOEËNE JË E THUPENE LA HNA FAIPOIPO
22, 23. (a) Tuneka la aqane tro la ketre atr a thatreine tuluthe la aqane waiewekë i angeic, ngöne la angeice a hnëkë troa faipoipo? (b) Nemene la aqane wai ewekë ka loi nge hna tuluthe hnyawa, nyine troa hneheene ngöne la kola troa wangatrune la ijine ikötresai, memine la pengöi faipoipo?
22 Ngöne la itre treu qëmekene hë la drai ne faipoipo, epone asë hi a troa hnëkë kowe la drai ne ikötresai. Atreine hi tro epuni a anunuene la hace i epuni qa ngöne laka epuni a wai ijine i epuni göi itre xaa huliwa ka nyipi ewekë, hnene la troa hnetimi hnyawa la mekune i epun. Nyipici laka, troa tru la madrinene la itre sinee memine la nöj, hnene la aqane hnëkëne la nöjei ewekë nyine atrune la drai ne faipoipo, ngo ka ahacene pe la itre ka xötrei faipoipo, memine la itre fami i angatr, nge tru hi la hna aluzi mani. Thaa ngazo kö troa faipoipo thenge la itre xaa kutime ne la nöj, ngo e kola troa nyihluene la kutim, me pi mama fë, ke, tro ha paatre la aliene la ijine cili, nge tro lai a thapa la madrine ka eje thei epun. Maine nyipici laka, loi e troa wangatrune la itre aja ka eje thene la itre xan, ame la sipu atrekë hnëqane la faipoipo memine la itre nyine troa kuca ngöne la ijine feet, ke ene hmekuje hi lo trahmanyi ka troa ikötresai.—Ioane 2:9.
23 Loi e tro epuni a mekune hnyawa laka, caasi hi la drai ne faipoipo i epun, ngo itre macatre nge mele ka pexeje ne troa cilaxome ej. Qa ngöne lai, the wangatrune menune kö me nyi ehacene pala ha la drai ne faipoipo. Ngo hni ju pe koi Iehova Akötresie, matre tro Nyidrëti a eatrongë epun, nge hnëkë jë fe troa melëne la mele ne atr ka faipoipo. Qa ngöne lai, tro hë epuni a hnëkë hnyawa matre tro loi hnyawa me hetre thangane ka loi kowe la faipoipo i epun.
[Ithueamacany]
a Aqane tro lai a ujë ngöne la itre nöj, laka thaa ngazo kö e troa ce öhne la neköjajinyi me nekötrahmanyi a ce tro me ce elo.
b Ngöne la ekalesia i keresiano, ke hetrenyi fe la itre ka nanazij; pë hë huliwa. Itre hlue i Akötresieti angatre ka lue mekun, ke, ase hë löthi angatre hnene la itre thiina me aqane ujë ne fen.—Ioane 17:16; Iakobo 4:4.
NEMENE LA AQANE TRO LA ITRE TREPENE MEKÖTI CELË QA HNINE LA TUSI HMITRÖTRE A XATUANE . . . LA KETRE ATR TROA HNËKË MATRE TRO LOI LA FAIPOIPO?
Loi e tro la trahmanyi me föe a inyipicikeu ngöne la nyidroti a saen.—Genese 2:24.
Nyipi ewekë catre kö la hni ne la atr hune la emingömingöne la ngönetrei i angeic.—1 Peteru 3:3, 4.
“The isile menune keu nyipunieti kö.”—2 Korinito 6:14.
Troa thipetrije hnei Akötresie lo itre atr ka kuca la itre ewekë ka sis.—Efeso 4:18, 19.
[Hna eköhagen götran 17]
Itre Kutim Me Tusi Hmitrötr
Trengamo Thatraqai Trahmany: Ame ngöne la itre xaa nöj, ke, kola treqene tro la lapa i trahmanyi a hamë mani kowe la lapa i föe (thupei föe). Ngöne pena ha la itre xaa götrane ke, lapa i föe a hamë mani kowe la lapa i trahmany (nyine ahetrenyi ne la föe troa traqa fë koi trahmany). Pëkö engazone la itre qene nöje celë, maine meköti itre eje qëmeke ne la hna nyijoxu. (Roma 13:1) Ngo hna öhne ngöne la itre xaa ijine laka, kola hë manie menu pala ha me itre mo, hnene la fami ka kapa lai trengamo. (Ite Edomë 20:21; 1 Korinito 6:10) Ketre, ame la kola hamëne la trengamo qa thei lapa i trahmany, thaa kolo kö lai a itöne la föe matre kösë ewekë i trahmany; nge thaa tro kö la trahmanyi a mekune ka hape, ame hmekuje hi la sipu hnëqa i angeice koi föe me itre tresi hmunë, ke, ene la troa hamë mani.
Nyimu Föe: Ame ngöne la itre xaa qene nöj, ke, ijije tro la ketre trahmanyi a nyimu föe. Matre ngöne lai aqane mele cili, ke, thaa mama kö ka hape ketre thupëtresiji ka faipoipo maine ketre kem, ngo kösë hmaca pena ha lo ketre joxu. Nge e hnine la itre faipoipo cili, kola kökötre la itre iwatratra thene la itre föe. Ame koi itre keresiano, ke, Tusi Hmitrötre a nue angatr, troa lapa caas, maine tro hi a caa föe, thaa tro kö a nyimutre.—1 Korinito 7:2.
Faipoipo Hna Nyifegon: Nyimutre la itre föe me trahmanyi ka ce lapa, ka qaja catrëne ka hape, ame la troa ce mele tui lue trefëne qëmekene la troa faipoipo, ke, jëne tro hi la a wange ka hape, ijiji nyidroti jë kö troa faipoipo. Maine hna nyifegone la faipoipo, thatreine kö troa tupathe la ketre ewekë ka sisitria thatraqane la faipoipo—ene la troa saen. Pëkö xaa hna hnëkëne ka ceitu memine la faipoipo, ngöne laka, pekö hnë zae me hnapo ka sisitria hune ej, nge troa mama lai thene la lue trefëne asë, trahmanyi me föe—me thene fe la itre nekönatre hna hnahone hnine la faipoipo. Kola kuci ngazo xajawa i Iehova, la nekötrahmanyi me neköjajinyi ka iaja me ce lapa ngo thaa hna cile pe me faipoipo ngöne mus.—1 Korinito 6:18; Heberu 13:4.
[Iatr ne la götran 19]
Ngöne la epuni petre kö a nekötrahmany, xetrëne jë la itre thiina ka loi, itre hna majemin, me itre hna atreine matre itre nyine jiane huliwa ka loi thatraqane la faipoipo