Ntak Oyomde Afo Odụk Mme Mbonoesop Christian
KE EDIWAK ọfiọn̄, Rosario, emi odụn̄de ke Edem Usụk America, ama adara ndikpep Bible ye Elizabeth. Ama aduai Rosario idem ndikpep mban̄a Obio Ubọn̄ Abasi ye nte enye edidade mme idaha ẹbietde Paradise idi ke isọn̄. Edi, ini ekededi oro Elizabeth ọkọnọde enye ikot ndidụk mme mbonoesop ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, enye ama esịn. Enye ekekere ke imọ imekeme ndikpep Bible ke ufọk inyụn̄ ida se enye ọdọhọde isịn ke edinam, inamde oro ye unana edidụk mme mbonoesop. Nte afo n̄ko ama eyịk m̀mê mme mbonoesop Christian ẹnen̄ede ẹnyene ufọn ẹnọ fi? Ntak emi Abasi anamde ndutịm ọnọ ikọt esie ndisop idem ọtọkiet?
Sia mme Christian ke akpa isua ikie ẹkenen̄erede ẹnyene ukpụhọde ye mme owo oro ẹkedude ẹkan mmọ ẹkụk, eti nsan̄a ekedi akpan n̄kpọ ọnọ ubọhọ mmọ. Apostle Paul ama ewet ọnọ esop kiet eke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mme akpa Christian ete: ‘Mbufo inyeneke ndudue ye ndo ke otu idiọk ye n̄kakwan̄a emana; emi mbufo ke ẹyayama ke otu mmọ nte ntantaọfiọn̄ ke ererimbot.’ (Philippi 2:15) Mme Christian ẹma ẹnyene n̄wọrọnda ọkpọsọn̄ ini ke Judea, ndien edi mmọ ke Paul ekewet ete: “Ẹyak nnyịn inyụn̄ ikere nte ikpedemerede kiet eken inọ ima ye nti utom; ikûnyụn̄ isịn ndisop idem ọtọkiet, nte edu ndusụk owo edide, edi inọ kiet eken item; ndien mbufo ẹkpedọdiọn̄ ẹnam ntem, adan̄a nte ẹkụtde ẹte usen oro ke asan̄a ekpere.” (Mme Hebrew 10:24, 25) Didie ke nnyịn idemede kiet eken inọ ima ye nti utom ebe ke ndisop idem ọtọkiet?
Nte Mme Christian “Ẹbande” Kiet Eken
Ikọ Greek oro Paul akadade oro ẹkabarede nte ‘demede’ ke ataata usụn̄ ọwọrọ “ediban ọsọp.” N̄ke Bible kiet anam an̄wan̄a nte mme Christian “ẹbande” kiet eken ke ini enye ọdọhọde ete: “Ukwak aban ukwak ọsọp: owo onyụn̄ anam iso ufan esie ọsọn̄.” (Mme N̄ke 27:17; Ecclesiastes 10:10) Nnyịn itie nte n̄kpọutom oro oyomde ẹban enye ọsọp kpukpru ini. Sia ndima Jehovah nnyụn̄ nnam mme ubiere ẹmi ẹkọn̄ọde ke mbuọtidem nnyịn ọwọrọde ndidi isio ye ererimbot, nnyịn kpukpru ini inyene ndinam n̄kpọ ke isio isio usụn̄, yak idọhọ, ikpụhọde ikpọn̄ ata ediwak owo.
N̄kaiso ukeme oro isịnde ndidi isio ekeme ndinam ifịk oro nnyịn inyenede inọ nti utom emem. Edi ke ini nnyịn idude ye mbon efen ẹmi ẹmade Jehovah, nnyịn iban kiet eken—nnyịn idemede kiet eken inọ ima ye nti utom. Ke n̄kan̄ eken, ke ini nnyịn idude ikpọn̄, nnyịn imesinyene ntụhọ edikere mban̄a idem nnyịn n̄kan. Mme ekikere oburobụt ido, ibụk, m̀mê ebiọ ẹkeme ndidụk nnyịn esịt. “Owo eke onịmde idemesie san̄asan̄a edibịne ibụk ibụk udọn̄ esie; eyedada akaiso, ikereke item.” (Mme N̄ke 18:1, NW) Ntak edi oro Paul ekewetde ọnọ esop ke obio Thessalonica ete: “Ẹsọn̄ọ kiet eken esịt, ẹnyụn̄ ẹnam kiet eken ọkọri, kpa nte mbufo ẹnanam.”—1 Thessalonica 5:11.
Ke Rosario ama okokụre ndikpep mme akpan ukpepn̄kpọ Bible, enye okosụk ememen̄e ndibuana ye esop. Ntre, sia mîkekemeke ndinọ un̄wam efen efen, Elizabeth ama etre ndisika n̄kese enye. Ndusụk ọfiọn̄ ke ukperedem esenyịn oro asan̄ade-san̄a ama aka ebịne Rosario onyụn̄ okobụp ete: “Idem edieke owo kiet kiet ke ubon ekpekemede ndikụt eti udia ke an̄wa ndia, nso ke kpukpru mme andibuana ke ubon oro ẹkpetaba ke mmọ nditre ndidia n̄kpọ ọtọkiet ke ufọk?” Rosario ama ọbọrọ ete: “Mmọ ẹkpetaba itie ebuana ubon.” Oro ama an̄wan̄a enye ndien enye ama ọtọn̄ọ ndidụk mme mbonoesop kpukpru ini. Enye ama okụt nte enyenede ufọn tutu enye ekpere ndidụk kpukpru mbonoesop ọtọn̄ọde ke ini oro.
Ndikop mbon en̄wen ẹwụtde mbuọtidem ke ukem n̄kpọ oro afo onịmde ke akpanikọ edi n̄kpọ nsịnudọn̄ kpa ntre ke edi ke ndikụt nte utọ mbuọtidem oro okpụhọrede uwem mmọ. Paul ama ọfiọk emi oto ifiọk n̄kpọntịbe idemesie, ndien enye ama ewet ọnọ esop ke Rome ete: “Koro ọdọn̄de mi etieti ndikụt mbufo, man nnọ mbufo ndusụk enọ eke spirit, man otodo ẹnam mbufo ẹsọn̄ọ ẹda; ikọ emi ọwọrọ ete, man ntiene mbufo n̄kop ndọn̄esịt emi otode mbufo, nnyịn inyụn̄ ida mbuọtidem nnyịn edem mbiba idọn̄ kiet eken esịt.” (Rome 1:11, 12) Ke akpanikọ, ediwak isua ẹma ẹbe mbemiso Paul ekekemede ndika n̄kese Rome, ndien ke ini enye akakade, enye akaka nte owo n̄kpọkọbi ke ubọk mbon Rome. Edi ke ini enye okokụtde nditọete ẹtode Rome ẹmi ẹkesan̄ade se ibede kilomita 60 (itiat 40) ẹto obio ẹdi ndisobo ye enye, Paul ama “ọkọm Abasi, onyụn̄ okop ndọn̄esịt.”—Utom 28:15.
Ndiyom Udia eke Spirit ke Ndiọkeyo
Ke adan̄aemi odude ke ufọk mmụm ntem ke Rome, Paul ama ewet ọnọ mbon Hebrew ete ẹkûtre ndisop idem ọtọkiet. Edi akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn nte ke enye ama adian mme ikọ ẹmi ete: “Adan̄a nte ẹkụtde ẹte usen oro ke asan̄a ekpere.” (Mme Hebrew 10:25) Mme Ntiense Jehovah kpukpru ini ẹsiwụt ẹto N̄wed Abasi nte ke isua 1914 ekedi ntọn̄ọ utịt ini ererimbot emi ye nte ke “usen eke Abasi edikpede ikpe ye mmọ eke mîbakke Enye, edinyụn̄ osobo mmọ” asan̄a ekpere. (2 Peter 3:7) Nte n̄wed Ediyarade eke Bible etịn̄de, ke ini ẹkesiode Devil ke heaven ẹduọk ke ntọn̄ọ utịt ini, enye ama okop ọkpọsọn̄ iyatesịt onyụn̄ “adaba ndin̄wana ekọn̄ ye . . . [nsụhọ] ẹmi ẹnịmde mme item Abasi, ẹnyụn̄ ẹyịrede ẹmụm ikọ ntiense Jesus ẹkama.” (Ediyarade 12:7-17) Ke ntre, ndinịm mme ewụhọ Abasi ototịm ọsọn̄ idahaemi; oyom nnyịn isop idem ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ kpukpru ini. Mme mbonoesop ẹyen̄wam nnyịn ndisọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ye ima oro nnyịn inyenede inọ Abasi man ikeme ndibiọn̄ọ en̄wan Devil.
Ima oro inyenede inọ Abasi ye mbuọtidem itiehe nte ufọk oro ẹdude taktak ke ẹma ẹkebọp. Utu ke oro, mmọ ẹtie nte mme oduuwem n̄kpọ oro ẹkọride sụn̄sụn̄ ke ẹnọde udia kpukpru ini edi oro ẹyemerede ẹnyụn̄ ẹkpan̄ade ke ẹnịmde biọn̄. Ntak edi oro Jehovah ọnọde udia eke spirit kpukpru ini ndisọn̄ọ ikọt esie idem. Kpukpru nnyịn imoyom utọ udia oro, edi m̀mọ̀n̄ ke nnyịn ikeme ndinyene enye ke mîbọhọke ke esop Abasi ye mme mbonoesop esie? Idụhe ebiet ndomokiet.—Deuteronomy 32:2; Matthew 4:4; 5:3.
Jesus ama obụp mbụme oro ekemede ndin̄wam nnyịn ndikụt nte enye ọbọkde esop Christian. Enye okobụp ete: “Anie ndien edi asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄, emi ete esie okonịmde ete, akara mbonufọk imọ, onyụn̄ ọnọ mmọ udia ke edikem ini? Ọfọfọn ọnọ asan̄autom oro eteufọk esie edidide okụt enye anamde ntre.” (Matthew 24:45, 46) Anie ke Jesus ekemek ke akpa isua ikie ndibọk mme anditiene enye, ndien anie ke enye okokụt ọbọkde mmọ ke edinam akpanikọ ke ini akafiakde edi ke odudu Obio Ubọn̄? Nte an̄wan̄ade, idụhe owo oro odude uwem ebe ofụri ediwak isua ikie oro. Uyarade anyan ubọk owụt asan̄autom oro nte edide esop mme Christian oro ẹyetde aran ke spirit, kpa nte idụt Israel ekedide asan̄autom Abasi mbemiso eyo mme Christian. (Isaiah 43:10) Ih, Jesus ọnọ nnyịn udia eke spirit ebe ke otu ofụri ererimbot eke mme Christian oro ẹyetde aran ke spirit do, emi ọnọde udia eke spirit mfịn ebe ke mme esop n̄kann̄kụk eke Mme Ntiense Jehovah.
Apostle Paul ama akaiso etịn̄ aban̄a usụn̄ oro Jesus adade ke ndinọ udia eke spirit ete: “Ke adan̄aemi Enye ọdọkde ke enyọn̄, Enye ada mbuotekọn̄ ọnyọn̄, ndien ọnọ owo enọ [“ọnọ enọ ke mme owo,” NW]. . . . Enye ọkọnọ ndusụk owo nte mme apostle; onyụn̄ ọnọ ndusụk owo nte mme asiak uduak Abasi, onyụn̄ ọnọ ndusụk owo nte mme ọkwọrọ gospel, onyụn̄ ọnọ ndusụk owo nte mme andikpeme ye mme anditeme; man otodo ẹnam ikọt Abasi ẹfọn ẹma, ẹnyụn̄ ẹnam utom Abasi okụt unen, ẹnyụn̄ ẹnam Idem Christ ọkọri: tutu kpukpru nnyịn ikabade idi kiet ke mbuọtidem ye ke ifiọk Eyen Abasi, ikọri ikpon iwọrọ owo, isịm ofụri idaha uyọhọ Christ.”—Ephesus 4:8, 11-13.
Ekedi akpan akpan ke esịt esop n̄kann̄kụk—ke mme mbonoesop—ke “enọ ke mme owo” ẹmi ẹbọp nditọete. Ke Antioch, ke uwụtn̄kpọ, “Judas ye Silas, ẹmi ẹnyụn̄ ẹdide mme prọfet ke idem mmọ, [ẹma] ẹtịn̄ ediwak ikọ ẹnọ nditọete item, ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ mmọ idem.” (Utom 15:32) Utịn̄ikọ oro irenowo oro ẹdotde ke n̄kan̄ eke spirit ẹnọde mfịn ke ukem usụn̄ oro eyesọn̄ọ mbuọtidem nnyịn man enye okûyemede m̀mê akabade anana mfri.
Ekeme ndidi akpanikọ nte ke nnyịn imanam eti n̄kọri ke ntak ọkpọkpọ un̄wam oro andibuana ke esop ọnọde idem okposụkedi ekemede ndidi nnyịn itọn̄ọke kan̄a ndidụk mme mbonoesop. Bible ọdọhọ ete ke ini odu oro afo ‘oyomde owo ekpep fi akpa editọn̄ọ ukpepn̄kpọ Abasi, ndien afo oyom mmọn̄eba, idịghe ata udia.’ (Mme Hebrew 5:12) Edi owo ikemeke ndisụk ndu ke idaha un̄wọn̄ mmọn̄eba ke nsinsi. Mme mbonoesop Christian ẹnọ n̄kaiso ndutịm item Bible oro ẹdiomide man anam ima oro owo enyenede ọnọ Abasi ye mbuọtidem esie ke enye odu uwem ọkọrọ ye edinọ un̄wam oro ọfọnde ke ndida “ofụri item Abasi” nsịn ke edinam. (Utom 20:27, NW) Emi akan sụk “mmọn̄eba.” Bible akaiso ọdọhọ ete: “Ọkpọsọn̄ udia enyene mmọemi ẹma ẹkokon̄ ẹwọrọ idaha, kpa mmọemi otode ke nnam-mmehe mmọ ẹma ẹkọ ifiọk ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde.” (Mme Hebrew 5:14) Ke mme mbonoesop ẹsineme ẹban̄a ediwak ibuotikọ oro ẹkemede ndidi ididịghe ubak akpan ukpepn̄kpọ item Bible oro ẹsinịmde ye owo ke ufọk, utọ nte edikpep ufan̄ikọ kiet kiet ke mme akpan prọfesi Bible ye edineme ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ mban̄a nte nnyịn ikemede ndikpebe Abasi ke uwem nnyịn.
Mme Item Jehovah —Ẹtie Nte Uyo ke Edem Fo
Ebede ke mme utọ ukpepn̄kpọ esop oro, Jehovah esiti nnyịn kpukpru ini aban̄a se utọ owo emi nnyịn ikpedide. Mme utọ editi oro ẹdi akpan n̄kpọ. Ke mmọ mîdụhe nnyịn isọsọp inam n̄kpọ ke ibụk, ntan̄idem, ye idiọkitọn̄. Mme editi ẹtode N̄wed Abasi ẹyen̄wam nnyịn ndinyene itie ebuana oro okụtde unen ye mme owo ọkọrọ ye Abasi ke idemesie. Andiwet Psalm 119:59 ọkọdọhọ ete, “N̄kekere usụn̄ fo, nnyụn̄ n̄kabade ukot mi nsịn ke uyo fo.”
Nte nnyịn kpukpru ini idụkde mme mbonoesop Christian, nnyịn imokụt nte prọfesi emi Jehovah eketịn̄de ebe ke Isaiah osude, emi ọdọhọde ete: “Akwa Anditeme fi ididịbeke aba, ndien enyịn fo ẹyenyụn̄ ẹkụt Akwa Anditeme fi. Ndien utọn̄ fo ẹyenyụn̄ okop uyo ọdọhọde fi ke edem ete: ‘Emi edi ọkpọusụn̄. Mbufo ẹsan̄a ke esịt.’” Jehovah esikpeme n̄kọri nnyịn onyụn̄ enen̄ede nnyịn ke ima edieke nnyịn idụkde idiọk usụn̄. (Isaiah 30:20, 21, NW; Galatia 6:1) Ndien enye esinọ un̄wam oro akam okponde akan emi.
Ndibọ Edisana Spirit Ebe ke Esop
Ebede ke ndidụk mme mbonoesop Christian ye Mme Ntiense Jehovah kpukpru ini, edisana spirit Abasi, emi odorode ke idem ikọt esie, eyesọn̄ọ nnyịn idem. (1 Peter 4:14) N̄ko-n̄ko, ẹkemek mme esenyịn Christian ke esop ebe ke edisana spirit. (Utom 20:28) Anamutom odudu emi otode Abasi mi enyene ọkpọsọn̄ odudu ke idem Christian. Bible ọdọhọ ete: “Mbun̄wụm spirit edi ima, ye idatesịt, ye emem, ye ime, ye mfọnido, ye eti ido, ye edinam akpanikọ, ye ifụre ifụre ido, ye mfara ke idem.” (Galatia 5:22, 23) Edisana spirit, emi anamde utom ebe ke esop Abasi, eyen̄wam nnyịn n̄ko ndinyene utịbe utịbe in̄wan̄în̄wan̄ ifiọk aban̄ade se Jehovah onịmde ọnọ mbon oro ẹmade enye. Ke ama akanam an̄wan̄a nte ke mme ọwọrọiso owo ke editịm n̄kpọ emi odude kemi ikemeke ndidiọn̄ọ uduak Abasi, Paul ama ewet ete: “Abasi akayarade mme n̄kpọ ẹmi ọnọ nnyịn ke spirit esie.”—1 Corinth 2:8-10.
Ke adianade ye udia spirit oro ọsọn̄ọde mbuọtidem, esop ọnọ mbon oro ẹyomde ndibuana ke akpan utom esop ukpep. Nso idi oro?
Ukpep Oro Esop Ọnọde
Esop Christian idịghe n̄ka ufọn emi mme owo ẹbuanade ke sụk edinọ idem inemesịt ndien ndusụk ẹsịnde udọn̄ ẹnọ kiet eken ndidu eti uwem. Jesus ama ọnọ esop utom edida eti mbụk Obio Ubọn̄ nsọk mbon oro ẹdude ke ekịm eke spirit. (Utom 1:8; 1 Peter 2:9) Toto ke usen oro ẹketọn̄ọde enye, ke Pentecost eke 33 E.N., enye ekedi esop mme ọkwọrọikọ. (Utom 2:4) Nte afo ama enyene ifiọk n̄kpọntịbe emi okodomode ndisian owo en̄wen mban̄a mme uduak Jehovah edi ukemeke ndinam owo oro okụt se etịn̄de? Mme mbonoesop ẹnọ ọkpọkpọ ukpep ke usọ ukpepn̄kpọ. Ebede ke ndikpep mme uwụtn̄kpọ oro Bible ọnọde, nnyịn imekpep ndida se kpukpru nnyịn inịmde ke akpanikọ nte isọn̄ ndida n̄kọk ibuot, nte ẹkamade N̄wed Abasi nte isọn̄ ke mfan̄a oro owụtde ifiọk, ye nte ẹkpen̄wamde mbon en̄wen ndikọk ibuot ebe ke ndikama mme mbụme ye mme uwụtn̄kpọ. Mme utọ usọ oro ẹkeme ndin̄wam fi enyene idara oro inua mîkemeke nditịn̄ ke ndin̄wam owo en̄wen ndidiọn̄ọ akpanikọ Bible.
Ke oburobụt ererimbot oro en̄wan abaharede mi, esop Christian edi ata itie udịbe eke spirit. Idem okposụkedi edide mme anana mfọnmma owo ẹnam, enye edi itie oro emem ye ima odude. Ke ntre, di andidụk mbonoesop kpukpru ini nyụn̄ kụt ke idemfo akpanikọ oro odude ke mme ikọ andiwet psalm emi: “Idụn̄ nditọete ke idem ọtọkiet ọfọn didie! onyụn̄ eye didie! . . . Jehovah owụk n̄kpọ ufọn, kpa uwem nsinsi.”—Psalm 133:1, 3.