Nte Ata Ukpeme Ekeme Ndidu?

EWETN̄WED oro Ralph Waldo Emerson ọkọdọhọ inikiet ete: “Mbon esịt ndịk ẹbuọt idem ke mfọniso . . . N̄kpọsọn̄ owo ẹbuọt idem ke ntak n̄kpọ etịbede ye utịp emi enye enyenede.” Ih, owo emi ọkọn̄de mbuọtidem ke utịbe utịbe odudu n̄kpọ n̄kpemeidem ye ke mme ibọk mfọniso ayak ukeme ndikara uwem esie esịn ke ubọk odudu ẹmi enyịn mîkwe. Enye otop eti ekikere ye eti ibuot ọduọk onyụn̄ ayak idem ọnọ ndisịme, ye ndịk ẹtode nsunsu ekikere.

Bible, nte ededi, ekeme ndinam owo ọbọhọ mme utọ ndịk oro. Enye omowụt nte ke mme n̄kpọ n̄kpemeidem ye ibọk ikemeke ndin̄wam, inyeneke odudu. Didie ke edi ntre? Ọfọn, nte ekemde ye The New Encyclopædia Britannica, “ẹkere ẹte ke mme n̄kpọ n̄kpemeidem ẹda odudu mmọ ẹto ebuana oro mmọ ẹnyenede [ke otu mme n̄kpọ eken] ye oto-obot odudu.” Mme odudu ẹmi ẹkeme ndidi ‘spirit mme akpan̄kpa’ m̀mê ‘odudu mfọniso.’ Edi Bible owụt in̄wan̄în̄wan̄ ete ke mme akpan̄kpa “ifiọkke baba n̄kpọ kiet.” (Ecclesiastes 9:5) Ntre, spirit mme akpan̄kpa idụhe ẹmi ẹkpekemede ndin̄wam m̀mê ndinọ mme oduuwem unan; odudu ekededi emi enyịn mîkwe inyụn̄ idụhe nte mfọniso emi ekemede ndinam n̄kpọ nnọ fi.

Ke mme ini Bible, Abasi ama obiom mbon oro ẹkekpọn̄de enye, mbon oro ẹkefrede edisana obot esie, ikpe, “ẹmi ẹbride okpokoro ẹnọ Gad [“abasi Mfọniso,” NW], ẹnyụn̄ ẹdade mbuaha [“wine,” NW] ẹsịn ẹnọ Meni [“abasi Akan̄a,” NW].” Utu ke ndinyene ukpeme, ẹma ẹsobo mbon oro ẹkeberide edem ke mfọniso ẹfep. Jehovah Abasi ọkọdọhọ ete, “Mmen mbufo nnịm nnọ ofụt.”—Isaiah 65:11, 12.

Ke ndikesịn idem ke mme edinam idiọn̄, idụt Babylon eset n̄ko ama ọkọn̄ mbuọtidem ke ukpeme emi otode mme ndedịbe odudu. Edi kpa ye oro Babylon ama ọbọ ufen nsobo. Prọfet Isaiah ama ọnọ ikot ete, “Ẹsọn̄ọ ẹyịre ke mme ibọk ye uwak idiọn̄ mbufo. Ẹkeme ndidi mbufo ẹyebọ un̄wam ẹto mmọ . . . Edi baba! kpa ye uwak n̄kari mbufo mbufo inyeneke odudu.” (Isaiah 47:12, 13, The New English Bible) Nte ini akade, idụt oro ikodụhe-du aba. Mbuọtidem emi mmọ ẹkenyenede ke ibọk ọkọwọrọ ikpîkpu. Kpasụk ntre, idụhe utịbe utịbe n̄kpọ n̄kpemeidem idiọn̄ m̀mê ibọk ndomokiet emi ekemede ndinam n̄kpọ ekededi ndin̄wam m̀mê ndikpeme fi.

Orụk Ukpono Ndem

Edi, ndusụk owo ẹkeme nditre ndikụt se idiọkde ke edikama nsemnsem itiat, ikpat eku mbakara, m̀mê idiọn̄ọ ido ukpono. Nte emi idịghe sụk mme n̄kpọmbana oro mînọhọ unan? Nte ekemde ye Bible mmọ idịghe. Enye etịn̄ ete ke n̄kpatan̄a n̄kpọ ibọk idịghe se mîkemeke ndinọ unan ke akpanikọ.

Edida mme n̄kpọ n̄kpemeidem nnam n̄kpọ edi orụk ukpono ndem—n̄kpọ oro ẹbiomde ikpe in̄wan̄în̄wan̄ ke Ikọ Abasi. (Exodus 20:4, 5) Edi akpanikọ, owo ekeme nditre ndikere nte ke imọ ke ituak ibuot nnennen inọ n̄kpọ n̄kpemeidem m̀mê ibọk. Edi nte enye iwụtke uten̄e, ye edu utuakibuot oro ẹnyenede ẹnọ mme ndedịbe odudu oro enyịn mîkwe edieke owo akam enyenede kiet? N̄ko nte idịghe akpanikọ nte ke ẹsiwak ndinọ mme ibọk oro ke idemmọ utuakibuot (utọ nte ke editịm inua)? Edi Bible, ke 1 John 5:21, ọnọ mme Christian item ete: “Ẹkpeme idem ke ndem.” Nte emi ikpesịneke mme n̄kpọ ẹmi ẹsede nte mme ibọk m̀mê mme n̄kpọ n̄kpemeidem?

Afia Ndedịbe Odudu

Ebede ke edikama mme n̄kpọ n̄kpemeidem, ediwak owo n̄ko ẹdi se afia ndedịbe odudu omụmde. Edi akpanikọ, ndusụk owo ẹkeme ndikama nsemnsem itiat m̀mê ibọk nte ido edinam utu ke ndidi ke ntak se ẹnịmde ke akpanikọ. Edi kpa nte edibre ima ye n̄wan akpara ekemede ndida n̄kosịm edimen AIDS, ndinam mbubru ye ndedịbe odudu ekeme n̄ko ndinyene ndiọi utịp. Ekedi ye eti ntak ke Abasi akakpan nditọ Israel ndisịn idem ke mfọni, ubreidiọn̄, ye editịn̄ ini iso. Bible ọtọt ete, “Koro Jehovah esede kpukpru mmọ eke ẹnamde n̄kpọ ẹmi ke mbubiam.”—Deuteronomy 18:10-14.

Ntak ọkpọsọn̄ ukpan emi-e? Koro mme odudu oro enyịn mîkwe ẹmi ẹdude ke edem mme utọ edinam oro idịghe spirit mme akpan̄kpa m̀mê odudu mfọniso edi edi Satan kpa Devil ye mme demon esie.a Ndien edikama mme n̄kpọ n̄kpemeidem enyene nnennen ebuana ye utuakibuot nnọ mme demon. Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words ọdọhọ ete: “Ke ubreidiọn̄, uda n̄kpọsọn̄ ibọk, edide ukeuke m̀mê ọkpọsọn̄, ekesiwak ndisan̄a ye editan̄a ibọk ye n̄kpeubọk ẹnamde ẹnọ mme ndedịbe odudu, asan̄ade ye edinam mme nsio nsio ibọk, mme n̄kpọ n̄kpemeidem, ye ntre ntre eken.”

Owo emi enyenede ndedịbe odudu n̄kpọ n̄kpemeidem ke ntre esịn idem ke ubụpekpo. Enye odu ke itiendịk ndidu ke idak ubi ubi odudu ye edidi se “abasi eyo emi”—Satan kpa Devil akarade. (2 Corinth 4:4) Ye eti ntak, ndien, ke Bible ọnọ nnyịn uyo ete ifep kpukpru orụk ubụpekpo.—Galatia 5:19-21.

Ndikịbi Mbọhọ Nsunsu Ekikere

Edi The World Book Encyclopedia ọdọhọ ete: “Ekeme ndidi mme nsunsu ekikere ẹyedu ke uwem adan̄a nte mme owo ẹsụk ẹnyenede ndịk ẹban̄a kiet eken ẹnyụn̄ ẹnanade iwụk ẹban̄a ini iso.” Edi Mme Ntiense Jehovah ke ẹn̄wam ediwak owo ndikịbi mbọhọ ufụn nsunsu ekikere ẹmi ẹkemede ndinọ unan. N̄wan kiet ke South Africa eti ete: “Ndiọi spirit ẹma ẹsifịna mi, ndien ufọk mi ekesiyọhọ ye muti man ekpeme mi osio mmọ ke ubọk.” Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹn̄wam enye ndikụt n̄kpọndịk emi odude ke ndida ndedịbe odudu nnam mbubru. Didie ke n̄wan oro akanam n̄kpọ? Enye etịn̄ ete, “Ami mma ntọn̄ọ nditop kpukpru n̄kpọ n̄kpemeidem oro ẹkenyenede ebuana ye mme demon nduọn̄ọ. Mma ntọn̄ọ ndikop nsọn̄idem. Mma nyak uwem mi nnọ ndinam n̄kpọ Jehovah nnyụn̄ nna baptism.” Enye idahaemi ọbọhọ nsunsu ekikere ye ubụpekpo.

Kere, n̄ko, ban̄a abiaibọk mbubịt owo ke Nigeria emi ekesibuande ubụpekpo ke mme edinam unọ usọbọ esie. Ediwak ini, ekedi ido esie ndida ikọ ndịghe ye isụn̄i mbịn Mme Ntiense Jehovah ke ufọk esie ke ini mmọ ẹkesiwahade. Ini kiet enye ama akam abuak san̄asan̄a ibọk, atan̄a n̄kpọ esịn, onyụn̄ ofụri enye ke iso Ntiense kiet! Enye ama ofiori ete, “Usen itiaba ete ikụre afo eyekpa!” Ke usen itiaba ẹma ẹkebe Ntiense oro ama afiak aka, anamde abiaibọk oro efehe ọwọrọ edi, enịmde ke akpanikọ ete ke imọ imokụt ekpọ! Ke emi idiọn̄ esie ama okowụt nte mînyeneke ufọn, enye ama onyịme ukpepn̄kpọ Bible ndien nte ini akade akabade edi Ntiense ke idemesie.

Afo n̄ko emekeme ndikịbi mbọhọ ndịk ye nsunsu ekikere. Nte ẹnyịmede, emi ekeme nditre ndidi mmemmem n̄kpọ. Ekeme ndidi afo ọkọkọri okpon ke n̄kann̄kụk emi edikama mme n̄kpọ n̄kpemeidem ye ibọk ẹdide ọsọ n̄kpọ. Mme Christian ke Ephesus eset ẹma ẹsobo utọ n̄kpọ-ata oro. Mmọ ẹkedụn̄ ke n̄kann̄kụk oro ubụpekpo ekenen̄erede enyene odudu. Nso ke mmọ ẹkenam ke ini mmọ ẹma ẹkekpep akpanikọ eke Ikọ Abasi? Bible ọdọhọ ete: “Ediwak mmọemi ẹkam ẹbrede idiọn̄ ẹtan̄ n̄wed mmọ ẹdi ẹdifọp ke iso kpukpru owo; ẹnyụn̄ ẹbat ekọmurua mmọ, ẹkụt ẹte ọwọrọ tọsịn pounds kiet ye ikie itiaita.”—Utom 19:19.

Ndinyene Ukpeme Abasi

Edieke afo ọduọn̄ọde kpukpru idiọn̄ọ ndedịbe odudu, nte afo udukabakede unana ukpeme? Ke edide isio ye oro, “Abasi edi ebiet ubọhọ nnyịn ye odudu nnyịn, Enye edi andinyan̄a nnyịn eke ekperede nnyịn etieti ke nnanenyịn.” (Psalm 46:1) Ukpeme Abasi eyenen̄ede owụt idem ke ini enye edisobode idiọk editịm n̄kpọ emi efep. “Ọbọn̄ ọmọfiọk ndinyan̄a mmọemi ẹten̄ede Enye nsio ke idomo, ndinyụn̄ mmụm mme idiọkowo nnịm ke itie ufen tutu osịm usen ikpe.”—2 Peter 2:9; men Psalm 37:40 domo.

Kan̄a kemi, ‘ini ye unọmọ etetịbe ọnọ kpukpru nnyịn.’ (Ecclesiastes 9:11) Abasi in̄wọn̄ọke ite ke mme asan̄autom esie ẹyedu uwem “unana mfịna” m̀mê nte ke imọ iyekpeme mmọ isio ke kpukpru ọkpọkpọ mfịna. Edi, enye ọn̄wọn̄ọ ndikpeme idaha eke spirit nnyịn ye itie ebuana nnyịn ye enye. (Psalm 91:1-9) Didie? N̄kpọ kiet edi, enye ọmọnọ nnyịn mme ibet ye mme edumbet ẹmi ẹkemede ndinọ nnyịn ufọn nnyụn̄ n̄kpeme nnyịn nsio ke odudu mbiara eke Satan. (Isaiah 48:17) Ebede ke nnyịn ndinyene ifiọk aban̄ade mme usụn̄ Jehovah, ‘ekikere eyetie ekpeme nnyịn, mbufiọk eyenọ nnyịn ukpeme’—ke uwụtn̄kpọ, osio ke mme mbukpo m̀mê mme edinam oro ẹkemede ndinọ unan.—Mme N̄ke 2:11.

Usụn̄ efen emi Abasi ekpemede nnyịn edi ke ndinọ “akwa ubom odudu” ke mme ini idomo. (2 Corinth 4:7) Ndien ke ini mme enyene-ndịk idaha ẹyomde ndikan Christian ubọk, Enye ọnọ “emem Abasi emi ayan̄ade ifiọk owo” man ekpeme esịt ye ekikere. (Philippi 4:7) Ih, ẹtịm Christian idem man ekeme “ndin̄wana ye n̄kari Satan.”—Ephesus 6:11-13.

Didie ke afo ekeme ndinyene utọ ukpeme oro? Tọn̄ọ ke ndibọ ifiọk aban̄ade Jehovah ye eke Eyen esie, Jesus Christ. (John 17:3) Mme Ntiense Jehovah ẹkeme ndinam ekese ndin̄wam fi ke mme afan̄ emi. Nte afo ọkọride ntotụn̄ọ itie ebuana ye Jehovah, afo eyetọn̄ọ ndikụt ima ima ukpeme esie. Abasi ọdọhọ, nte nnyịn ikotde ke Psalm 91:14 ete: “Koro enye adianade mi, ndien nyenam enye ọbọhọ; nyemenede enye nnịm ke enyọn̄, koro enye ọfiọkde enyịn̄ mi.”

Ke akpanikọ, edieke afo anamde akpanikọ ọnọ enye, ke akpatre Abasi eyenọ fi nsinsi uwem ke obufa ererimbot emi edide. Jehovah ọnọ nsọn̄ọ aban̄a mbon oro ẹdidude uwem ke ini oro ete: “Ndien baba owo kiet eke edinamde mmọ ndịk ididụhe: koro edi inua Jehovah mme udịm ọdọhọ.” (Micah 4:4) Udọn̄ọ ye n̄kpa ididụhe aba. (Ediyarade 21:4) Idem idahaemi, nte ededi, afo emekeme ndinyene ukeuke ifụre—edieke afo ọkọride n̄kpetn̄kpet itie ebuana ye Jehovah. Ukem nte andiwet psalm, afo eyekeme ndidọhọ ete: “Edinyan̄a mi oto Jehovah, emi akanamde enyọn̄ ye isọn̄.”—Psalm 121:2.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 6]

Mme Christian ke Ephesus ẹma ẹduọn̄ọ kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹkenyenede ebuana ye ubreidiọn̄

[Ndise ke page 7]

Ke idak Obio Ubọn̄ Abasi, ndịk ididụhe aba