Ita Ne Thup göi 05 Semitrepa
Thele Jë La Itre Trenga Mo Hna Juetëne Thei Nyidë
“Hna juetëne thei nyidë la nöjei tenga mo asë ne la inamacan, me wangate hmekun.”—KOL. 2:3.
1, 2. (a) Nemene la itre ewekë hna öhne ngöne lo macatre 1922, nge ekaa la hna amë itre ej enehila? (b) Kola hë së troa kuci nemen hnene la Wesi Ula i Akötresie?
HNA majemine hamë ithuemacany ka tru ekö ngöne la itre zonal, ngöne lo itre ijine kola öhne la itre trenga mo hna juetrën. Drei la ketre ceitun, ame ngöne lo macatre 1922 thupene la itre macatre ne catre huliwa hnei Howard Carter ketre atr ka thele ewekë e Aigupito hna öhne la ketre trenga mo nyine hain. Hnei nyidrë hna öhne la hua ne la Farao Toutankhamon kösë ka pëkö ethan, nge hetrenyi e hnine ej la 5 000 lao ewekë.
2 Nyimutre la itre trenga mo nyine hain, ka tune lo itre hna öhne hnei Carter, hna amë ngöne la itre musées maine ngöne la itre uma hna xeen e hnin la itre ewekë hna wanga atrun. Ngacama itre ewekë lai ka mingöming nge hna wanga atrun ngöne la mele ne la atr, ngo ame pe, tre, pëkö thangane itre ej kowe la mele së ngöne la nöjei drai. Ngo kola upi së hnene la Wesi Ula i Akötresie troa thele la itre trenga mo ka nyipi ewekë catr kowe la mele së. Kola hëne la nöjei atr asë troa thele la itre trenga mo cili, nge ame la manathithi hna troa kapa qa ngön, tre, ka sisitria catre kö hune la itre xaa mo hne së hna hetreny.—E jë la Ite Edomë 2:1-6.
3. Tune kaa la aqane tro la itre hlue i Iehova a kepe thangan ka loi qa ngöne la itre trenga mo hnei Nyidrëti hna upi angatr troa thel?
3 Tro sa pane ce wange la enyipiewekëne la itre trenga mo hnei Iehova hna upe la itre hlue i Nyidrëti troa thel. Ame thene la itre trenga mo cili, tre, kola qaja “la qoue Iehova,” laka ijije tro ej a thupë së me amele së ngöne la itre hneijine ka ngazo celë. (Sal. 19:9) Maine tro sa thele troa “ate Akötesie” haawe, ijije tro lai a hamë së la ketre manathithi ka tru, ene la troa eköthe la ketre aqane imelekeu ka lolo memine la Kasisitria. Nge maine hetrenyi së la itre trenga mo hna hamëne hnei Akötresie, tune la inamacan me atrehmekun me trotrohnin, tre, ijije hi tro sa nyinyine la itre jole ka eje the së me itre ewekë hne së hna hnehengazon ngöne la mele së. (Ite edomë 9:10, 11) Tro sa thele tune kaa la itre trenga mo cili ka tru alameken?
Loi e Tro Sa Thele La Itre Trenga Mo Ngöne La Götrane La Ua
4. Tro sa öhne tune kaa la itre trenga mo hnei Akötresieti hna thingehnaean?
4 Isapengö së kö memine lo itre ka thele ewekë, laka, nyipi ewekë tro angatr a tro ngöne la itre götrane gaa nanyi matre troa thele la itre trenga mo i angatr; ngo ame pe së, tre, atre hnyawa hi së la götran hnë troa öhne la itre trenga mo ngöne la götrane la ua. Kola amaman koi së hnene la Wesi Ula i Akötresie ceitu me ketre map, la nyipi götran hnë tro sa öhne la itre trenga mo hna thingehnaeane hnei Nyidrë. Hnei Paulo aposetolo hna cinyihane göi Keriso, ka hape: “Hna juetëne thei nyidë la nöjei tenga mo asë ne la inamacan, me wangate hmekun.” (Kol. 2:3) Ame la easa e la itre trenge ewekë celë, maine jë ijije tro sa hnying, ka hape: ‘Pine nemen matre loi e tro sa thele lai itre trenga mo cili? Hna juetrën’ itre ej tune kaa thei Keriso? Nge tune kaa la aqane tro sa öhne itre ej?’ Maine easa ajane troa sa la itre hnyinge celë, tre, loi e tro sa pane ce wange hnyawa la itre trenge ewekë ne la aposetolo.
5. Hnauëne la Paulo a qeje trenga mo ngöne la götrane la ua, ngöne la nyidrëti a cinyanyi tus?
5 Hnei Paulo hna cinyihane la itre trenge ewekë cili kowe la itre Keresiano ne Kolose. Öni nyidrëti koi angatr, ka hape, hnei nyidrë hna isi thatraqai angatr matre troa “akeukawane la ite hni angate hna isilikeune hnene la ihnim.” (E jë la Kolose 2:1, 2.) Pine nemen matre nyidrëti a hnehengazo tune lai? Nyipici, wanga atrehmekune hi Paulo laka, ijije troa löthe la hni ne la itre trejine e cili hnene la itre atr ka sajuëne la itre xaa ini ne la angetre Heleni maine ka iele angatr pena troa trongëne hmaca la Wathebo i Mose. Hnei nyidrë hna hmekëne catrëne la itre trejin, ka hape: “Wange kö ke thöeë nyipunie hnei kete ate hnene la pi inamacane me tenge iaö nyine amenun, thenge la edomë i ate, me ite ini hnapane ne la fen, nge tha thenge Keriso kö.”—Kol. 2:8.
6. Pine nemen matre loi e tro sa wanga atrune hnyawa la eamo i Paulo?
6 Ketre ame enehila, easë mina fe a hane cile kowe la itre aqane iaö i Satana memine la fene i angeic ka ngazo. Kola eköthe la aqane mekun ne la itre atr, me itre aja i angatr me itre aqane mele i angatr, hnene la itre ini hna hamëne hnei atr tune la hna hape, pëkö Akötresie nge ka xulu xan la atr. Nyimutre la itre feet e cailo fen hna löthe hnyawa hnene la hmi ka thoi. Ketre, kola kuca la itre elo hnine televizio me itre film me itre miuzik me itre xaa pengöne nyine iamadrinë, matre troa sajuëne la itre aja ka ngazo, nge kola mama mina fe enehila laka ka hetre ethane hë la aliene la ëternet kowe la itre thöth me itre qatr. Maine tro pala hi sa goeëne me dreng la itre ewekë cili, tre, tro hë itre ej a löthe la itre aliene hni së me aqane ujë së kowe la itre hna amekötine hnei Iehova, nge ijije fe troa nanazije la aqane xölehuje së la nyipi mel. (E jë la 1 Timoteo 6:17-19.) Haawe, nyipi ewekë tro sa trotrohnine hnyawa la aliene la itre trenge ewekë i Paulo koi angetre Kolose me wanga atrune fe la eamo i nyidrë, matre thaa tro kö sa kei ngöne la itre hnö i Satana.
7. Nemene la lue ewekë hnei Paulo hna qaja, nge ka troa xatua angetre Kolose?
7 Maine tro sa mekune hmaca lo itre trenge ewekë i Paulo koi angetre Kolose, tre, easa öhne laka thupene la hna qaja la jol ka eje thei nyidrë, tre, hnei nyidrëti hna amamane hnyawa la lue ewekë ka troa akeukawane la itre hni angatr me acaasi angatr ngöne la ihnim. Ame la hnapan, tre, hnei nyidrë hna qaja “la cengöne kapa me trotrohnin.” Nyipi ewekë tro angatr a cengöne kapa laka, ka meköti la aqane trotrohnine angatr la itre Hna Cinyihan, matre troa hetre trepene ka catr la lapaune i angatr. (Heb. 11:1) Thupene lai, hnei nyidrëti hna qaja la “wangate hmekun [ne] la ewekë ka sihngödri Akötesieti.” Nyipi ewekë fe tro angatr a akökötrene la atrehmekune i angatre göne la nyipici, me trotrohnine hnyawa la itre ewekë ka jui i Akötresie. (Heb. 5:13, 14) Eje hi, ka tru alamekene catr la eamo celë koi angetre Kolose, ngo koi së mina fe enehila! Qa ngöne lai, tro sa hetrenyi tune kaa la mejiune cili memine lai nyipi atrehmekun? Hnei Paulo hna sa la hnyinge celë me qaja la ewekë ka sisitria catr ngöne la nyidrëti a qeje Iesu Keriso, ka hape: “Hna juetëne thei nyidë la nöjei tenga mo asë ne la inamacan, me wangate hmekun.”
Itre Trenga Mo “Hna Juetëne Thei” Keriso
8. Qeje pengöne jë la aliene la hnëewekë hna hape, “hna juetëne thei” Keriso.
8 Ame la hna qaja, ka hape, “hna juetëne [asë] thei” Keriso la nöjei trenga mo ne la inamacan me wanga atrehmekun, tre, thaa kolo kö lai a hape, hna thinge itre ej koi itre atr, nge pëkö ka atreine troa öhn. Ngo kolo pe a qaja, ka hape, maine easa ajane troa öhne la itre trenga mo cili, tre, nyipi ewekë tro sa catr me wanga atrune pala hi la tulu i Iesu Keriso. Ka ihmeku hnyawa la mekune cili memine la hnei Iesu hna qaja göi nyidrë, ka hape: “Ini la gojeny, me nyipici, me mel; pëkö ate a tro koi Tetetro e tha qa kö theng.” (Ioane 14:6) Nyipici, maine easa ajane troa öhne la atrehmekune göi Akötresie, haawe, nyipi ewekë tro sa kapa la itre hna amekötine me ixatua qaathei Iesu.
9. Nemene la itre hnëqa hna athipe koi Iesu?
9 Öni Iesu, “Ini la gojeny” nge nyidrëti mina fe a qaja, ka hape, nyidrëti la “nyipici, me mel.” Kolo lai a amamane, ka hape, thaa nyidrëti hmekuje kö a fe gojenyi së koi Tretretro. Ngo Iesu mina fe a aijijë së troa atre la itre nyipici ka ej e hnine la Tusi Hmitrötr, me kapa la mele ka thaa ase palua kö. Nyipici, itre trenga mo ka tru alamekene catr ngöne la götrane la ua la itre hna juetrëne thei Iesu, nge kola thele thene la itre atr tro angatr a catre inine la Tusi Hmitrötr, matre troa öhne la itre trenga mo cili. Haawe, loi e tro sa pane ce wange la itre xaa trenga mo ka troa hetre thangane ngöne la mele së elany, me ngöne mina fe la aqane imelekeu së me Akötresie.
10. Nemene la hne së hna inine göi Iesu qa hnine la tusi Kolose 1:19 me 2:9?
10 “Kola munëti e kuhu hni nyidëti hna angöneteine la tiqa asëjëihë i Akötesie.” (Kol. 1:19; 2:9) Pine laka nyimutre la itre drai ne ce mele Iesu memine la Tretretro i nyidrë e koho hnengödrai, haawe, Iesu hmekuje hi la ka atre hnyawa la aja i Iehova memine la pengö i Nyidrë. Ame lo Iesu a cainöj e celë fen, hnei nyidrëti hna inine kowe la itre xan la itre ini hna hamën hnene la Tretretro i nyidrë, nge ketre, hnei Iesu mina fe hna amamane la itre thiina i Akötresie ngöne la aqane ujë i nyidrë. Celë hi kepin matre Iesu a qaja, ka hape: “Ame la ate goeë ni, angeice fe a goeëne la Tetetro.” (Ioane 14:9) Hna juetrëne asë maine amë hnyawa la inamacan me atrehmekune göi Akötresie thei Iesu; haawe, caasi hi la aqane tro sa atrepengö Iehova hnyawa, ene la troa catre inine hnyawa la pengö i Iesu.
11. Nemene la ka iothekeune la pengöi Iesu memine la itre hna perofetane e hnine la Tusi Hmitrötr?
11 “Ame la nyine anyipici Iesu, te, celë hi [ua MN] ne la hna perofetan.” (Hna ama. 19:10) Kola mama ngöne la itre trenge ewekë celë, laka, kola eatre hui Iesu la itre hna perofetan e hnine la Tusi Hmitrötr. Qaane lo hna pane perofetane hnei Iehova ngöne Genese 3:15, uti hë lo itre hna meköle goeën ngöne la tusi Hna Amamane, tro hë sa trotrohnine hnyawa la aliene la itre hna perofetan e hnine la Tusi Hmitrötr, e hne së hna kapa, ka hape, Iesu la ka musi ngöne la Baselaia ne la Mesia. Celë hi kepin matre jol kowe la itre atr ka thaa kepe Iesu kö tune lo Mesia, troa trotrohnine la aliene la itre hna perofetan ngöne la itre Hna Cinyihane Qene Heberu. Kolo mina fe a qaja la kepin matre thaa hna wanga atrunyi Iesu kö hnene lo itre atr ka thaa nyipi ewekëne lo itre hna perofetane göne la Mesia e hnine la itre Hna Cinyihan Qene Heberu. Hna aijijëne la nöje i Akötresie hnene la atrehmekun göi Iesu, troa trotrohnine la aliene lo itre hna perofetan hnine la Tusi Hmitrötr ka eatre hë.—2 Kor. 1:20.
12, 13. (a) Nemene la ka amamane laka, Iesu la “lai ne la fene hnengödrai”? (b) Pine laka ase hë thepe angatr qa ngöne la hmi ka thoi, haawe, nemene hë la nyine troa kuca hnene la itre hlue i Keriso?
12 “Ini la lai ne la fene hnengödrai.” (E jë la Ioane 8:12; 9:5.) Nyimu macatre qëmekene troa hnaho Iesu, hnei Isaia perofeta hna thingehnaean, ka hape: “Ame la nöje hna trongëne la melöhlem, te, kola wange la lai atraqat; nge angat’ itete lapane la hlapa ahnuene la meci, te, hudumë hë hui angate la lai.” (Is. 9:2) Hnei aposetolo Mataio hna qaja, ka hape, hnei Iesu hna eatrëne la hna perofetane cili ngöne lo Nyidrëti a nyiqaane cainöj, me hape: “Ietraju nyipunie, ke eashenyi hë la baselaia ne hnengödrai.” (Mat. 4:16, 17) Hnene la huliwa ne cainöje i Iesu hna xatuane la itre atr, me thepe angatr qa ngöne la ithahluë ne la hmi ka thoi. Öni Iesu, ka hape: “Ini la lai a traqa e celë fen, mate tha tro kö a lapa ngöne la jidi la kete e angete lapaune koi ni.”—Ioane 1:3-5; 12:46.
13 Thupene la itre macatre, hnei Paulo aposetolo hna qaja kowe la itre trejine me nyidrë, itre Keresiano, ka hape: “Ite ka jidi nyipunie ekö, ngo enehila lai hë thei Joxu; tro pala hi tune la ite nekö ne la lai.” (Efe. 5:8) Pine laka ase hë thepe angatr qa ngöne la jidri ne la hmi ka thoi, haawe, nyipi ewekë pala hi troa tro hnene la itre Keresiano ceitu me itre neköne la lai. Kola ihmeku la itre trenge ewekë celë memine la hna qaja hnei Iesu kowe la itretre drei nyidrë, ngöne lo Cainöj hune la Wetr, kola hape: “Ahudumenejë la lai nyipunie qëmeke ne la nöjei at, mate goeëne hnei angate la huliwa ka loi nyipunie; ame hna atrune la Tetetro i nyipunie e koho hnengödrai.” (Mat. 5:16) Hapeu, epuni kö a kapa hnyawa la itre trenga mo ngöne la götrane la ua hnei epuni hna öhne thei Iesu, me amamane itre ej kowe la itre xan jëne la aqane ewekë me aqane ujë i epun?
14, 15. (a) Nemene la kepin matre kola xom ekö la itre mamoe me itre xaa öni ju e hnine la la nyipi hmi? (b) Pine nemen matre ketre trenga mo ka tru alamekene catre Iesu, ngöne la nyidrëti a xome la hnëqa ne “Arenio i Akötesie”?
14 Iesu la “Arenio i Akötesie.” (Ioane1:29, 36) Easa e ngöne la Tusi Hmitrötr, laka, ka sisitria catr la hnëqa ne la arenio ngöne la troa nue la ngazo me easenyi koi Akötresie. Drei la ketre ceitun, thupene la hnei Aberahama hna amamane laka, hetre hni ne aja i nyidrë troa huujëne la nekö i nyidrë, ene Isaaka, tre, hna sewe nyidrë troa humuthi angeic, me nyi hna i angeic hnene la ketre mamoe trahmany, maine arenio pena. (Gen. 22:12, 13) Ame ngöne lo kola thapa la angetre Isaraela qaa Aigupito, tre, hnene hmaca la arenio hna xome la ketre götrane ka sisitria, ngöne lo ijine kola atrune la “Paseka i Iehova.” (Eso. 12:1-13) Ketre, hna amekötine ngöne la Wathebo i Mose la itre pengöne öni nyine troa huujën, tune la itre arenio me itre goot.—Eso. 29:38-42; Lev. 5:6, 7.
15 Thatreine kö tro la itre huuje cili hna kuca hnei atr, a apaatrene palua la ngazo me mec. (Heb. 10:1-4) Ngo ame ngöne la ketre götran, tre, Iesu la “Arenio i Akötesie, la ate geigeietine la ngazo ne la fene hnengödrai.” Kola amamane hnyawa hnene la mekune celë, laka, Iesu la ketre trenga mo ka tru alamekene catr hune la itre xaa trenga mo asë. Qa ngöne lai, loi e tro sa xomi ijin troa inine troa atrepengöne hnyawa la thupene mel, me lapaune kowe la hna amekötine cili ka lolo. Maine tro sa kuca lai, tro hë sa hetrenyi la ketre manathithi ka tru; ene laka, tro la “hnënge mamoe ka xalaith” a ce kapa me Iesu e koho hnengödrai la nyine iatrun me nyine adraiën, nge mele ka thaa ase palua kö ngöne la Paradraiso e celë fen kowe la “ite xa mamoe kö.”—Luka 12:32; Ioane 6:40, 47; 10:16.
16, 17. Qejepengöne jë la hnëqa i Iesu, nyidrë “ate nyi qane me apexejene la lapaun.”
16 Iesu la “ate nyi qane me apexejene la lapaun.” (E jë la Heberu 12:1, 2.) Ame ngöne la tusi Heberu mekene 11, easa öhne la aqane qeje pengöne Paulo la lapaun; xoxopatre hi la pane aliene la lapaun, nge thupene lai hnei nyidrëti hna e wengëne la itre tulu ne la itre trahmanyi me föe ka mele thenge la lapaune i angatr, tui Noa me Aberahama me Sara, me Rahaba me itre xane ju kö. Eje ngöne la mekuna i Paulo la itre ewekë cili, ene pe hnei nyidrë hna ithuecatre kowe la itre Keresiano troa “goeë Iesu, ate nyi qane me apexejene la lapaun.” Pine nemene lai?
17 Ngacama ame la itre trahmanyi me föe hna e wengëne ngöne la tusi Heberu mekene 11, tre ka canga lapaune catre angatr kowe la itre hna thingehnaeane hnei Akötresie, ngo thatre kö angatr la itre aqane tro Nyidrëti a eatrëne la hnei Nyidrëti hna ahnith göne la Mesia memine la Baselaia. Qa ngöne lai, kösë thaa ka pexeje kö la lapaune i angatr. Ketre, ame lo itre atr hnei Iehova hna iën troa cinyihane la itre hna perofetan göne la Mesia, tre, thaa wanga atrehmekune hnyawa kö angatr la enyipiewekëne la hnei angatr hna cinyihan. (1 Pet. 1:10-12) Ngo tro ha pexeje la lapaune së, e hne së hna lapaune koi Iesu. Drei la enyipiewekëne la tro sa trotrohnine me atrehmekune hnyawa la hnëqa i Iesu ceitu me “ate nyi qane me apexejene la lapaun”!
Thele Jë
18, 19. (a) Qaja jë la itre xaa xaa trenga mo ngöne la götrane la ua hna juëtrëne thei Keriso. (b) Pine nemen matre loi e tro pala hi sa epe catre koi Iesu matre troa kapa la itre trenga mo ngöne la götrane la ua?
18 Hne së hi hna ce wange la itre xaa hnëqa ka sisitria hna xome hnei Iesu matre troa aejëne la aja i Akötresie, ene la troa amelene la itre atr. Hetrenyi pala kö la itre xaa trenga mo ngöne la götrane la ua, hna juetrëne thei Keriso. Maine tro sa thele itre ej, haawe, tro hë lai a hamë madrin me manathithi koi së. Drei la ketre ceitun, hnei aposetolo Peteru hna hë Iesu, ka hape “Joxu ne la mel” me “wëtesiji hata lai” ka xulu. (Ite Hu. 3:15; 5:31; 2 Pet. 1:19) Ketre, hna xome hnei Tusi Hmitrötr la hnëewekë hna hape “Amen” matre troa qeje Iesu. (Hna ama. 3:14) Hapeu, atre kö nyipunie la aliene memine la hna nyihatren hnene la itre hnëqa cili? Tune lo hnei Iesu hna qaja, “thelejë, ame hna öhnejë nyipunie.”—Mat. 7:7.
19 Pëkö ketre atr ka tui Iesu e celë fene hnengödrai, laka, ka hetre aliene la mele i nyidrë, nge ka itretrengekeu la mele cili memine la mele së ka pë pun. Thei nyidrëti la itre trenga mo ngöne la götrane la ua, nge ijije hi troa öhne la itre trenga mo cili hnene la itre atr ka thele itre ej cememine la hni ka pexej. Epi troa eje the së la madrine me manathith, qa ngöne la hna öhne la itre trenga mo “hna juetëne thei nyidë.”
Hapeu, Mekune Kö Nyipunie?
• Nemene la itre trenga mo hna ithuecatre kowe la itre Keresiano troa thel?
• Pine nemen matre ka nyipi ewekë pala hi koi së enehila, la eamo hnei Paulo hna hamëne kowe la angetre Kolose?
• E wengëne jë me qeje pengöne la itre trenga mo ngöne la götrane la ua “hna juetëne thei” Keriso.