Mme N̄kpọntịbe Ẹtode Isọn̄ Un̄wọn̄ọ
Gilead—Obio Mbonuko
IBIO ini mbemiso Israel ekebede Akpa Jordan odụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, Moses ama akpak mmọ ete: “Mbufo ẹsọn̄ọ idem, ẹnyụn̄ ẹnyene esịt, . . . Jehovah Abasi fo asan̄a ye afo.”—Deuteronomy 31:6.
Mme esien Reuben ye Gad ye ubak esien Manasseh ẹma ẹsịne ke item Moses emi. Mmọ ẹma ẹkụt ẹte ‘isọn̄ Gilead edi ebiet ufene,’ ntre mmọ ẹma ẹben̄e ẹte ẹnọ mmimọ ikodụn̄ ke isọn̄ Gilead.—Numbers 32:1-40.
Gilead okodu ke edem n̄kan̄ eken, edem usiahautịn, ke Jordan. Enye ekenen̄ede edi ofụri ofụri n̄kan̄ edem usiahautịn, ọtọn̄ọde ke utịt edem edere Inyan̄ Inụn̄ osịm Inyan̄ Galilee. Ikpehe emi ọkọtọn̄ọ ke Ebeden̄ Jordan tutu osịm obot oro ẹnyenede mme unaisọn̄ ye mmọn̄ ye n̄kpri obot. Ntre Gilead ekedi eti ikpehe isọn̄ nditọ n̄kpasịp nnyụn̄ mbọk mme ufene. Ndise eke enyọn̄ emi ọnọ fi ekikere aban̄a nte ubak ikpehe Gilead eketiede. Edi ntak ẹbuande uko ye utọ ukeuke eti isọn̄ emi?
Nte an̄wan̄ade mme esien oro ẹkemekde ndidụn̄ ke Gilead ikanamke oro ke ntak ndịk. Ti ete ke mmọ ẹma ẹnyịme ndibe Jordan man ẹken̄wana ye mme asua ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Ndien ke ẹma ẹkefiak ẹnyọn̄ ẹdi Gilead, ama oyom mmọ ẹnen̄ede ẹnyene uko. Ntak-a? Ọfọn, mmọ ẹkedu ke adan̄a obio, ẹdide se mbon Ammon ke ufọt edem usụk ye edem usiahautịn ye mbon Syria ke edem edere ẹkemede ndida en̄wan mbịne. Ndien mbon oro ẹma ẹkam ẹda en̄wan ẹbịne mmọ.—Joshua 22:9; Judges 10:7, 8; 1 Samuel 11:1; 2 Ndidem 8:28; 9:14; 10:32, 33.
En̄wan oro ẹkedi mme akpan ini oro ẹkeyomde uko. Ke uwụtn̄kpọ, ke Jehovah ama akayak mbon Ammon ẹfịk mbon Gilead, ikọt Abasi ẹma ẹkabade esịt ẹnyụn̄ ẹtiene ndausụn̄ “owo uko,” emi ẹkekotde ete esie Gilead n̄ko. Owo uko emi, ekedi Jephthah. Ẹtịm ẹdiọn̄ọ enye kaban̄a akan̄a oro okowụtde nte, ke idem okposụkedi emi enye ekedide owo uko, enye ama oyom ndausụn̄ ye ibetedem Abasi. Jephthah ama akan̄a akan̄a ete ke edieke Abasi edin̄wamde imọ ikan mme efịk ufịk mbon Ammon, ke akpa owo oro ediwọrọde edisobo ye imọ ‘iyeda enye ke edifọp uwa,’ m̀mê iwa enye, inọ Abasi.a Oro ekedi n̄kukụre eyen Jephthah, adiaha esie, emi ke akpatre akakade akanam n̄kpọ ke temple Abasi. Ih, Jephthah ye adiaha esie, ke usụn̄ en̄wen, ẹma ẹwụt uko.—Judges 11:1, 4-40.
Ediwụt uko oro ekemede ndidi ndusụk owo itịmke ifiọk akada itie ke eyo Saul. Man enyene se ikadade itie ke ekikere, ti ete ke ini Saul ama akakabade edi edidem, mbon Ammon ẹma edịghe nditịbi enyịn nnasia irenowo Jabesh-gilead, kpa obio emi ekemede ndidi okodu ke ebeden̄ emi okosụhọrede oto n̄kpri obot ebe osịm Jordan. Usọp usọp Saul ama otịm mbonekọn̄ man aka ọkọsọn̄ọ Jabesh idem. (1 Samuel 11:1-11) Ye mbụk emi ke ekikere, ẹyak nnyịn ika ibịne utịt ukara Saul inyụn̄ ikese nte ẹkewụtde uko.
Afo emekeme nditi nte ke Saul ye nditọiren esie ita ẹma ẹkpan̄a ke ini ẹken̄wanade ekọn̄ ye mbon Philistine. Mme asua oro ẹma ẹsịbe ibuot Saul ẹnyụn̄ ẹkọn̄ okpo Saul ye eke nditọiren esie ita ke ibibene Beth-shan ndiwụt edikan. (1 Samuel 31:1-10; ke ubọk nnasia, afo okụt obot Beth-shan oro ẹtịbide.) Ikọ aban̄ade emi ama osịm Jabesh, ke n̄kpri obot Gilead ke edem Jordan eken. Nso ke mbon Gilead ẹkpekeme ndinam ke ẹsobode mme asua ẹmi ẹsọn̄de odudu tutu ẹkeme ndikan edidem Israel?
Se ndise obio oro. “Kpukpru mbonekọn̄ ẹdaha ke enyọn̄ ẹsan̄a ke ofụri okoneyo, ẹkekọn̄ọde okpo Saul ye mme okpo nditọ esie ke ibibene Beth-shan ẹfep, ndien ẹnyọn̄ọ ke Jabesh, ẹkefọp mmọ ke ikan̄ do.” (1 Samuel 31:12) Ih, mmọ ẹkeda mbabuat ekọn̄ ẹdụk ọkpọsọn̄ ebiet mme asua oro ke okoneyo. Ekeme ndin̄wan̄a fi ntak emi Bible okotde mmọ mbonuko.
Nte ini akade, esien duop ẹma ẹbahade ẹda ẹnam obio ubọn̄ edem edere Israel, ndien emi ama esịne Gilead. Mme idụt ẹmi ẹkekande mmọ ẹkụk, akpa mbon Syria ndien ekem mbon Assyria, ẹma ẹtọn̄ọ ndida ndusụk ikpehe obio oro ke n̄kan̄ edem usiahautịn Jordan nnyene. Ntre kpa ye n̄kani mbụk uko, mbon Gilead ẹma ẹkpe utịp ke ndikodụn̄ ke adan̄a obio.—1 Ndidem 22:1-3; 2 Ndidem 15:29.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Editịn̄ enyịn ndụn̄ọde mbụk oro afan̄a aban̄a edori ikọ oro nte ke Jephthah ama ada eyen esie anam uwa owo. Se Insight on the Scriptures, Eboho 2, page 27-28, emi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., emịn̄de.
[Ndise obio ke page 8]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)
INYAN̄ GALILEE
INYAN̄ INỤN̄
Akpa Jordan
Beth-shan
Ramoth-gilead
Jabesh
GILEAD
[Crdit Line]
Ọkọn̄ọ ke n̄wedndise obio oro Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel afiakde ewet.
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 8]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 9]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.