E Öni Së Hë Ka Hape, Eje Hi, Tre Eje Hi
“Loi la ewekë i nyipunie troa Eje hi, eje hi ; Pëkö, pëkö.”—MAT. 5:37.
MAINE IJIJI NYIPUNIE, SA JË:
Nemene lo hnei Iesu hna qaja göi troa sisiny?
Tune kaa la aqane amamai tulu i Iesu, göi troa eatrëne la hna sisiny?
Tro sa amamane tune kaa ka hape, e öni së hë ka hape Eje hi, ke, eje hi?
1. Nemene la hnei Iesu hna qaja göi troa sisiny? Nge pine nemen?
AME göne la itre nyipi Keresiano, tre tha nyipi ewekë fe kö koi angatr troa sisiny matre troa anyipicine la itre hnei angatr hna qaja. Angatre pe a trongëne la hnei Iesu hna qaja ka hape: “Loi la ewekë i nyipunie troa Eje hi, eje hi.” Kolo lai a hape, loi hi la troa qaja la nyipici, me kuca la hna qaja. Nge öni Iesu mina fe: “The sisinyi kö,” ke hna majemine pala hi hnene la itre atr troa sisiny, ngo tha hane pe eatrëne la hna qaja. Ngo nemene la hna amamane hnene la aqane ujë ne la atr ka tune lai? Eje hi laka, tha ijije kö tro sa mejiune koi angeic, nge ketre angeic a nue “la ngazo” troa musinëne la mele i angeic.—E jë la Mataio 5:33-37.
2. Pine nemene matre tha ka ngazo kö troa sisiny?
2 Tha hnei Iesu kö hna qaja ka hape, ka ngazo la troa sisiny. Hne së hë lo hna ce wange ngöne lo tane mekune hnapan, laka hnei Iehova Akötresie memine la hlue i Nyidrëti ka mele nyipici, ene Aberahama, hna isisinyikeu thatraqane la itre ewekë ka tru. Nge hna hane amekötine hë ekö hnine la Wathebo i Akötresie, ka hape, loi e troa sisiny la atr, e traqa ju la itre xa jol. (Eso. 22:10, 11; Num. 5:21, 22) Ketre, ame ngöne la hna kootr, ijije troa upe la Keresiano troa sisiny, göi troa qaja la nyipici. Nge ame ngöne la itre xa ijin, maine jë tro la Keresiano a mekune ka hape, ka loi tro angeic a sisiny göi troa kuca la ketre ewekë, maine göi troa acatrene la hnei angeice hna qaja. Ame ekö, hna iele Iesu hnene la ketre tane i angetre huuj, me thele troa isisinyikeu me nyidrë troa qaja la trenge nyipici. Tha hnei Iesu kö hna thoi kowe lo Angetre Isenyin. (Mat. 26:63, 64) Nge tha nyipi ewekë ju kö tro Iesu a sisiny, pine laka ka qaja pala hi nyidrëti la nyipici. Qëmekene tro nyidrëti a qaja la ketre trenge ewekë, hnei Iesu pala hi hna majemine qaja ka hape, “Nyipici, nyipici, ini a qaja koi nyipunie;” ithanata hi lai ka troa acatrene la mejiune ne la itre atr kowe la hna qaja. (Ioane 1:51; 13:16, 20, 21, 38) Hetrenyi la itre xa ini hne së hna troa xom qa ngöne la tane mekune celë, nge ka troa amamane koi së ka hape, hnei Iesu, me Paulo me itre xane ju kö, hna qaja ka hape, Eje hi, nge hnei angatre pala hi hna eatrëne lai.
AME LO HNEI IESU HNA HAPE, EJE HI TRE EJE HI
3. Nemene la hnei Iesu hna qaja ngöne la thithi nyidrë? Tune kaa la aqane sa ne la Tretretro i Iesu la thithi cili?
3 “Akötesieti fe, xajawatineju, ini a tro troa kuca la aja i cilie, (ase hë cinyihanyi ni ngöne la tusi hna ewath.)” (Heb. 10:7) Kola mama ngöne la thithi celë, laka, ase hë Iesu qaja ka hape, nyidrëti a troa kuca la aja i Akötresie. Kolo lai a hape, tro Iesu a eatrëne asë lo itre hna thingehnaeane göne lo Matran, ene fe la troa nue Satana troa “athe la tidöca i” nyidrë. (Gen. 3:15) Pëkö ketre atr ka hane saene troa xom la hnëqa ka tru celë. Hnei Iehova hna sa la thithi Iesu, nge hnei Nyidrëti hna amamane ka hape, Nyidrëti a mejiune kowe la Hupuna, ngacama tha hnei Nyidrëti kö hna upi Iesu troa sisiny matre troa anyipicine la hna qaja.—Luka 3:21, 22.
4. Nemene la hnei Iesu ekö hna kuca, matre tro nyidrëti a nyipici kowe la hnei nyidrëti hna qaja ka hape, Eje hi?
4 Hnei Iesu pala hi hna nyipici kowe la hnei nyidrëti hna qaja ka hape, Eje hi. Tha hnei nyidrëti pi kö hna nue la ketre ewekë troa sewe nyidrë troa kuca la hnëqa i nyidrë qaathene la Tretretro. Hnei Iesu pala hi hna catr cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia i Akötresie, me inine la itre atr hnei Akötresieti hna ea koi nyidrë. (Ioane 6:44) Kola amamane hnene la Tusi Hmitrötr ka hape, hnei Iesu hna nyipici kowe la ithanata i nyidrë, ke easa e ka hape: “Ame la nöjei hna thinge hnaeane i Akötesie, te, eje hi thei nyidë [ene Iesu].” (2 Kor. 1:20) Pëkö ketre tulu ka tui Iesu, atr ka nyipici pala hi kowe la hnei nyidrë hna qaja koi Tretretro. Tro pena ha së a ce ithanatane la pengöne la ketre atr ka thele troa xome la tulu i Iesu.
AME LO HNEI PAULO HNA HAPE, EJE HI TRE EJE HI
5. Pine nemene matre tulu ka loi koi së, la tulu i Paulo?
5 “Joxu fe, tro ni a kuci nemen ?” (Ite hu. 22:10) Celë hi hnyinge i Paulo lai, ngöne lo Joxu Iesu a mama koi angeic. Hnei Iesu hna sewe Saulo, me hape, tha tro hmaca kö angeic a axösisine la itre Keresiano. Ene pe, ietra ju Saulo qa ngöne la thiina ka ngazo cili, me xomi bapataiso me kapa fe hë la hnëqa i angeice troa cainöjë Iesu kowe la angetre ethen. Hna saze hë la ëje i Saulo me xome pena ha la ëj, Paulo; nge ame pe hi ngöne lai hnepe ijine cili ne mele angeic e celë fen, tha cile kö angeic troa hë Iesu ka hape, “Joxu” me drengethenge nyidrë. (Ite hu. 22:6-16; 2 Kor. 4:5; 2 Tim. 4:8) Nyimutre fe la itre xan, ka hane hë Iesu ka hape, Joxu, ngo tha hane pe angatre nyipici kowe la hnei angatre hna qaja ka hape, Eje hi. Itre atr ka tune hi lai, la hnei Iesu hna qaja kow ka hape: “Ue lae nyipunieti laka hë ni, ka hape, Joxue, joxue, nge tha kuca pe la ite hnenge kna qaja ?” (Luka 6:46) Ame la aja i Iesu, tre ene la tro la itre ka hë nyidrëti ka hape, Joxu, a nyipici kowe la hnei angatre hna qaja; tune la aqane kuca i Paulo.
6, 7. (a) Pine nemene matre tha canga tro kö Paulo Korinito eë? Pine nemene matre tha ka loi kö la hna qaja hnei itre xan ka hape, tha tro kö a mejiune koi Paulo? (b) Tune kaa la aqane tro sa goeëne la itre ka elemekenyi së?
6 Hnei Paulo hna catre tro fë la maca ne la Baselaia qaane ju hi e Asia uti hë e Erop. Nyimu ekalesia hnei angeice hna acil, me wange trongëne hmaca e thupen. Ame ngöne la itre xa ijin, tre angeic a öhne laka, loi la tro angeic a sisiny matre troa acatrene la enyipicine la hnei angeice hna cinyihan. (Gal. 1:20) Hnene la itre xa atr ne Korinito hna mekune ka hape, tha tro kö a mejiune koi Paulo. Aja i Paulo ekö tro angatr a atre ka hape, nyipici la hnei angeice hna qaja; celë hi matre hnei angeice hna cinyihane ka hape: “Nyipici Akötesie, tha hna eje hi me pëko la tenge ewekë huni koi nyipunie.” (2 Kor. 1:18) Hnei Paulo hna cinyihane lai, lo angeic a tro qa Efeso a tro Korinito eë; ngo hnei angeic hna Makedonia thenge. Maine ju, ke tro hi angeic a pane tro Korinito, qëmekene la tro angeic a tro Makedonia eë. (2 Kor. 1:15, 16) Ke ame itre xa ijin, hetre sipu kepine matre saze mekune jë hi. Pane mekune ju hi së lo itretre thup ka iwai trootro enehila; ame itre xa ijin, hnei angatre mina fe hna hane saze la itre ijine tro angatr a wange la itre ekalesia. Tha kolo kö a saze menune la itre mekune göi troa sipu kuci mekun, maine göi itre huliwa ka pë kö pengön, ngo kola kuca tune lai, pine laka, saqe hë la traem. Haawe, hetre sipu kepin matre tha hnei Paulo kö hna pane tro Korinito. Ngo hnei angeice hna ujë tune lai nyine loi kowe la ekalesia. Kola hape ue lai?
7 Ame lo Paulo e Efeso, drei mejene hë angeice la itre jole ka traqa kowe la ekalesia ne Korinito. Kola ajolëne la casi ne la itre trejine e cili, nge ketre, tha hnei angatre kö hna upetrön eë qa hnine la ekalesia, la ketre atr ka kuci ngazo. (1 Kor. 1:11; 5:1) Haawe, Paulo a cinyanyine ju ngöne la pane tusi angeice koi angetre Korinito la itre eamo ka catr, nyine xatua angatre troa senge la itre jole cili. Kepine hi lai matre, tha ti he ju kö Paulo qa Efeso Korinito eë, ngo angeic a hamëne ju pe kowe la itre trejine la itre eamo, matre traqa pë hë angeic, nge angatre fe hë a trongën. Traqa ju pe hi angeic a hamë itre xa ixatua hmaca. Ame hnine la hnaaluene tusi angeic, Paulo ha qaja la kepine matre saze pi la mekune i angeic. Öni angeic: “Ini a hë Akötesie troa anyipicine hune la ung, laka ame lo tha qange pete kö korinito, te, ini a hnimi nyipunie.” (2 Kor. 1:23) The tro pi kö sa tune lo itre ka xöjetriji Paulo. Loi e tro pe sa metrötrëne catrëne la itre hna acile troa elemekenyi së. Ame la hnei Paulo hna qaja, hnei angeice fe hna trongën. Tui Paulo jë, atre nyitipu Iesu.—1 Kor. 11:1; Heb. 13:7.
HNEI ITRE XANE FE HNA QAJA KA HAPE, EJE HI NGE EJE HI
8. Pine nemene matre Rebeka la ketre tulu ka loi koi së?
8 “Tro fe hë ni.” (Gen. 24:58) Kolo ithanata i Rebeka lai, nyine sa koi thine i angeice me xa i angeic, lo nyidroti a hnyingëne ka hape, aja i angeice kö troa fö i Isaaka, nekö i Aberahama. Ame ju fe kö la ijine cili, tro angeic a trongëne la 800 lao kilomet memine la ketre atr hnei angeice hna thatre. (Gen. 24:50-58) Ngo pine laka, ase hë Rebeka qaja ka hape, Eje hi haawe angeic a eatrëne ju. Lolo la thiina i angeic koi Isaaka, fö i angeic, nge ketre lolo mina fe la aqane nyi hlue angeice koi Akötresie. Ka tro pë hë Rebeka lai a lapa trootro hnine uma maano, me mele trehnyiwa ngöne lo Nöje Hna Thingehnaean. Pine laka tha hnei angeice kö hna qaja trije la ithanata i angeic, haawe, Akötresieti pë hë a nyi thupene ju koi angeic. Angeice fe hi la ketre xötrapane i Iesu, ene lo Matrane hna thingehnaean.—Heb. 11:9, 13.
9. Hnei Rutha hna eatrëne tune kaa lo ithanata i angeic ka hape, Pëkö?
9 “Tro sha ce tro kowe la ite sine i eapo.” (Rutha 1:10) Kolo hi lo ithanata ne lo lue tresi Naomi lai, ene Rutha me Orepa, lue föe ne Moaba, nge lue sine fö. Ketre ka lapa sine föe pë hë Naomi la eahlo ha bëeke Betheleema eë qa Moaba. Hnei Naomi hna iele fë tro la lue tresi eahlo a isa bëeke hmaca kowe la zi nyidro. Bëeke jë hë Orepa, ngo ame pë hë Rutha, eatrëne ju pë hë angeice lo ithanata i angeic ka hape, Pëkö. (E jë la Rutha 1:16, 17.) Ngacama atre hë angeice laka ka tro hë angeice a patr palua qaathene la hnepe lapa i angeic, me tro trije la hmi angetre Moaba, tha hnei angeice kö hna qaja trije lo ithanata i angeice koi Naomi; angeic a lapa ju pë hë me eahlo. Hnei Iehova hna amanathithi angeic pine la hnei angeice hna nue la mele i angeic troa nyi hlue i Nyidrë uti hë la pun. Faifi hi lo e fö, itre xötrapane i Keriso hna siji ëjen hnei Mataio; angeice fe hi lo ketre.—Mat. 1:1, 3, 5, 6, 16.
10. Pine nemene matre Isaia la ketre tulu ka loi koi së?
10 “Inieti la; upengë nieti jë.” (Is. 6:8) Qëmekene troa qaja la ithanata celë hnei Isaia hna pane öhnyi Iehova ngöne la lolo i Nyidrë, kola lapane la theron, hune la ēnēti hmitrötr e Isaraela. Nge e cili, hnyinge jë hi Iehova ka hape: “Tro ni a upi dei ? dei la ate tro thatraqai shë ?” (Is. 6:8) Iehova hi lai a thele ka hape, hetre atr kö ka troa tro fë la maca i Nyidrë kowe la nöje ka tha idrei? Sa jë hi Isaia me hape: “Inieti la; upengë nieti jë;” ka tune hi lo angeice lai a qaja ka hape, “Eje hi, eni hi la ka troa eatrëne la hnei Nyipë hna iup.” Ase jë hi Isaia qaja ka hape Eje hi, celë hi hnei angeice hna trongën. Hna sasaithe la 46 lao macatre ne Isaia a perofetane ka hape, tro Akötresieti a pane lep la nöje i Nyidrëti ka tha idrei; nge e thupen, tro hmaca kö Nyidrëti a xom abëekë angatre kowe la nöje aja i Nyidrë, lo hnë tro angatr a atrunyi Nyidrëti ngön.
11. (a) Pine nemene matre, e ase hë qaja ka hape, Eje hi, kuca jë hë? (b) Itre drei lo angetre qaja trije la Eje hi?
11 Pine nemene matre aja i Iehova troa fejane la itre tulu celë hnine la Tusi Hmitrötr? Nge pine nemene fe matre, e ase hë qaja ka hape, Eje hi, wange kö ke triane pi? Pine laka öni Tusi Hmitrötr, ame la atr ka “shashaithe la hna isisinyikeu,” maine tha eatrëne pena kö, tre “ijije . . . troa mec.” (Rom. 1:31, 32) Hna traqa la hulö koi farao joxu ne Aigupito, me Zedekia joxu ne Iudra, me Anania me Safaira, pine la hnei angatre hna qaja trije la Eje hi. Kolo itre tulu lai ka ngazo nyine hmekë së.—Eso. 9:27, 28, 34, 35; Ezek. 17:13-15, 19, 20; Ite hu. 5:1-10.
12. Nemene la ka xatua së troa eatrëne la hne së hna qaja ka hape, “Eje hi”?
12 Pine laka easë enehila a melëne lo hna hape, itre “drai hnapin,” kola lapa xötreithi së hnene la itre atr ka “tha metöte kö . . . angete kösë thina ka ijiji Akötesie, ngo xelene pe la menen’ ej.” (2 Tim. 3:1-5) Haawe, ananyine pi la itre atr ka tune lai. Nge nyi sineene jë pe la itre atr ka eatrëne la hnei angatre hna qaja ka hape, Eje hi.—Heb. 10:24, 25.
IJINE KA SISITRIA NE HI LO NYIPUNIETI A HAPE, EJE HI
13. Eue la ijine ka sisitria ne lo Eje hi hna qaja hnei angetre xötre thenge Keriso?
13 Ame la sisiny ka sisitria hnene la atr hna troa kuca, tre ene hi lo ijine angeic a nyi ixepune la mele i angeice koi Akötresie. Ame koi itre ka ajane troa xötrethenge Iesu, köni ijine troa hnyingë angatr ka hape, ase hnyawa ha angatre mekune laka, tro angatr a trongëne la itre hna amekötin? (Mat. 16:24) Ame la hnapan, tre troa ce wange hnene la lue qatre thup la atr ka ajane troa hane cainöje ngo tha ka bapataiso petre kö; tro nyidroti a hnyinge kowe lai atr ka hape, “Ase hnyawa ha eö mekune troa hane anyipici Iehova?” Ame la ketre ijin, tre ene lo kola icasikeu me angeice hnene la itre qatre thup, ke mama hnyawa ha la itre huliwa i angeice me aja i angeice troa xomi bapataiso; angatre hi lo a hnyingë angeice ka hape, “Ase hë eö sa xepu koi Iehova ngöne la thith?” Ame la hnapin, tre kolo hë lo ijine bapataiso; kola hnyinge hnene la atre cile fë cainöje kowe la itre atr ka troa xomi bapataiso, me hape: “Atre hë nyipunie ka hape, hna jëne la huuje i Iesu, matre ijiji nyipunieti jë troa ietrane la itre ngazo i nyipunie, me sa xepu koi Akötresie göi troa kuca la aja i Nyidrë?” Ase jë hi lo lai, sa jë hi hnene la itre ka troa xom la bapataiso qëmekene la iatrene la icasikeu, ka hape, Eje hi; angatre hi lai a sisiny troa nyi hlue i Akötresie uti hë epine palua.
14. Nemene la itre hnyinge nyine tro sa isa waipengö së?
14 Ngacama hna hnyipi bapataisone ju hë, maine nyimu macatre ne nyi hlue i Iehova ha, ngo nyipi ewekë tro pala hi së a mekune ka hape: ‘Eni kö a tune la aqane Eje hi i Iesu, me nyipici kowe la hnenge hna sisinyi koi Iehova? Hnenge kö hna xome la huliwa ne cainöje trootro me inine la itre atr, ceitu me huliwa ka sisitria ngöne la meleng, tune la aqane upi së hnei Iesu?’—E jë la 2 Korinito 13:5.
15. Nemene lo itre hnepe götrane la mele së laka, e ase hë së qaja ka hape, Eje hi, eatrëne jë hë?
15 Tro së lai a nyipici kowe la hne së hna sa xepu koi Akötresie, e hne së hna nyipici ngöne la itre xa götrane ka sisitria ne la mele së. Haawe, maine ka faipoipo hë nyipunie, tro nyipunieti a nyipici kowe lo hnei nyipunie hna isisinyikeu memin, troa hnimi angeice uti hë epin. Maine ase hë nyipunieti saene troa kuca la ketre huliwa ne thele mani, maine kolo pena hi a nyi alie i pepa ne saene troa kuca la ketre götrane huliwa ne la hmi göne la ekalesia maine göi organizasio pena, kuca jë hë thenge la aqane sisinyi nyipunie. Maine pena, hë nyipunieti jë hi troa xen hnene la ketre atr, tha ka trene mani kö, nge nangëne jë hi nyipunie. Ngacama troa hë nyipunie hnene la ketre trene mani e thupen, ngo mekune pala kö laka, hetre hnei nyipunieti hë hna nangëne panën. Maine ase hë nyipunieti qaja kowe la ketre atr ngöne la hna cainöje trootro, ka hape, tro hmaca kö nyipunieti a bëeke troa wai angeic, the thëthëhmine kö, ke nyipunieti hi lai a qaja ka hape, Eje hi. Tro hë Iehova lai a amanathithine la huliwa i nyipunie.—E jë la Luka 16:10.
TRO IESU, ATRE HUUJE KA SISITRIA ME JOXU SË A XATUA SË
16. Nemene la nyine tro sa kuca, e triane ju së la hne së hna sisiny?
16 Pine laka, ka tha pexeje kö së tune la hna qaja hnene la Tusi Hmitrötr, haawe “menu hë shë asë ngone la ite ewekë ka nyimute;” aqane ithanata së hi la ketre tria së ka mama catr. (Iako. 3:2) Nemene ju hë la nyine tro sa kuca, e triane pi së la hne së hna sisiny? Kola amamane hnine la Wathebo i Akötresieti koi angetre Isaraela, ka hape, ame la atr ka “qaja nyimenyimëne hnene la që” i angeice la itre ithanata hna tha eatrëne kö, ijije hmaca hi troa kepe angeic. (Lev. 5:4-7, 11) Haawe, ijije hmaca hi troa kapa la ietra ne la Keresiano ka tha eatrëne kö la itre ithanata i angeic. Maine tro sa ietrane koi Iehova la itre ithanata tha hne së kö hna eatrën, tro hi Nyidrëti lai a hnimi së me nue la ngazo së. Hetre Atre Huuje Ka Sisitria, Iesu Keriso, ka atreine troa xatua së matre kepe së hmaca jë hnei Iehova. (1 Ioane 2:1, 2) Nge maine eje hi laka aja së troa kepe së hnei Iehova, nyipi ewekë troa nyipici la ietra së. Tro hi lai a mama, e tha majemine pi së sisinyi thoi. Nge e hetre ethanyine la hne së hna sisinyi thoi, nyi nyine jë. (Ite edomë 6:2, 3) Celë hi matre, wange hnyawa kö la itre ithanata hne së troa qaja, wanga sisinyi menu jë, nge thatreine pi eatrën.—E jë la Ate Cainöj 5:2.
17, 18. Nemene la thangane ka lolo kowe la itre hlue i Iehova, qa ngöne la hnei angatre hna qaja ka hape Eje hi, ke eje hi?
17 Tro la itre hlue i Iehova a kepe thangane ka lolo, ke e öni angatre hë Eje hi, ke eje hi. Troa hë lo ala 144 000 hna iën, ange ka tha tro hmaca kö a hane mec, a kapa la mele e koho hnengödrai me ce musi me Iesu koi ca thauzane lao macatre. (Hna ama. 20:6) Nge hetre itre xa atre kö, itre milio la etrun, ange ka troa mele pe ngöne la Paradraiso e celë fen. Troa xatua angatre troa hetrenyi la mele me mekune ka pexej, ngöne lai ijine Iesu a joxu me musi ngöne la Baselaia i Akötresie.— Hna ama. 21:3-5.
18 E traqa ha kowe la pune la musi Iesu, troa hetre itupath tixenuë. Tro hmekuje hi a kapa me nyi atrene la Paradraiso hnene lo ange ka mele nyipici koi Akötresie ngöne la itupath cili; nge ijije fe hë troa hetre imejiunekeu ngöne la itre ithanata hna iqajakeun. (Hna ama. 20:7-10) Lapa ju pe hi e cili lo itre atr ka nyipici kowe la itre ithanata i angatr, ke e hape hë, Eje hi, ke eje hi, nge Pëkö, pekö. Nge tro hë angatr a tune la Tretretro së ka tru ihnimin e hnengödrai, ene Iehova “Akötesieti ka nyipici.”—Sal. 31:5.