Nemene La Ka Traqa Kowe La u Ngöne La Kola Meci La Atr?

“Ame la ini ka amamane ka hape, ame la u ne la atr, ka mele pala hi ngacama meci hë nge ethitre hë la ngönetrei, celë hi etë ne xömixötr ne la itre filozofi, nge ini hna kapa hnene la itre hmi ne la Chrétienté.”—“NEW CATHOLIC ENCYCLOPEDIA.”

1. Nemene la mekune hna kapa hnene la New Catholic Encyclopedia göi u ka mele pe thupene la mec?

NGO kolo fe a qaja hnyawa me kapa hnene caha itusi ka hape, “Thaa hna kapa kö hnene la Tusi Hmitrötr, la mekun, ene laka, ka mele pe kö la u thupene la mec.” Haawe, nemene kö la nyipi ini hnei Tusi Hmitrötre hna hamën, ngöne la ewekë ka traqa kowe la u thupene la mec?

Pëkö Mekune Ne La Itre Ka Meci Hë

2, 3. Nemene la pengöne la itre ka meci hë, nge nemene la itre xötre ne la Tusi Hmitrötre ka qaja lai?

² Hna amamane hnyawa la pengöne la itre ka meci hë, ngöne la Ate Cainöj 9:5, 10, hna hape: “Thatre kö la ketre ewekë hnei itre ka meci hë . . . Ke pëkö huliwa, me mekun, me wangate hmekun, me inamacan, ngöne la hua.” (Moffatt) Qa ngöne lai, ame la meci ke, kola qaja la pengöne la atr, laka, pë hë caa hna atreine kuca. Hnene la atre cinyihane la salamo, hna qaja ka hape, ame la kola meci la atr, angeice a “hmaca ju kowe la dro i angeic; ngöne la drai cili patë hë la ite mekune i angeic.”​—Salamo 146:4.

³ Haawe, kola mama hnyawa laka, pëkö mekune ne la itre ka meci hë, nge pëkö huliwa hna atreine kuca. Ame ngöne lo Akötresieti a qaja la pune koi Adamu, öni Nyidrëti ka hape: “Xaxau eö, nge tro hmaca eö kowe la xaxau.” (Genese 3:19) Paatre kö Adamu ekö, qëmekene tro Akötresieti a hamëne koi angeice la mel, thupene lo hna xupi angeice qa ngöne la xaxau ne la dro. Ame ngöne la Adamu a mec, angeice a bëeke hmaca ju kowe la qaane i angeic, ene la xaxau. Meci la pune la thaa idrei i angeic​—ngo thaa kolo kö a troa hetre ketre mele hmaca pena ha.

Ijije Troa Meci La u

4, 5. Hamëne jë la itre ceitune qa hnine la Tusi Hmitrötr, ka amamane laka, ka meci fe la u.

⁴ Nemene la ewekë ka traqa kowe la u i Adamu, ngöne la angeice a mec? Eje hi, easë a mekune hmaca lo hna qaja hnei Tusi Hmitrötr, göi “u,” laka kolo hi a qaja la atr. Haawe, ame ngöne la easë a qaja ka hape, meci hë Adamu, easë hi lai a hape, meci hë la u hna ati ëjene Adamu. Maine jë mekune ka ketre pengöne lai, kowe la ketre atr ka lapaune kowe la hna majemine dreng, ene lo ka hape, thaa ka meci kö la u. Ngo kola qaja hnei Tusi Hmitrötr, ka hape: “Tro kö a meci la [u NW] ka kuca la ngazo.” (Ezekiela 18:4) Kola qaja hnei Levitiko 21:1 la “[u NW] ka mec” (ketre “ngönetrei,” Jerusalem Bible). Hna qaja fe göne la itre nazeri, laka, thaa tro kö angatre a easenyine la “[u NW] ne la ka mec” (“ngönetrei ne la ka mec,” Lamsa).​—Numera 6:6.

⁵ Hanawange mina fe la aqane troa trotrohnine la u, ngöne la 1 Ite Joxu 19:4. Atraqatre la akötre thei Elia, ame hnei angeice hna “sipone laka tro [la u NW] i angeic’a mec.” Ketre tui Iona, hnei angeice hna “sipone mate mecipi [la u i NW] angeic, öni angeice jë, loi e tro ni a meci ngo ngazo e troa mel. ” (Iona 4:8) Hnei Iesu fe hna qaja la hnëewekë hna hape, “troa amecine [la u NW],” nge ame ngöne la The Bible in Basic English hna hape, “troa humuth.” (Mareko 3:4) Haawe, ame la aliene la kola hape, meci hë la u, kolo hi lai a hape, meci hë la atr.

Kola “Tro” Pi Me ‘Bëeke Hmaca’

6. Nemene la aliene la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr, kola hape, hna “tro pi” la u i Rakela?

⁶ Ngo tuneka la meci Rakela, thupene la hnei nyidroti hna hnahone la hnaluene nekö i nyidroti trahmany? Esaë a e ngöne la Genese 35:18, ka hape: “Kolo ha tro la u i nyidro, (ke meci hë nyidro,) ame hnei nyidroti hna ati ëje i nyëne Benoni; ngo hna ati ëje i nyëne pe hnei keme i nyëne Beniamina.” Hapeu, kola qaja hnene la xötre celë ka hape, hetrenyi Rakela la ketre ewekë e kuhu hni nyidro, a ka lö triji nyidroti pe ngöne la ijine nyidroti a mec? Ohe. Tune lo hne së hna wang, ame la hnepe hnëewekë ka qaja la “u,” ke, kolo fe a hane qaja la mele ka eje thene la ketre atr. Qa ngöne lai, ame la “u” i Rakela, kolo hi a qaja la “mele” i nyidro. Celë hi kepine matre, kola ujëne hnene la itre xaa Tusi Hmitrötre la hnëewekë, ka hape, “hna löpi la u” maine “hna uti ipië trootro la mel” (Knox), “hnei nyidroti hna mano xötö” (Jerusalem Bible), nge “hna tro triji nyidroti hnene la mel” (Bible in Basic English). Pëkö ka amamane ka hape, hetrenyi pe kö la ketre götrane ka sihngödre i Rakela, ka mele pe kö thupene la nyidroti a mec.

7. Tuneka la aqane “hmaca” la u ne la neköne la sine föe ka mele hmaca kowe “la hni nyën”?

⁷ Ceitune hi lai memine la melehmaca ne la neköne la sine föe, nekönatre trahmany, hna qeje pengöne ngöne la 1 Ite Joxu mekene 17. Easë a e ngöne la xötre 22, ka hape, hna thithi hnei Elia thatraqane lai nekönatre trahmany, “Iehova a shamatine la tenge ewekë i Elia; ame hna hmaca la u ne la nekönate kowe la hni nyën, mate melë hë.” Easë a öhne hmaca fe e celë laka, ame la hnepe hnëewekë “u,” ke kola hape “mel.” Qa ngöne lai, kola e ngöne la itus, the New American Standard Bible, ka hape: “Hna bëeke hmaca la mele ne la nekönatre koi angeice kö, ene pe goe hmaca jë hi.” Eje hi laka, ame la ka bëeke hmaca kowe la nekönatre trahmany, ke, thaa ketre götrane ka sihngödrine kö la atr, ngo ene hi la mel. Ka ihmeku la mekune cili, memine la hna qaja hnei Elia kowe la thine ne la nekönatre trahmany, öni nyidrë: “Hana wang, melë hë la nekö i nyipo [ene la atr, a ka pexej].”​—1 Ite Joxu 17:23.

Jole Ka Tru Göi “Akawane” La Meci Me Melehmaca

8. Nemene la ewekë hna lapaune kow hnene la itre keresiano, a ka troa traqa ngöne la ijine kola melehmaca?

⁸ Nyimutre la itre keresiano ka mejiune ka hape, troa hetre melehmaca ngöne lo ijine kola troa bëeke hmaca la itre u ka thaa meci kö kowe la itre ngönetrei. Haawe, tro ha isa upe la itre ka melehmaca, kowe la isa pune koi angatr​—maine manathithi koi angetre kuca la loi ngöne lo ijine mele i angatr, maine pune ka ngazo koi angetre kuca la ngazo.

9. Kola hapeu la trenge ewekë celë “akawan,” nge nemene la hna qaja hnei itre xan, ngöne la ewekë ka troa traqa kowe la u ngöne la ijine cili?

⁹ Maine jë easë a mekune ka hape, thaa jole menu kö la mekune cili e tro së a trotrohnin. Ngo ame koi angetre lapaune catrëne kowe la mekune ka hape, thaa ka meci kö la u, jole koi angatre troa qeje pengöne la hnepe ijine ka traqa kowe la u, qaane lo ijine kola meci uti hë la ijine melehmaca. Hna hëne la hnepe ijine cili ka hape, “akawan,” nge celë fe ketre mekune lai hna isenyine pin, a itre hadredre macatre hë enehila. Ame itre xan, angatre a qaja ka hape, ngöne la ijine cili, kola tro la u kowe la hnë ifolosa hna hëne ka hape, purgatoire, nge e cili atreine hi troa apaatrene la itre ngazo matre wië, nge matre ijije fe troa hane elë hnengödraieë.a

10. Pine nemene matre jëne la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr, thatreine kö troa lapaune ka hape, kola tro kowe la hnë ifolosa thupene la mec, nge nemene la aqane sajuëne lai hnene la ewekë ka traqa koi Lazaro?

¹⁰ Ngo tune la hne së hna ce wange hë, ame la u ke, ene la atr. Ame ngöne la kola meci la atr, kolo hi lai a meci la u. Qa ngöne lai, pë kö ka mele pe kö thupene la mec. Ketre, ame lo kola meci hnei Lazaro, thaa hnei Iesu kö hna qaja ka hape, angeice hë ngöne la hnë ifolosa, maine “akawan.” Ohea, hnei nyidrëti pe hna qaja ka hape: “Ka hmulizië Lazaro.” (Ioane 11:11, New English Bible) Kola mama hnyawa ka hape, atre hi Iesu la nyipici ngöne la ewekë ka traqa kowe la u, ngöne la kola meci la atr; nyidrëti a lapaune laka, paatre hë la mekune i Lazaro, pë hë e angeic.

Nemene La Ua?

11. Pine nemene matre thatreine kö troa qaja ka hape, ame la “ua,” ke, celë hi ketre götrane ne la atr ka utretre qa ngöne la ngönetrei me mele pe thupene la mec?

¹¹ Kola qaja hnei Tusi Hmitrötre ka hape, ame la kola meci la atr, “kola löpi la [ua NW] i angeic, ame hna hmaca ju angeice kowe la dro i angeic.” (Salamo 146:4) Hapeu, kolo kö lai a qaja ka hape, ame la ua ke ka mele pala hi eje e thupene la hna lö trije la ngönetrei ka mec? Ohe, thatreine kö troa traqa tune lai, pine laka, kola qaja thupene hnene la atre cinyihane la Salamo, ka hape: “Ngöne la drai cili, patë hë la ite mekune i angeic” (“kola nyipune la nöjei mekune i angeice asë,” NEB). Haawe, matre nemene la ua, nge tuneka la aqane ‘lö pi’ eje qa thene la ketre atr ngöne la ijine kola mec?

12. Nemene la aliene la hnepe hnëewekë “ua” ngöne la aqane ujëne qene Heberu, me Heleni, hnine la Tusi Hmitrötr?

¹² Ngöne la Tusi Hmitrötr, ame la itre hnepe hnëewekë ka ujëne la “ua” (qene Heberu, rûah; qene Heleni, pneuma), ke, lue eje a qaja la “hnamano.” Qa ngöne lai, thaa hnei R. A. Knox kö hna ujëne ka hape, “kola lö pi la [ua NW] i angeic,” ngo hna hape pe, “kola lö pi la hnamano, qa hnine la ngönetrei i angeic.” (Salamo 145:4, Knox) Ngo ame la hnepe hnëewekë hna hape, “ua,” thaa eje hmekuje kö a qaja la troa mano hnei lue hnafij. Hanawange la ketre ceitun, ame ngöne lo kola qeje pengöne la aqane apaatrene la itre atr me itre öni hnene lo iwë atraqatr, kola qaja hnei Genese 7:22, ka hape: “Meci asë hë la nöjei ka mele ka manone [maine ua, qene heberu, rûah] la hnafiji ne it’ej, nöjei ewekë asë e hune i hnadro.” Haawe, atreine hi troa qaja ka hape, ame la “ua,” ke, celë hi ecatrene la mel, ka eje thene la nöjei hna xupe asë, atr me öni, nge hna xomexatuane eje hnene la hnamano.

13. Nemene la aqane aceitunëne la ua memine la kura ne tirisite?

¹³ Tro sa xome la ketre ceitun: Kola ulili la masine e hetre kura; ngo e thupa ha la kura, ke, thaa ulili pi hi la masin. Haawe, thatreine kö tro la kura celë a auliline pena ha la ketre masine ke, hna thupa ej. Ceitune hi lai memine la atr, laka, ame ngöne la angeice a mec, paatre ju hi la ua ka xatuane la mele ne la itre sine ijöne la ngönetrei. Thaa eje kö a lö trije la ngönetrei, me tro pena ha kowe la ketre götran, me löthe la ketre pengöne mel.​—Salamo 104:29.

14, 15. Nemene la aqane bëeke koi Akötresie la ua, thupene la mec?

¹⁴ Pine nemene kö la kola qaja ngöne Ate Cainöj 12:7 ka hape, ame la kola meci la atr, “tro hmaca la [ua NW] koi Akötesieti ate hamën’ej”? Hapeu, kolo lai a hape, tro la ua a sasaithe la hnengödrai me tro kowe la therone i Akötresie? Pëkö ecatrene la mekune celë. Caasi hi loi e tro pala hi a eje the së la mekune laka, ame la ua, celë hi ecatrene la mel. E paatre hë la ecatrene la mele ne la atr, Akötresieti hmekuje hi la ka atreine troa hamë angeice hmaca. Haawe, ame la mekune ene laka, ua a “hmaca koi Akötesie,” ke kolo lai a hape, hetrenyi la mejiune thene la atr ka qale koi Akötresie enehila, laka ijije koi angeice troa mele hmaca ngöne la itre drai elany.

¹⁵ Akötresieti hmekuje hi la ka atreine troa hamëne hmaca la ua, maine ecatrene la mel, ka aijijëne la atr troa mele hmaca. (Salamo 104:30) Ngo, hapeu, Akötresieti kö a mekune troa aejëne la mekune cili?

[Ithueamacany]

[Hna eköhagen götrane 23]

Itre Ewekë Hna Melëne Ekö, Ngöne La Mele Hnapan

MAINE pëkö ka mele pe thupene la hna meci la ngönetrei, haawe, qa kö kaa la itre mekune hna qaja hnene la itre xaa atr, ene la ketre aqane mele hnei angatre hna öhnë hë ekö e qëmekene troa hetrenyi la mele celë?

Kola qaja hnei Nikhilananda, ketre atr ka inamacane ka inine la hmi Hindouisme, ka hape, ‘thatreine hnyawa kö troa anyipicine la itre ewekë hna qaja, lo hna hape, itre ka traqa thupene la mec.’ Thupene la hna e hnei Hans Küng, ketre atr ka hmi, la “Models of Belief in Eternity in the Religions,” nyidrëti a amamane hnyawa ka hape: “Nyimutre la itre ewekë hna qaja hnene la itre nekönatr, maine ka xulu pena qa ngöne la itre nöje ka lapaune kowe la réincarnation, ngo thatreine kö troa jele nyipicine itre ej, me qaja ka hape, ketre ewekë hna melëne hë ekö.” Öni nyidrëti fe ka hape: “Ala nyimu fe la itre atr ka thele hnene la hni ka ajan, troa atrepengöne hnyawa la itre ewekë cili, tune mina fe la itre ka inamacan, angatre asë hi a qaja ka hape, ame la itre ewekë hna öhne hnene la itre atr, ke, thatreine kö troa hamëne la ketre trepene ka ijij, matre troa anyipicine hnyawa, laka, atreine troa anyimua mele e celë fen.”

Hapeue fe e maine hane jë fe hetrenyi thei epuni la itre mekune qa ngöne la ketre mele hnapan? Nyimu kepine matre kola traqa tune la itre mekune cili. Nyimutre la itre ithuemacanyi hne së hna kapa, nge hne së hna pane amë acone ngöne la he së, pine laka, pëkö ijin, maine thaa kolo pena kö a troa canga mekune hnyawa la pengöne itre ej. Hetrenyi la itre xaa atr ka qaja la itre ewekë ngo jole e troa qeje pengön, angatre a thatreine qaja hnyawa, pine laka, ame la ewekë cili nanyi hë ekö la ijine traqa ej, ene pe mekune ju ka hape, ewekë hi lai ka traqa koi angatre ekö ngöne la ketre mele hnapan. Ngo eje hi laka, pëkö ka qa hna mele ekö matre troa anyipicine ka hape, hetre mele hnapane ka ketre pengöne kö hune la mele ka eje the së enehila. Ala nyimu catre kö la itre atr ka mele e celë fen, ka thaa hane kö mekun, ka hape, qa i angatre hna melëne la ketre mele ekö; ketre, thaa hane pi fe kö angatre mekune ka hape, ase hë angatre hane mele ekö ngöne la itre mele hnapan.