Ndi Akpanikọ ke On̄wụm Mfri ke Idem Mbon Oro Afo Ọnọde Ukpep?
KE INI ekpri Eric ọkọdọhọde ke imọ iyomke aba ndidi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah, emi ama anam ete ye eka esie ẹnen̄ede ẹfụhọ. Mmọ ikekwe idiọn̄ọ ndomokiet ke idem Eric oro okowụtde ke utọ n̄kpọ oro ekeme nditịbe. Ke ini enye ekedide ekpri eyenọwọn̄, Eric ama esitiene odụk ukpepn̄kpọ Bible ubon, odụk mme mbono esop Christian, onyụn̄ etiene esop aka ukwọrọikọ. Eketie nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke akpanikọ ama odụk enye esịt. Ekedi ke Eric ama ọkọkpọn̄ ufọk ke ete ye eka esie ẹkedi ẹdifiọk ke akpanikọ Bible ikodụkke enye esịt. Idem ama enen̄ede akpa mmọ, mmọ ẹnyụn̄ ẹkere ke ikakpa utom ikpîkpu ke ibuot esie!
Utọ n̄kpọ emi esiwọrọ ndusụk owo ke ini eyen ukpepn̄kpọ Bible mmọ etrede ndikpep Bible ke mbuari. Ke utọ ini oro, mme owo ẹsiwak ndibụp idemmọ ẹte, ‘Ntak emi mmen̄kekwe idiọn̄ọ ndomokiet ke idem esie emi owụtde ke emi ọmọn̄ etịbe?’ Mmọn̄ọ, idem mbemiso afanikọn̄ eke spirit etịbede, ndi imekeme ndifiọk m̀mê akpanikọ ke on̄wụm mfri ke idem mbon oro nnyịn ikpepde Bible? N̄ko-n̄ko, didie ke nnyịn ikeme nditịm mfiọk m̀mê akpanikọ ke anam utom ke idem nnyịn ye ke idem mbon oro ikpepde Bible? Jesus ama ada n̄ke asuan n̄kpasịp, oro ẹtịmde ẹmehe, ọbọrọ mme mbụme emi.
Ana Akpanikọ Esịm Esịt
Jesus ọkọdọhọ ete: “N̄kpasịp edi ikọ Abasi. Ndien n̄kpasịp emi ẹdụkde ke eti isọn̄ ẹdi mmọ emi ẹkopde ikọ, ẹmụm ẹkama ke eti esịt akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹn̄wụm mfri ke ime.” (Luke 8:11, 15) Ntre, mbemiso akpanikọ Obio Ubọn̄ ekemede ndin̄wụm mfri ekededi ke idem nditọ ukpepn̄kpọ nnyịn, ana akpanikọ emi ebem iso ọdọn̄ n̄kam ke ndamban̄a esịt mmọ. Jesus ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete ke kpa nte esidide ye eti n̄kpasịp oro ọduọde ke eti isọn̄, ntre ke esidi ke ndondo oro akpanikọ Abasi otụkde eti esịt, enye isibiatke ini ndin̄wụm mfri. Nso ke nnyịn ikpodori enye ndikụt?
Ana nnyịn ikere iban̄a se idude ke esịt eyen ukpepn̄kpọ nnyịn, idịghe sụk se enye edide ke enyọn̄ idem. Ndikam mbuana kpukpru ini ke ndutịm utuakibuot isiwakke ndiwụt se owo edide ke esịtidem. (Jeremiah 17:9, 10; Matthew 15:7-9) Ana nnyịn itịm idụn̄ọde ifiọk se isịnede enye ke esịt. Nnyịn ikpenyene ndikụt akpan ukpụhọde ke se idide mme udọn̄, mme uduak, ye mme ebeiso n̄kpọ ke uwem esie. Enye ekpenyene ndimen obufa owo nsịne, emi ekemde ye uduak Abasi. (Ephesus 4:20-24) Ke uwụtn̄kpọ: Ke ini mbon Thessalonica ẹkekopde eti mbụk, Paul ọkọdọhọ ke mmọ ẹma ẹnyịme enye inikiet inikiet nte ikọ Abasi. Edi ime ye edinam akpanikọ mmọ, ọkọrọ ye ima oro mmọ ẹkenyenede akanam Paul etịm ọfiọk ke akpanikọ oro mmọ ẹkebọde ama “anam utom ke esịt” mmọ.—1 Thessalonica 2:13, 14; 3:6.
Edi akpanikọ, se ededi oro esịnede eyen ukpepn̄kpọ ke esịt, ebebịghi m̀mê awawara, ayayarade usen kiet, ukem nte ekedide ye Eric. (Mark 7:21, 22; James 1:14, 15) Edi n̄kpọ mbọm nte ke ndiọi edu uwem ẹsiwak ndiyarade ke n̄kpọ ama akababiara ama. Mmọdo, oyom isịn ọkpọsọn̄ ukeme man ifiọk akpan mmeme oro owo enyenede mbemiso oro akabarede edi n̄kpọ iduọ ọnọ enye ke n̄kan̄ eke spirit. Ana nnyịn iyom usụn̄ idụn̄ọde se isịnede ke ndamban̄a esịt owo. Didie ke nnyịn ikeme ndinam oro?
Kpebe Uwụtn̄kpọ Jesus
Edi akpanikọ, Jesus ama esifiọk se idude owo ke esịt ye unana edinam ndudue. (Matthew 12:25) Idụhe owo nnyịn oro ekpekemede ndinam oro. Edi, Jesus ama owụt ke nnyịn n̄ko imekeme ndidụn̄ọde mfiọk mme udọn̄ ye mme uduak owo, ye se idide ebeiso n̄kpọ inọ owo oro. Kpa nte eti abiausọbọ esidade nsio nsio usụn̄ odụn̄ọrede owo udọn̄ọ idem man ọfiọk udọn̄ọ oro enye enyenede ke esịt, Jesus akada Ikọ Abasi ayarade “ekikere ye uduak esịt owo,” idem ke ini mmọ mîkosioho mmọ kan̄a inam.—Mme N̄ke 20:5; Mme Hebrew 4:12.
Ke uwụtn̄kpọ, ini kiet, Jesus ama anam Peter ọfiọk mmeme esie oro akakabarede edi n̄kpọ iduọ ọnọ enye. Jesus ama ọfiọk ke Peter ama imọ. Ke akpanikọ, Jesus ndikosụk nnọ Peter “mme ukpọhọde Obio Ubọn̄” ekedi oro. (Matthew 16:13-19) Nte ededi, Jesus ama onyụn̄ ọfiọk ke Satan ke eyep mme apostle imọ. Nte ini akakade, mmọ ẹkenyene ndisobo n̄kpọsọn̄ mfịna oro ẹdidomode mbuọtidem mmọ. Nte an̄wan̄ade, Jesus ama ọfiọk ke mbuọtidem ndusụk mbet imọ iketịmke isọn̄. Enye iketreke ndisian mmọ ebiet oro okoyomde mmọ ẹnam ukpụhọde. Se nte enye ekenemede n̄kpọ emi.
Matthew 16:21 ọdọhọ ete: ‘Toto ke ini oro Jesus ọtọn̄ọ ndiwụt mbet Esie ete, Imọ inyene ndikụt ukụt, ndien ẹyenyụn̄ ẹwot Imọ.’ Tịm fiọk ke Jesus okowowụt mmọ se iditịbede, utu ke nditetịn̄ ke inua kpọt. Anaedi enye okokot mme ufan̄ikọ Bible nte Psalm 22:14-18, m̀mê Isaiah 53:10-12, oro ẹwụtde ke Messiah ekenyene ndikụt ukụt nnyụn̄ n̄kpa. Inamke n̄kpọ m̀mê itien̄wed ewe ke enye okokot, ke ndikot mme itie N̄wed Abasi, edide ke ibuot m̀mê nnennen nnennen ke ikpan̄wed, Jesus ama ọnọ Peter ye mbon eken ifet nditịn̄ se ikesịnede mmọ ke esịt. Didie ke mmọ ẹkenam n̄kpọ ke ẹfiọkde ke ẹyekọbọ mmimọ?
Ekedi ata n̄kpọ n̄kpaidem ndikop nte Peter emi ekedide owo uko oro enyenede ifịk ọnọde ibọrọ oro okowụtde ke ekikere esie enen̄ede akwan̄a. Enye ọkọdọhọ ete: “Idiọk n̄kpọ aka nsan-nsan ye Afo, Ọbọn̄; utọ n̄kpọ emi idiwọrọke Fi.” Ekikere Peter ikenenke ke baba usụn̄ kiet koro Jesus ama owụt ke enye ‘ikekereke n̄kpọ Abasi, edi ekekere n̄kpọ owo’—kpa akwa idiọkn̄kpọ oro ekekemede ndida ata ndiọi utịp ndi. Nso ndien ke Jesus akanam? Ke ama akasua ọnọ Peter, Jesus ama ọdọhọ enye ye mme mbet eken ete: “Edieke owo ekededi oyomde nditiene Mi, yak enye otụk idem esie, onyụn̄ emen [“eto ndutụhọ esie onyụn̄ aka iso etiene mi,” NW].” Enye ama ada ikọ oro odude ke Psalm 49:8 ye 62:12 eti mmọ ke ima ima usụn̄ ete ke nsinsi idotenyịn mmọ ikọn̄ọke ke owo, emi mîkemeke ndinọ edinyan̄a, edi ke ọkọn̄ọ ke Abasi.—Matthew 16:22-28.
Okposụkedi ndịk ibio ini akanamde Peter akan̄ Jesus utịm ikata ke ukperedem, eyịghe idụhe nte ke nneme emi ye nneme efen oro Jesus ekenyenede ye mmọ ama an̄wam Peter ndisọp n̄kop nsọn̄idem ke n̄kan̄ eke spirit. (John 21:15-19) Ke usen 50 kpọt ẹma ẹkebe, Peter ama ada uko uko ke iso akwa otuowo ke Jerusalem ọkwọrọ ke Jesus ama eset. Ke mme urua, ọfiọn̄, ye mme isua oro ẹketienede, enye ama ọyọ ekese afanikọn̄ uko uko, utọ nte edimia ye edisịn ke ufọk n̄kpọkọbi ndien ndien, enịmde n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ke ndisọn̄ọ nda ye unana edikop ndịk.—Utom 2:14-36; 4:18-21; 5:29-32, 40-42; 12:3-5.
Nso ke nnyịn ikpep ito emi? Ndi omokụt nte Jesus akasan̄ade anam Peter etịn̄ se isịnede enye ke esịt? Akpa kan̄a, enye ama emek mme akpan itie N̄wed Abasi oro ẹdin̄wamde Peter owụk ntịn̄enyịn ke akpan ikpehe kiet. Ekem, enye ama ọnọ Peter ifet nditịn̄ se isịnede enye ke esịt. Ke akpatre, enye ama ada mme itie N̄wed Abasi efen ọnọ Peter item man enye enen̄ede ekikere esie. Afo emekeme ndikere ke utọ usụn̄ ukpepn̄kpọ emi okpon akan fi, edi ẹyak ikere iban̄a n̄kpọntịbe iba emi ẹwụtde ke nditịm idem nnyụn̄ mberi edem ke Jehovah ẹkeme ndin̄wam owo nnyịn ekededi ndikpebe uwụtn̄kpọ Jesus.
Ndinam Owo Etịn̄ Se Isịnede Enye ke Esịt
Ke ini ete kiet emi edide Christian ọkọfiọkde ke n̄kpri nditọiren imọ iba, emi kiet odude ke abisi enye eken odu ke udiana abisi, ẹma ẹmen swid ke okpokoro andikpep, enye ama osụhọde etetie enyene nneme ye mmọ. Utu ke ndikam ndọhọ ke mfịna idụhe, ke edu nditọwọn̄ edi oro, ete oro ọdọhọ ete: “Mma ndomo ndinam mmọ ẹtịn̄ se ikanamde mmọ ẹnam utọ idiọkn̄kpọ emi.”
Ete ama ọdọhọ nditọ ẹti se iketịbede inọ Achan, nte ẹbụkde ke Joshua ibuot 7. Oro ama ọsọsọp an̄wan̄a mmọ, anamde mmọ ẹnyịme ndudue mmọ. Esịt ama ọtọn̄ọ ndifịna mmọ. Ntre, ete mmọ ama ọdọhọ mmọ ẹkot Ephesus 4:27, 28, emi ọdọhọde ete: “Owo eke esiyịpde inọ, okûyịp aba; edi yak enye akam anam ọkpọsọn̄ utom, . . . man enye enyene se adade ọnọ owo eke odude ke unana.” Enye ama ọdọhọ nditọ esie ẹdep swid efen ẹkenọ andikpep, ndien emi ama anam item N̄wed Abasi oro enye ọkọnọde mmọ etetịm enyene odudu.
Ete oro ọdọhọ ete: ‘Nnyịn ima isidomo ndision̄o ndiọi uduak ekededi oro mmọ ẹkenyenede ke ndondo oro ikọfiọkde, inyụn̄ ikpep mmọ ndinyene nti uduak ebe ke ndikọk ibuot ye mmọ.’ Ndikpebe Jesus ke ini ẹnọde nditọ mmọ ukpep ama ada nti utịp edi nte ini akakade. Ke nditọ iba emi ẹma ẹkekponi, ẹma ẹkot mmọ ẹdinam utom ke ibuot itieutom Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn, ndien owo mmọ kiet anam utom do ke isua 25 idahaemi.
Kere nte Christian efen akan̄wamde eyen ukpepn̄kpọ Bible esie. Eyen ukpepn̄kpọ oro ama esidụk mme mbono esop onyụn̄ abuana ke an̄wautom, idem ọdọhọde ke imoyom ndina baptism. Nte ededi, eketie nte ke enye ama eberi edem akaha ke idem esie, utu ke ndiberi ke Jehovah. Ntiense oro ọdọhọ ete: ‘Sia enye mîkọdọhọ ndọ, enye ama ada ke idem akan nte enye ekekerede. Ama afịna mi sia mma n̄kere ke enye ekeme ndisọp ndọn̄ọ m̀mê ndiduọ ke n̄kan̄ eke spirit.’
Ntre, Ntiense oro ama ada Matthew 6:33 ọkọk ibuot ye eyen ukpepn̄kpọ oro, esịn udọn ọnọ enye ndinam ukpụhọde ke se enye enịmde nte ebeiso n̄kpọ ke uwem, ebem iso oyom Obio Ubọn̄, onyụn̄ enyene mbuọtidem ke Jehovah ayanam se inen̄erede ifọn. Enye ama obụp enye in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Ndi ndidu ikpọn̄ esinam ọsọn̄ fi ndiberi edem ke mbon en̄wen, ọkọrọ ye Jehovah?” Eyen ukpepn̄kpọ oro ama enyịme ke ayak nsịn̄ imọ ikpesibọn̄ke akam aba. Do, asuanetop oro ama esịn udọn̄ ọnọ enye anam item oro odude ke Psalm 55:22 onyụn̄ otop mbiomo esie ọnọ Jehovah, sia nte 1 Peter 5:7 ọdọhọde: “Enye ke ekere mbufo.” Ikọ oro ama otụk enye esịt. Ntiense oro ọdọhọ ete, “Kiet ke otu ini oro n̄kokụtde enye atuade eyet ekedi oro.”
Yak Akpanikọ Aka Iso Anam Utom ke Idem Fo
Nnyịn imesikop inemesịt ndikụt mbon oro nnyịn ikpepde n̄kpọ ẹnyịmede akpanikọ Bible. Nte ededi, ana nnyịn inịm nti uwụtn̄kpọ man ukeme oro isịnde ada nti utịp edi. (Jude 22, 23) Kpukpru nnyịn inyene ‘ndisan̄a ke ndịk ye nnyek-idem nnam edinyan̄a nnyịn ọwọrọ usụn̄.’ (Philippi 2:12) Oro esịne ediyak un̄wana N̄wed Abasi ayama nnyịn ke esịt, odụn̄ọrede oyom mme edu, mme udọn̄, ye mme n̄kpọ oro imade oro ekemede ndiyom ẹnen̄ede.—2 Peter 1:19.
Ke uwụtn̄kpọ, ndi ifịk oro ekesinyenede ke utom Christian ọtọn̄ọ ndisụhọde? Ke edide ntre, ntak-a? Ntak kiet ekeme ndidi sia afo eberide edem akaha ke idemfo. Afo edisan̄a didie ọfiọk m̀mê ntre ke edi? Kot Haggai 1:2-11, nyụn̄ da ofụri esịt kere nneme oro Jehovah ekenyenede ye mme Jew oro ẹketode ntan̄mfep ẹdi. Ekem, bụp idemfo: ‘Ndi okụk ye mme n̄kpọ obụkidem ẹnen̄ede ẹdi akpan n̄kpọ ẹnọ mi? Ndi mmenen̄ede nnyene mbuọtidem ke Jehovah eyese aban̄a ubon mi edieke nnịmde mme n̄kpọ eke spirit akpa ke uwem? Mîdịghe, ndi n̄kere ke akpana mbem iso nse mban̄a idemmi?’ Edieke oyomde anam ndusụk ukpụhọde ke ekikere fo, sọsọp nam oro. Mme item N̄wed Abasi oro ẹkụtde ke Matthew 6:25-33, Luke 12:13-21, ye 1 Timothy 6:6-12, ẹwụt ekikere oro adade ukem ukem kaban̄a mme n̄kpọ obụkidem oro inen̄erede iyom, kpa ekikere oro anamde owo aka iso enyene edidiọn̄ Jehovah.—Malachi 3:10.
Ndida ofụri esịt ntie ndụn̄ọde idem ke utọ usụn̄ emi ekeme ndinam owo etịm ekere n̄kpọ. Esịt ekeme ndinen̄ede nyat nnyịn ke ini ẹwụtde nnyịn mmeme nnyịn. Edi ke ini anamde n̄kpọ ke ntak ima man an̄wam eyen fo, eyen ukpepn̄kpọ Bible, mîdịghe man an̄wam idemfo—inamke n̄kpọ m̀mê se itịbede edi ọkpọkpọ mfịna m̀mê se ikemede ndisọp nyat owo esịt—un̄wam oro afo ọnọde ekeme ndidi akpa n̄kpọ oro ekemede ndinyan̄a owo oro m̀mê idemfo.—Galatia 6:1.
Nte ededi, nso ke akpanam edieke etiede nte ke ukeme oro esịnde inyeneke ufọn? Kûkpa mba. Ndinen̄ede anana-mfọnmma owo ekeme ndisọn̄, ada ini, onyụn̄ ekeme ndikama edikpu ndusụk ini. Edi enye ekeme ndida nti utịp ndi n̄ko.
Eric, kpa ekpri akparawa oro ikebemde iso itịn̄ iban̄a, ama edi edikụt ke se imọ ikanamde ikọfọnke onyụn̄ afiak ọtọn̄ọ ndisan̄a “ke akpanikọ.” (2 John 4) Enye ọdọhọ ete: “Mma mfiak ntiene Jehovah ke mma n̄kedifiọk se n̄katabade.” Ete ye eka esie ẹma ẹn̄wam enye afiak ọsọn̄ọ ada anam n̄kpọ Abasi. Okposụkedi enye ini kiet ko mîkamaha ukeme oro ete ye eka esie ẹkesịnde ndidụn̄ọde esịt esie, idahaemi, enye enen̄ede okop inemesịt ke se mmọ ẹkenamde. Enye ọdọhọ ete: “Ete ye eka mi ẹfọn etieti. Mmọ ikedehede itre ndima mi.”
Ndinam un̄wana Ikọ Abasi ayama ke esịt mbon oro nnyịn ikpepde Bible owụt ke imama mmọ. (Psalm 141:5) Ka iso dụn̄ọde esịt nditọ fo ye esịt nditọ ukpepn̄kpọ Bible fo man ọfiọk m̀mê mmọ ke ẹmen obufa owo emi edide edu Christian ẹsịne. Ka iso kụt ete ke akpanikọ ke anam utom ke esịt fo ye ke esịt mbon en̄wen ebe ke ‘nditịm nsiak ikọ akpanikọ.’—2 Timothy 2:15.
[Ndise ke page 29]
Ikọ Jesus ama ayarade mmeme oro Peter ekenyenede
[Ndise ke page 31]
Da Bible nam owo etịn̄ se isịnede enye ke esịt