Ibuot 22
Kûyom Se Ọkọkpọn̄de ke Edem!
1. (a) Mme edidiọn̄ ewe ẹna ke n̄kpet n̄kpet ini iso ẹbet mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi? (b) Kpa ye oro, nso ke ndusụk owo ẹnam?
EDISU oro prọfesi Bible osude owụt ye unana ndudue nte ke nnyịn mfịn imenen̄ede ikpere ubọn̄ ubọn̄ obufa editịm n̄kpọ Abasi. Ibịghike idiọk ererimbot ọmọn̄ ebe efep, ndien iduọesịt, edikpu, ye mfụhọ oro enye akadade edi ẹyebe ẹfep ye enye. Ẹyenam isọn̄ akabade edi Paradise emi mme andituak ibuot nnọ ata Abasi ẹdikemede ndidara mfọnmma uwem eke owo ke nsinsi. Kaban̄a nte mme un̄wọn̄ọ esie ẹban̄ade n̄kpọ ẹmi ẹdide akpanikọ, Jehovah ama ọdọhọ apostle John ete: “Wet: koro mme ikọ ẹmi ẹdi akpanikọ ye se owo okponịmde.” (Ediyarade 21:1-5) Edi, okposụkedi ekemede nditie esen esen, ndusụk owo ẹmi ẹfiọkde akpanikọ ẹmi ẹfiak ẹbịne usụn̄uwem ererimbot emi Abasi ọdọhọde ke imọ imọn̄ isobo. Edi n̄kpọ mbọm didie ntem! Ntak emi mmọ ẹnamde oro?
2. (a) Man ẹfep utọ utịp oro, nso ke ana owo anam ke enye ama ekekpep akpanikọ ke akpa ini? (b) Edieke enye okpude ndinam emi, nso ikeme ndikara ekikere esie, ndien ye nso utịp?
2 Ke ini mmọ ke akpa ẹkekopde eti mbụk aban̄ade Obio Ubọn̄ Abasi ye se enye edinamde, mmọ ẹma ẹnyịme enye idara idara. Edi edi akpan n̄kpọ n̄ko ndikọri nsịm ọyọhọ idaha Christian, ndinam ifiọk Ikọ Abasi oro owo enyenede otụn̄ọ ndinyụn̄ nyom mme usụn̄ ndida enye nsịn ke edinam ọyọhọ ọyọhọ ke uwem esie. (Mme Hebrew 6:1, 11, 12) Edieke unana esịtekọm anamde owo ofụmi ndinam emi, enye idikaha iso ida ifet edinam n̄kpọ Abasi ke ọsọn̄urua n̄kpọ. Utọ owo oro ekeme ndinana ime kaban̄a mme edidiọn̄ eke obụk oro Abasi ọn̄wọn̄ọde, ke adan̄aemi okpude ndifiọk ke imọ imoyom n̄kọri eke spirit ye nte edide akpan n̄kpọ ndibuana ọyọhọ ọyọhọ nte ekekeme ke utom edikwọrọ ikọ ye edinam mbet emi Abasi ọnọde nnyịn ete inam idahaemi. Ediyụhọ mme udọn̄ inyene obụkidem ye se itiede nte udia uwem ekeme nditọn̄ọ ndida ekese ini esie. Enye onịm mme udọn̄ n̄kpọ spirit ke udiana itie. Ididahake wap, edi nsịtnsịt, enye afiak ọnyọn̄ ererimbot.—1 Timothy 6:9, 10.
3. (a) Ntak edide n̄kpọndịk ndimek mbon oro mîtuakke ibuot inọ Jehovah nte nsan̄a? (b) Ini ewe ke owo ekeme ndikụt idemesie nte odụkde nsan̄a ifụre ifụre ye mme utọ owo oro?
3 Owo ekeme ndidọhọ ke imọ imoyom ndibọhọ ndụk “obufa isọn̄,” man idụn̄ ke isọn̄ emi edinen ido odụn̄de. Edi ndi mme nsan̄a emi enye emekde ọsọn̄ọ se enye etịn̄de? Nte ededi, kpukpru usen esinyene ebuana oro owo mîkemeke ndifep ye mme owo oro mînamke n̄kpọ Jehovah—ke itieutom, ke ufọkn̄wed, ke ini ẹdepde n̄kpọ, idem ke ufọk. Edi ke mme ini nduọkodudu ke itieutom, mbemiso ye ke ufọkn̄wed asuanade, ke ini ọnọde mme ufan ikot ke urụk ukopikọ m̀mê akade-ka ekese, ke mme ini unọ idem nduọkodudu, esimek ndisan̄a ye mmanie? Ndi enen̄ede anam n̄kpọ? Bible odụri owo utọn̄ ete: “Ẹkûbian̄a idem mbufo ke n̄kpọ emi. Idiọk nsan̄a ababiat eti ido.” (1 Corinth 15:33) Edi nso idi “idiọk nsan̄a”? Ndi enen̄ede enyene se anamde nte ke ndusụk owo ituakke ibuot inọ Jehovah, nte ke mmọ n̄kukụre ẹnam se inende ke enyịn mmọ? Ọkọn̄ọde ke se nnyịn ima ikekpekpep, nnyịn imọfiọk ite ke mme orụk owo oro idibọhọke idụk “obufa isọn̄.” Mbon ekededi ẹmi ẹdade mme idaha Jehovah ke usụhọde ke ini ẹmekde mme ufan ẹyesọp ndikụt idemmọ nte ẹfiakde ẹka ererimbot oro mmọ inikiet ko ẹkekerede ke mmimọ ima ikpọn̄ ke edem. Edi mme ntọt uwụtn̄kpọ oro ẹwetde ke N̄wed Abasi ẹkeme ndikpeme nnyịn mbiọn̄ọ utọ usụn̄uwem oro edieke nnyịn idade mmọ isịn ke edinam.—1 Corinth 10:11.
‘Ẹkewet Mmọ Ndida Nteme Nnyịn’
4. (a) Nso orụk uwem ke Israel okodu ke Egypt ke Joseph ama akakpa? (b) Ntak emi “mbuaha udịm owo” ẹkewọrọde ye Israel ke ini ẹkefakde mmọ ẹsio ke Egypt? (c) Didie ke ntịn̄nnịm uwụtn̄kpọ oro osu ke eyo nnyịn?
4 Ke ini Jehovah akafakde Israel osio ke ufụn ke Egypt, nso ubọhọ ke anaedi emi ekedi ntem ọnọ mmọ! Ibak ibak ufịk oro mmọ ẹkesobode ke Joseph ama akakpa ama anam Egypt akabade etie nte ke ẹketop mmọ ẹdọn̄ ke ufiop ufiop itie ubara utịm. (Exodus 1:13, 14; Deuteronomy 4:20) Edi ekem Jehovah ama ada nnama, m̀mê ufen duop, etiene Egypt. Ukpụhọde oro okodude ke ufọt ata Abasi ye mme abasi Egypt ama ana in̄wan̄în̄wan̄. Ntre, ke ini Israel ọkọkpọn̄de idụt oro, “mbuaha udịm owo” ẹmi mîkedịghe nditọ Israel ẹma ẹtiene mmọ ẹnyọn̄ọ, kpa nte “akwa otuowo” mfịn ẹdianarede idemmọ ẹkpọn̄ ererimbot ẹnyụn̄ ẹbuanade ye nsụhọ Israel eke spirit. (Exodus 12:38) Edi nso ikotịbe ke itienna ke mîbịghike nte ẹkewọrọ idụn̄?
5. (a) Esisịt ini ke ẹma ẹkefak mmọ, didie ke mmọ ‘ẹkewọn̄ọde ẹfiak ẹka Egypt’? (b) Ntak oro okotịbede?
5 Stephen, Christian edide mbet, ama anam an̄wan̄a ete: “Mmọ, ẹwọn̄ọde ẹfiak ẹka Egypt ke esịt mmọ.” Emi ekedi ọfiọn̄ ifan̄ kpọt ke ẹma ẹkenyan̄a mmọ. (Utom 7:39, 40) Nso ikọnọ uyarade emi? Mmọ ẹma ẹnam eyenenan̄ o-gold—orụk n̄kpọ oro mmọ ẹkemehede ke Egypt—ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke mmimọ ikadia “usọrọ Jehovah.” Edi mmọ ẹkekpebe nditọ Egypt. (Exodus 32:1-6) Jehovah ama enen̄ede okop iyatesịt ye mmọ. Edinam mmọ ekenen̄ede odu ke ntuaha ye Ibet oro ẹkenọde ke Obot Sinai. Ediwak tọsịn owo ẹma ẹtaba uwem mmọ. Ntak emi okotịbede? Okposụkedi mmọ ẹkefiọkde mme ewụhọ Jehovah, mmọ nte an̄wan̄ade ikọkọrike esịtekọm otode esịt inọ mmọemi ye akpanikọ oro nte ke ata Abasi akada mmọ usụn̄.
6. (a) Mme ndutịm ewe ke Jehovah akanam ọnọ mmọ ke wilderness? (1 Corinth 10:3, 4) (b) Ntak emi ndusụk mmọ ẹketọn̄ọde ndiyom se mmọ ẹkesinyenede ke Egypt?
6 Ke ini mmọ ẹkekpọn̄de Egypt, Israel ye “mbuaha udịm owo” ẹmi ẹkewọn̄ọde ye mmọ ẹma ẹfiọk ke ekedi nnennen n̄kpọ ndinam. Edi ke isua kiet ama ekebe mmọ ikodụkke kan̄a Isọn̄ Un̄wọn̄ọ; mmọ ikenyeneke kan̄a ufọkidụn̄ ke “isọn̄ emi ọfiọrọde mmọn̄eba ye aran ọkwọk.” Kpukpru mmọ ẹma ẹnyene udia oro ekemde ndidia ke n̄kan̄ eke obụk, ndien akpan akpan eke spirit ama odu barasuene. Adaha obubịt enyọn̄ ye eke ikan̄ ama ọnọ uyarade ofụri ini nte ke Jehovah akada mmọ usụn̄. Ke Ididuot Inyan̄ ye ke Obot Sinai mmọ ẹma ẹkụt enyene-uten̄e uyarade odudu Jehovah. Ibet ediomi ama ọnọ mmọ nsọn̄idem ye nduọkodudu eke spirit. Enye n̄ko ama ọnọ mmọ ekese ndinam ọkpọkpọ, owụtde mmọ ebiet oro okoyomde mmọ ẹnam edinen̄ede ke eduuwem mmọ, ekikere mmọ, uduak mmọ, man mmọemi ẹkpenem Jehovah esịt. Edi utu ke ndiwụt esịtekọm ke kpukpru se Jehovah akanamde ọnọ mmọ, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndiyom mme n̄kpọ eke obụk oro mmọ ẹkekpọn̄de ke Egypt. Ibụk ibụk udọn̄ ama ada nsobo ọsọk ediwak mmọ.—Numbers 11:4-6, 31-34.
7. (a) Ke ini mbon uyep ẹkedade etop mmọ ẹdi, ntak emi mme owo oro ẹkenemede ẹban̄a edifiak nnyọn̄ Egypt? (b) Nso ikedi utịp? (Mme Hebrew 3:17, 19)
7 Esisịt ini ke emi ebede, Moses ama ọdọn̄ mme owo ẹka ẹkeyep Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Ke ini mmọ ẹkenyọn̄de ẹdi kpukpru mmọ ẹma ẹnyịme ẹte ke enye ke akpanikọ ama ‘ọfiọrọ mmọn̄eba ye aran ọkwọk.’ Edi owo duop ke otu mbon uyep oro ẹma ẹkop ndịk ẹban̄a mme owo do ẹnyụn̄ ẹkop ndịk ẹban̄a mme obio mmọ oro ẹkebọpde ibibene ẹkanade. Mmọ ikọbuọtke idem ye Jehovah ke ofụri esịt mmọ ndien mmọ ẹma ẹnam esịt mbon en̄wen ẹnyek ke ntak ndịk. Inikiet efen ekikere mmọ ẹma ẹfiak ẹka Egypt, ndien mmọ ẹma ẹneme ẹban̄a ediomi ndifiak nnyọn̄ do. Ke ntak unana mbuọtidem mmọ, ofụri emana oro ọtọn̄ọde ke isua 20 dọk ẹma ẹkpan̄a ke akpatre ke wilderness, idehede idụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ.—Numbers 13:27-33; 14:1-4, 29.
8. (a) Man ẹnyan̄a Lot ye ubon esie ke ini ẹkesobode Sodom, nso ke mmọ ẹkenyene ndinam? (b) Ntak emi n̄wan Lot akakabarede adaha inụn̄? (c) Nso etop ntọt ke oro akama ọnọ nnyịn?
8 Ke se ibede isua 400 ke mbemiso, ẹma ẹwụt ukem ukpepn̄kpọ oro ke isio isio usụn̄. Lot eyen eyeneka Abraham ama anam idụn̄ ke Sodom, kpa obio emi akabiarade ke n̄kan̄ ido uwem edi emi ekenyenede uforo ke n̄kan̄ obụkidem. Oburobụt ido ama okpon ke Sodom ye n̄kann̄kụk esie tutu Jehovah ebiere ndisobo enye man ẹkûfiak ẹbọp aba tutu amama. Ẹma ẹnọ mme angel ẹka man ẹkefak Lot ye ikọtufọk esie. Ke ini Lot ọkọtọtde mbon oro ẹkeyomde ndidi ebe nditọ esie, ke enyịn mmọ “enye [eketie] nte owo abian̄a.” Edi ikedịghe abian̄a. Ke usiere mme angel ẹma ẹsọsọp ẹda Lot ye ubon esie ẹwọrọ ke obio ẹnyụn̄ ẹdọhọ mmọ ẹfehe ẹkûse edem. Uwem mmọ ọkọkọn̄ọ ke n̄kopuyo. Lot ye nditọiban esie iba ẹma ẹnam se ẹkedọhọde ẹma ẹnyụn̄ ẹnyan̄a mmọ. Edi n̄wan Lot nte an̄wan̄ade ama emen̄e ndision̄o idem n̄kpọn̄ mme n̄kpọ obụkidem oro mmọ ẹkekpọn̄de ke edem. Ke ọwọn̄ọrede man ese edem, enye ama ataba uwem esie, akabarede edi adaha inụn̄. Nte nnyịn imenen̄ede ikere iban̄a se oro ọwọrọde ọnọ nnyịn? Man nnyịn iditre ndifiọk akpan n̄kpọ emi, Jesus ama esịn enye ke ntọt aban̄ade nte edifehe mbọhọ akani editịm n̄kpọ emi edide usọp usọp. Ekedi ke ini enye okodụride owo utọn̄ aban̄a editịmede esịt n̄kaha mban̄a inyene obụkidem ke enye eketịn̄ ibio ibio ete: “Mbufo ẹti n̄wan Lot.” (Genesis 19:12-26; Luke 17:31, 32) Nso ikeme ndikpeme nnyịn nsio ke afia oro okomụmde nditọ Israel ye n̄wan Lot?
“ẸYOM ISỌN̄ EKE ỌFỌNDE AKAN”
9. Nso idi mbuọtidem, ndien didie ke nnyịn ikeme ndikọri enye?
9 Man ifep ndidi se ẹnụkde man ise edem, oyom nnyịn ikọri mbuọtidem oro ọkọride-kọri ke se inade ke iso. Mme Hebrew 11:1 (NW) akabade mbuọtidem nte “ọyọhọ edibet mme n̄kpọ oro ẹdoride enyịn ẹban̄a, uyarade oro owụtde mme ata idem n̄kpọ okposụkedi owo mîkwe.” Enye edi nsọn̄ọ m̀mê ubiọn̄, ukem nte n̄wed unen inyene, nte ke nnyịn iyenyene se Abasi ọn̄wọn̄ọde. Mbuọtidem ọkọn̄ọ ke okopodudu uyarade, ndien nte utịp nnyịn imenyene n̄kpọsọn̄ ntak ndinịm se owo mîkemeke ndikụt ke ataata enyịn. Enye idịghe ikpîkpu ntak, m̀mê mben̄eidem ndinịm ke akpanikọ n̄kukụre koro n̄kpọ etiede inem inem. Man inyene ata mbuọtidem, ana nnyịn inyene udọn̄ oro ekemde man inen̄ede imehe ọkpọkpọ ye uyarade oro edide ntak esie. Oyom nnyịn n̄ko itịn̄ enyịn ikere nte se nnyịn ikpepde enyenede ebuana ye uwem nnyịn inyụn̄ ikọri ata ntotụn̄ọ esịtekọm inọ enye.
10. (a) Didie ke Abraham ọkọnọ uyarade mbuọtidem esie, ndien ekebịghi adan̄a didie? (b) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ite ke se enye akanamde ama enen?
10 Abraham ama enyene orụk mbuọtidem oro. Nte utịp, ke ndausụn̄ Jehovah Abraham ama ọkpọn̄ Ur obio uforo ke Chaldea ke edem onyụn̄ ọwọrọ aka Canaan oro okoyomde usụn̄, idụt oro akanam enye mîkwe akpa. Enye ama odụn̄ do nte odudụn̄, idianke idemesie ye obio ubọn̄ ndomokiet kaban̄a ifụre. “Enye [okodori] enyịn ke Obio eke enyenede nsọn̄ọnda [Obio Ubọn̄ Messiah Jehovah], eke Andibọp ye Andinam Enye [edide] Abasi.” Edieke enye ekpekesịnde esịt ke uwem okodude ke Chaldea, enye nte eyịghe mîdụhe akpakafiak ọnyọn̄. Utu ke oro, enye “[okoyom] isọn̄ eke ọfọnde akan, oro edi, isọn̄ eke odude ke heaven.” (Mme Hebrew 11:8-16) Ikedịghe ke isua ifan̄ kpọt, m̀mê idem ke isua duop m̀mê edịp, ke Abraham okoyom “isọn̄ eke ọfọnde akan” do. Enye ama akaiso ndinam ntre tutu ke n̄kpa esie, isua 100 m̀mê akande oro ke enye ama ọkọkpọn̄ Ur. Enye n̄kukụre ikọdọhọke ke imọ imenyene mbuọtidem; enye ama owụt oro ebe ke mme utom esie. Nte utịp, utịp esie enyene nsọn̄ọ. Idotenyịn enye ndiset ke n̄kpa enen̄ede edi akpanikọ tutu, nte Jesus ọkọdọhọde, ‘Abraham odu uwem ọnọ Abasi.’—Luke 20:37, 38; James 2:18.
11. Didie ke Isaac ye Jacob n̄ko ẹkewụt ke mmimọ ima inyene mbuọtidem?
11 Edi nso kaban̄a Isaac eyen Abraham, ye Jacob eyen Isaac? Akananam mmọ ikatabike usụn̄ uwem mbon Chaldea ise. Edi mmọ ikadaha emi nte ntak ndiyom ndidụn̄ọde nte enye eketiede. Ke ini mmọ ẹkekpepde ẹban̄a mme un̄wọn̄ọ Jehovah ẹto mme ete ye eka mmọ, mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a mmọemi. Mmọ ẹma ẹkọri mbuọtidem nte eke Abraham. Mmọ n̄ko ẹma ẹyom “isọn̄ eke ọfọnde akan.” Abasi ikokopke bụt iban̄a mmọ.—Mme Hebrew 11:9, 16, 20, 21; Genesis 26:24, 25; 28:20-22.
12. Nso ikada Esau ye Dinah ikesịn ke ikpọ afanikọn̄?
12 Ke n̄kan̄ eken, Esau eyeneka Jacob ikowụtke esịtekọm ke mme n̄kpọ eke spirit. Enye ama ọdọ iban ẹmi mîkedịghe mme andituak ibuot nnọ Jehovah. Utu ke ndida ndisana n̄kpọ ke ọsọn̄urua n̄kpọ, enye ama anyam itie akpan esie ke udia ini kiet. (Genesis 25:29-34; 26:34, 35; Mme Hebrew 12:14-17) Enye ekedi owo emi okoyomde ediyụhọ udọn̄ n̄kpọ eke obụk idahaemi. Dinah eyen Jacob n̄ko ama ọduọ odụk ọkpọsọn̄ mfịna. Ntak-a? Koro enye akamade ndidụk nsan̄a ye mme okpono ndem “nditọiban idụt oro.”—Genesis 34:1, 2.
13. (a) Uwem enen̄ede etie didie ye mme owo oro ẹdide ubak ererimbot mfịn? (b) Nso idikpeme nnyịn ibiọn̄ọ ndidi se ẹdụride ẹfiak ẹkesịn ke enye?
13 Edieke afo, ukem nte Abraham, Isaac, ye Jacob, enen̄erede oyom “isọn̄ eke ọfọnde akan,” kaban̄a uwem ke idak Obio Ubọn̄ Messiah Jehovah, kûyak ẹdụri fi ẹfiak ẹka ererimbot. Ti ete ke ererimbot inọhọ nsinsi ini iso. “Edi owo eke anamde se Abasi amade ododu ke nsinsi.” Ndien nso uwem emi enen̄erede ọnọ uyụhọ ke oro edidi ntem!—1 John 2:17.
[Ndise ke page 172]
Ẹti n̄wan Lot!