Watchtower ONLINE LIBRARY
Ita Ne Thup
ONLINE LIBRARY
Drehu
  • TUSI HMITRÖTR
  • ITRE ITUS
  • ITRE ICASIKEU
  • bt mek. 3 götrane 20-27
  • “Tiqa Pi Hi Angatr Hnei Uati Hmitrötr”

Aucune vidéo disponible pour cette sélection.

Désolé, il y a eu une erreur lors du chargement de la vidéo.

  • “Tiqa Pi Hi Angatr Hnei Uati Hmitrötr”
  • “Qejepengöne Hnyawa Jë” La Baselaia i Akötresie
  • Sous-titres
  • Ka Ihmeku
  • “Angatr a Ce Icasikeu Ngöne La Ketre Götran” (Itre Huliwa 2:1-4)
  • “Angatr a Isa Dreng La Kola . . . Ithanatane La Qene Hlapa i Angatr” (Itre Huliwa 2:5-13)
  • “Mejë Jë Hi Peteru” (Itre Huliwa 2:14-37)
  • “Bapataiso Jë” (Itre Huliwa 2:38-47)
  • Troa Bapataiso Ngöne La Ëje I Drei, Me Nemen?
    Ita Ne Thup—2010
  • ‘Epuni Hë La Nöje i Akötresie Enehila’
    Ita Ne Thup—2014
“Qejepengöne Hnyawa Jë” La Baselaia i Akötresie
bt mek. 3 götrane 20-27

MEKENE 3

“Tiqa Pi Hi Angatr Hnei Uati Hmitrötr”

Itre thangane la kola kapa la uati hmitrötr lo ijine Penetekos

Itre Huliwa 2:1-47

1. Qejepengöne jë la ijine feetën la Penetekos.

KOLA enij me iluilu e hnine la traon e Ierusalema!a Kola so draië qa ngöne la ita ne huuj ne la uma ne hmi, nge kola mexem e caha la nin ne la angetre Levi, angatr a nyimane la Hallel. (Salamo 113 koi 118) Nge itre ka ngenu kö e cahu a traqa qa ngöne la itre nöj gaa nany, tune la angetre Elama, Mesopotamia, Ponoto me angetre Aigupito me Roma.b Angatr a traqa göne la Penetekos, hna hëne fe ka hape “drai ne la pane wen.” (Num. 28:26) Ketre feete lai ngöne la macatre ka nyipune la kola menuën la bali, nge kolo fe a nyiqane menuën la qitr. Celë hi ketre drai ne madrin.

Kart ka amaman la zi ne la itre ka traqa troa hane dreng la maca ka loi lo Penetekos 33. 1. Nöj: Libua, Aigupito, Aithiope, Bithunia, Ponoto, Kapadokia, Iudra, Mesopotamia, Babulona, Elama, Madai, me Parathia. 2. Traon: Roma, Alesanedria, Mofi, Anetioka (e Suria), Ierusalema, me Babulona. 3. Ngöne gejë: Hnagejë Ka Tru Méditerranée, Mer Noire, Hnagejë Ka Palulu, Mer Caspienne, me Jua e Peresi.

IERUSALEMA—HNË HMI ANGETRE IUDRA

Ame la itre ewekë hna qaja ngöne la itre pane meken ne la tusi Itre Huliwa, ke kola traqa e Ierusalema. Hna acile la traone cili hune la itre wetr e Iudra, traqa koi 50 kilomet la enanyin qa kuhu Méditerranée. Ketre hnapo ekö lai hune la Wetr e Ziona, hnei Dravita Joxu hna acil la hnalapa i nyidrë e cili lo macatre 1070 M.P.K. Ame e thupen, hna xup la traon xötreith, matre celë hi kapital ne la nöje Isaraela.

Ezine la Wetr e Ziona, easa goeëne la Wetr e Moria, e cili hi lo Aberahama a mekun troa huujë Isaaka. Qaane lo ijine cili, uti hë lo itre ijine hna qaja ngöne la tusi Itre Huliwa, ke easa e la 1 900 lao macatre. Hnei Solomona hna acile la pane uma ne hmi Iehova hune la Wetr e Moria, matre kösë ej e hnin la traon e Ierusalema. Celë hi hnë itronyi ne la itre atr me hnë hmi angatr.

E cili hi ngöne la uma ne hmi Iehova la hna traqa itrony hnene la nöjei atre Iudra ne la fen. Angatr a traqa troa huuj me hmi, me feetën lo itre ijine hna amekötin hnei Akötresie. Kolo hna hape: “Tro ha a köni a mama ngöne la macatre la nöjei trahmany asë xajawa i Iehova Akötresi’ ö ngöne la hnë tro nyidëti a iën.” (Deu. 16:16) E cili fe hi e Ierusalema lo Hnakootre Ka Tru i Angetre Iudra memine fe la itre biero ne kuci pepa .

2. Nemene la iamamanyikeu ka traqa lo Penetekos macatre 33?

2 Ame ju hi la ketre hmakany ne la macatre 33, hna traqa la ketre iamamanyikeu laka, thatreine kö troa thëthëhmin. Drenge jë hi angatr la “ketre mejene qaa hnengödrai, kösë eny ka hnahna catr.” (Itre hu. 2:2) Kola mexem e hnin la uma, hnë icasikeu hnene la 120 lao itretre drei Iesu. Nge öhne jë hi angatr la ketre ewekë. Kola të hui itre xan la ukahlokine eë, kösë itre thinem.c Ame hna të hune la he i ketre matre ketre uti hë angatr asë, “tiqa pi hi angatr hnei uati hmitrötr,” nge angatre hë lai a qaja la itre xaa qene hlapa! Ame hë la angatr a tro qa hnine la uma, kola sesëkötr la itre atr ka ixelë me angatr laka, itrotrohni hi angatr la angatr a porotrik. Eje hi, nöjei atr a dreng “la kola ithanatane la qene hlapa i angatr hnene la itretre dreng.”—Itre hu. 2:1-6.

3. (a) Pine nemen matre ketre ijine ka tru ne la nyipi hmi la Penetekos macatre 33? (b) Pine nemene matre ka ce tro la cainöje i Peteru memine la aqane huliwan angeic “la itre kii ne la Baselaia”?

3 Ame la iamamanyikeu ka traqa, ke celë hi ketre ijin ka tru ne la nyipi hmi. Kolo hi lo ijine kola acil la Isaraela i Akötresie, lo itre keresiano hna iën. (Gal. 6:16) Ngo tha ase pala kö. Ame la Peteru a cile fë cainöj la ijine cili, ke angeice hi lai a huliwan la pane “kii ne la Baselaia.” Tro la itre kii cili a aijijëne la itre xan troa kapa la ketre pengöne manathith. (Mat. 16:18, 19) Hnene la pane kii hna aijijën la angetre Iudra memine la itre trenyiwa ka kapa la hmi angetre Iudrad troa atre la maca ka loi. Celë hi ka hane aijijë angatr troa kapa la uati hmitrötre i Akötresie. E cili, tro hë angatr a hane nyiatrene la Isaraela i Akötresie. Nge tro mina fe angatr a hane joxu me itretre huuj ngöne la Baselaia. (Hna ama. 5:9, 10) Ame hë lo thupen, kolo fe a aijijën la angetre Samaria me itre atre ne fen troa hane kapa la manathith ka tru cili. Nemene la ini hne së hna xom enehila qa ngöne la itre hna melën lo Penetekos macatre 33?

“Angatr a Ce Icasikeu Ngöne La Ketre Götran” (Itre Huliwa 2:1-4)

4. Nemene la ka amamane ka hape, easa sisedrëne la huliwa hna kuca ekö lo macatre 33?

4 Hna nyiqane la ekalesia hnene la 120 lao itretre drei Iesu “ka ce icasikeu ngöne la ketre götran,” ngöne lo hnahag e koho. Nge e cili, lo kola ië angatr hnei uati hmitrötr. (Itre hu. 2:1) Heji pë hë, nge traqa koi itre thauzan lao atr hna bapataison ngöne la drai cili. Ngo kolo petre hi a nyiqane kökötre la organizasio. Tune pala hi enehila, itre trahmanyi me föe ka xou Akötresie a traqa kowe la itre ekalesia. Nge angatre hi la ka “cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia e cailo fen nyine anyipicine kowe la nöjei nöj,” qëmeken troa traqa la pune la fen celë.—Mat. 24:14.

5. Nemene la eloin la troa sine la ekalesia?

5 Tro fe la ekalesia a ithuecatr kowe la itre keresiano, ene la itre hna iën memine la itre “xa mamoe.” (Ioane 10:16) Hnei Paulo hna qaja ngöne la tusi angeic koi angetre Roma la madrine i angeic kowe la aqane ithuecatrekeu i angatr. Öni angeic: “Ke tru catre la ajange troa iöhnyi me nyipunie me xatuane la lapaune i nyipunie, matre tro nyipunie a catre huliwa koi Akötresie; ngo loi e tro sa itö ithuecatrekeu qa ngöne la isa lapaune së, lapauneng me lapaune i nyipunieti mina fe.”—Rom. 1:11, 12.

ROMA—KETRE NÖJ KA CATR

Ame lo kola cinyanyine la tusi Itre Huliwa, ke Roma hi la traon ka tru me ka catr e celë fen. Goi musi fe angeic ngöne la götran e Agele asë me ngöne la götrane kolopi e Afrik, me qaane Atlantique utihë Golfe Persique.

Ame la itre atr ka mel e Roma, ke itre atr ka isa qenenöj, me isa ha ne ngönetrei, me isa qene hlapa, me hmi. Ka lolo pena la itre gojeny, matre kola traqa la itre atr qa ngöne la nöjei nöj. Nge ame e Ostie lo hnë xepe hnei he, kola traqa itronyi la nöjei he ne salem. Kola autinyi ngöne la traon e Roma la itre xen me itre mo ka tru thupen.

Ame lo ijin ne lo itre pane keresiano, ke hna sasaithe la 1 milio lao atr e Roma. Maine jë, ame la itre xan, ke kolo itre atr hna salemën, tune lo itre ka ihumuth hna kootrën, me itre nekönatr hna nuetrij hnei kem me thin, memine fe lo itre hna oth hnene lo itre sooc. Ame la itre xaa hlu hna traqa fë e Roma, ke kolo angetre Iudra hna oth qa Ierusalema thupen lo kola thapa la traon hnei Général Pompée lo 63 M.P.K.

Tru catre kö la itre atr ka pë ewekë e cili e Roma. Hna icacaxenyi angatr ngöne la itre neköi uma ka nyimu étages. Angatr a mel hnene la ixatua i mus. Ngo pi tro kö la itre joxu a acile la itre iuma atraqatr ka mingöming, tune la itre théâtre, itre stade hnë isi hnene la itre gladiateurs me hnë iwaja ihoos. Hna kuca lai nyine kuci madrin, nge ka pëkö thupen.

6, 7. Tune kaa la aqane cainöj enehila la itre ekalesia kowe la nöjei nöj?

6 Ame enehila, casi hi la hna isin hnene la ekalesia tune fe ekö, lo ijin ne lo itre pane keresiano. Hnei Iesu hna hamën kowe la itretre drei nyidrë la ketre huliwa ka tha hmaloi kö, ngo ame pe, ka hamë madrin. Öni nyidrë: “Inine jë la nöjei atr qa ngöne la nöjei nöj troa xötrethenge ni. Bapataiso angatre jë ngöne la ëje i Kaka, me ngöne la ëje ne la Nekön, memine la uati hmitrötr. Ini angatre jë troa trongëne lo nöjei ewekë hnenge hna amekötine koi nyipunie.”—Mat. 28:19, 20.

7 Kola cainöjëne la maca ka loi enehila, jëne hi la ekalesia ne la itre Temoë Iehova. Nyipici, tha ka hmaloi kö troa cainöj kowe la itre atr ka qaja la itre xaa qene hlapa. Ngo hnene la itre Temoë hna kuca la itre itus ngöne la 1 000 nge hetre munën lao qene hlapa. Maine epuni fe ngöne la ketre ekalesia, nge ka sine pala hi epuni la huliwa ne cainöj, me hamë ini kowe la itre ka ajan, haawe, madrine jë. Ke ala xalaithe hi e celë fen hna aijijëne troa anyipicine la ëje i Iehova!

8. Nemene la eloine la ekalesia koi së?

8 Iehova a xatua së enehila troa cile catr me madrin, jëne la fami së, ene la itre trejin ne la fen asë. Hnei Paulo hna cinyanyi kowe la itre keresiano ne Heberu ka hape: “Nge loi e tro fe sa imekunekeun, matre aciane la ihnim me itre huliwa ka loi, nge the tro kö a trije la itre icasikeu së, tune lo hna majemin hnei itre xan, ngo tro pe a ithuecatrekeu; nge pine laka, calemi hë la drai i Akötresie, catre pi së kuca tune lai.” (Heb. 10:24, 25) Ketre ahnahna i Iehova la ekalesia, matre tro epuni a ithuecatre koi itre xan, nge troa thuecatre i epun hnei angatr. The ananyine pi kö epuni la itre trejin, nge the nuetrije kö la itre icasikeu!

“Angatr a Isa Dreng La Kola . . . Ithanatane La Qene Hlapa i Angatr” (Itre Huliwa 2:5-13)

Itretre drei Iesu a cainöj kowe la angetre Iudra me itre sine hmi angatr ngöne la gaa tru atr.

“Hne huni hna drei angatr e ithanatane la itre ewekë nyine haine i Akötresie ngöne la sipu qene hlapa hun.”—Itre Huliwa 2:11

9, 10. Nemene la aqane kuca itre xan matre troa cainöj kowe la itre atr ka qaja la ketre qene hlapa?

9 Pane mekune jë, kola sesëkötr la angetre Iudra memine la itre ka kapa la hmi angetre Iudra lo Penetekos macatre 33. Maine jë, angatr a qaja la ca qene hlapa matre troa itrotrohni, qene Geres maine qene Heberu. Ngo ame pena la, “angatr a isa dreng [la itretre dreng] kola qaja la isa qene hlapa i angatr.” (Itre hu. 2:6) Hna ketr la itre hni angatr la angatr a dreng la maca ka loi ngöne la sipu qene hlapa i angatr! Ame enehila, tha hna aijijëne kö la itre nyipi keresiano troa qaja la nöjei qene hlapa jëne iamamanyikeu. Ngo alaniymu catr la ka saen troa cainöjën la maca ne Baselaia ngöne la itre xaa nöj. Tune kaa? Itre xan a inin la ketre qene hlapa matre troa xatuan la ketre ekalesia ezi angatr, maine feke pena koi ketre nöj. Kola hain hnene la itre atr ka drei angatr, la itre trengecatre hnei angatr hna nu matre inine la ketre qene hlapa.

10 Hnei Christine me 7 lao xaa Temoë hna inin la qene Gujarati. Ame ngöne la ketre drai, hnei angeic hna ibozu qene Gujarati memine la sine huliwa i angeic jajiny. Kola sesëkötre lai jajiny laka, hnei Christine hna inin la qene Gujarati, nge ketre qene hlapa lai ka jol. Ame hnei Christine hna cainöj koi angeic. Nge önine jë hi lai jajiny: “Ma ka nyipiewekë catr la maca hnei epuni hna tro fë.”

11. Nemene la ka troa xatua së troa cainöj kowe la itre atr ka ithanatane la itre xaa qene hlapa?

11 Nyipici laka, tha ijiji së asë kö troa inin la ketre qene hlapa. Ame pe, ijije hi tro sa hnëkë matre cainöjëne la maca ne la Baselaia kowe la itre atr ka ithanatane la itre xaa qene hlapa. Tro sa kuca tune kaa? Huliwane jë lo application JW Language®. Ej a amamane la aqane troa ibozu me nyiqane porotrik ngöne la ketre qene hlapa hna ithanatan ngöne la nöje së. Amamane jë la itre video me itre itus ka mama ngöne la site jw.org, ngöne la sipu qene hlapa i angatr. Ame la easa amamane la itre jia ne huliwa cili ngöne la hna cainöj, tro së lai a madrine tune lo itre pane keresiano ekö, lo angatr a öhne la kola isa sesëkötr la itre trenyiwa ka dreng la maca ka loi “ngöne la sipu. . . qene hlapa i angatr.”

ANGETRE IUDRA E MESOPOTAMIA ME AIGUPITO

Ame ngöne la itus Histoire du peuple juif à l’époque de Jésus Christ (175 M.P.K–135 M.K.) kola qaja ka hape, “Ame ekö e Mesopotamia me Madai me Babulona, ke hna mel e cili hnene la itre matrane la itre atrene lo baselaia ne lo 10 lao tribu ne Isaraela, memine fe la itre atrene la baselaia ne Iudra. Hna xomi angatr qa ngöne la nöje i angatr hnene la angetre Asuria me Babulona ekö.” Thenge la Ezera 2:64, hna e pe hi la 42 360 lao angetre Isaraela ka bëeke hmaca qa Babulona a tro Ierusalema lo 537 M.P.K. Öni Flavius Joséphe ketre historien qa Iudra ka hape, itre thauzan lao angetre Iudra hna xom a tro Babulona lo ijine itre pane keresiano. Nge e thupen, ngöne la itre macatre 300 uti hë 500, ke hnene lai angetre Iudra hna cinyanyin la itus, le Talmud de Babylone.

Hetre itre hna cinyihan ka amaman laka, hetre angetre Iudra ekö e Aigupito qaane lo itre macatre 600 M.P.K. Ame ngöne la ijine cili, hnei Ieremia hna iupi fë maca kowe la itretre Iudra ka lapa ngöne la nöjei götrane e Aigupito, laka Nofi fe la ketre traon. (Iere. 44:1) Maine jë, hetre angetre Iudra ka tro Aigupito ngöne lo itre macatre 323-330 M.P.K. Öni Josèphe, ame thene la itre pane trenyiwa ka traqa e Alexandrie, ke hetre angetre Iudra fe. Celë hi matre hna hamë angatr la ketre götrane hnine lai traon. Ame lo ijine itre pane keresiano, ke öni Philon, ketre atre Iudra ka cinyany ka hape, traqa koi 1 milio lao angetre Iudra ka mel e cili e Aigupito, qaane ju hi “la itre wetr e Libye uti hë la itre ifego ne Aithiope.”

“Mejë Jë Hi Peteru” (Itre Huliwa 2:14-37)

12. (a) Nemene la ka amamane ka hape, hna eatr lo hna perofetan hnei Ioela ngöne lo ijine lo Penetekos 33? (b) Hnauëne laka, ame kowe la itre pane keresiano, troa eatr la hna perofetan hnei Ioela?

12 “Mejë jë hi Peteru” troa ithanata kowe la nöjei atr ka alanyim ka ithanatane la itre xaa qene hlapa. (Itre hu. 2:14) Angeic a qejepengöne ka hape, ame la atreine i angatr troa ithanatane la nyimu qene hlapa, ke qaathei Akötresie. Celë hi hna perofetan hnei Ioela ka hape: “Tro ni a nenge la [u]nge hune la nöjei ate asëjëihë.” (Ioela 2:28) Qëmeken tro Iesu a elë hnengödrai eë, hnei nyidrëti hna qaja amë kowe la itretre dreng ka hape: “Tro ni a xëwe sai nyipunie koi Kaka, nge tro nyidrëti a hamëne la ixatua koi nyipunie,” ene la uati hmitrötr.—Ioane 14:16, 17.

13, 14. Nemene la aqane kuca i Peteru matre ketr la hni ne la itre atr, nge nemene la aqane tro sa nyitipu Peteru?

13 Hnei Peteru hna afenesin la cainöj me hape: “Haawe, loi e xecie hnyawa kowe la nöjei hnalapa ne Isaraela ka hape, hnei Akötresieti hna acili nyidrë troa Joxu me Keriso, lo Iesu hnei nyipunieti hna jei faon.” (Itre hu. 2:36) Nyipici, tha angetre Iudra asë kö la ka axösisi Iesu me humuthi nyidrë. Ngo angetre Iudra asë hi angatr, matre zöi angatr asë la meci Iesu. Ngo ame pe, Peteru a metrötrë angatr matre angeic a thele troa ketr la itre hni angatr. Tha angeic kö a upezö angatr, ngo angeice pe a upi angatr troa ietra. Hapeu, hnei angatre kö hna drengakötrën? Waea. Kolo pe a “ketr la itre hni angatr.” Matre öni angatr: “Nemene ju hë la nyine tro huni a kuca?” Pine laka, hnei Peteru hna hnëkën hnyawane la itre mekun ngöne la cainöje i angeic, matre ietra ju fe kö angatr e cili.—Itre hu. 2:37.

14 Ijije fe hi tro sa nyitipune la aqane kuca i Peteru,me thel troa ahlën la itre aliene hni ne la itre atr. Ame la easa ithanata Tusi Hmitrötr memine la ketre atr, tha tro kö sa amekötine asë la itre mekune i angeice ka isazikeu memine la Tusi Hmitrötr. Tro pe sa ce ithanatan la itre mekune ka loi hnei angeic hna qaja. E tro sa öhne la ketre mekun hnei angeic hna kapa, ke ijije hi tro sa ce wange me angeice la mekuna i Akötresie e hnine la Tusi Hmitrötr. Ame la easa huliwane la Tusi Hmitrötr matre ithuecatr, ke canga tro hi a kapa hnene la itre atr ka thele Akötresie.

ITRE KERESIANO NE PONOTO

Ame lo Peteru a cainöj lo Penetekos 33, ke hetrenyi fe la angetre Iudra ka mel e Ponoto ka dreng. Ame la götrane cili, ke ketre götrane kolopi ne Asie Mineure. (Itre hu. 2:9) Hnene la itre xan hna traqa fë la maca ngöne la itre nöje i angatr tune la angetre Iudra ne Ponoto. Pine laka, ame ngöne lo pane tusi Peteru, angeic a cinyanyi kowe la itre ka lapaune “hna isa ijen e Ponoto.”g (1 Pet. 1:1) Angatre mina fe hi lo hna qaja hnei Peteru ka hape, hna ‘akötrën hnene la itre itupath’ me icilekeu pine la lapaune i angatr.—1 Pet. 1:6.

Ame ngöne la itre itus hna cinyanyin hnei Pline le Jeune, gavena ne Bithunia me Ponoto, koi joxu Trajan, ke kola qaja la itre itupath hna melën hnene la itre keresiano. Ame ngöne lo macatre 112 M.K., hnei Pline hna cinyany qa Ponoto ka hape, kola “ixötrekeu” la hmi kowe la nöjei atr tune la ketre mec. Kola ketr la trahmany me föe, qaane la nekönatr uti hë la qatr, tune la ka trenamo me ka pë ewekë. Pline fe a qaja ka hape, kola nue ijine kowe la itre keresiano, atrekë zöne lai, troa nuetrije la lapaune i angatr. Ame la ka xel, ke troa humuth. Nge ame la ka xele Iesu me thith koi itre haze maine thili pena kowe la hnasaatre i joxu Trajan, ke tro pe kö angatr a mel. Ngo öni Pline hmaca, “ame la itre nyipi keresiano, ke pëkö ewekë ka sisitria hune la hmi angatr.”

g Ame la hnaewekë “hna isa ijen,” ke ka xulu qa ngöne la ketre hnaewekë qene Geres hna hape “de la Diaspora.” Ame la hnaewekë cili, ke qaathene la angetre Iudra, ke angatr lo itre ka pane tro fë la maca ka loi ekö.

“Bapataiso Jë” (Itre Huliwa 2:38-47)

15. (a) Nemene la hnei Peteru hna qaja, nge nemene la thangane lai? (b) Hnauëne laka, ijije hë troa xomi bapataiso hnene la itre thauzane lao atr ka drenge la maca lo Penetekos?

15 Öni Peteru kowe la angetre Iudra memine la itre trenyiwa ka kapa la hmi angetre Iudra ngöne la ijine Penetekos 33, ka hape: “Ietra ju, nge bapataiso jë.” (Itre hu. 2:38) Matre traqa koi 3 000 lao ka xomi bapataiso, maine jë hnine la itre piscines ne Ierusalema, maine e cili pena ezin.e Hapeu, hnei angatre hi hna axeciën tune la? Kolo kö lai a hape tro la itre ka ini Tus, me itre nekö ne la itre keme me thin keresiano a canga xomi bapataiso, nge tha trotrohnine hnyawa palakö la itre nyipici? Waea. Atre hi së la pengöne la angetre Iudra memine lo itre ka kapa la hmi angetre Iudra, ka bapataiso lo Penetekos 33. Itre ka hmi hë angatr qane ekö koi Iehova me catre inine la trengewekë i Nyidrë, nge angatre hi lo nöje hna iën hnei Iehova. Ketre, itre ka lapaune catr angatr, ke itre xan a traqa qa gaa nany troa hane sine la Penetekos. Thupene la angatr a trotrohnine la hnëqa i Iesu ngöne la aja i Akötresie, hnei angatr hna catre kuca palahi la huliwa i Nyidrë, nge itretre drei Keriso hë angatr.

DREI EKÖ LA ITRE SINE HMI I ANGETRE IUDRA?

Hnene fe la “angetre Iudra me itre sine hmi” angatr hna dreng la cainöje i Peteru lo Penetekos 33.—Itre hu. 2:10.

Ame la itre trejine hna iën kowe la ‘huliwa ka nyipiewekë,’ ene la troa thewe xen o drai, ke hna hane xomi Nikolao fe, ketre sine hmi angetre Iudra ekö qa Anetioka. (Itre hu. 6:3-5) Ame la itre sine hmi, ke tha itretre Iudra kö, ngo kolo itre atre ne fen ka hane xom la hmi angetre Iudra (Judaïsme). Kösë itretre Iudra fe hë angatr, ke angatr a hane hmi kowe la Akötresie ne Isaraela, me trongëne la Wathebo. Ase hë angatr nuetrije la nöjei haze me xötrehatren (koi itre trahmany), matre angatr ha nyiatrene la nöj e Isaraela.

Thupene la hna nue angatr qa Babulona lo 537 M.P.K., ke nyimutre la angetre Iudra ka mel ananyine la nöj e Isaraela. Ngo itre ka hmi pala hi angatr. Celë hi matre hna ketr la itre atr ne Proche-Orient hnene la hmi angetre Iudra. Hnei Horace me Sénèque lue ka cinyany ngöne la ijine cili hna anyipicin ka hape, nyimutre catr la itre atr ka hane lö hnine la hmi angetre Iudra. Haawe, itre atre cili hi la itre sine hmi.

16. Nemene la aqane amaman ekö hnene la itre pane keresiano la enyipiewekëne troa pa troa kuca la loi koi itre xan?

16 Eje hi, hna amanathithi angatr hnei Iehova ngöne la ijine cili. Öni Tusi Hmitrötr: “Nge hnene la itre ka xötrei bapataiso hna cas me ce thawa la itre ewekë i angatr, me salemëne la itre mo me itre hlapa i angatr, me ce thawa me itre xan thenge la ka pë thei angatr.”f (Itre hu. 2:44, 45) Kola amamai së itre nyipi keresiano la aqane tro sa ihnimekeu, me pa troa kuca la loi koi itre xan.

17. Nemene la itre nyine troa kuca qëmeken troa bapataiso?

17 Thenge la Tusi Hmitrötr, hetre itre nyine troa kuca qëmekene troa nue mel me xomi bapataiso. Troa pane inine la Tusi Hmitrötr. (Ioane 17:3) E thupen, troa amamane la lapaun me ietran la itre hna kuca ekö. (Itre hu. 3:19) Nge thupene lai, troa saze me kuca la itre ewekë ka loi thenge la aja i Akötresie. (Rom. 12:2; Efe. 4:23, 24) E ase hë epun kuca asë lai, ijiji epuni hë troa nue mele koi Akötresie jëne la thith, me bapataiso.—Mat. 16:24; 1 Pet. 3:21.

18. Nemene la manathithi hna kapa hnene la itretre drei Iesu?

18 Hapeu, ka bapataiso hë epun? Maine eje hi, epuni hë la ketre atre drei Iesu. Madrine jë, ke tune la itre pane keresiano ekö hna atiqane hnei uati hmitrötr, ijiji epuni hë troa hane kapa la men matre troa catr anypici Iehova, me kuca la aja i Nyidrë!

a Wange ju la hna eköhagen “Ierusalema—Hnë Hmi Angetre Iudra.”

b Wange ju la hna eköhagen “Roma—Ketre Nöj Ka Catr,” “Angetre Iudra e Mesopotamia Me Aigupitot,” me “Itre Keresiano Ne Ponoto.”

c Tha eë kö la itre “thinem,” “ngo kösë pi lo eë.” Kola qaja ka hape, ame la hna öhn hune la itretre dreng, ke ka ceitu memine la ukahlokine eë.

d Wange ju la hna eköhagen “Drei Ekö La Itre Sine Hmi i Angetre Iudra?”

e Kolo hi lai a cetu memine lo ketre Asabele Koi Itre Nöje Ka Nyimutre lo 7 Ogas 1993 e Kiev (Ukraine). Hna bapataison la 7 402 lao atr ngöne 6 lao piscines, nge 2h15 jë kö la hawa ne bapataiso.

f Hna amekötine lai ngöne hi la ijine cili, ke alanyim la itre ka troa lapa aqeany e Ierusalema, matre acatrene la lapaune i angatr. Tha hna musinëne kö la itre trejin troa thawa la itre ewekë i angatr. Ihnimi angatr la ka upi angatr troa ham, ngo tha ketre aqane kuci politike kö lai.—Itre hu. 5:1-4.

    Itre Itus Qene Drehu (1997-2025)
    Tha Connecter
    Connecter
    • Drehu
    • Iupi fë
    • Hna ajan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Itre Hna Amekötin
    • Pengöne La Ka Thele Ithuemacany
    • Hna amekötin
    • JW.ORG
    • Connecter
    Iupi fë