Ibuot 6
Eneni Oro Kpukpru Edibotn̄kpọ Ẹnyenede Ndisak Iso Nse
1. (a) Nso eneni ke Satan ekedemede ke Eden? (b) Didie ke se enye eketịn̄de owụt eneni oro?
KE INI nsọn̄ibuot ọkọtọn̄ọde ke Eden akpan eneni ama edemede oro otụkde kpukpru edibotn̄kpọ. Ke enyenede nneme ye Eve, Satan ama ọdọhọ ke ẹnen̄ede ẹtụk enye ye ebe esie Adam. Enye okobụp ete: “Nte Abasi ọkọdọhọ ete, Mbufo ẹkûdia baba eto in̄wan̄ emi kiet?” Eve ama ọbọrọ ete kaban̄a eto kiet kpọt ke Abasi ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹkûdia ke esịt, ẹkûnyụn̄ ẹtụk enye, mbak ẹdikpan̄a.” Ye oro Satan inikiet inikiet ama odori Jehovah ikọ ete ke osu nsu, ọdọhọde ete ke uwem Eve m̀mê eke Adam ikọkọn̄ọke ke edisụk ibuot nnọ Abasi. Enye ọkọdọhọ ke Abasi ke okomụm se ifọnde ye mme edibotn̄kpọ esie akama—kpa ukeme edibiere se mmọ ẹyomde ke uwem. Satan ama ọsọn̄ọ ọdọhọ ete: “Mbufo idikpaha: koro Abasi ọmọfiọk ete, ke usen eke mbufo ẹdiade ke esịt, ndien enyịn mbufo ẹyetara; mbufo ẹyenyụn̄ ẹtie nte Abasi, ẹfiọk eti ye idiọk.” (Gen. 3:1-5) Satan ama anam Eve onịm ke akpanikọ ete ke n̄kpọ eyefọn ye imọ akan edieke imọ inamde mme ubiere idem imọ. Ke ataata edinam, enye do ama eneni aban̄a unen Abasi ndikara ye usụn̄ edikara Esie. Eneni oro ẹkedemerede ke akpanikọ ama abuana itie edikara ofụri ekondo.
2. Nso ikpekekpeme akpa owo iba oro?
2 Ima oro enyenede ọnọ Jehovah ekpekekeme ndikpeme Eve. Ukpono oro enyenede ọnọ itieibuot ebe esie akpakakpan enye n̄ko ndinam idiọk. Edi enye n̄kukụre ekekere aban̄a se iketiede nte eyenọ ufọn ke ebe oro. Se ẹkekpande ama akabade eye enye ke enyịn. Ke n̄kọkibuot Satan enen̄erede abian̄a, enye ama abiat ibet Abasi. Ekem enye ama anam Adam abuana. Okposụkedi Satan mîkabian̄ake enye ke nsu esie, Adam, n̄ko, ama owụt akamba unana esịtekọm ke ima Abasi. Enye ama omiom itieibuot Jehovah onyụn̄ emek ndidiana ye ọsọn̄ibuot n̄wan esie.—Gen. 3:6; 1 Tim. 2:13, 14.
3. (a) Ewe eneni efen enyene n̄kpet n̄kpet ebuana ye en̄wan oro Satan an̄wanade ye itie edikara Jehovah? (b) Mmanie ke emi otụk?
3 En̄wan emi Satan akan̄wanade ye itie edikara Jehovah iketreke ye se ikadade itie ke Eden. Enye ndineni mban̄a edinam akpanikọ mbon en̄wen nnọ Jehovah ama etiene se iketiede nte unen oro enye okokụtde do. Emi, ndien, ama akabade edi n̄kpet n̄kpet udiana eneni. Eneni esie ama abuana nditọ Adam ye kpukpru nditọ Abasi eke spirit, idem edima Akpan Jehovah. Ke eyo Job, Satan ama eneni ete ke mbon oro ẹnamde n̄kpọ Jehovah ẹnam ntre, idịghe koro mmọ ẹmade Abasi ye usụn̄ edikara esie, edi edi ke mme ntak ibụk. Enye ama afan̄a ete, ke ini ẹyakde mmọ ẹnọ nsọn̄ọn̄kpọ, mmọ kpukpru ẹyeyak idem ẹnọ mme udọn̄ ibụk. Nte enye ama enen?—Job 1:6-12; 2:1-6; Edi. 12:10.
NTE MMỌ ẸKENAMDE N̄KPỌ ẸBAN̄A ENENI ORO
4. Ntak emi ediwak owo mîmụmke itie edikara Jehovah ikama?
4 Jehovah ikọdọhọke ite ke mbon en̄wen idikemeke ndidiana ye Satan ke nsọn̄ibuot. Ke akpanikọ, ke ini ọkọnọde ubiereikpe ke Eden, Abasi ama etịn̄ aban̄a mbon oro ẹdinamde ‘mfri urụkikọt.’ (Gen. 3:15, NW) Mme Pharisee oro ẹkedụkde odu n̄kpa Jesus ye Judas Iscariot, emi akadade Christ ọnọ, ẹkesịne ke otu mmọ. Mmọ ikakam inamke ndusụk idiọk usio-ukot mbemiso mmọ ẹkefiọkde ẹban̄a oro. Mmọ ẹma ẹfiọk se ikenende, edi ẹkekokoi ẹda idaha oro ọbiọn̄ọde Jehovah ye mme asan̄autom esie. Nte ededi, anana-ibat mbon en̄wen oro mînamke n̄kpọ ekekem ye se Jehovah oyomde ẹma ẹnam n̄kpọ ke unana ifiọk.—Utom 17:29, 30.
5. (a) Ke mîbietke Eve, didie ke mbon oro ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam akpanikọ ẹnọ Jehovah ẹse ikọ esie? (b) Didie ke Noah okowụt edinam akpanikọ esie, ndien didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto uwụtn̄kpọ esie?
5 Ke okpụhọrede ye kpukpru mmọemi ẹdi irenowo ye iban mbon mbuọtidem ẹmi ẹkenyenede ifiọk ẹban̄a Andibot mmọ ẹnyụn̄ ẹwụtde edinam akpanikọ mmọ ẹnọ enye nte Andikara. Mmọ ẹma ẹnịm Abasi ke akpanikọ. Mmọ ẹma ẹfiọk ẹte ke uwem mmimọ ọkọn̄ọ ke ndikpan̄ utọn̄ nnọ enye nnyụn̄ n̄kop uyo esie. Noah ekedi utọ owo oro. Ntre, ke ini Abasi ọkọdọhọde Noah ete, “Utịt kpukpru obụk owo emedi ke iso mi . . . nam ubom nọ idemfo,” Noah ama osụk ibuot ọnọ ndausụn̄ Jehovah. Mbon en̄wen ke eyo oro, kpa ye oro ẹkenọde ntọt, ẹma ẹkaiso ke mbubehe uwem mmọ eke ofụri ini nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke idụhe esen esen n̄kpọ emi oyomde nditịbe. Edi Noah ama ọbọp ata akamba ubom onyụn̄ akaiso ndikwọrọ ikọ nnọ mbon en̄wen mban̄a ndinen usụn̄ Jehovah. Nte n̄wetnnịm n̄kpọ ọdọhọde, “Noah anam kpukpru se Abasi eketemede enye, ntem ke enye anam.”—Gen. 6:13-22; se n̄ko Mme Hebrew 11:7 ye 2 Peter 2:5.
6. (a) Nso efen ke ẹda ẹdiọn̄ọ mbon nsọn̄ọnda? (b) Didie ke Sarah okowụt mme edu ẹmi, ndien ke nso usụn̄ ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto uwụtn̄kpọ esie?
6 N̄kokon̄ ukpono ẹnyenede ẹnọ edumbet itieibuot, ọkọrọ ye ọkpọkpọ ima emi ẹmade Jehovah, edi n̄wọrọnda n̄ko ke otu mbon nsọn̄ọnda. Mmọ itiehe nte Eve, oro ekefehede ebe ebe esie iso. Inyụn̄ itiehe nte Adam, oro okofụmide ibet Jehovah. Sarah, n̄wan Abraham, ama owụt nti edu ẹmi. Idịghe ke ikọinua esie kpọt edi n̄ko ke esịt esie Abraham ekedi “ọbọn̄” esie. Adianade do, enye ke idemesie ama ama Jehovah okonyụn̄ edi n̄wan mbuọtidem. Ye Abraham, enye “[okodori] enyịn ke Obio [Obio Ubọn̄ Abasi] eke enyenede nsọn̄ọnda, eke Andibọp ye Andinam Enye edi[de] Abasi.”—1 Pet. 3:5, 6; Heb. 11:10-16.
7. (a) Ke mme idaha ewe ke Moses okomụm itie edikara Jehovah akama? (b) Didie ke uwụtn̄kpọ esie ekeme ndinọ nnyịn ufọn?
7 Ke n̄kpọ nte isua 430 ke Abraham ama ọkọkpọn̄ isọn̄ emana esie, Moses ama ọsọn̄ọ omụm itie edikara Jehovah akama ke osobode Pharaoh Egypt iso-ye-iso. Idịghe nte ke Moses ekeberi edem ke idemesie. Ke okpụhọrede ye oro, enye ama eyịk ukeme esie nditịn̄ ikọ ọfọn ekem. Edi enye ama okop uyo Jehovah. Ye ibetedem Jehovah ye un̄wam eyeneka esie Aaron, Moses ndien ndien ama ada ikọ Jehovah eketịn̄ ọnọ Pharaoh. Pharaoh ama ọsọn̄ obotitọn̄. Idem ndusụk nditọ Israel ẹma ẹsụk Moses uyo idiọk idiọk. Edi ke edinam akpanikọ Moses ama anam kpukpru n̄kpọ oro Jehovah eketemede enye, ndien ebede ke enye ẹma ẹfak Israel ẹsio ke Egypt.—Ex. 7:6; 12:50, 51.
8. (a) Nso iwụt ite ke edinam akpanikọ nnọ Jehovah abuana se ikponde ikan edinam se Abasi ewetde-wet kpọt? (b) Didie ke ediwụt esịtekọm ke orụk edinam akpanikọ enyeemi ekeme ndin̄wam nnyịn ndida 1 John 2:15 nsịn ke edinam?
8 Mbon oro ẹkenamde akpanikọ ẹnọ Jehovah ikekereke ite ke kpukpru se ẹkeyomde ekedi ndinam n̄kpọ ekekem ye se ẹwetde ke ibet, ndinam sụk se Abasi akanamde ẹwet ẹnịm. Ke ini n̄wan Potiphar okodomode nditap Joseph esịn efịbe ye imọ, ibet emi ẹwetde-wet oro otode Abasi ikodụhe oro ekenen̄erede akpan efịbe. Edi ọkọn̄ọde ke se Joseph ọkọfiọkde aban̄a ndutịm ndọ oro Jehovah ọkọtọn̄ọde ke Eden, enye ama ọfiọk ete ke ndinyene ebuana idan̄ ye n̄wan owo efen idinemke Abasi esịt. Joseph ikenyeneke udọn̄ ke ndidomo udomo nte Abasi ediyakde enye etie nte mbon Egypt. Enye ama omụm mme usụn̄ Jehovah akama ke nditie n̄kere mme edinam Abasi ye ubonowo ndien ekem esịn ifịk ada se enye ọfiọkde ete edi uduak Abasi esịn ke edinam.—Gen. 39:7-12; men Psalm 77:11, 12 domo.
9. Didie ke ẹwụt ndien ndien ẹte ke Devil edi osu nsu ke eneni oro enye ekedemerede ke eyo Job?
9 Idem ke ẹsobode ọkpọsọn̄ idomo, mbon oro ẹnen̄erede ẹfiọk Jehovah isiwọn̄ọkede ikpọn̄ enye. Satan ama amia ata ete ke edieke Job atabade inyene esie m̀mê ke osobode unọmọ ke obụkidem, ke idem owo emi Jehovah okotorode mi eyekpọn̄ Abasi. Edi Job ama owụt Devil nte edide osu nsu, enye ama onyụn̄ anam emi idem okposụkedi oro enye mîkọfiọkke se ikedide ntak ofụri unọmọ emi ekemende enye emen mi. (Job 2:3, 9, 10) Ke osụk odomode ndisọn̄ọ ikọ esie, Satan ke ukperedem ama anam ofiopesịt edidem Babylon esịn n̄kparawa nditọ Hebrew ita ndịk ke idem nte ke mmọ ẹyekpan̄a ke akwa ikan̄ eke asakde edieke mmọ mînụhọke ituak ibuot ke iso mbiet oro edidem okonịmde. Ke ẹnyịkde ẹte ẹmek m̀mê ẹdinam ewụhọ edidem m̀mê ibet Jehovah oro akpande ukpono ndem, mmọ ẹma ẹsọn̄ọ ẹnam ẹfiọk ẹte ke mmimọ inam n̄kpọ Jehovah ye nte ke enye edi Akakan Andikara mmimọ. Se ikotịmde isọn̄ urua ke enyịn mmọ ikan uwem ekedi edinam akpanikọ nnọ Abasi.—Dan. 3:14-18.
10. Didie ke nnyịn mme anana-mfọnmma owo ikeme ndiwụt nte ke nnyịn imenen̄ede inam akpanikọ inọ Jehovah?
10 Nte ana nnyịn ibiere ito emi nte ke man ẹnam akpanikọ ẹnọ Jehovah ke owo enyene ndidi mfọnmma, nte ke owo emi anamde ndudue omokpu ofụri ofụri? N̄wan̄ansa-o! Bible otịm asian nnyịn aban̄a mme ini emi Moses ekesinamde ndudue. Jehovah ikesinemke esịt, edi enye ikesịnke Moses. Mme apostle, okposụkedi ẹkedide nti uwụtn̄kpọ ke ediwak idaha, ẹma ẹnyene mme mmeme mmọ. Edinam akpanikọ oyom enyene-iwụk n̄kopitem otode esịt. Edi, ke ekerede aban̄a ndammana unana mfọnmma nnyịn, Jehovah esinem esịt edieke nnyịn mîkoho-koi ifụmi uduak esie ke idaha ekededi. Edieke, otode ke ntak mmeme, nnyịn ikabade isịn idem ke idiọk edinam, edi akpan n̄kpọ ete nnyịn itua n̄kpọfiọk ke ofụri esịt ndien ke ntre inamke enye edi ido. Ntem ke nnyịn iwụt ite ke nnyịn ke akpanikọ imama se Jehovah ọdọhọde ete ke edi eti inyụn̄ isua se enye owụtde ete ke edi idiọk. Ọkọn̄ọde ke mbuọtidem oro nnyịn inyenede ke ekọmurua uwa Jesus oro osiode isop idiọkn̄kpọ, nnyịn imekeme ndidara edisana idaha ke iso Abasi.—Amos 5:15; Utom 3:19; Heb. 9:14.
11. (a) Anie ke otu owo okomụm mfọnmma uten̄e Abasi akama, ndien nso ke emi ọkọsọn̄ọ? (b) Didie ke se enye akanamde an̄wam nnyịn?
11 Edi, nte ekeme ndidi nte ke mfọnmma uten̄e Abasi ikam imemke utom inọ ubonowo ndinyene? Ke n̄kpọ nte isua 4,000 ibọrọ mbụme emi ekedi “edisana ndịben̄kpọ.” (1 Tim. 3:16, NW) Adam, okposụkedi ẹkebotde enye nte mfọnmma owo, ikonịmke mfọnmma uwụtn̄kpọ uten̄e Abasi. Anie ekpekekeme ndinịm? Ke akpanikọ idụhe owo ndomokiet ke otu anamidiọk nditọ esie. Jesus Christ ekedi n̄kukụre owo oro akanamde ntre. Se Jesus ọkọyọhọde ama owụt ete ke Adam, emi ekenyenede ekese nti idaha, ekpekekeme ndimụm mfọnmma nsọn̄ọnda n̄kama edieke enye okpokoyomde ndinam ntre. Ndudue ikodụhe ke utom edibotn̄kpọ Abasi. Jesus Christ ke ntre edi uwụtn̄kpọ oro nnyịn iyomde ndikpebe idịghe ke ndiwụt n̄kopitem nnọ ibet Abasi kpọt edi n̄ko ke ndiwụt ọkpọkpọ ukpono nnọ Jehovah, kpa Andikara Ekondo.
NSO IDI ỌKPỌKPỌ IBỌRỌ NNYỊN?
12. Ntak anade nnyịn kpukpru ini idu ke edidemede iban̄a edu nnyịn kaban̄a itie edikara Jehovah?
12 Nnyịn owo kiet kiet mfịn inyene ndisak iso nse eneni ofụri ekondo emi. Nnyịn ikemeke ndifep enye. Edieke edide nnyịn ima itịn̄ an̄wan̄wa ite ke nnyịn ida ke n̄kan̄ Jehovah, Satan anam nnyịn idi iso en̄wan. Enye ada mfịghe oto kpukpru afan̄ oro ẹkemede ndikere mban̄a edi ndien enye eyekaiso ndinam ntre tutu osịm utịt idiọk editịm n̄kpọ esie. Inaha nnyịn itehede ube ke ukpeme oro nnyịn idude. (1 Pet. 5:8) Edu nnyịn owụt n̄kan̄ emi nnyịn idade ke akakan eneni emi.
13. (a) Nso idu iban̄a ntọn̄ọ nsu ye uyịpinọ oro akpanamde nnyịn isọn mmọ? (b) Bọrọ mme mbụme ẹmi ẹdude ke utịt ikpehe ekikere emi, kiet ke ini kiet, ẹmi ẹban̄ade mme idaha oro ẹsinụkde ndusụk owo ndinam orụk idiọkn̄kpọ oro.
13 Nnyịn ikemeke ndida edu unana edinam akpanikọ nte se mîdịghe akpan n̄kpọ n̄kukụre koro emi edide ọsọ n̄kpọ ke ererimbot. Ndimụm nsọn̄ọnda n̄kama oyom ete nnyịn ida ndinen usụn̄ Jehovah isịn ke edinam ke kpukpru n̄kpọ ke uwem. Ke ndinam an̄wan̄a, kere ban̄a se itienede emi:
(1) Satan akada nsu man ada akpa ete ye eka nnyịn esịn ke idiọkn̄kpọ. Enye ama akabade edi “ete nsu.” (John 8:44)
Ke mme idaha ewe ke n̄kparawa owo ke ndusụk ini ẹsikpu nditịn̄ akpanikọ nnọ mme ete ye eka mmọ? Ntak edide akpan n̄kpọ n̄kparawa Christian ndifep emi-e? (N̄ke 6:16-19)
Mme edinam mbubehe ewe ẹkeme ndida owo n̄kadian ye “ete nsu” utu ke ndidi ye Abasi akpanikọ? (Mic. 6:11, 12)
Edieke nnyịn itịn̄de n̄kpọ nditoro idem nnyịn n̄kan nte ata idem n̄kpọ edide, nte oro akwan̄a edieke enye mînọhọ owo efen ekededi unan? (Ps. 119:163; men Utom Mme Apostle 5:1-11 domo.)
Edieke owo anamde akwa idiọkn̄kpọ, ntak edide akpan n̄kpọ nditre ndidịp enye ke ndisu nsu? (N̄ke 28:13)
(2) Ke ini Eve ndien ekem Adam ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a edikpak oro Satan akakpakde mmọ ndinam ubiere idemmọ kaban̄a se ifọnde ye se idiọkde, akpa n̄kpọ oro mmọ ẹkenamde ekedi ndida n̄kpọ oro mîkenyeneke mmọ. Mmọ ẹma ẹkabade inọ.
Nte uyịpinọ enen edieke owo odude ke unana mîdịghe edieke owo oro ẹdade mme n̄kpọ esie enyenede ekese n̄kpọ? (N̄ke 6:30, 31; 1 Pet. 4:15)
Nte itịmke ikwan̄a edieke oro edide ọsọ edinam ke ebiet oro nnyịn idụn̄de m̀mê edieke se ẹmende edide ekpri? (Rome 12:2; Eph. 4:28; Luke 16:10)
14, 15. (a) Ke utịt Tọsịn Isua Ukara Christ nso udomo edisịm ofụri ubonowo? (b) Didie ke se nnyịn inamde idahaemi editụk utịp oro enye edinyenede ọnọ nnyịn adan̄aoro?
14 Ke ini Tọsịn Isua Ukara Christ, Satan ye mme demon esie ẹdidu ke editụn̄ọ ukpe, ye unana ukeme ndikara ubonowo. Nso ubọhọ ke oro edidi ntem! Edi ke etienede tọsịn isua oro, ẹyekpọhọde mmọ ẹyak ke ekpri ibio ini. Satan ye mbon oro ẹtienede enye ẹyeda mfịghe ẹtiene “nti ikọt Abasi,” kpa mbon oro ẹfiakde ẹwụk ke otu ubonowo oro ẹmụmde nsọn̄ọnda ẹkama. Enye eyedaha ide nte n̄kpọ eke akade ekọn̄ ye “obio emi Abasi amade,” kpa Obufa Jerusalem eke enyọn̄, ke ndidomo ndisọhi edinen ido oro enye okowụkde ke isọn̄ mfep.—Edi. 20:7-10.
15 Otịm etie nte ekedide ke ini edem, nte ke Satan edida abian̄a, ọkọrọ ye udọn̄ ibụk ye ntan̄idem, nditap mme owo nsịn ke mme edinam unana edinam akpanikọ nnọ Jehovah. Edieke edide ifet nnyịn ndidu uwem adan̄aoro, didie ke nnyịn ke idem nnyịn idinam n̄kpọ? M̀mọ̀n̄ ke esịt nnyịn edidu kaban̄a eneni ofụri ekondo? Sia ofụri ubonowo edidide mfọnmma adan̄aoro, edinam unana edinam akpanikọ ekededi edidi n̄koinnam ndien eyesụn̄ọ ke nsinsi nsobo. Man otodo nnyịn iwụt edinam akpanikọ adan̄aoro, edi akpan n̄kpọ didie ntem ete nnyịn ikọri edu edinyịme n̄kpọ inikiet inikiet ye ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ idahaemi ke sededi ndausụn̄ oro Jehovah ọnọde nnyịn, edide ebe ke Ikọ esie m̀mê ebe ke esop esie! Ke ndinam ntre, nnyịn iwụt uten̄e esịt akpanikọ nnyịn inọ enye nte Andikara Ekondo.
Nneme Ndụn̄ọde
● Nso idi akwa eneni oro kpukpru edibotn̄kpọ ẹnyenede ndisak iso nse? Didie ke nnyịn ikedi idibuana?
● Nso idi n̄wọrọnda n̄kpọ kaban̄a mme usụn̄ ẹmi irenowo ye iban oro ẹwụtde ke page 49 ẹkesọn̄ọde ẹda ye Jehovah?
● Ntak emi edide akpan n̄kpọ ete nnyịn ikpeme kpukpru usen ndikpono Jehovah ke edu nnyịn-e?
[Mme ndise ke page 49]
MMỌ ẸMA ẸMỤM ITIE EDIKARA JEHOVAH ẸKAMA
NOAH
SARAH
MOSES
JOSEPH
JOB
Didie ke Nnyịn Ikeme Ndibọ Ufọn Nto Uwụtn̄kpọ Mmọ?