Melehmaca—Ketre Ini Ka Ketri Së
“Ini a mejiune koi Akötesie . . . laka, tro ha mele hmaca la nöjei ka meköt, me ka tha meköti kö.”—ITE HULIWA 24:15.
PAULO e Ierusalema ngöne lo pune la hnaakönine trongene mesinare i nyidrë ngöne la macatre 56 M.K. Thupene la hna xölehuji nyidrë hnei angetre Roma, hna aijijë nyidrë troa cil qëmeke ne la Sanedera, lo hnaakootr ka tru i angetre Iudra. (Ite Huliwa 22:29, 30) Ame ngöne la Paulo a goëne la itre atren la hna kootr, öhne pe hi nyidrëti la itre xaa Sadukaio me itre xaa Faresaio. Ka isapengöne la aqane waiewekë ne lai lue lapa cili. Ame itre Sadukaio thaa ka mejiune kö angatr kowe la melehmaca; ini lai hna kapa pena ha hnei itre Faresaio. Catr la mejiune i Paulo kowe la melehmaca, matre öni nyidrë: “Ange tejine fe, faresaio ni nekö ne la faresaio; kola hnyingë ni la ngöne la mejiune troa mele hmaca qa hna mec.” Ene pe hlohlo pi hi la itre hni angatr hnene la hna ithanata celë!—Ite Huliwa 23:6-9.
2 Ame petre kö e cili lo Paulo a tro Damaseko, hnei nyidrë hna öhne la ketre iamamanyikeu me dreng la nine ula i Iesu. Nyidrëti a hnyinge jë fe koi Iesu ka hape: “Tro ni a kuci nemen?” Öni Iesu: “Cilejë, nge trojë Damaseko eë; nge tro ha qaja koi ’ö e cili la nöjei ewekë asë hnë qâ i ’ö troa kuca.” Traqa ha Paulo e Damaseko ame hna wai nyidrëti hnei Anania, atre dreng Keresiano, kola qaja ka hape: “Hna ië eö hnei Akötesieti ne la ite xötapane shë, mate tro eö a wangate hmekune la aja i nyidë, me goeëne la Ate ka meköt [Iesu hna amele hmaca], me denge la aqane ula i nyidë.” (Ite Huliwa 22:6-16) Thaa sesëkötre kö së laka, ka hnëkë hnyawa Paulo troa cilëgöline la ini, ene la melehmaca.—1 Peteru 3:15.
Catre Pi Së Troa Tro Fë La Mejiun Ne La Melehmaca
3 Thupene lai, hna cile pena hnei Paulo qëmeke i Filiki, ketre Gavena. E cili, hnei Tertullien, “kete ate cainöj” hna ukune la itretre Iudra troa icilekeu me Paulo; angeic a nyi ewekë Paulo ka hape nyidrë la taan la ketre hmi nge nyidrë a icilekeu me mus. Öni Paulo e sa mekötin ka hape: “Dei pe la hnenge hna troa amamane koi cilie, laka, ini a hmi koi Akötesieti ne la ite xötapane huni.” Thupene lai, nyidrëti a amexeje lo jole ka tru me sisedrëne ka hape: “Ini a mejiune koi Akötesie la hnei angate fe hna xom, laka, tro ha mele hmaca la nöjei ka meköt, me ka tha meköti kö.”—Ite Huliwa 23:23, 24; 24:1-8, 14, 15.
4 Thupene lue macatre, kola könë Heroda Joxu Ageripa hnei Pokio Feso lo ka nyihnai Filiki, matre troa hnying koi Paulo e kalabus. Öni Feso ka hape kola thipetrij hnene lo itre ka icilekeu la hna qaja hnei Paulo, laka “kete ate, Iesu la ëjen, lo ka mec, . . . melë hë.” Paulo a hune fë la mekune i angeic me hape: “Ue lae nyipunie a mekune ka hape, tha nune kapa kö la tro Akötesieti a amelene hmaca jë la ite ka mec?” Thupene lai, öni nyidrë: “Hetenyi hë ni la ixatua qa thei Akötesie, celë hi mate cile huti ni uti hë la drai celë, kola anyipicine kowe la ite ka co me ka tru, tha kolo kö a qaja la ketre ewekë, ngo loi pe la hnei ange perofeta me Mose hna qaja ka tro ha traqa ; ka hape, Tro ha Keriso a aköt, nge troa pa i nyidëti mele hmaca qa hna mec, me amamane la lai kowe la nöj, me angete ethen.” (Ite Huliwa 24:27; 25:13-22; 26:8, 22, 23) Drei la aqane cilëgöline Paulo ekö la ini göi mele hmaca! Tui Paulo, atreine fe tro sa catre qaja laka troa hetre mele hmaca. Ngo tune kaa jë la aqane troa kepe së? Nga tune fe hi lo aqane kepe Paulo.
5 Drei la ewekë ka pane traqa koi Paulo ngöne lo hnaaluene tro nyidrë troa mesinare (macatre 49-52 M.K.), me wai angetre Athenai. Hnei nyidrë hna ieman memine la itre atr ka thili kowe la itre haze ka nyimutre, me upi angatre fe troa atrehmekune la aja i Akötresie, ene la troa hnyingën amekötine la fene hnene la atr hnei Nyidrë hna acil. Iesu hi lai atr cili. Hna qaja hnei Paulo laka, hna anyipicine hnei Nyidrë ngöne la hna amele Iesu hmaca jë qa hna mec. Nemene la mekune ne la itre atr? Öni angatr: “Dengë hë angate la mele hmaca qa hna mec, ite xan’ a hnyima fë ; nge öni ite xan, ka hape, “Tro huni a dei eö hmaca ngöne la ewekë cili [“e ketre ijin,” MN]. ”—Ite Huliwa 17:29-32.
6 Caasi hi la ewekë hna melën hnei Paulo memine lo ewekë ka traqa koi Peteru me Ioane thupene lo Penetekos 33 M.K. Kola mama hnyawa laka itre Sadukaio pala fe e kuhu hnine la icilekeu. Kola qaja ngöne Ite Huliwa 4:1-4 ka hape: “Nge nyidoti pete kö a ewekë kowe la nöj, ene pe traqapi koi nyido, angete huj, memine la tane la ene, me angete sadukaio, angat’ a hace hnine la hnei nyido hna inine la nöj me cainöjëne la melehmaca qa hna meci göi Iesu.” Ngo ame pe, hna kapa hnyawa hnene la itre xan. “Lapaunë hë hnene la ala nyimu i angete denge la tenge ewekë; nge ame la ala nyimu ne la ite trahmanyi, te, kösë tripi lao thauzan.” Eje hi laka, nyimu pengöne aqane ujë la itre atr la easë a qeje melehmaca. Haawe, loi e acatren la lapaune së hnene la ini celë.
Lapaun Me Melehmaca
7 Thaa Hna kapa asë kö hnene la itre pane Keresiano la mejiun kowe la melehmaca. Ame itre xan, tre, ka sine angatr la ekalesia ne Korinito. Hnei Paulo hna cinyihan koi angatr ka hape: “hnenge hna pane amamane koi nyipunie lo hnenge hna kapa, laka hnei Keriso hna elelengë göi ite ngazo shë thenge la ite hna cinyihan. Nge hna kelemi anganyidë, nge hna amelene hmaca ngöne la drai hnaakönine thenge la ite hna cinyihan.” Thupene lai, hnei Paulo hna anyipicine lai me qaja la melehmaca i Iesu, laka hna “xajawa nyidë hnei ange tejine ka tripi la o hadede me sin,” nge mele petre kö itre xan. (1 Korinito 15:3-8) Öni nyidrëti fe: “Maine hna cainöjëne ka hape, hna amele Keriso hmaca qa hna mec, hna tune ka laka öni ite xan’ e nyipunie, ka hape, pëkö mele hmaca qa hna mec? Ngo maine pëkö mele hmaca qa hna mec, hawe, tha hna amele Keriso hmaca kö ; nge maine tha hna amele Keriso hmaca kö, gufa kö la cainöje hun, nge kete gufa kö la lapaune i nyipunie.”—1 Korinito 15:12-14.
8 Nyipici ka nyipi ewekë catr la ini göi melehmaca. Celë hi matre, e thaa kapa kö ej hnene la Keresiano, tre, ka gufa la lapaune i angeic. Isazikeu pi hi la itre nyipi Keresiano me hmi ka thoi, ke trotrohnine hnyawa ha la melehmaca. (Genese 3:4; Ezekiela 18:4) Haawe, Paulo a amexej la ini ne la melehmaca hna qaja ka hape eje e hnine la “wesi ula hnapane” ne la hmi i Keresiano. Catre pi pe së huliwa matre “tro shë kowe la hna tixenuë.” Öni Paulo, “Nge tro sha kuca lai, e aja i Akötesie.”—Heberu 6:1-3.
Mejiun Kowe La Melehmaca
9 Tro sa acatren la lapaune së kowe la melehmaca jëne cahu itre hnying: Nemene la mekuna i Tusi Hmitrötr göi melehmaca? Kola atrune tune kaa la ihnimi Iehova hnene la melehmaca? Troa aeasenyi së koi Iehova hnene la itre mekune ka sa la itre hnyinge celë, me xatua së fe troa inine la itre xan.—2 Timoteo 2:2; Iakobo 4:8.
10 Ame la alien la hnëewekë qene Heleni ka ujën la “Melehmaca” tre kola hape “troa mejë.” Kola hapeue lai? Thenge Tusi Hmitrötr, ame melehmaca, celë hi mejiune ka catr laka troa mejë hmaca la ka mec. Tusi Hmitrötr a amamane fe laka qanyine kö la mejiune ka eje thene la ka mec, maine atr ka troa mele hmaca e celë fen, maine ua e hnengödrai. Madrine së la ihnim me inamacan me mene i Iehova; mama itre ej jëne la mejiun ka lolo, ene la melehmaca.
11 Kola aijijën hnene la melehmaca tro Iesu me itre hna iën a itre ua, matre troa nyi hlue e hnengödrai. (1 Korinito 15:35-38, 42-53) Angatr a troa itre joxu ne la Baselaia ne la Mesia, musi ka troa aparadraison la fen. Atre Huuj Ka Sisitria Iesu, ce nyidrë me itre hna iën, lo itretre huuj me joxu. Jëne la mel hna huujën hnei Keriso, tro angatr a amanathithin elanyi la itre atr ngöne la fene ka hnyipixe ka meköt. (Heberu 7:25, 26; 9:24; 1 Peteru 2:9; Hna Amamane 22:1, 2) Ame la itre hna iën ka mele petre kö enehila e celë fen, angatr a thele troa amadrinë Akötresie. E meci hë, angatr a troa kapa la ‘thupe’ i angatr matre troa mele hmaca hnengödraieë. (2 Korinito 5:1-3, 6-8, 10; 1 Korinito 15:51, 52; Hna Amamane 14:13) Öni Paulo: “Hna ce eëshë me nyidë ngöne la cei tune la meci nyidë, kete tro sha tune ngöne la mele hmaca.” (Roma 6:5) Ngo tune kaa pë hë lo itre atr hna troa amelene hmaca e celë fen? Nemene la aqane tro la melehmaca a aeasenyi angatr koi Akötresie? Drei la tulu i Aberahama koi së.
Melehmaca Me Ihnimikeu Me Iehova
12 Hna hë Aberahama ka hape, “enehmu i Iehova,” ketre thupëtresij ka lapaun. (Iakobo 2:23) Hna e wengën la itre atr ka lapaun ngöne Heberu 11, akönia qeje Aberahama fe hnei Paulo. (Heberu 11:8, 9, 17) Ame la hnaakönin, kola qaja lo nyidrë a drengethenge me hnëkë troa huujë Isaka nekö i nyidrë. Mejiune Aberahama lo hna thingehnaean hnei Iehova göi matran jëne Isaaka, laka ka troa eatr. Maine huujë Isaaka ju, atre hi Aberahama laka “atreine hi Akötesie troa amele angeice hmaca qa hna mec.”
13 Tune la hne së hna atre, öhne hë Iehova la etrun la lapaune i Aberahama, matre Nyidrë a xome ju la ketre öni nyine huuj. Ngo ame pe, kola aceitunëne la hna melën hnei Isaaka troa nyi hatren la melehmaca, matre öni Paulo: “Nyidëti [Aberahama] a kepe angeice [Isaaka] hmaca qa lai ngöne la cei tun.” (Heberu 11:19) Ketre, mama ha laka hna eköthe hnyawa la lapaune i Aberahama kowe la melehmaca. Hapeu, thaa hnei Iehova kö lo hna aijijë Aberahama me Sara troa hnaho Isaaka, ngacama lue qatr asë hë nyidro?—Genese 18:10-14; 21:1-3; Roma 4:19-21.
14 Hnei Paulo hna aceitunë Aberahama me ketre trehnyiwa, nge ketre atr ka “teqene la lapa ka hete tepen, nge ame la ate acile me huliwan, te, Akötesie.” (Heberu 11:9, 10) Thaa nöje kö ka tune e Ierusalema, lo hna hnen la ēnē i Akötresie. Ohea, kösë ame lo lai, tre, nyine tro hi a nyihatren la nöje cili. Kolo pe a qaja lo Baselaia i Akötresie e hnengödrai, laka Iesu Keriso me ala 144000 la ka cilën. Ame la ala 144000 e koho hnengödrai, kola hë angatr ka hape “lapa ka hmitöt, Ierusalema ka hnyipixe,” lo “föi” Keriso elany. (Hna Amamane 21:2) Hnei Iehova hna acili Iesu lo 1914 troa Joxu ne la Baselaia e hnengödrai, me upi nyidrë troa musi e nyipine la itre ithupëjia me nyidrë. (Salamo 110:1, 2; Hna Amamane 11:15) Kola troa amele Aberahama hmaca, “enehmu i Iehova,” troa hane kepe manathith qaathene la Baselaia. Tu së fe laka, tro së a hane kapa la itre manathithi cili, e traqa fe së elanyi ngöne la fene ka hnyipixe; maine easë fe thene lo ka ala nyimu atraqatr ka mele pe, maine itre hna troa amelene hmaca. (Hna Amamane 7:9, 14) Ngo nemene la trepen la mejiun kowe la melehmaca?
Ihnimi Akötresie—Trepen La Mejiun Kowe La Melehmaca
15 Ijije hi tro Iehova a hane jelemeköti së me xomi së nyine enehmu i Nyidrë, e lolo la aqane imelekeu së memine la Tretretro së e hnengödrai, me catr la lapaune së tui Aberahama, me drengethenge la itre hnei Nyidrë hna amekötin. Itre ewekë lai ka aijijë së troa hane kepe thangane la musi ne la Baselaia. Ame lo pane hna perofetan hnine la Wesi Ula i Akötresie, ngöne Genese 3:15, tre, ej a nyi trepen la mejiun ne la melehmaca memine la ihnimikeu me Akötresie. Thaa kolo hmekuje kö a troa athe la he i Satana, ngo kolo fe a troa athe la tidröca ne la Matran la föe i Akötresie. Kösë kola athe la tidröca, lo Iesu a meci hune la sinöe. Meu hë lai ka eatr ngöne la kola iamele hmaca lo hnaakönine drai, nge ijije fe hë troa aejën lo ewekë hna troa kuca kowe la “ate tene mene hna mecin, ene Diabolo.”—Heberu 2:14.
16 Paulo a amekunë së laka, “Akötesieti a amamane la ihnimi nyidëti ngöne laka hna elelengë Keriso nyine hna i eëshë, nge ite ka ngazo pete kö shë.” (Roma 5:8) Tro sa easenyi catre koi Iesu me kowe la Tretretro së ka ihnim e koho hnengödrai, e hne së hna amamane la ole së kowe la ihnimi gufa cili.—2 Korinito 5:14, 15.
17 Hna lapa treqene fe la melehmaca hnei Iobu, ketre atr ka lapaun ka mele ekö qëmeke i Iesu. Tru catr la hna akötrë nyidrë hnei Satana. Thaa ceitu i nyidrëti kö memine la itre sine cetro i nyidrë ka ngazo ka thaa hane kö qeje melehmaca. Ame Iobu, hna akeukawane la hni nyidrë hnene la mejiune cili, nge kola hnyinge ka hape: “Maine meci hë la at, hape u, tro angeic’ a mele hmaca?” Iobu hmaca kö a sa me hape: “Tro ni a teqene la ite drai asë ne la ishinge uti hë la troa ehnithi ni.” Angeic a atrehmekun me qaja koi Iehova Akötresie ka hape: “Tro cilieti a könieti, nge tro ni a gemie koi cilie.” Ame koi itre aliene hni ne la Atre Xupi së ka ihnim, öni Iobu: “Tro cilieti a fetesietine la huliwa ne la lue themie i cilie.” (Iobu 14:14, 15) Nyipici, Iehova a canga amamane la ijine kola troa melehmaca la itre atr ka lapaun. E tro sa mekune thel la ihnimi gufa i Nyidrëti koi së, ngacama itre ka ngazo së, ngo atreine hi tro sa easenyi koi Nyidrë!—Roma 5:21; Iakobo 4:8.
18 Hna qeje perofeta Daniela hnene la angela i Akötresie, ka hape “ate hna hanyin.” Qea la hna nyi hlue i Akötresie. (Daniela 10:11, 19) Hnei nyidrë hna nyipici koi Iehova qaane lo kola po macatre 617 M.P.K. uti hë lo meci nyidrë, itre hnepe ijin thupene la hna meköle goeën la ketre ewekë lo macatre 536 M.P.K., hnaakönine macatre i Koreso joxu ne Peresi. (Daniela 1:1; 10:1) Ngöne la ijine cili la kola meköle goeën hnei Daniela la trongene la itre mus, a kola umuth ngöne la akötr atraqatr. (Daniela 11:1–12:13) Pine laka thaa trotrohnine hnyawa kö Daniela la ewekë cili, hnei angeic hna hnyinge kowe la angela ka tro fë maca, me hape: “Joxu fe, nemene la pune la ite ewekë cili?” Kola sa hnene la angela me ea la mekune i Daniela kowe la “ijine la pun,” ngöne lo kola troa “trotrohnine hnei ite ka inamacan.” Ame koi Daniela nemene la mejiune i angeic elany? Önine la angela: “Ke tro eö a mano, me cile ngöne la edö i ‘ö e tixenuë hë la ite drai.” (Daniela 12:8-10, 13) Tro Daniela a sin “la ijine mele hmaca la itete thina ka meköt,” ngöne lo ijine Musi Keriso Ka Caa Thauzane lao Macatre.—Luka 14:14.
19 Easë a mele ngöne la hneijine ne la pun nge kolo pala hi a easenyi catr matre nyiqaane jë la Musi Keriso ka caa thauzane lao macatre. Qa ngöne lai, e tro sa isa thele ka hape, ‘Tro kö ni elanyi a hane ce me Aberahama me Iobu me Daniela, memine la itre xaa hlue i Iehova, ngöne la fene ka hnyipixe?’ Ijije fe hi koi së, e hne së hna fedre catr koi Iehova me drengethenge la itre wathebo i Nyidrë. Tro pë hë së a ce wange hmaca la itre xaa ithuemacanyi ngöne la melehmaca, matre atreine troa atrehmekune la itre atr hna troa amelene hmaca.
Mekune hi së lo itre ini?
• Nemene la aqane ujë ne la itre atr ngöne la Paulo a qaja la mejiune i nyidrë kowe la melehmaca?
• Pine nemen matre kola aijijën hnene la melehmaca troa amaman la itre nyipi Keresiano qa ngöne la itre ka thoi?
• Easë a atre tune kaa ka hape ka lapaune Aberahama me Iobu me Daniela kowe la melehmaca?
[Thying]
1. Nemene la aqane ajolën la itre tane i angetre huuj me angetre isenyin hnene la melehmaca?
2. Pine nemen matre ka hmeke Paulo troa cilëgölin la melehmaca?
3, 4. Tune kaa la aqane amamane hnei Paulo laka nyidrëti a cilëgöline la melehmaca, nge nemene la ini hne së hna xome qa ngöne lai?
5, 6. (a) Nemene la ka canga mama lo kola isigöline la melehmaca hnei itre aposetolo? (b) Nemene la ka nyipi ewekë ngöne la easë a mejiun kowe la melehmaca?
7, 8. (a) Troa gufa tune kaa la lapaun, tune la hna amaman hnene lo tusi ekö kowe la ekalesia i Korinito? (b) Tro la nyipi trotrohnin göi melehmaca a thapa tune kaa la itre nyipi Keresiano?
9, 10. Nemene alien la melehmaca hnine la Tusi Hmitrötr?
11. Nemene la hna aijijëne hnene la melehmaca kowe la itre hna iën?
12, 13. Nemene la trepene ka catr ka eköth la lapaune i Aberahama kowe la melehmaca?
14. (a) Aberahama a treqe nemen, thenge Heberu 11:9, 10? (b) Nemene hë la ka traqa koi Aberahama matre ijije jë troa hane kapa la itre manathithi ne la Baselaia ngöne la fene ka hnyipixe? (c) Tro fe sa kapa tune kaa la itre manathithi cili?
15, 16. (a) Tune kaa la aqane nyitrepen la melehmaca hnene la hna pane perofetan hnei Tusi Hmitrötr? (b) Nemene la aqane troa aeasenyi së koi Iehova hnene la melehmaca?
17. (a) Nemene la hna mejiune kow hnei Iobu? (b) Nemene la hna amamane ngöne Iobu 14:15 göi Iehova, nge troa ketri së tune kaa?
18, 19. (a) Nemene la hna mejiune kow hnei Daniela? (b) Nemene la hne së hna troa ce wange hmaca ngöne la wiike ka troa xulu?