Ibuot 7
Nam N̄kpọ Ọniọn̄ Ọniọn̄ ke Ini Afanikọn̄
1. Ntak emi mme owo ẹkekpan̄ade nte mîdotke (a) ke ini Titanic okosịpde? (b) ke ini Obot Pelée okobomode?
KE INI owo oro ẹkemede ndiberi edem ọtọtde ete ke afanikọn̄ ọmọn̄ otịbe, mbon oro ẹnyenede eti ibuot ẹsinam n̄kpọ man ẹnyan̄a uwem mmọ. (Mme N̄ke 22:3) Edi ediwak tọsịn owo ẹmi owo mîkemeke ndibat ẹma ẹkpan̄a nte mîdotke ke ntak itụn mmọ. Kpa ye ofụri ntọt oro ẹkenọde ẹte ẹwọn̄ọ ẹdụk ubom unyan̄a-uwem, ediwak mme akaisan̄ ẹma ẹsịp ye akwa nsụn̄ikan̄ oro Titanic ke 1912 koro mmọ ẹkenịmde se ẹkedọhọde ẹte ke enye ikemeke ndisịp. Ke ini ntọn̄ obot nsụn̄ikan̄ ye ikpọ itiat ẹketọn̄ọde ndiwọn̄ọ ke Obot Pelée ke Martinique ke 1902, ndịk ama anam mme andidụn̄ n̄kpet n̄kpet Saint-Pierre, edi sia mme ibụk ibụk udọn̄ mme ọwọrọiso owo ke obio oro ẹkedude ke itiendịk, mme ebre mbre ukara n̄kann̄kụk ye ewet n̄wedmbụk n̄kpọntịbe n̄kann̄kụk ẹma ẹdomo ndinam mme owo ẹkûkop ndịk, ẹkpede ye mmọ ẹte ẹkûwọrọ. Ke mbuari obot oro ama obomo, ndien owo 30,000 ẹma ẹkpan̄a.
2. (a) Nso usọp usọp ntọt ke ẹnọ ke eyo nnyịn? (b) Ntak emi idaha oro edide akpan n̄kpọ ntre?
2 Ke ẹnọ ntọt oro akam edide usọp usọp akan ke eyo nnyịn—idịghe kaban̄a afanikọn̄ n̄kann̄kụk edi kaban̄a edikpere oro ekọn̄ Armageddon Abasi eke ofụri ekondo ekperede. (Isaiah 34:1, 2; Jeremiah 25:32, 33) Mme Ntiense Jehovah ẹsiwaha ndien ndien ke ufọk mme owo ke ofụri ererimbot, ẹkpakde mmọ ẹte ẹnam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄, ye ekikere edinịm mmọ uwem. Ndi afo amama uwem ekem ndinam n̄kpọ oro oyomde, ndinyụn̄ nnam ntre usọp usọp, ye unana ubiatini?
“ERERIMBOT KE EBEBE EFEP”
3. Ntak emi edu nnyịn kaban̄a ererimbot editụkde idotenyịn nnyịn kaban̄a ubọhọ?
3 Akpan n̄kpọ kiet kaban̄a afo ndibọhọ edi edu fo kaban̄a ererimbot. Adan̄a ini nte afo odude uwem nte owo afo odu ke ererimbot. Edi afo unyeneke ndibuana ke mme idiọk udọn̄ esie nnyụn̄ n̄kpebe mme edinam unana uten̄e Abasi esie. Afo unyeneke ndidi ubak esie ebe ke ndikọn̄ mbuọtidem ke owo ye mme ndutịm mmọ utu ke Abasi ye uduak esie. Edi afo enyene ndimek; afo ukemeke ndidu ke edem mbiba. “Owo ekededi eke oyomde ndidi ufan ye ererimbot anam idem usua ye Abasi.” Ntak-a? Koro, nte Ikọ Abasi asiande nnyịn, “ofụri ererimbot onyụn̄ esịne ke ubọk andidiọk.”—James 4:4; 1 John 5:19; Psalm 146:3-5.
4. (a) Ke akamade Bible fo, nam mme edinam ye mme edu ẹmi ẹdibiọn̄ọde mme owo ndinyene uwem ke Obio Ubọn̄ Abasi an̄wan̄a. (b) Ntak emi owo ekededi emi ekesịnde idem ke n̄kpọ ẹmi ọkpọkpọn̄de mmọ iwiwa?
4 Nte an̄wan̄ade, Jehovah idinịmke mme owo oro usụn̄uwem mmọ ọnọde uyarade ete ke mmọ ẹsọn̄ọ ẹyịre ke se Abasi obiomde ikpe uwem ibe idụk edinen obufa ererimbot esie. Nso idi ndusụk ke otu n̄kpọ ẹmi? Ediwak ẹdi mme edinam ye mme edu ẹmi ererimbot adade ke mbubru. Edi edieke nnyịn iyomde ndibọhọ utịt idiọk ererimbot emi, do, inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mbon en̄wen ẹnam ẹnyụn̄ ẹkere, nnyịn iyenam item Bible oro nte ke mme anam use, mme esịn efịbe, mme adan̄ ukemuduot, ye mbon oro ẹsịnde idem ke oburobụt mbubiam ye obukpo ido idisịneke ke otu mme andibọhọ. Inamke n̄kpọ m̀mê mbon efen ẹsiwak ndisu nsu m̀mê ndiyịp inọ adan̄a didie, nnyịn iyesịn utọ usụn̄uwem oro. Kpa ye oro mme edinam ubreifọt ẹwọrọde etop, nnyịn iyesịn mmọ. Okposụkedi mbon en̄wen ẹkemede ndifịbe ufụp, ntọn̄ọ utọk, nnyụn̄ nyat esịt, mîdịghe ẹdade n̄kpọsọn̄ ibọk m̀mê n̄kpọsọn̄ mmịn ekikak ekikak man ẹdomo ndibọhọ mme edikpu, nnyịn idikpebeke mmọ. Ndien edieke edide nnyịn ima isịn idem ke mme n̄kpọ ẹmi, nnyịn inyene ndisak iso nse ediyom oro oyomde nnyịn ikpụhọde. Idem edieke ndusụk mmọemi ẹketiede nnyịn ke ini edem nte “se idotde,” nnyịn iyetre mmọ. Ntak-a? Koro nnyịn imenen̄ede ima Abasi, nnyịn imama uwem, ndien Ikọ Abasi odụri owo utọn̄ ete ke “mmọemi ẹnamde orụk ido eke etiede ntem ididaha Obio Ubọn̄ Abasi inyene.”—Galatia 5:19-21; Ephesus 5:3-7; 1 Corinth 6:9, 10; 2 Corinth 7:1; Ediyarade 22:15.
5. (a) Edieke uwem edide ọsọn̄urua n̄kpọ ọnọ nnyịn, nso ke ana nnyịn ikpep ndinam? (b) Nti edu ewe ke ẹsiak ke mme itien̄wed Abasi ẹmi ẹdude ke utịt utịt ikpehe ekikere emi? Mmọ ẹdi akpan n̄kpọ adan̄a didie? Didie ke nnyịn ikeme ndikọri mmọ?
5 Edieke ifet ndidu uwem ke nsinsi ke inemesịt edide akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn, oyom nnyịn ikpep nte ẹkpenemde Andinọ uwem, Jehovah Abasi, esịt. (Utom 17:24-28; Ediyarade 4:10b) Ana nnyịn sụn̄sụn̄ ida Ikọ esie isịn ke edinam ke kpukpru ikpehe uwem nnyịn. Nte nnyịn inamde oro, nnyịn iyesọp inam ndụn̄ọde iban̄a edu nnyịn kaban̄a idem nnyịn ye mbon efen, kaban̄a ọkpọkpọ inyene ye se inamde, inyụn̄ ikere nte emi otụkde idaha nnyịn ye Abasi. Mbon oro ẹkande nnyịn ẹkụk ẹkeme ndinyene n̄kokon̄ ekikere ẹban̄a idemmọ, ekpụk m̀mê orụk m̀mê idụt mmọ, edi nnyịn iyekere ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ iban̄a itien̄wed Abasi emi ọdọhọde ete: “Abasi ọbiọn̄ọ mbon iseri, edi ọnọ mbon nsụhọdeidem mfọn.”—James 4:6; Zephaniah 2:2, 3; Psalm 149:4.
6, 7. Ntak emi nnyịn ikpodụn̄ọrede uwem nnyịn ke un̄wana 1 John 2:15-17?
6 Idem okposụkedi mbon en̄wen ẹdụkde ufụn ẹnọ mme udọn̄ oro n̄kaowo emi amade inyene esịnde udọn̄ ọnọ m̀mê oro udọn̄ kaban̄a uwọrọiso edemerede, nnyịn iyedụn̄ọde uwem nnyịn ke un̄wana 1 John 2:15-17, emi ọdọhọde ete: “Ẹkûma ererimbot, ye se idude ke ererimbot. Edieke owo ekededi amade ererimbot, ima Ete idụhe enye ke esịt. Koro ofụri ofụri se idude ke ererimbot, mbumek obụkidem, ye mbumek enyịn, ye ikpîkpu ubọn̄ uwem emi, itoho Ete, edi oto ke ererimbot. Ndien ererimbot ke ebebe efep, ye mbumek esie; edi owo eke anamde se Abasi amade ododu ke nsinsi.” Edieke oyomde nnyịn inam mme ukpụhọde, ini edi emi ndinam oro.
7 Ererimbot emi ye usụn̄uwem esie idikaha iso ke nsinsi. Enye idịghe “se mîkemeke ndisịp.” Mbon ererimbot ẹkeme ndisọn̄ọ mmụm mme anditiene mmọ n̄kama, ẹnamde mmọ ẹkere ke mme ukeme oro mmọ ẹsịnde ẹkeme ndinam ererimbot ọfọn. Edi n̄kukụre usụn̄ ndidi se ẹnyan̄ade ẹsio ke afanikọn̄ oro ekperede edi ndinam etop ntọt Abasi. Ke afan̄ emi mbon Nineveh eke eyo prọfet Jonah ẹma ẹnịm uwụtn̄kpọ oro oyomde nnyịn ida isịn ke edinam.
‘MMỌ ẸMA ẸKABADE ESỊT OTO SE JONAH ỌKỌKWỌRỌDE’
8. Didie ke mbon Nineveh ẹkewụt eti ibuot ke ini Jonah akatan̄ade ntọt Abasi ọnọ mmọ, ndien ye nso utịp?
8 Ke ọyọhọ isua ikie usụkkiet M.E.N., Jehovah ama ọdọn̄ Jonah ete aka ebịne mbon Nineveh, kpa ibuot obio Assyria, man akatan̄a ete, ke ntak idiọkido mmọ, ke ẹmọn̄ ẹsobo Nineveh. Ke ini Jonah ọkọtọtde ete ke ufan̄ usen 40 kpọt ke mmọ ẹyetak, didie ke mmọ ẹkenam n̄kpọ? Utu ke ndikasak nsahi, mmọ “ẹnịm uyo Abasi ke akpanikọ; ndien mmọ ẹwụk utre udia, ẹnyụn̄ ẹsịne ọfọn̄ikpo ke idem.” Edidem ke idemesie ama etiene mmọ anam emi onyụn̄ akpak kpukpru owo ete ẹseme ẹnọ Abasi ke ọkpọsọn̄ uyo ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọde ẹkpọn̄ idiọk usụn̄ mmọ ye afai mmọ. Enye ama ọkọk ibuot ete: “Anie owo ọfiọk m̀mê Abasi eyewọn̄ọde onyụn̄ akabade . . . onyụn̄ adaha do ke ikan̄ iyatesịt esie, man nnyịn ikûtak.” Sia mmọ ẹkekpọn̄de idiọk usụn̄ mmọ, Jehovah ama owụt mmọ mbọm. Ẹma ẹnịm mmọ uwem.—Jonah 3:2-10.
9, 10. (a) Ke nso usụn̄ ke Jesus ọkọdọhọ ke mbon Nineveh ẹkedi uwụtn̄kpọ ẹnyenede ndikpebe? (b) Mmanie mfịn ẹbiet mbon Nineveh oro?
9 Ke ndisua nnọ mme Jew oro mîkonịmke ke akpanikọ ke akpa isua ikie E.N., Jesus ama odụri ntịn̄enyịn mmọ owụt n̄kpọntịbe eset oro, ọdọhọde ete: “Mbon Nineveh ẹyedaha ẹda ke ikpe ye emana emi, ẹnyụn̄ ẹbiom enye; koro mmọ ẹkekabarede esịt ke edikwọrọ Jonah: ndien sese, Enyeemi okponde akan Jonah odu mi.”—Matthew 12:41.
10 Nso kaban̄a eyo nnyịn? Ndi owo ekededi owụt utọ edikabade esịt oro? Ih; ediwak tọsịn owo ẹdu ke ofụri ererimbot ẹmi, ukem nte mbon Nineveh, ekemede ndidi akananam idọhọke ke ituak ibuot inọ Abasi a-Bible edi ẹmi ẹnamde etop ntọt Jehovah idahaemi. Ke ini mmọ ẹfiọkde ntak emi nsobo edidide itiene ererimbot emi, mmọ ẹyom mbọm Abasi. Mmọ ẹnen̄ede ẹkpụhọ ekikere ye esịt mmọ kaban̄a akani usụn̄uwem mmọ ndien idahaemi ẹnam “utom eke odotde edikabade esịt.” (Utom 26:20; se n̄ko Rome 2:4.) Ndi edi udọn̄ fo ndidi kiet ke otu mmọ? Ke edide ntre, kûnam ubịghi.
YOM EMEM USỌP USỌP
11. (a) Nso ikedi idaha mbio obio Gibeon? (b) Ntak emi mmọ ẹkeyomde ndinam emem ye Israel?
11 Mbio obio Gibeon ke eyo Joshua n̄ko ẹma ẹnam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄ man ẹnịm mmọ uwem. Mmọ ẹkedi mbon Canaan ẹmi usụn̄uwem mmọ ekedide oburobụt ye eke uma inyene, eke ukpono ndem ye edituak ibuot nnọ mme demon. Jehovah ama owụk ewụhọ ete ẹsobo mmọ. Mmọ ẹma ẹfiọk nte Jehovah akanyan̄ade Israel osio ke Egypt isua 40 ke mbemiso ye nte ke mme okopodudu ndidem Amorite ke edem usiahautịn Akpa Jordan ikekemeke n̄kpọ ye mmọ. Kpukpru owo ẹma ẹfiọk ẹte, ye unana edikama n̄kpọ ntuai, ikpọ ibibene Jericho ẹma ẹduọn̄ọ ke iso mmọ ye nte ke ẹma ẹsobo obio Ai akabade ibombom. (Joshua 9:3, 9, 10) Mme andidụn̄ obio Gibeon ẹma ẹyom ndidu uwem, edi mmọ ẹma ẹfiọk ẹte ke mmimọ ikemeke ndikan Abasi Israel ke ekọn̄. Ama odu n̄kpọ oro okoyomde ẹnam iwiwa. Nso ikedi oro? Mmọ ikekemeke ndisọn̄ọ nyịre ete Israel edi man ẹdụk ediomi emem, edi mmọ ẹma ẹkere ke mmimọ ikpenyene ndinam ntre. Didie?
12. (a) Kpa ye usụn̄ oro mmọ ẹkedade, ntak emi ẹkenịmde mbio obio Gibeon uwem? (b) Mme ukpụhọde ewe ke mmọ ẹkenyene ndinam, ndien nso utom ke ẹkenọ mmọ ẹnam?
12 Mmọ ẹma ẹnam n̄kpọ ye eti ibuot, ẹnọde mme owo ẹka ẹbịne Joshua, ẹmi nte mmọ ẹketiede ekebietde nte ke mmọ ẹkesan̄a ata anyan isan̄. Ke ẹsịmde Joshua, mmọ ẹma ẹdọhọ ke mmimọ ikoto idụt oro oyomde usụn̄ idi, nte ke mmimọ imokop iban̄a ikpọ n̄kpọ oro Jehovah akanamde ye, nte mme andida ke ibuot ikọt mmimọ, ke mmimọ ikedi ndinọ idem mmimọ nte ifịn inyụn̄ iben̄e ite ẹnam ediomi ye mmimọ. Joshua ye mbọn̄ esop Israel ẹma ẹnyịme. Ke ukperedem, ke ini ẹkedide ẹdifiọk ẹban̄a abian̄a emi, mbio obio Gibeon ke nsụhọdeidem ẹma ẹnyịme ẹte ke mmimọ ikokop ndịk iban̄a uwem mmimọ ndien mmọ ẹma ẹwụt unyịme ndinam n̄kpọ ekededi oro ẹkeyomde ẹto mmọ. (Joshua 9:4-25) Jehovah ama okụt ofụri n̄kpọ emi. Owo ikabian̄ake enye. Enye ama okụt ete ke mmọ ikodomoke ndibiat ikọt imọ, nte mbon Moab ẹkenamde ke mbemiso, ndien enye ama ọfiọk udọn̄ ofụri esịt oro mmọ ẹkenyenede ndidu uwem. Ntre enye ama onyịme ẹnọ mmọ utom ke idak mme Levite ke edisana ataya, ẹsiakde ifia ẹnyụn̄ ẹkoide mmọn̄, ke ntem ẹnọde utuakibuot Jehovah ibetedem. Nte ededi, man ẹkpenyịme mmọ ke utọ utom oro, mmọ ẹkenyene ndikpọn̄ n̄kani ndek ndek edinam mmọ.—Joshua 9:27; Leviticus 18:26-30.
13. (a) Didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto ntịn̄nnịm edinam abuanade mbio obio Gibeon? (b) Man Akamba Joshua onịm owo uwem, nso ke ẹyom ẹto mme owo mfịn?
13 Ke ikerede iban̄a akpanikọ oro nte ke nnyịn idu uwem ikpere utịt “ukperedem ini,” edi akpan n̄kpọ kpukpru owo ẹmi ẹyomde ndibọhọ ndinam n̄kpọ ye unana edinam ubịghi, ndien ke ata ofụri esịt. Owo ikemeke ndibian̄a Jesus Christ, emi edide ebiereikpe Jehovah mfịn, nte ẹkebian̄ade Joshua. N̄kukụre usụn̄ oro mme utọ owo oro ẹkemede ndidụk ediomi ye enye mbak enye edisobo mmọ edi ke ndiwụt mbuọtidem mmọ ke Jehovah an̄wan̄wa nte ata Abasi. (Men Utom 2:17-21 domo.) Ana mmọ n̄ko ẹnyịme udeme oro Jesus Christ enyenede ẹmi Abasi ọnọde enye ẹnyụn̄ ẹdu uwem mmọ ke oro ebede nte mme owo ẹmi mîmaha usụn̄uwem ererimbot emi ẹbiomde ikpe mi. Ndien ana mmọ ẹkabade ẹdi mme osụhọde idem asan̄autom Abasi, ẹnamde edisana utom esie ke ebuana ye esop ikọt esie.—John 17:16; Ediyarade 7:14, 15.
14. Ntak emi edinyan̄a oro Jehovah akanyan̄ade mbio obio Gibeon osio ke ubọk udịmekọn̄ asua edide akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn mfịn?
14 Ikebịghike ke mbio obio Gibeon ẹma ẹkeda idaha mmọ ye ikọt Jehovah, mmọ ẹma ẹdidu ke idak akwa mfịghe. Ndidem Amorite ition ẹma ẹnam nna ẹkanade Gibeon man ẹnyịk mme andidụn̄ ẹfiak ẹtiene mmimọ, man ẹbiọn̄ọ Israel. Mbio obio Gibeon ẹma ẹnọ usọp usọp eben̄e kaban̄a un̄wam ẹsọk Joshua, ndien edinyan̄a oro mmọ ẹkenyenede ekedi kiet oro ekenyenede ndyọ akan ke ofụri mbụk. Jehovah ama asuan mme asua oro, etie ke heaven ọdọn̄ edịm itiat edep editọ mmọ, onyụn̄ anam uwemeyo ọniọn̄ ke utịbe utịbe usụn̄ tutu Israel osobo asua oro efep ofụri ofụri. (Joshua 10:1-14) Edinyan̄a oro ẹkenyan̄ade mbio obio Gibeon do ekedi ntịn̄nnịm uwụtn̄kpọ edinyan̄a oro akam edide utịbe utịbe akan emi ẹdinyan̄ade akwa otuowo mme andituak ibuot nnọ ata Abasi ke ekọn̄ Armageddon eke ofụri ekondo. Ifet edibọ ufọn nto edinyan̄a oro eberede ana in̄wan̄ ọnọ mme owo ẹtode kpukpru idụt edieke mmọ ẹnamde n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄ idahaemi. Nte afo ke ọbọ ufọn oto ifet oro?—Ediyarade 7:9, 10.