Edian Uten̄e Abasi ke Ime Mbufo

‘Ẹdian ime ke mbuọtidem ye uten̄e Abasi ke ime.’ —2 PETER 1:5, 6.

1, 2. (a) Ọtọn̄ọde ke mme iduọk isua 1930, nso ikotịbe inọ Mme Ntiense Jehovah ke mme idụt ẹkedude ke idak ukara Nazi, ndien ntak-a? (b) Didie ke ikọt Jehovah ẹkenam n̄kpọ ke idak ọkpọsọn̄ idaha emi?

EKEDI ikpehe ini ekịm ke mbụk ọyọhọ isua ikie-20. Ọtọn̄ọde ke mme iduọk isua 1930, ẹma ẹsimụm ẹnyụn̄ ẹtomo ediwak tọsịn Mme Ntiense Jehovah ke mme idụt ẹmi ẹkedude ke idak ukara Nazi nte mînenke ẹdọn̄ ke mme itienna ekikere. Ntak-a? Koro mmọ ẹkebierede ndida san̄asan̄a ẹnyụn̄ ẹsịnde nditoro Hitler. Didie ke ẹkenam n̄kpọ ye mmọ? “Idụhe otu mbon n̄kpọkọbi efen . . . oro ẹkesiode ẹnyan ẹnọ ibak ibak edinam mbonekọn̄ SS ke utọ usụn̄ oro ẹkenamde ye Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible [Mme Ntiense Jehovah]. Emi ekedi se ẹwụtde ẹbe ke ibak ibak edinam eke anana-utịt uyịre uyịre ndutụhọ ikpọkidem ye eke ekikere, emi usem ndomokiet mîdụhe ke ererimbot ndida nnam an̄wan̄a.”—Karl Wittig, akani akwa owo ukara Germany.

² Didie ke Mme Ntiense oro ẹkenam n̄kpọ? Ke n̄wed esie oro The Nazi State and the New Religions: Five Case Studies in Non-Conformity, Dr. Christine E. King ama ọdọhọ ete: “Edi ye Mme Ntiense ikpọn̄îkpọn̄ [ke edide isio ye mme otu ido ukpono eken] ke ukara mîkenyeneke edikan.” Ih, Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ofụri ẹma ẹsọn̄ọ ẹda, idem okposụkedi ye ediwak mmọ ke mme itie ikie, emi ọkọwọrọ ediyọ tutu osịm n̄kpa.

3. Nso in̄wam Mme Ntiense Jehovah ndiyọ n̄kpọsọn̄ idomo?

³ Nso ikan̄wam Mme Ntiense Jehovah ndiyọ mme utọ idomo ntre, idịghe ke Nazi Germany ikpọn̄îkpọn̄ edi ke ofụri ererimbot? Ete mmọ eke heaven akan̄wam mmọ ndiyọ ke ntak uten̄e Abasi mmọ. Apostle Peter ama anam an̄wan̄a ete, “Ọbọn̄ ọmọfiọk ndinyan̄a mmọemi ẹten̄ede Enye nsio ke idomo.” (2 Peter 2:9) Ntọn̄ọ ntọn̄ọ ke ukem leta oro, Peter ama ọnọ mme Christian item ete: ‘Ẹdian ime ke mbuọtidem ye uten̄e Abasi ke ime.’ (2 Peter 1:5, 6) Ntre ime enyene n̄kpet n̄kpet ebuana ye uten̄e Abasi. Ke akpanikọ, man ime ime isịm utịt, ana nnyịn ‘ibịne uten̄e Abasi’ inyụn̄ inyene enye. (1 Timothy 6:11) Edi nso inen̄ede idi uten̄e Abasi?

Se Uten̄e Abasi Edide

4, 5. Nso idi uten̄e Abasi?

⁴ Ẹkeme ndikabade ikọenyịn̄ usem Greek oro adade ọnọ “uten̄e Abasi” (eu·seʹbei·a) ke ataata usụn̄ nte “ediwụt eti ukpono nnọ.”a (2 Peter 1:6, Kingdom Interlinear) Enye owụt ufiop ufiop edu ofụri esịt oro ẹnyenede ẹnọ Abasi. Nte W. E. Vine ọdọhọde, ikọnsan̄a enyịn̄ oro eu·se·besʹ, emi ke ataata usụn̄ ọwọrọde “eti ukpono,” owụt “ukeme emi, ke enyenede ndausụn̄ oto edisana uten̄e Abasi, owụtde idem ke utom utuakibuot.”—2 Peter 2:9, Int.

⁵ Ikọ oro “uten̄e Abasi” ke ntre aban̄a ukpono m̀mê utuakibuot oro ẹnọde Jehovah oro onụkde nnyịn ndinam se inemde enye esịt. Emi edi se inamde idem ke ini isobode n̄kpọsọn̄ idomo koro nnyịn imade Abasi ke ata isọn̄ esịt. Enye edi ọkpọkpọ ima akpanikọ oro nnyịn inyenede inọ Jehovah, oro owụtde idem ke usụn̄ nte nnyịn idude uwem nnyịn. Ẹkpak mme ata Christian ete ẹbọn̄ akam man mmọ ẹkpekeme ndidu “uwem ifụre ye emem, ke kpukpru uten̄e [Abasi].” (1 Timothy 2:1, 2) Nte mme ewet n̄wed ukabadeikọ oro, J. P. Louw ye E. A. Nida ẹdọhọde, “ke ediwak usem ẹkeme ndikabade [eu·seʹbei·a] ke 1 Tm 2.2 ke usụn̄ odotde nte ‘ndidu uwem nte Abasi oyomde nnyịn idu’ m̀mê ‘ndidu uwem nte Abasi ọdọhọde ke nnyịn ikpenyene ndidu.’”

6. Nso ebuana ke ime enyene ye uten̄e Abasi?

⁶ Nnyịn kemi imekeme nditịm mfiọk ebuana oro odude ke ufọt ime ye uten̄e Abasi. Ke ntak oro nnyịn idude uwem ke usụn̄ oro Abasi oyomde nnyịn idu—ye uten̄e Abasi—nnyịn imosobo usua otode ererimbot, emi kpukpru ini adade mme idomo mbuọtidem edi. (2 Timothy 3:12) Edi idụhe usụn̄ ekededi oro ẹkpenụkde nnyịn ndiyọ mme utọ idomo oro edieke mîkpedịghe ọkpọkpọ ima oro inyenede inọ Ete nnyịn eke heaven. Akan oro, Jehovah esinam n̄kpọ aban̄a utọ uten̄e oro otode esịt mi. Kam kere nte oro akpanamde etie enye ke idem nditie ke heaven nsụk iso nse isọn̄ nnyụn̄ n̄kụt mbon oro, ke ntak uten̄e oro mmọ ẹnyenede ẹnọ enye, ẹdomode ndinem enye esịt kpa ye kpukpru orụk ubiọn̄ọ. Eyịghe idụhe enye amade “ndinyan̄a mmọemi ẹten̄ede Enye nsio ke idomo”!

7. Ntak anade ẹkọri uten̄e Abasi?

⁷ Nte ededi, nnyịn idahada uten̄e Abasi idimana, inyụn̄ ibọhọ enye inikiet inikiet ito mme ete ye eka oro ẹten̄ede Abasi. (Genesis 8:21) Utu ke oro, enyene ndikọkọri enye. (1 Timothy 4:7, 10) Ana nnyịn inam n̄kpọ man idian uten̄e Abasi ke ime nnyịn ye ke mbuọtidem nnyịn. Emi, nte Peter ọdọhọde, oyom “ofụri ukeme.” (2 Peter 1:5) Didie, ndien, ke nnyịn ikeme ndinyene uten̄e Abasi?

Didie ke Nnyịn Inyene Uten̄e Abasi?

8. Nte apostle Peter ọdọhọde, nso idi ukpọhọde ke ndinyene uten̄e Abasi?

⁸ Apostle Peter ama anam se idide ukpọhọde edinyene uten̄e Abasi an̄wan̄a. Enye ọkọdọhọ ete: “Mfọn ye emem akpakam oto ke edifiọk Abasi ye Jesus Ọbọn̄ nnyịn ẹtiene mbufo uwak uwak. Sia odudu Abasi ama ọkọnọ nnyịn kpukpru n̄kpọ eke ẹsan̄ade ye uwem ye uten̄e Abasi, oto edifiọk Enye emi akadade ubọn̄ ye nti ido Esie okot nnyịn.” (2 Peter 1:2, 3) Ntre man idian uten̄e Abasi ke mbuọtidem ye ime nnyịn, ana nnyịn ikọri ke nnennen, oro edi, ọyọhọ ọyọhọ, m̀mê n̄kem n̄kem, ifiọk aban̄ade Jehovah Abasi ye Jesus Christ.

9. Didie ke ekpekeme ndinam an̄wan̄a nte ke ndinyene nnennen ifiọk Abasi ye eke Christ esịne se ikande sụk edidiọn̄ọ mme owo oro mmọ ẹdide?

⁹ Ndinyene nnennen ifiọk Abasi ye eke Christ ọwọrọ nso? Nte an̄wan̄ade, emi abuana se ikande sụk edidiọn̄ọ owo emi mmọ ẹdide. Ke ndinam an̄wan̄a: Afo emekeme ndidiọn̄ọ owo emi mbọhọidụn̄ fo emi odụn̄de adiana fi edide ndien ekeme ndidi emesikot enye ke enyịn̄ ọkọm. Edi nte afo eyebuọt enye ediwak ibatokụk? Udubuọtke ibọhọke afo enen̄ede ọdiọn̄ọ m̀mê nso utọ owo ke enye edi. (Men Mme N̄ke 11:15 domo.) Ukem ntre, ndidiọn̄ọ Jehovah ye Jesus nnennen nnennen, m̀mê ọyọhọ ọyọhọ, ọwọrọ se ikponde ikan ikpîkpu edinịm ke akpanikọ nte ke mmọ ẹdu nnyụn̄ ndiọn̄ọ enyịn̄ mmọ. Man inyịme ndiyọ mme idomo ke ntak mmọ idem tutu osịm n̄kpa, ana nnyịn inen̄ede idiọn̄ọ mmọ ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ. (John 17:3) Nso ke emi abuana?

10. Ndinyene nnennen ifiọk aban̄ade Jehovah ye Jesus esịne n̄kpọ iba, ndien ntak-a?

¹⁰ Ndinyene nnennen, m̀mê ọyọhọ ọyọhọ, ifiọk aban̄ade Jehovah ye Jesus esịne n̄kpọ iba: (1) ndidiọn̄ọ mmọ nte mme owo—mme edu, ntụk, ye mme usụn̄ mmọ—ye (2) ndikpebe uwụtn̄kpọ mmọ. Uten̄e Abasi esịne ọkpọkpọ edisọn̄ọ nyịre ye Jehovah ke ofụri esịt ndien emi owụt idem ke usụn̄ nte nnyịn idude uwem nnyịn. Ke ntre, man inyene enye ana nnyịn idiọn̄ọ Jehovah ke idemesie inyụn̄ ikabade inen̄ede imehe ye uduak ye mme usụn̄ esie ke udomo nte owo ekemede ndinam. Ke akpanikọ man idiọn̄ọ Jehovah, emi ẹkebotde nnyịn ke mbiet esie, ana nnyịn ida utọ ifiọk oro inam n̄kpọ inyụn̄ idomo nditie nte enye. (Genesis 1:26-28; Colossae 3:10) Ndien sia Jesus ekekpebede Jehovah ke mfọnmma usụn̄ ke se enye eketịn̄de onyụn̄ anamde, ndidiọn̄ọ Jesus nnennen nnennen edi akpan un̄wam ke ndikọri uten̄e Abasi.—Mme Hebrew 1:3.

11. (a) Didie ke nnyịn ikeme ndinyene nnennen ifiọk Abasi ye eke Christ? (b) Ntak edide akpan n̄kpọ nditie n̄kere se nnyịn ikotde?

¹¹ Edi, didie ke nnyịn ikeme ndinyene utọ nnennen ifiọk Abasi ye eke Christ oro? Ebe ke ndikpep Bible ye mme n̄wed ẹkọn̄ọde ke Bible ye ntịn̄enyịn.b Nte ededi, edieke anade ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn osụn̄ọ ke ndinyene uten̄e Abasi, edi akpan n̄kpọ ete nnyịn ida ini itie ikere, oro edi, ifiak iti, m̀mê isịn idem, ke se nnyịn ikotde. (Men Joshua 1:8 domo.) Ntak emi edide akpan n̄kpọ? Ti ete ke uten̄e Abasi edi ufiop ufiop, ntụk ofụri esịt oro ẹnyenede ẹban̄a Abasi. Ke N̄wed Abasi, ẹsida editie n̄kere ẹkebuan ndien ndien ye ndamban̄a esịt—owo esịtidem. (Psalm 19:14; 49:3; Mme N̄ke 15:28) Ke ini nnyịn itiede ikere se nnyịn ikekotde ye esịtekọm, enye esisụhọde odụk esịtidem nnyịn, ntem edemerede mme ntụk nnyịn, onyụn̄ enyenede odudu ke ekikere nnyịn. Edi n̄kukụre adan̄aoro ke ukpepn̄kpọ ekeme ndisọn̄ọ ọkpọkpọ ebuana nnyịn ye Jehovah onyụn̄ onụk nnyịn ndidu uwem ke usụn̄ oro enemde Abasi esịt idem ke isobode mme idaha oro ẹnịmde n̄kpọ-ata m̀mê n̄kpọsọn̄ idomo.

Ndiwụt Uten̄e Abasi ke Ufọk

12. (a) Nte Paul ọdọhọde, didie ke Christian ekeme ndiwụt uten̄e Abasi ke ufọk? (b) Ntak emi mme ata Christian ẹsede ẹban̄a mme ete ye eka mmọ oro ẹsọn̄de?

¹² Ekpenyene ndibemiso n̄wụt uten̄e Abasi ke ufọk. Apostle Paul ọdọhọ ete: “Edieke ebeakpa enyenede nditọ m̀mê nditọ nditọ, yak mmọ oro ẹkpep ndibem nnam se idotde ye mbonufọk, nnyụn̄ nsio usiene nnọ mme eka mmọ; koro emi ọfọnde Abasi ke enyịn.” (1 Timothy 5:4) Ndise mban̄a mme ete ye eka oro ẹsọn̄de, nte Paul owụtde, edi uyarade uten̄e Abasi. Mme ata Christian ẹsinọ utọ edise mban̄a oro idịghe sụk ke ntak obiomode mmọ ndinam edi ke ntak ima oro ẹnyenede ẹnọ mme ete ye eka mmọ. Akan oro, nte ededi, mmọ ẹdiọn̄ọ nte Jehovah adade owo ndise mban̄a ubon ke akpan n̄kpọ. Mmọ ẹtịm ẹdiọn̄ọ nte ke ndisịn ndin̄wam mme ete ye eka mmọ ke ini oyomde ẹnam emi ekpedi ukem nte ‘edikan̄ mbuọtidem Christian.’—1 Timothy 5:8.

13. Ntak emi ediwụt uten̄e Abasi ke ufọk ekemede ndidi ata n̄kpọ-ata, edi nso uyụhọ isụn̄ọ ito owo ndise mban̄a ete ye eka?

¹³ Nte ẹnyịmede, idịghe mmemmem n̄kpọ kpukpru ini ndiwụt uten̄e Abasi ke ufọk. Mbonubon ẹkeme ndidu ke mme ebiet oro oyomde usụn̄. Ekeme ndidi nditọ oro ẹma ẹkekọri ẹwọrọ owo ke ẹbọk ubon eke idemmọ ke ẹnyụn̄ ẹn̄wana idem ke n̄kan̄ ndutịm uforo. Uduot m̀mê udomo un̄wam oro ete m̀mê eka owo oyomde ekeme ndidi mfịghe nnọ nsọn̄idem eke ikpọkidem, ekikere, ye ntụk mbon oro ẹnọde ukpeme emi. Edi, ekeme ndinọ ata uyụhọ ndifiọk nte ke owo ndise mban̄a ete ye eka idịghe n̄kukụre ‘edisio usiene’ edi n̄ko se inemde Enyeemi “ẹsiode kpukpru ubon ke enyọn̄ ye ke isọn̄ enyịn̄ ke Enye” esịt.—Ephesus 3:14, 15.

14, 15. Bụk uwụtn̄kpọ kiet aban̄ade nditọ ndise ete m̀mê eka enyịn nte Abasi etemede.

¹⁴ Kere ban̄a ata uwụtn̄kpọ emi enen̄erede otụk owo ke esịt mi. Ellis ye nditọeka esie iren ye iban ition ẹma ẹnyene ọkpọsọn̄ utom ke ndise mban̄a ete mmọ ke ufọk. Ellis anam an̄wan̄a ete, “Ke 1986 ete mi ama ọduọ udọn̄ọ akpauben̄, emi akanamde idem n̄kan̄ kiet akpa enye ofụri ofụri.” Nditọ itiokiet oro ẹma ẹbuana ke ndise mban̄a mme n̄kpọ oro ete mmọ oyomde, ọtọn̄ọde ke ediyet enye mmọn̄ osịm edikụt nte ke ẹwọn̄ọde enye ke bed kpukpru ini man idem ediyebede enye ke bed. “Nnyịn imesikot n̄wed inọ enye, ineme nneme ye enye, ibre ikwọ inọ enye. Nnyịn itịmke ifiọk m̀mê enye ọdiọn̄ọ se ikade iso ke n̄kann̄kụk esie, edi nnyịn inam n̄kpọ ye enye nte n̄kpọ eke enye ọdiọn̄ọde kpukpru n̄kpọ ọyọhọ ọyọhọ.”

¹⁵ Ntak emi nditọ ẹmi ẹsede ẹban̄a ete mmọ nte mmọ ẹnamde? Ellis akaiso ete: “Ke eka nnyịn ama akakpa ke 1964, ete nnyịn ọkọbọk nnyịn ke idemesie ikpọn̄. Ke ini oro, nnyịn ikedi ọtọn̄ọde ke isua 5 osịm 14 ke emana. Enye ama odu onyụn̄ onyịme ndin̄wam nnyịn adan̄aoro; nnyịn idahaemi idu ndin̄wam enye.” Nte an̄wan̄ade, idịghe mmemmem n̄kpọ ndinọ utọ ukpeme oro, ndien nditọwọn̄ ẹmi ẹsikop mmemidem ndusụk ini. Ellis ọdọhọ ete, “Edi nnyịn imọfiọk ite ke idaha ete nnyịn edi mfịna ibio ini. Nnyịn isak iso ise ini emi edifiakde ẹnọ ete nnyịn eti nsọn̄idem ndien nnyịn iyekeme ndifiak ndiana kiet ye eka nnyịn.” (Isaiah 33:24; John 5:28, 29) Ke akpanikọ, ana utọ ima ima ukpeme oro anam esịt enem Enyeemi ọnọde ewụhọ ete nditọ ẹkpono mme ete ye eka mmọ!c—Ephesus 6:1, 2.

Uten̄e Abasi ye Utom Ukwọrọikọ

16. Nso ikpedi akpan ntak kaban̄a se nnyịn inamde ke utom ukwọrọikọ?

¹⁶ Ke ini nnyịn inyịmede ikot Jesus ọnọde ete ‘itiene enye kpukpru ini,’ nnyịn imedi ididu ke idak ewụhọ oro ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ nnyụn̄ nnam mme mbet. (Matthew 16:24; 24:14; 28:19, 20) Nte an̄wan̄ade, ndinyene ebuana ke utom ukwọrọikọ edi mbiomo oro Christian enyenede ke “ukperedem ini” emi. (2 Timothy 3:1) Nte ededi, uduak nnyịn kaban̄a edikwọrọ ikọ ye edinọ ukpep akpana aka anyan akan ikpîkpu ekikere edinam utom m̀mê edibiom mbiomo. Ana ntotụn̄ọ ima ẹnyenede ẹnọ Jehovah edi akpan ntak kaban̄a se nnyịn inamde ye adan̄a nte nnyịn inamde enye ke utom ukwọrọikọ. Jesus ọkọdọhọ ete, “Oto ke uyụhọ esịt ke inua osio etịn̄.” (Matthew 12:34) Ih, ke ini esịt nnyịn ọyọhọde ye ima oro inyenede inọ Jehovah, nnyịn iyekụt nte obiomode nnyịn ndinọ mmọ en̄wen ikọ ntiense mban̄a enye. Ke ini ima oro inyenede inọ Abasi edide se inụkde nnyịn, utom ukwọrọikọ nnyịn enyene eti uyarade uten̄e Abasi nnyịn.

17. Didie ke nnyịn ikeme ndikọri nnennen uduakesịt kaban̄a utom ukwọrọikọ?

¹⁷ Didie ke nnyịn ikeme ndikọri nnennen edu nnọ utom ukwọrọikọ? Tie kere ye esịtekọm ban̄a ntak ita oro Jehovah ọnọde nnyịn ndima enye. (1) Nnyịn ima Jehovah ke ntak se enye akanamde ọnọ nnyịn. Idụhe ima eke enye okpowụtde okpon akan eke edinọ ufak. (Matthew 20:28; John 15:13) (2) Nnyịn ima Jehovah ke ntak se enye anamde ọnọ nnyịn idahaemi. Nnyịn imenyene ifụre nditịn̄ ikọ ye Jehovah, emi okopde akam nnyịn. (Psalm 65:2; Mme Hebrew 4:14-16) Nte nnyịn inịmde mme udọn̄ n̄kpọ Obiọ Ubọn̄ ke ebeiso n̄kpọ, nnyịn imenyene mme n̄kpọ oro uwem oyomde. (Matthew 6:25-33) Nnyịn imesibọ udia eke spirit kpukpru ini oro an̄wamde nnyịn ndiyọ mme mfịna oro nnyịn isobode. (Matthew 24:45) Ndien nnyịn imenyene edidiọn̄ ndidi ubak otu nditọete Christian eke ofụri ererimbot oro enen̄ede onịm nnyịn san̄asan̄a ye ererimbot. (1 Peter 2:17) (3) Nnyịn n̄ko ima Jehovah ke ntak se enye edinamde ọnọ nnyịn. Ke ntak ima esie, nnyịn ‘imọsọn̄ọ imụm ata uwem’—kpa nsinsi uwem ke ini iso ikama. (1 Timothy 6:12, 19) Ke ini nnyịn ikerede iban̄a ima emi Jehovah enyenede ọnọ nnyịn, ke akpanikọ esịt nnyịn eyenụk nnyịn ndinyene eti ebuana ke ndisian mmọ en̄wen mban̄a enye ye mme ọsọn̄urua uduak esie! Mbon en̄wen iditịn̄ke-tịn̄ inọ nnyịn se ikpanamde m̀mê udomo nte ikpanamde ke utom ukwọrọikọ. Esịt nnyịn eyenụk nnyịn ndinam se nnyịn ikekeme.

18, 19. Nso n̄kpọ ubiọn̄ọ ke eyenete an̄wan kiet akakan man abuana ke utom ukwọrọikọ?

¹⁸ Idem ke ẹsobode mme idaha oro ẹdoride ata, ẹyenụk esịt oro uten̄e Abasi edemerede nditịn̄ ikọ. (Men Jeremiah 20:9 domo.) Ẹwụt emi ebe ke n̄kpọ aban̄ade Stella, kpa Christian an̄wan emi okokopde bụt ebe nde. Ke ini enye ke akpa ọkọtọn̄ọde ndikpep Bible, enye ama ekere ete, ‘Ami n̄kemeke-keme ndisan̄a ke ufọk ke ufọk!’ Enye anam an̄wan̄a ete: “Ami kpukpru ini n̄kesitie ata idop idop. Akanam n̄kemeke ndisobo mbon en̄wen man ntọn̄ọ nneme.” Nte enye okosụk ẹkpepde n̄kpọ, ima oro enye enyenede ọnọ Jehovah ama ọkọri, ndien enye ama ọkọri ufiop ufiop udọn̄ ndinyene nneme ye mbon en̄wen mban̄a enye. “Mmeti n̄ketịn̄de nnọ owo oro ekekpepde mi Bible nte, ‘Mmenen̄ede nyom ndineme nneme, edi n̄kam n̄kemeke, ndien oro enen̄ede afịna mi.’ Ami ndifreke se n̄wan oro eketịn̄de ọnọ mi tutu amama: ‘Stella, nem esịt nte ke afo omoyom ndineme nneme.’”

¹⁹ Ikebịghike, Stella ama okụt idemesie ọnọde n̄kpet n̄kpet mbọhọidụn̄ esie ikọ ntiense. Ekem enye ama anam se enye akadade nte akpan usio-ukot—enye ama abuana ke utom ukwọrọikọ eke ufọk-ke-ufọk ke akpa ini. (Utom 20:20, 21) Enye eti ete: “Ami n̄kewewet se nditịn̄de. Edi mma n̄kop ndịk tutu idem okposụkedi enye okodorode mi ke iso, ọkpọsọn̄ nnyekidem ikayakke mi nsụk enyịn nse se n̄kewetde oro!” Idahaemi, ke se ibede isua 35 ke ukperedem, Stella ke osụk okop bụt ata etieti nte obot esie edide. Edi, enye ama utom an̄wautom onyụn̄ akaiso ndinyene ebuana ọyọhọ ọyọhọ.

20. Ewe uwụtn̄kpọ owụt nte ke idem ukọbọ m̀mê n̄kpọkọbi ikemeke ndikụbi Mme Ntiense Jehovah oro ẹsịnde idem inua?

²⁰ Idem ukọbọ m̀mê n̄kpọkọbi ikemeke ndikụbi Mme Ntiense Jehovah oro ẹsịnde idem inua. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ Ernst ye Hildegard Seliger eke Germany. Ke ntak mbuọtidem mmọ, ke ẹdiande ọtọkiet, mmọ mbiba ẹma ẹbiat se ikande isua 40 ke itienna ekikere mbon Nazi ye mme ufọk-n̄kpọkọbi mbon Communist. Idem ke ufọk-n̄kpọkọbi, mmọ ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ke ndinọ mbon n̄kpọkọbi eken ikọ ntiense. Hildegard ama eti ete: “Ikpọ mbonutom ufọk-n̄kpọkọbi ẹkeda mi nte ndide ata n̄kpọndịk, koro, nte owo ukpeme kiet edide n̄wan ọkọdọhọde, ami mma ntịn̄ n̄kpọ mban̄a Bible kpukpru ini ke usen. Ntre ẹma ẹsịn mi ke ufọk n̄kọbintem idakisọn̄.” Ke ẹma ẹkenọ mmọ ifụre ke akpatre, Brọda ye Sista Seliger ẹma ẹyak ofụri ini mmọ ẹsịn ke utom ukwọrọikọ Christian. Mmọ mbiba ẹma ẹnam utom ke edinam akpanikọ tutu ke n̄kpa mmọ, Brọda Seliger ke 1985 ndien n̄wan esie ke 1992.

21. Nso ke ana nnyịn inam man idian uten̄e Abasi ke ime nnyịn?

²¹ Ebede ke ndikpep Ikọ Abasi ye ntịn̄enyịn nnyụn̄ nda ini ntie n̄kere ye esịtekọm se nnyịn ikpepde, nnyịn iyekọri ke nnennen ifiọk aban̄ade Jehovah Abasi ye Jesus Christ. Emi, ke n̄kan̄ eken, eyesụn̄ọ ke nnyịn ndinyene ọsọn̄urua edu oro ke ọyọhọ udomo—kpa uten̄e Abasi. Ke uten̄e Abasi mîdụhe usụn̄ ndomokiet idụhe ndiyọ nsio nsio idomo oro ẹdide ẹbịne nnyịn nte mme Christian. Ntre ẹyak nnyịn itiene item apostle Peter emi, ikaiso ‘ndidian ime ke mbuọtidem nnyịn ye uten̄e Abasi ke ime.’—2 Peter 1:5, 6.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nso Edi Ibọrọ Fo?

◻ Nso idi uten̄e Abasi?

◻ Nso ebuana ke ime enyene ye uten̄e Abasi?

◻ Nso idi ukpọhọde ke ndinyene uten̄e Abasi?

◻ Didie ke Christian ekeme ndiwụt uten̄e Abasi ke ufọk?

◻ Nso ikpedi akpan ntak kaban̄a se nnyịn inamde ke utom ukwọrọikọ?

[Ndise ke page 18]

Mme Ntiense Jehovah oro ẹkekọbide ke mme itienna ekikere Nazi ke Ravensbrück ẹma ẹwụt ime ye uten̄e Abasi