Nte Afo Ọmọbuọt Idem ye Ata Abasi
Otu mme anam-ndụn̄ọde oro Itie Ubon N̄kpọeset Mbụk Obot ke America okosiode ọdọn̄ ẹma ẹnam isan̄ ẹka ndidụn̄ọde ikpehe isọn̄ kiet ke Arctic oro Robert E. Peary ọkọdọhọde nte ikadade ikụt ke n̄kpọ nte isua itiaba ke mbemiso, ke 1906.
PEARY ama ada ke Cape Colgate oro odude ke ikpehe edere edere n̄kan̄ edem usoputịn Edem Edere America okụt se iketiede nte mfia etịn̄e obot ke ikpehe isọn̄ oro odude nsannsan. Enye ama ada enyịn̄ kiet ke otu mbon oro ẹsinọde enye un̄wam okụk osio ikpehe isọn̄ oro Crocker Land. Anaedi mme anam ndụn̄ọde oro ẹketienede ẹkekop idatesịt didie ntem ke ini mmọ ẹkedade ẹkụt ikpehe oro ọkọyọhọde ye obot, itịghede, ye mme etịn̄e obot oro snow ofụkde! Edi ikebịghike mmọ ẹma ẹdifiọk ke se mmimọ ikadade ikụt ekedi sụk mbukpọn̄ otode Arctic. Mbukpọn̄ emi akabian̄a Peary, ndien idahaemi, mmọ ẹma ẹbiat ini, odudu, ye inyene ndidụn̄ọde n̄kpọ oro mîkedịghe ata idem n̄kpọ.
Mfịn, ediwak owo ẹnọ mme abasi oro mmọ ẹkerede ke ẹdi ata abasi utuakibuot ye ini mmọ. Ke eyo mme apostle Jesus, ẹma ẹtuak ibuot ẹnọ mme utọ abasi nte Hermes ye Zeus. (Utom 14:11, 12, NW) Mfịn, mme abasi oro mbon Shinto, Hindu, ye mbon ido ukpono eken ke ererimbot ẹtuakde ibuot ẹnọ ẹsịm ediwak miliọn. Ke akpanikọ, nte Bible ọdọhọde, ‘mme abasi ye mbọn̄ ẹwewak.’ (1 Corinth 8:5, 6) Nte kpukpru mmọ emi ẹkeme ndidi mme ata abasi?
Mme Abasi Emi “Mîkemeke Ndinyan̄a”
Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a edikama mbiet ke utuakibuot. Ye mbon oro ẹbuọtde idem ke mmọ m̀mê ẹdade mmọ ẹbọn̄ akam, ndisọi mbiet ẹtie nte mme andinyan̄a oro ẹnyenede odudu oro akande eke owo emi ẹkemede ndinọ mme owo utịp m̀mê ndinyan̄a mmọ nsio ke n̄kpọndịk. Edi nte mmọ ẹkeme ndinen̄ede nnyan̄a? Kaban̄a mme utọ mbiet oro, andiwet psalm ama ọkwọ ete: “Mme ibọk [“ndisọi mbiet,” NW] mme idụt ẹdi silver ye gold, kpa n̄kpọ eke ubọk owo ẹnamde. Mmọ ẹnyene inua, edi idọhọke ikọ; ẹmenyene enyịn, edi ikwe n̄kpọ; ẹmenyene utọn̄, edi ikopke; baba ibifịk inyụn̄ idụhe mmọ ke inua.” Ke akpanikọ, mmọ ẹdi mme abasi emi “mîkemeke ndinyan̄a.”—Psalm 135:15-17; Isaiah 45:20.
Edi akpanikọ, mme andinam ndisọi mbiet ẹkeme ndidọhọ ke ndisọi mbiet oro mmimọ inamde ẹnyene uwem ye odudu. Ndien mbon oro ẹtuakde ibuot ẹnọ ndisọi mbiet ẹsikọn̄ mbuọtidem ke mmọ. Prọfet Isaiah ọkọdọhọ ete: “Ẹyebiom [edisọi mbiet] ke afara, ẹyenịm enye ke itie esie, ndien enye ayada.” Enye ama adian do ete: “[Enye] idisehekede ke ebiet esiemmọ; owo eyeseme ọnọ enye n̄ko, edi enye idiyereke, idinyan̄ake enye isio ke [ukụt] esie.” (Isaiah 46:7) Inamke n̄kpọ m̀mê edinịm ke akpanikọ mbon oro ẹbuọtde idem ke enye edi eke ofụri esịt adan̄a didie, akpanikọ edi nte ke edisọi mbiet inyeneke uwem. Mme utọ ndisọi ye nditara mbiet oro ẹdi “ikpîkpu [abasi].”—Habakkuk 2:18.
Edikpono m̀mê edituak ibuot nnọ mbon edinam unọ idem inemesịt, mme ọwọrọiso ke mbre mbuba, ndutịm ukaraidem, ye ndusụk mme adaiso ido ukpono edi ọsọ n̄kpọ n̄ko mfịn. Akan oro, okụk edi abasi ọnọ ediwak owo. Ke idaha kiet kiet, ẹsinam ndisọi mbiet emi ẹdi se mmọ mîdịghe. Mmọ ikemeke ndinam ofụri se mbon oro ẹnịmde mmọ ke akpanikọ ẹdoride enyịn mmọ ndinam. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme nditie nte inyene edi usọbọ ọnọ ediwak mfịna, edi odudu inyene edi abian̄a. (Mark 4:19) Anam ndụn̄ọde kiet okobụp ete: “Didie ke nnyịn ikeme ndinam akpanikọ emi an̄wan̄a nte ke n̄kpọ oro ediwak owo ẹnen̄erede ẹyom, ẹnyụn̄ ẹbuọtde idem ke enye nte orụk ofụri usọbọ, ke ini ẹnyenede enye ekpenyene nsio nsio orụk mfịna ọtọn̄ọde ke edikpu tutu osịm mfụhọ?” Ih, edibịne inyene ekeme ndiyom owo ayak mme n̄kpọ oro ẹnen̄erede ẹnyene ufọn ẹtak, utọ nte nsọn̄idem, uwem ubon oro ọnọde uyụhọ, n̄kpet n̄kpet itie ufan, m̀mê ọsọn̄urua itie ebuana ye Andibot. Abasi esie akabade edi “nsu-nsu ye ikpîkpu n̄kpọ”!—Jonah 2:8.
“Baba Owo Kiet Eke Eyerede Idụhe”
Edi ndisịme ndimen se mîdụhe n̄kot ata idem n̄kpọ. Mbon oro ẹketuakde ibuot ẹnọ abasi Baal ke eyo prọfet Elijah ẹma ẹkpep emi ke ọkpọsọn̄ usụn̄. Mmọ ẹma ẹsọn̄ọ ẹnịm ke akpanikọ nte ke Baal enyene odudu ndinam ikan̄ oto heaven osụhọde edita uwa unam. Ke akpanikọ, mmọ ẹma “ẹfiori ẹkot enyịn̄ Baal, ọtọn̄ọde ke usenubọk tutu esịm ufọt uwemeyo, ẹte, O Baal, yere nnyịn.” Ndi Baal ama enyene utọn̄ ndida n̄kop ikọ ye inua ndida nyere? Mbụk oro aka iso ete: “Baba uyo kiet idụhe, baba owo kiet eke eyerede inyụn̄ idụhe.” Ke akpanikọ, ‘baba n̄kpan̄-utọn̄ ikonyụn̄ idụhe.’ (1 Ndidem 18:26, 29) Baal ikedịghe ata idem n̄kpọ, ikodụhe uwem, m̀mê ndikeme ndinam n̄kpọ.
Edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn ndifiọk nnyụn̄ ntuak ibuot nnọ enye emi edide ata Abasi! Edi anie ke enye edi? Ndien didie ke ndibuọt idem ye enye ekeme ndinyene ufọn nnọ nnyịn?
[Mme ndise ke page 3]
Egingwah, nsan̄a Peary, ama odụn̄ọde mbukpọn̄ n̄kpọ ekerede ke ekedi ikpehe isọn̄
Robert E. Peary
[Mme Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Egingwah: Ẹda ẹto n̄wed oro The North Pole: Its Discovery in 1909 Under the Auspices of the Peary Arctic Club, 1910; Robert E. Peary: NOAA
[Mme ndise ke page 4]
Se ẹtuakde ibuot ẹnọ ke ererimbot emi abian̄a ediwak owo