Ntak Adade Ido Ukpono ke Akpan N̄kpọ-ọ?

“OWO ikemeke ndidu uwem ke uyo ikpọn̄.” (Matthew 4:4, The New English Bible) Mme ikọ ẹmi, oro ẹsiwakde ndikot etin̄ otụk udọn̄ oro owo enyenede emi ediwak owo ẹfụmide mfịn. Mmọ ẹwụt ke nnyịn imenyene ikpehe eke n̄kan̄ spirit ke idem nnyịn oro oyomde ẹyụhọ. Oro edi ntak enyeemi etịn̄de ikọ ẹmi, Jesus Christ, ọkọdọhọde n̄ko ete: “Ọfọn didie ntem ọnọ mmọ oro ẹdiọn̄ọde udọn̄ mmọ kaban̄a Abasi.”—Matthew 5:3, NEB.

Ido ukpono ikpọn̄ ekeme ndiyụho ‘udọn̄ nnyịn kaban̄a Abasi.’ Ido ukpono ikpọn̄ ekeme ndibọrọ mme akpan mbụme nnyịn kaban̄a ntọn̄ọ, uduak, ye se uwem ọwọrọde. N̄ko ido ukpono ikpọn̄ ekeme ndinọ ata se uwem ọwọrọde ye se idude ke uwem nnyịn. Edi ikam idịghe ido ukpono ekededi edinam kpukpru n̄kpọ ẹmi. Jesus ama asian n̄wan Samaria ete: “Ata mme andituak ibuot [edituak] ibuot ẹnọ Ete ke spirit ye ke akpanikọ.” (John 4:23) Ndituak ibuot “ke akpanikọ” ọwọrọ se ikponde ikan editiene mme item ye mme ido edinam oro ẹbịghide. Ẹmi esiwak ndinọ mme andisọn̄ọ nyịre ke enye se ikponde esisịt ikan ekikere inemesịt ibio ini, ke adan̄aemi ọkpọn̄de mmọ ye biọn̄ ke n̄kan̄ eke spirit.

Ke uwụtn̄kpọ, Edwin O. Reischauer, akani isụn̄utom ukara U.S. ke Japan, ọkọdọhọ ete: “Shinto ye Ido Ukpono Buddha ye n̄wakn̄kan owo akam edi edu ye ido edinam akan edinịm ke akpanikọ oro enyenede se ọwọrọde.” Ih, ediwak mbon Japan ẹkop uyụhọ ke ndida enye ke usụn̄ emi. Edi mfri “mbufa ido ukpono” ke Japan owụt unana uyụhọ oro ọkọride-kọri ke ido ukpono ido edinam.

“Mbufa ido ukpono” ẹdomo ndiwọn̄ọde ntịn̄enyịn nnọ mme adaiso ẹmi ẹnamde utịben̄kpọ—idịghe Abasi. Ediwak mme adaiso ido ukpono ẹmi ẹdọhọ ke odudu mmimọ oto Abasi. Edi mme ukpepn̄kpọ mmọ ke ofụri ofụri edi ukem ye mbuaha ekikere mbon Buddha, Shinto, ye mme edinịm ke akpanikọ efen—ẹtopde ekikere mme andisiak ẹsịn ke akamba udomo. Eben̄e mmọ esiwak ndikọn̄ọ ke un̄wọn̄ọ uwem oro ọfọnde akan ye ke ndedịbe m̀mê odudu ukọk udọn̄ọ oro mmọ ẹdọhọde nte inyenede. Edi nte mme utọ ido ukpono oro ẹnọ uyarade nte ke mmimọ ikpep mme andisọn̄ọ nyịre ke mmọ ndituak ibuot “ke spirit ye ke akpanikọ”? Baba. Ke n̄kpọ kiet, mme edinam ido ukpono ẹsidu mi mfịn ndien n̄kpọn̄ ẹbe ẹfep. Idaha mmọ oro akpade mmọn̄ inọhọ eti ntak ndida mmọ ke akpan n̄kpọ.

Ido Ukpono oro Enyenede Ndida ke Akpan N̄kpọ

Ido ukpono kiet odu, nte ededi, oro odude ebịghi akan orụk ido ukpono efen ekededi. Enye edi ido ukpono oro ẹkpepde ke edisana Bible. Ẹketọn̄ọ ndiwet Bible ke n̄kpọ nte isua ikie 35 ẹmi ẹkebede, ndien ndusụk ‘mbụk’ oro ẹtịmde ẹnịm ke mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuot esie ẹbịghi afiak edem akan oro ke se ibede tọsịn isua kiet.a Enye esịne mbịghi n̄kan n̄wetnnịm n̄kpọ oro odude aban̄a ntọn̄ọ ido ukpono. Oro ikpọn̄îkpọn̄ edi ntak ndinọ ido ukpono eke Bible akpan edikere mban̄a.

The Encyclopedia Americana ọdọhọ aban̄a Bible ete: “Un̄wana esie ‘ọmọwọrọ odụk ke ofụri ererimbot.’ Ẹda enye kemi nte ọsọn̄urua n̄kpọ ido uwem ye ido ukpono emi ukpepn̄kpọ esie oro mîkemeke ndikụre ọn̄wọn̄ọde ndikam ndi se inyenede ufọn nte idotenyịn ntatenyịn ererimbot ọkọride-kọri.” Edi edieke n̄wed enen̄erede edi ndausụn̄ oro ẹkemede ndinịm ke akpanikọ ọnọ ata ido ukpono, nte afo ukpodorike enyịn enye ndidi se ẹsuande atara akan, ndidi se kpukpru mbon oro ẹyomde akpanikọ ẹkemede ndinyene?

Oro edi se itịbede ye Bible. Ẹma ẹkabade enye esịn ke usem 1,928, ke ofụri ofụri m̀mê ke ubak ubak, ndien enye edi n̄wed oro ẹsuande atara akan ke mbụk. N̄ko, enye edi nnennen ke n̄kan̄ eke mbụkeset ye ifiọk ntaifiọk. Udọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ye mbụkeset ẹyarade ẹwụt nte edisu mme prọfesi Bible ẹnende. Enye isịneke kpukpru orụk ubụpekpo ye ndịben̄kpọ ye ubreifọt. Kpukpru ẹmi ẹdu ke n̄kemuyo ye edidọhọ oro Bible ke idemesie ọdọhọde ke ẹkewet imọ ke odudu spirit Abasi.b—2 Timothy 3:16.

“Mfri” Ata Ido Ukpono

Edi nte idịghe akpanikọ nte ke ediwak ido ukpono ẹdọhọ ke itiene Bible? Ndien nte idịghe en̄wan, usua, ye mbubịk ẹdu ke otu ediwak mbon oro ẹdọhọde ke idi Christian? Ih, edi emi idịghe ntak ndomokiet ndifụmi Bible. Jesus Christ ke idemesie ama owụt ete ke Abasi idinyịmeke ediwak owo oro ẹdọhọde nte idide eke Ido Ukpono Christ. (Se Matthew 7:13, 14, 21-23.) Didie, ndien, ke owo ekpekeme ndidiọn̄ọ mbon oro ẹnamde ata ido ukpono oro ẹkpepde ke Bible? Jesus ama ọbọrọ ete: “Mbufo ẹyeda mfri mmọ ẹfiọk mmọ. Nte owo etet grape ke n̄kukịm, m̀mê etet fig ke mbaraekpe? Ntre ke kpukpru eti eto ẹn̄wụm eti mfri; edi mbiara eto on̄wụm idiọk mfri. Ntre ke mbufo edida mfri mmọ ẹfiọk mmọ.”—Matthew 7:16, 17, 20.

Ih, ata ido ukpono ekpenyene ndidi ọkpọsọn̄ odudu ke ndinam se ifọnde, osion̄ode utịp oro enyenede ufọn ke otu mme andituak ibuot. Da, ke uwụtn̄kpọ, Akinori, eren Japan kiet emi, ke ikọ idemesie, “akakabarede edi uwụtn̄kpọ edu umia mbuba.” Enye uforo uforo ama osịm utịtmbuba esie ke ndikụre ukpep ke ọwọrọetop unifesiti kiet onyụn̄ enyene utom ke ọwọrọetop usiakifia. Enye ikekwe ntak ndomokiet ndibuan ido ukpono ke uwem esie. Enye ekekere ete, ‘Ido ukpono enyene mbon mmemidem oro ẹyomde un̄wam ke uwem.’

Kpukpru n̄kpọ ẹma ẹsan̄a nte ọfọnde tutu, nte utịp mfịghe ye mmemidem, enye ama ọduọ ata idiọk udọn̄ọ. Itọn̄ esie ama afian̄ade, ndien ebek esie ama “odoro ọtọkiet” ke afara ubọk ufien esie. Ediwak “ufan” ke usiakifia Akinori ikedịghe n̄kpọ ndọn̄esịt ke ini afanikọn̄ esie. (Men Mme N̄ke 17:17 domo.) Ntre enye ama ọduọ odụk ntotụn̄ọ ukpe uda n̄kpọsọn̄ mmịn idem onyụn̄ ekerede ndida uwem esie.

Nte ini akade, nte ededi, n̄wan Akinori ama ọtọn̄ọ ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah. Usen kiet ke ini nneme, n̄wan emi ama asian enye aban̄a itien̄wed Abasi ke Galatia 6:7, emi okotde ete: “Se ededi owo ọtọde, oro ke enye edinyụn̄ ọdọk.” Ke ikọ oro odụkde enye ke idem, Akinori ama adiana ye n̄wan esie ke ukpepn̄kpọ oro, ndien se enye ekekpepde ama okpụhọde ekikere esie ke se uwem ọwọrọde. Nte idaha Akinori ke uwem akayamade, ukụt esie oro akadade ọkpọsọn̄ mfịghe edi ama ọtọn̄ọ ndisop! Nte n̄ke Bible kiet esịnde enye ete: “Sụn̄sụn̄ esịt edi uwem obụkidem.” (Mme N̄ke 14:30) Ih, ata ido ukpono esision̄o nti mfri!

Toshiro edi eren Japan efen oro ekedide edikụt nte ata ido ukpono ekemede ndidi odudu ndinam se ifọnde. Okposụkedi enye okonịmde ke akpanikọ ete ke ufọn odu ndika ido ukpono, enye ikanamke n̄kpọ ndomokiet iban̄a oro. Udọn̄ esie ọkọwụhọ ke edinyene ufọk idemesie. Ndisịm utịtmbuba oro, nte ededi, ikadaha uyụhọ oro enye okodoride enyịn idi. N̄ko-n̄ko, nte enye ekesede akanade itieutom esie, enye ama okụt nte ke edinam unana edinam akpanikọ ẹkedi ọsọ n̄kpọ ye nte ke idiọk ebuana eke owo ye owo ama osụn̄ọ oto mmọ. Toshiro ama okop itekesịt ke se enye okokụtde.

Usen kiet n̄wan esie ama okot ebiowo kiet ke esop Mme Ntiense Jehovah eke n̄kann̄kụk ete edi esen ọnọ enye. Toshiro ama ọsọsọp okụt ke ebiowo emi ama enyene ukpụhọde ye mme nsan̄a esie. Ntak-a? Ebiowo oro ke edinam akpanikọ ama ada mme edumbet Bible esịn ke edinam ke uwem esie. Ke emi otụkde enye ke idem, Toshiro ama onyịme ikot ndikpep Bible onyụn̄ ọtọn̄ọ ndinam ido ukpono eke Bible edi usụn̄ uwem esie.

Nnyịn imọnọ fi ikot n̄ko ndikabade mmehe ye Mme Ntiense Jehovah. “Mfri” mmọ ọnọ uyarade nte ke mmọ ẹtuak ibuot “ke spirit ye ke akpanikọ.” Mmọ ẹsịn ukeme ndida mme ukpepn̄kpọ Bible nsịn ke edinam ke uwem mmọ. Ndien ke adan̄aemi nte mme owo mmọ mîdịghe mfọnmma, nte otu mmọ ẹwụt nte ata ido ukpono ekemede ndidi ọkpọsọn̄ odudu ndinam se ifọnde.

Ediwak tọsịn ke otu Mme Ntiense ini kiet ko ikokopke inemesịt ye usụn̄ uwem mmọ. Edi ebede ke ndida mme edumbet Bible nsịn ke edinam, ediwak mmọ ẹma ẹkeme ndinam ikpọ ukpụhọde. Ke ndikọri se Bible okotde “mbun̄wụm spirit,” emi edide, mme edu ima, idatesịt, emem, ime, mfọnido, eti ido, edinam akpanikọ, ifụre ifụre ido, ye mfara ke idem, mmọ ẹma ẹkụt ukpọhọde ẹnọ inemesịt idemmọ.—Galatia 5:22, 23.

Nsinsi Ufọn Ẹtode Edinanam Ata Ido Ukpono

Ata ido ukpono, nte ededi, ana anam se ikande edikpụhọde mme edu m̀mê edisụhọde mme mfịna owo. Mfịna ofụri ererimbot utọ nte usabade n̄kpọ, ndịk ekọn̄ nuclear, ye edida n̄kann̄kụk nnam n̄kpọ edịghe ndisobo ediye ekondo nnyịn. Mfịna ndutịm uforo abiat inemesịt ye nsọn̄idem ediwak million owo. Idụhe ido ukpono ndomokiet oro ẹkemede ndida ke akpan n̄kpọ ibọhọke enye ọnọ ndusụk idotenyịn ke mme mfịna ererimbot ẹmi.

Ido ukpono eke Bible ọnọ utọ idotenyịn oro. Abasi ọn̄wọn̄ọ ndida edinen obufa ererimbot ke idak ukara eke heaven, m̀mê “Obio Ubọn̄” ndi. (Matthew 6:9, 10; 2 Peter 3:13; Ediyarade 21:3, 4) Obio Ubọn̄ emi edi usọbọ ọnọ kpukpru mfịna ubonowo. Ndien kaban̄a nsinsi ufọn eke mme utọ edidiọn̄ ofụri ererimbot oro, Bible ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Ererimbot ke ebebe efep, ye mbumek esie; edi owo eke anamde se Abasi amade odudu ke nsinsi.” Ih, nsinsi uwem ke inemesịt edi idotenyịn kpukpru ata Christian! (1 John 2:17) Edi mbon oro ẹdade edinanam ata ido ukpono ke akpan n̄kpọ ikpọn̄îkpọn̄ ẹdibọ ufọn ẹto Obio Ubọn̄ oro edide mi. Nnyịn ke ntre imakpak fi idem nditọn̄ọ ifịk ifịk ukpepn̄kpọ Bible.c (John 17:3) Nte afo ọtọn̄ọde ndiyak un̄wana eke Iko Abasi ayama odụk uwem fo, afo enyenyene akwa idara nte ẹyụhọde ‘udọn̄ fo kaban̄a Abasi’ ke adiana ke adiana. Ke akpanikọ, nsinsi edidiọn̄ ẹyedi okuo sia afo adade ido ukpono—kpa ata ido ukpono—ke akpan n̄kpọ.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 5]

Edidu oro Bible odude ke se ibede usem 1,900 odu ke n̄kemuyo ye edidọhọ oro enye ọdọhọde ke ẹkewet imọ ke odudu spirit Abasi

[Ndise ke page 7]

Ido ukpono eke Bible ọnọ idotenyịn emem emem idaha ererimbot ke idak ukara eke heaven