Mekene Naen

Atreine Fe Hi Tro La Itre Keme Maine Thine a Hiane Caasine La Itre Kuku!

1-3. Hnauëne laka, kola elë la etrune la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatr, nge tuneka la aqane ketr la mele i angatr?

AME la pengöne la itre xaa fami, ke, keme caasi pe hi maine thine a ce mele me ha kuku, ka hape, “celë hi pengöne lai fami ka kokötre catre enehila” e Etazini. Ketre ewekë lai hna öhne mina fe ngöne la itre xaa nöje ka nyimutre. Kola elë catre enehila la etrune la itrij, me inuetrij, me isa lapa, me hnaho gojeny, celë hi matre kola isa xeni pune ka ngazo hnene la itre keme me thin, me itre nekönatr, a itre milio la etrune enehila.

² Hna cinyihane hnene la ketre föe ka lapa caas, ka hape, “28 lao macatreng, nge hna meci triji ni memine la lue neköng. Eni a hacene laka, thaa ajane kö ni troa hetrune caasine la itre neköng, nge paatre hë la keme i nyudren. Kösë lo ka hape, ketre pë fe hë ka troa thupë ni. Kola lapaa öhnyi ni e treije hnene la itre neköng, nge akötre catre fe koi angatre lai.” Ngo eje hi laka, thaa kolo hmekuje kö a troa nyinyine la itre thiina ka ngazo ne la hni së, ene la elëhni, me iupe zö, me mele caas, ngo itre keme maine thine ka lapa caasi fe a troa cile kowe la itupathi, ene la troa huliwa i maseta, nge kola kuca fe la itre hnëqa ngöne la hnalapa. Hna qaja hnene la ketre, ka hape: “Ceitune la keme maine thine ka lapa caas, memine la ketre atr ka isasape wene balo. Thupene la sikisi lao treu ne kuca epuni la huliwa cili, tro hë epuni a atreine troa aca isasapene la foa lao wene balo. Ngo ame petre hi la epuni a isasapene lai foa lao wene balo, kola kuiëne hmaca ju koi epuni la ketre, matre faifi hë!”

³ Ketre isa hetre jole fe hna cile kow hnene la itre nekönatre ka ce lapa caasi pë hë me kem, maine thine pena. Angatre a troa qëmeke kowe la itre hace ka tru qa kuhu hni, qa ngöne laka, hna nue triji angatre maine hna meci triji angatre pena. Ame kowe la itre xaa thöth ka pë keme maine thin, troa hetre thangane ka ngazo catre lai, ngöne la mele i angatr.

4. Tro së a atre tuneka ka hape, Iehova a hane wangatrune fe la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatr?

⁴ Hetrenyi ngöne la itre hneijine hna edromëne hnei Tusi Hmitrötr, la itre trahmanyi maine föe ka mele caasi pe me haa kuku. Nyimu xötre ka qaja la “neköeng” memine la “sine föe.” (Esodo 22:22; Deuteronomi 24:19-21; Iobu 31:16-22) Thaa hnei Iehova kö hna lapa thingetrö angatr. Hna hë Akötresie hnene la atre cinyihane la Salamo ka hape, “Tretretroti ne la nöjei neköeng, me ate amekötine la nöjei sine fö.”(Salamo 68:5) Ketre tune fe ngöne la hnedrai së enehila, caasi hi la aqane goeëne i Iehova la itre trahmanyi maine itre föe ka hetrune caasine la itre nekönatr! Ketre, Wesiula i Nyidrë a hamëne la itre trepene meköt, ka troa xatua angatre troa mele ka loi.

TROA ATREPENGÖNE HNYAWA LA MELE NE LA FAMI

5. Nemene la jole hna troa cile kow hnene la itre keme maine thin, ngöne la xötrei?

⁵ Tro sa ce wange la hnëqa göi troa cilëmekene la hnalapa. Kola qaja hnene la ketre föe ka sei hna cil, ka hape, “Nyimutre la itre ijin, epuni a ajane troa hetre trahmanyi ezi epun, maine tune la kola hetre engazone la loto i epun, nge thatre kö epuni la qaan.” Nyimutre la itre trahmanyi ka xötrei itrij maine hna meci trije hë, ka pë hë hneimeke hnene la itre hnëqa hnei angatre hna troa kuca enehila. Ame itre nekönatr, traqa hmaca pi kö la itre hnëqa ngöne la hnalapa a nyixane la itre jole ka eje hë thei nyudren, ene la hacehni, nge thaa lapa tingetinge kö angatr.

6, 7. (a) Nemene la tulu ka lolo hna hamëne hnene la “föe loi thina” ne Ite Edomë? (b) Tuneka la aqane tro la itre jole ne la hnalapa, a ketre ixatua kowe la keme maine thine ka hiane caasine la itre nekönatr?

⁶ Nemene la ixatua ka ijije thatraqane lai? Goeëne ju la tulu ne la “föe loi thina” hna edromëne ngöne la Ite Edomë 31:10-31. Sisitria la thangane la itre hnei nyidro hna kuca​— maine ngöne laka, ka atreine itö, me salemë ewekë, me cai imano, me kuci xen, me ami mani ngöne baak, me eëny, me cilëne pena la ketre magazë. Nemene la ewekë hnei nyidro hna kuca, matre troa aejëne la itre mekune i nyidro? Thaa ka genyi kö, pëkö hna mano huliwa uti hë la kola lö la jö, nge kola canga hlë hmaca e sine hmakanyi troa nyiqaane la itre huliwa. Ketre lolo catre la aqane hnëkë me thawa la itre hnëqa, tune mina fe la aqane thele troa thupëne la itre xan. Qa ngöne lai, thaa sesëkötre kö së la kola qaja atrunyi nyidro!

⁷ Maine epuni la ketre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekönatr, loi e tro epuni a atrehmekune hnyawa la itre hnëqa i epuni ngöne la hnalapa. Amamane jë laka, epuni a kuca la huliwa cili hnene la hni ka ajan, celë hi aqane ujë lai ka troa amadrinëne la itre nekö i epun. Ngo eje hi laka, nyipi ewekë catre troa hnëkë hnyawa me atreine ekö huliwa. Kola qaja hnei Tusi Hmitröre ka hape: “Ame la ite mekune ne la ate cate huliwa, te, kola atena mon.” (Ite Edomë 21:5) Hna qaja hnene la ketre keme ka mele caasi, ka hape: “Thaa meku xeni kö ni uti pala ha la ijine eni a meciijin.” Ngo eje hi laka, ka hetre thangane catre kö la xeni hna hnëkëne hnyawa, hune la hna kuca nyimenyimën. Loi e tro hë epuni a inine troa atreine huliwane la itre iwanakoime i epun. Atreine hi tro la itre sine föe a hane peidrë uma, maine troa kuca la itre ejolene hna sie me kabine, maine troa kuca la itre hnepe engazone la loto, e hnei nyidro hna thele ini thene la itre enehmu, maine jëne pena la itre itus, maine qa thene la itre trene metie.

8. Nemene la aqane tro la itre neköne ka mele caasi pe memine la itre keme maine thin, a hamëne fe la ixatua i angatre ngöne la hnalapa?

⁸ Hapeu, loi kö e troa sipone kowe la itre nekönatre troa ixatua? Hna mekune hnene la ketre thine ka hape: “Epuni a thele troa ahmaloeëne la mele ne la itre nekönatr, matre thaa tro kö angatre a hace pine la paatre ne la keme ne fami.” Eje hi laka, trotrohnine hi së la aqane ujë cili, ngo ame pe thaa nyine loi kö lai kowe la itre nekönatr. Ngöne la itre hneijine i Tusi Hmitrötr, hna hane fe hamëne e nöjei drai la itre huliwa ka ijije thatraqane la itre thöthi ka nyihlue i Akötresie. (Genese 37:2; Nyima i Solomona 1:6) Ngo, troa thupëne ke, nyiehnefë angatre menu jë pena, celë hi matre, loi e tro epuni a inamacane ngöne la aqane tro epuni a thue qa i angatr, maine troa wasi peleitr me nyihnyawane la hnahage i angatr. Hapeu matre, ce kuca ju pena epuni la itre huliwa cili? Ewekë lai ka troa amadrinë epun.

HULIWA KA TRU LA TROA THUPËNE LA ITRE NEKÖNATR

9. Pine nemene matre, ketre jëne akötre fe kowe la itre sine föe hmae la ejolene göi mani?

⁹ Nyimutre la itre keme me thine ka lapa caas, ka öhne la ejolene la troa huliwa manie thatraqane la hnalapa, nge kola mama hnyawa la ehacene lai thene la itre neköjajinyi ka hnaho gojeny.a Ngöne la itre nöje ka hamë ixatua kowe la itre atr, göi troa nyithupene la itre droketre, me itre xaa pengöne ju kö, loi e tro fe la itre jajinyi trene kuku a thele troa kapa la ixatua cili, qëmekene la troa öhnyi huliwa. Thaa hna wathebone kö hnei Tusi Hmitrötre tro la itre keresiano a thele la ixatua cili, maine ijij. (Roma 13:1, 6) Itre jole fe lai hna troa hane cile kow, hnene la itre sine föe, memine la itre ifë kuku ka sei hna cil. Alanyimu catre thei angatre la itre ka tro hmaca ha huliwa i maseta, thupene la hna pane lapa hnalapa a itre macatre, ketre, thaa tru kö la hna nyithupe i angatr. Ame pena itre xan, angatre a thele troa tru trootro fe la atreine i angatr, jëne la itre porogarame ne ini, lo hna hape, formasio, maine jëne la ketre ini ka xoxopatr, ene la itre xaa aqane ini metie, maine qa ngöne hna xomi “cours” pena.

10. Nemene la aqane tro la ketre sine föe hmae a qaja la kepine matre, nyipi ewekë tro nyidroti a hane huliwa i maseta?

¹⁰ The tro kö epuni a sesëkötr, maine troa pë madrine ne la itre nekö i epun, pine laka, epuni fe hë a troa hane thele huliwa, nge thaa tro kö epuni a mekune ka hape, zö i epuni lai. Loi e tro pe epuni a qaja hnyawa koi angatre la kepine matre, tro hë epuni a hane huliwa, nge tro fe a xatua angatre troa trotrohnine laka, götraneqa i epuni qa thei Iehova la troa huliwa koi angatr. (1 Timoteo 5:8) Nge kola tro la itre drai, nge itre nekönatre ka alanyimu a atreine melëne la mele cili. Ngo, eje hi laka, maine troa tru catre hnei jole i epun, thele jë fe la itre ijine troa ce me angatr. Tro hë la aqane ithupë ka ihnimi cili, a ixatua matre thaa tro kö a mama menu pala ha la itre ejolene göi mani hna troa cile kowe hnene la fami.​— Ite Edomë 15:16, 17.

DREI LA KA IJIJE TROA ITHUPË PE?

11, 12. Nemene la itre hna amekötine nyine tro la itre keme maine thine a lapa xom, nge tuneka la aqane tro angatre a kuca?

¹¹ Nyipici trotrohnine hnyawa së la kola hnime catrëne hnene la itre keme maine thine ka lapa caas, la itre nekö i angatr, ngo ame pe troa hmekëne ke, wanga elë sasaithe pi la itre hna amekötine hnei Akötresie, göi troa isa lapa göhnene hnene la itre atrene la fami. Hanawange la ketre ceitun, troa fetra la itre xaa jole ka tru, e tro la thine ka lapa caasi a nue pena ha kowe la nekö i eahlo trahmanyi la itre hnëqa ne keme ne fami, maine tru menu pala ha la hna mejiune kowe la nekö i eahlo jajiny, matre kolo ha hane thue ehnefë nyëne la itre jole ka tru. Thaa loi kö e troa kuca tune lai, wanga troa thipa hacene menune la nekönatr, me ajolëne menune la he i nyën.

¹² Loi e tro epuni a amamane hnyawa kowe la itre nekö i epuni laka, qa i epuni troa thupë angatr​— ngo thaa angatre petre kö a troa thupë epun. (Wange ju la 2 Korinito 12:14.) Celë hi matre, ame itre xaa ijin, epuni a thele ihaji me ixatua troa kuca la hnëqa i epun. Thele jë la ixatua cili thene la itre qatre thup keresiano, maine thene pena la itre keresiano föe ka nyipi atr, ngo thaa thene kö la itre nekö i epuni ka coco petre kö.​— Tito 2:3.

LOI E TROA CATRE HAMË IHAJI

13. Nemene la jole ka eje göi ihaji, hna troa cile kow hnene la sine föe hmae ka hiane caasine la kuku?

¹³ Ka nango hmaloi kö tro la trahmanyi a ihaji, hune la tro föe. Kola qaja hnene la ketre thine ka lapa caas, ka hape: “Ihnetrei me hnenyinawa ne thupëtresiji hë la itre nekönge trahmany. Ame itre xaa ijin, jole catre e tro ni a xome hnyawa la ketre mekun, me troa catre fë.” Ma epuni pala kö a hnëmecine la fö i epuni ka paatre hë, maine epuni pena ha a elëhni maine lapa mekune ka hape, zö i epuni la kola kaqa la faipoipo i epun. Maine pena thaa hna nue caasine kö koi epuni la troa thupëne la itre nekönatr, ngo kowe fe lo trahmanyi epuni ekö, celë hi matre, epuni a xouene e fedre jë la itre nekönatre koi angeic. Celë hi itre ewekë lai ka troa sewe epuni troa hamëne la ihaji ngöne la tulu.

14. Nemene la aqane tro la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatr, a tuluthe hnyawa la aqane tro angatre a hamëne la ihaji?

¹⁴ Tusi Hmitrötre a qaja ka hape, “ame la nekönate hna nue, te, troa ahmahmane la thine i nyën.” (Ite Edomë 29:15) Tro epuni a hetrenyi la ixatua qa thei Iehova Akötresie, e hna atreine troa kuca me cilaxome la itre hna amekötine thatraqane la fami; qa ngöne lai, the upe zö epuni kö la ngazo, the lapaa haceene hmaca kö maine xouene pena la ewekë hna kuca ha. (Ite Edomë 1:8) The tro pi kö a elë hune la itre trepene meköti qa hnine la Tusi Hmitrötr. (Ite Edomë 13:24) Inine jë troa mele cememine la wangatrehmekun, nge loi e tro pala hi a catre trongëne la itre hna amekötin. Ame ngöne la itre xaa ijin, kola hane sa ithahnata hnene la itre nekönatr. Ngo, e cili, loi e tro epuni a hane wangatrune la itre aliene la hni ne la itre nekö i epun. Kola qaja hnene la ketre keme ka lapa caasi pe ka hape: “Hnenge hna thele troa tuluthe la ihaji nyine troa hamëne kowe la haneköng, ke, eni a trotrohnine la akötr thei angatr, qangöne laka, paatre hë la thine i angatr. Pëkö mano ni ithahnata me angatr. Hetrenyi la ‘itre ijine eahuni a ifekeune la itre hni hun,’ ngöne la eahuni a ce hnëkëne la xeni thatraqane la hej. E cili, nyudrene a fe koi ni la itre mekune hnei nyudrene hna lapa fë e kuhu hni.”

15. Nemene la nyine tro la atr ka sei hna cile a thupën, ngöne la angeice a qaja lo fö i angeice hnapan?

¹⁵ Maine ka sei hna cile epun, the thele kö troa apaatrene la ihnimi ne la itre nekönatre kowe la sipu keme i angatr. Akötre la itre nekönatr, e troa goeëne la itre keme me thine a iwesitrë lapa, ketre, tro lai a uti trootro la metrötre i nyudrene koi angatr. Celë hi matre, loi e troa hmekëne matre thaa tro kö a iqajakeune la itre hna ithahnata ka akötr, tune lo hna hape: “Hnaiji kem!” Ngacama ngazo ju hë la atr hnei epuni hna sei hna cile memin, ngo tro epuni a mekune hnyawa laka, angeice pala hi la keme maine thine ne la nekönatr, nge nyipi ewekë tro asë hi epone a hamëne koi nyëne la ihnimi me iwangatruny, me ihaji.b

16. Nemene la itre hna hnëkëne ngöne la ua, nyine ihaji ka loi thatraqane la hnalapa ne la ketre keme maine thine ka hiane caasine pe la itre nekönatr?

¹⁶ Tune la hna ithahnatane hë ngöne lo itre mekene hnapan, ame la kola ihaji, ke, ene la kola hiane la itre nekönatre me ini angatr, ngo thaa ithaucë hmekuje kö. Atreine hi troa neëne la itre jol, e hna eatrëne hnyawa la ketre porogarame ka loi ne la ua, matre troa hiane la itre nekönatr. (Filipi 3:16) Nyipi ewekë catre mina fe troa hane sine pala hi la itre icasikeu i keresiano. (Heberu 10:24, 25) Qa ngöne lai, loi e tro pala hi a inine la itre nekönatr, jëne la ini tusi fami e nöjei wiik. Nyipici laka, thaa ewekë ka hmaloi kö la troa sisedrëne pala hi lai etidi cili. Kola qaja hnene la ketre föe loi thiina, ka hape, “Thupene la hna huliwa ngöne la drai ka pexej, caasi hi la ka mama cile koi epun, ke, ene la troa pane saa ju. Ngo eni a hnëkëne ngöne la mekunenge la etide ne la nekönge jajiny, ke atre hi ni laka, celë hi nyipi ewekë lai kowe la mele i angeic. Ketre atraqatre pi hë la madrine i angeice troa sisedrëne la ini tusi ne la fami!”

17. Nemene la ini hne së hna kapa, qa ngöne la aqane hetru Timoteo sinatrongei Paulo?

¹⁷ Hnei Timoteo sinetrongei Paulo aposetolo hna kapa qa thene la thine me qaqa i angeic, la ini hna nyitrepene hnene la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötr​— ngo thaa qa thene kö la keme i angeic. Haawe, atraqatre pi hë la thangane koi Timoteo, ketre keresiano hna mejiune kow! (Ite Huliwa 16:1, 2; 2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Nyipici laka, maine tro epuni a catre hiane la itre nekö i epuni “ngöne la ini me ihaji ne la Joxu”, haawe, atreine hi tro epuni a hane mejiune troa traqa kowe la pune ka loi​— Efeso 6: 4.

ISINE JË TROA CILE KOWE LA AKÖTRE NE LA LAPA CAAS

18, 19. (a) Hna amamane tuneka la ehacene la mele caasi thene la trahmanyi maine föe ka hetrune caasine la ha kuku? (b) Nemene la ihaji ka troa xatua angatre troa xomihnine la itre aja ne ngönetrei?

¹⁸ Kola simano kötr la ketre trahmanyi maine föe ka mele caasi pe me hape: “Ngöne la eni a bëeke hmaca kowe la hnalapang, nge e thupene la hna imekölenyi la hanekönatr, eni hi lai a wangatrehmekune hnyawa laka, nyipici, ewekë ka jole la troa mele caas.” Eje hi laka, ketre jole ka tru hna cile kow hnene la itre keme maine thin, la troa mele caasi pe. Thaa trehnyiwa kö thene la atr la ajane troa hetre sinatro ka lolo, me troa mele tui lue trefën. Ngo hapeu, loi kö e troa canga sesë troa faipoipo hmaca, nge thaa pane mekune hnyawa kö la itre thangane elany? Ngöne la hneijine i Paulo aposetolo, alanyimu la itre sine föe hmae ka “nue la itre aja ne ngönetrei troa newe angatre me Keriso [NW].” (1 Timoteo 5:11, 12) Thaa loi kö e troa nue la itre aja ne ngönetrei troa he la itre aja ne la ua, wanga troa hetre pune ka ngazo koi së.​— 1 Timoteo 5:6.

¹⁹ Hna qaja hnene la ketre trahmanyi keresiano ka hape: “Catrehnine catre la itre aja ne ngönetrei göi troa ce meköle trefën, ngo atreine hi tro epuni a xomihnine itre ej. Maine traqa pi la ketre aja ka ngazo ngöne la mekune i epun, the lapa fë kö ngo canga xometrije pi. Loi e tro epuni a lepe trije ej. Celë hi ka troa xatua epuni lai troa mekune la nekö i epun.” Wesiula i Akötresieti a eamo ka hape: ‘Qa ngöne lai, humutheju hnei nyipunie la ite hnepe ngönetei nyipunie e celë fen; ene la kuci ngazo.’ (Kolose 3: 5) Maine epuni a thele troa humuthe la trenge ajane i epuni troa xen, hapeu tro kö epuni a e la itre zonale ka qaja atrune me amamane la nöjei pengöne xeni ka lolo, maine tro pena ce memine la itre atr ka qeje xeni lapa? Ohea, thaa aqane tro kö epuni lai a ujë! Ceitune hi lai, memine la itre aja ne ngönetrei.

20. (a) Nemene la ngazo ka troa traqa elanyi kowe la itre ka thele troa faipoipo memine la itre ka thaa ce hmi kö me angatr? (b) Tuneka la aqane cile kowe la ejolene la troa mele caas hnene la itre atr ka pë föene ngöne la hneijine i Iesu, me ngöne fe la hnedrai së enehila?

²⁰ Nyimutre la itre keresiano ka thele troa faipoipo memine la itre ka thaa ce hmi kö me angatr. (1 Korinito 7:39) Hapeu, celë kö la nyin lai kowe la jole ka eje thei angatr? Ohe. Hna ithuemacanyi hnyawa hnene la ketre keresiano föe ka sei hna cile ka hape: “Hetrenyi pala kö la ketre ewekë ka ngazo catre hune la troa mele caas. Ene la ngazo hna faipoipo!” Hetrenyi fe ngöne la hneijine i Iesu, la itre keresiano föe hmae ka hane cile kowe la ejolene la troa mele caas, ngo alanyimu thei angatre la itre ka ujë thenge la inamacan, matre, angatre a thele troa hetre hna kuca pala hi, tune la troa ‘hnime la ite tehnyiwa, me siëne la ite lue ca i ange ka hmitöt, me xatuane la ite hna akötën.’ (1 Timoteo 5:10) Ceitune fe ngöne la hnedrai së enehila, loi e tro pala hi a hetre hna kuca hnene la itre keresiano ka mekune troa pane mele caasi a itre macatre, qëmekene troa faipoipo memine la ketre sine hmi angatr. Hnene la ketre sine föe hmae ka 68 lao macatre hna nyiqaane hane wange la itre xaa sine föe ka tui eahlo, ke trotrohnine hnyawa eahlo la ejolene la troa mele caas. Hna qaja hnei eahlo ka hape: “Eni a öhne ngöne la eni a lapa wange la itre sine föe, me nyihnyawane la hnalapang, me thupëne fe la melenge ngöne la ua, laka, thaa drenge kö ni ka hape, eni a mele caas.” Ketre huliwa ka sisitria nge ka hetre thangane catre mina fe, la troa inine la Baselaia i Akötresie kowe la itre xaa atr.​— Mataio 28:19, 20.

21. Tuneka la aqane tro la thithi memine la troa ce mele me itre atr ka loi thiina, a nyine ixatua, matre atreine troa cile kowe la ejolene la mele caas?

²¹ Nyipici laka, pëkö drösinöe nyine troa canga apaatrene la akötrene la troa lapa caas. Ngo atreine hi troa xomihnine lai, jëne la trenge catre qa thei Iehova. Troa kapa la trengecatre celë hnene la keresiano, qa ngöne laka, angeice a “cile huti ngöne la sipo me thithi e jidi me lai.” (1 Timoteo 5:5) Itre thithi me itre sipo ka xulu qa kuhu hni, troa sipo ixatua, maine cememine la xëwe me treije xötexöte la lue trenge timidra. (Wange ju la Heberu 5:7.) Tro hë Iehova a xatua epun, e hnei epuni hna fe koi Nyidrë ngöne la “lai me jid”, la itre aliene la hni epun. Ketre, nyipi ewekë fe troa iëne pala hi la itre sine ce tro ka lolo, matre thaa tro kö epuni a drenge ka hape, ka lapa caasi epun. Ngöne la kola ce memine la itre atr ka loi thiina, atreine tro la ketre a qaja la ketre “trenge ewekë ka loi” nyine ithuecatr, hna qeje pengöne ngöne Ite Edomë 12:25.

22. Nemene la itre nyine troa wangatrun, ka troa ixatua ngöne la kola fetra hmaca la itre mekune qa ngöne la hna mele caas?

²² Maine epuni a drenge laka, kolo hmaca ha lapaa fetra e kuhu hni epuni lo mekune ne troa mele caas​— ene lo mekune ka thaa troa paatre palua thei epun​— mekune hnyawa ju epuni laka, pëkö atr hna thaa troa ketr hnene la itre jol. Eje hi laka, itre pengöne akötre lai ka hane ketr fe la “itre trejine me nyipunie.” (1 Peteru 5:9) The tro hmaca kö a mekune lapaane lo itre drai hnapan. (Ate Cainöj 7:10) Mekune hnyawa ju pe la itre thangane ka loi, hnei epuni hna kapa enehila. E hune la nöjei ewekë cili, inine jë së troa cilaxome la aqane troa catre mele nyipici me amadrinëne la hni i Iehova.​— Ite Edomë 27:11.

TUNEKA LA AQANE TRO LA ITRE XANE A IXATUA

23. Nemene la hnëqa ne la itre trejine keresiano, kowe la itre keme me thine ngöne la ekalesia, lo angetre hiane caasine la itre neköi angatr?

²³ Ewekë ka tru alamekene catre la aqane ihnaiapë memine la aqane ixatua ne la itre sine hmi së keresiano. Kola qaja hnei Iakobo 1:27 ka hape: “Drei lola thina ne la hmi ka wië, me pë ethane xajawai Akötesie Tetetro, ka hape, Troa wange la ite neköeng, me ite sine föe ngöne la aköte i angat.” Eje hi laka, qa ne la itre keresiano troa hnaiapëne la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatr. Nemene la itre xaa aqane ixatua ka loi, ka ijije troa hamëne koi angatr?

24. Tro së a xatuane tuneka la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatr?

²⁴ Atreine hi troa ixatua hnei mo ne fen. Kola qaja hnei Tusi Hmitrötre ka hape: “Ngo ame la ate hetenyi la ite ewekë ne fen, me öhne la tejine me angeic’a pë ewekë, nge thinge pe la hni angeic’e angeic, kola lapa tune ka e kuhu hni angeice la aja koi Akötesie?” (1 Ioane 3:17) Ame la qene heleni ne la hnaewekë hna hape, “öhne” ke, thaa kolo kö lai a hape, thaa tro kö a caa goeëne ju hi, ngo loi e troa goeëne lapaan. Kolo lai a hape, tro la keresiano loi thiina a pane atrepengöne hnyawa la aqane mele ne la fami memine la itre hna ajane hnene ej. Ma pë jë kö manie i angatr. Maine kola ajane pena troa kuca hnyawa hmaca la uma. Maine angatre hi a ajane troa hane hë angatre troa xen, maine troa hane ce madrin.

25. Nemene la aqane amamane hnene la itre trejine keresiano, la ihnimi ipitö i angatre kowe la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatr?

²⁵ Ketre, kola qaja ngöne 1 Peteru 3:8 ka hape: “Ce hni ju nyipunie asëjëihë, me ihnimikeuju, me hnimi tejin, me feje hnin.” Hna qaja hnene la ketre sine föe hmae ka sikisi lao nekönatr ka hape: “Hace nge jole la hninge e itre xaa ijin. Eloine pe hna qaja pala hi koi ni hnene la itre trejine me eni trahmanyi me föe ka hape: ‘Jaanë, ka lolo catre la huliwa i eö. Troa hetre pune ka loi koi eö elany.’ Nge, ketre ithuecatre ka tru fe koi epuni la troa atre ka hape, kola hane meku epuni hnene la itre xan, me wangatrune fe la itre jole ka eje thei epun.” Troa sisitria me hetre thangane catre la ixatua hna troa hamëne hnene la itre föe keresiano kowe la itre xötre föe ka co ka hiane caasine pë hë la itre kuku, pine laka, tro angatre a thele troa drenge me trotrohnine la itre jole ne la itre sine föe hmae, ketre götrane hna thatreine troa ce ithahnatane memine la ketre trahmany.

26. Nemene la aqane tro la itre keresiano trahmanyi ka macaj, a xatuane la itre nekönatre ka pëkö kemen?

²⁶ Tro pe la itre xaa keresiano trahmanyi a hane ixatua ngöne la itre xaa götran. Hna qaja hnene la ketre trahmanyi ka thiina ka meköt, Iobu la ëje i nyidrë, ka hape: “Ke hnenge hna amelene . . . me neköeng, memine la ka pë ate xatuan.” (Iobu 29:12) Nyimutre la itre keresiano trahmanyi enehila ka thele troa xatuane la itre nekönatre ka pë kemen, me amamane hnyawa la “ihnimi qa ngöne la hni ka wië,” ngo thaa ka iaö kö. (1 Timoteo 1:5) Ijije fe tro angatre a hane ami ijine troa ce cainöje trootro memine la itre thöthi cili, me hane hë angatre troa sine la etidi ne la fami maine troa ce kuci madrine pena, ngo thaa tro pi kö a thaa nyipiewekëne la fami i angatr. Tro la thiina ka loi cili a ketre jëne iamele kowe la nekönatre ka pë kemen, matre thaa tro kö angeice a jea kowe la gojenyi angetre xele ma idrei.

27. Nemene la ixatua hna troa mejiune kow, hnene la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatr?

²⁷ Haawe, kola mama hnyawa laka, tro la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatre a ‘isa thue ehnefen.’ (Galatia 6:5) Ngo eje hi laka, atreine tro angatre a kapa la ihnimi qa thene la itre trejine keresiano trahmanyi me föe, me Iehova Akötresieti fe. Kola qeje Nyidrë hnei Tusi Hmitrötre me hape: “Nyidëti a adraiëne la neköeng, memine la sine fö.” (Salamo 146:9) Atreine hi troa lolo la mele ne la itre keme maine thine ka hiane caasine la itre nekö i angatr, pine laka, Nyidrëti a xatua angatre ngöne la ihnim!

[Ithueamacany]

NEMENE LA AQANE TRO LA ITRE TREPENE MEKÖTI CELË QA HNINE LA TUSI HMITRÖTRE A XATUANE. . . LA ITRE KEME ME THINE ME HANEKÖNATR TROA CILE KOWE LA ITRE EJOLENE LA HIANE CAASINE LA ITRE KUKU HNENE LA KEME MAINE THINE PENA?

Iehova Akötresie la “Tetetroti ne nöjei neköeng, me ate amekötine la nöjei sine föe.”— Salamo 68:5.

Sisitria la troa hnëkë hnyawa, maine kola ajane troa traqa kowe la hna mekune kow.​— Ite Edomë 21:5.

Iehova a sajuëne la emekötine kowe la itre keme me thine loi thiina, troa hamëne la ihaji ka lolo.​— Ite Edomë 1:8.

Ka trene jole pala hi la keresiano sine föe ka inamacan maine ngöne la itre huliwa ka lolo, memine la troa catre thith.​— 1 Timoteo 5:5, 10.

Ketre götrane ne la nyipi hmi i Iehova, la troa amamane la sipu aja së troa xatuane la “ite neköeng me ite sine foe.”​— Iakobo 1: 27.

[Hna eköhagen götran 112]

NEMENE LA NYINE TRO LA ITRE THÖTHI A KUCA

Hapeu, kola hetru epuni caasi pë hë hnei keme maine thine i epun? Maine eje hi, ke, nemene la aqane tro epuni a hane ixatua? Ame la hnapan, ke, ene la troa drengethenge. Thaa tro kö la etrune memine la pengöne la kuku, a aijijë angeice troa ‘tije la hna ini hnene la thine i angeic.’ (Ite Edomë 1:8) Iehova a upi epuni troa drengethenge, nge maine hnei epuni hna kuca tune lai, celë hi jëne manathithi lai koi epun.​— Ite Edomë 23:22; Efeso 6:1-3.

Isa inine jë troa kuca la itre hnëqa, nge loi e troa wangaloine pala hi la itre ewekë. Kola qaja hnei Toni ka hape, “Ka huliwa la thinenge e pital, nge eahlo a ajane troa aeanine la hnaheetre ne huliwa i eahlo. Haawe, eni a aeanine ju la iheetre i eahlo. Eni a kuca lai, pine laka, ketre ixatua ka tru lai koi nenë.” Kola qaja fe hnene la ketre thine ka hiane caasine la itre nekö i eahlo, ka hape: “Hnenge hë hna lapaa wangatrehmekune laka, ngöne la kola kucakuca mina la mekuneng, maine eni pena a elëelëhni ngöne la eni a fenesi hna huliwa e hej, nge eni hmaca ha a bëeke kowe la hnalapa​— celë hi drai lai hna iëne hnene la nekönge jajiny, troa ati peleitr, me hnëkë xeni göi hej.”

Loi e tro epuni a mekune hnyawa laka, nyipi ewekë catre tro epuni a ixatua. Thupene la ketre drai ka pexeje ne huliwa la keme maine thine i epun, troa nango hace koi angatre troa kuca la etidi ne la fami. Maine pëkö itrotrohni thei epuni maine pë pena kö ixatua ngöne la götrane cili, haawe, tro ha traqa la itre hnepe jol. Inine jë troa canga hnëkë, qëmekene la traeme hna sa troa etid. Canga hnëkëne jë la itre qa i epuni qëmekene la etid. Maine tro epuni a drengethenge, me ihnimi me hane xatuane la keme maine thine i epun, haawe, tro hë epuni a amadrinë angatr, ngo ame la ewekë ka sisitria catr, ke, epuni hi lai a amadrinë Akötresie.

[Iatr ne la götran 107]

Ami ijine jë troa elo memine la itre nekö i epun, maine ijij

[Iatr ne la götran 109]

Itre nekönatr, xatuane jë la itre keme maine thine i epuni hna trij

[Iatr ne la götran 110]

Thaa tro kö la ekalesia a thëthëhmine la itre “sine föe” me itre “neköeng”