Ntak Emi Uyịpinọ Akade Iso Nditọt?
RIO DE JANEIRO—Sunday, October 18, 1992. Mme ọwọrọetop esụkmbehe Copacabana ye Ipanema ẹma ẹyọhọ ye otuowo. Inikiet inikiet, udịm mme uyen ẹma ẹkan esụkmbehe oro ẹkụk, ẹn̄wana en̄wan ke otu idemmọ ẹnyụn̄ ẹyịp ọsọn̄urua n̄kpọ ekededi ẹto mme owo do ke esụkmbehe oro. Ediwak ibat mme bodisi ẹma ẹdu ẹkpere—ikemeke ndinọ un̄wam. Oro ekedi esen esen n̄kpọ ọnọ mbon Rio de Janeiro ye mbonisan̄ oro.
Ke akpanikọ, ubiatibet oro abuanade inyene amakabade edi ọsọ n̄kpọ. Ke ikpọ obio, mme inọ ẹsiyịp n̄kpọ ẹto mme uyen—ẹnyụn̄ ẹwot mmọ ndusụk ini—man ẹsion̄o kanfas mmọ. Mme inọ ẹsidụk mme ufọk owo edide mme owo ẹdu ke ufọk m̀mê idụhe. Nditọufọk oro mînamke akpanikọ, ke ẹma ẹkedidiọn̄ọ mme itie oro n̄kpọ ẹdude ke ufọk, ẹsiyịp mme n̄kpọmbana ye okụk, ẹkem ẹfehe. Otuowo ẹsibụn̄ ẹdụk mme ufọkurua. Otuowo oro ẹtịmde ẹnam ediomi ẹkam ẹsiyịp mme owo, nte ẹkụtde ẹto ibat uyịp mme owo oro akade-kaiso nditọt ke Brazil. N̄ko afo emekeme ndinọ mme uwụtn̄kpọ efen oto ifiọk n̄kpọntịbe idemfo m̀mê se ikotịbede ke n̄kann̄kụk mbufo. Edi ntak emi ekese uyịpinọ odude?
Ntak Mme Owo Ẹsiyịpde Inọ?
Okposụkedi ibat mme ubuene nditọt ye edida n̄kpọsọn̄ ibọk ke idiọk usụn̄ ẹdide ikpọ ntak iba, oro idịghe nnennen ntak. The New Encyclopædia Britannica ọdọhọ ete: “Ndụn̄ọde oro ẹkenamde ndiyom ntak kiet oro anamde ubiatibet odu edi se ẹkesion̄ode idem ẹkpọn̄ ofụri ofụri nte n̄kpọ oro mînyeneke ufọn.” Nte ededi, ukem n̄wed oro ọnọ ekikere ete ke mme utọ mfịna nte uyịpinọ “enyene nnennen ebuana ye mme ekikere unana edidot ye iyatesịt emi mme uyen ẹnyenede ke ntak ẹsiode mmọ ẹfep ke mme uforo n̄kpọ obụkidem ye mme ufọn uwem eke usen ke usen.” Ih, ke ntak akwa mfịghe oro odude kaban̄a se ẹyomde, ediwak owo ikwe usụn̄ ndinyene mme n̄kpọ oro mmọ ẹyomde ke ẹsiode uyịpinọ ẹfep.
Okposụkedi, nte enemde, The World Book Encyclopedia owụt ete: “Ibat ubiatibet edi ukeuke ke mme obio oro ẹdude uwem eset ke ebiet emi mme owo ẹnịmde ke akpanikọ ẹte ke usụn̄uwem mmimọ eyekaiso. Etie nte ibat ubiatibet akaiso nditọt ke mme n̄kaowo oro usọp usọp ukpụhọde ẹdade itie ke ebiet emi mme owo ẹdụn̄de ye se mmọ ẹnamde man ẹnyene se ẹdade ẹdu uwem—ye kaban̄a idotenyịn mfọnọn̄kpọ ini iso mmọ.” N̄wed-ofụri-orụk-ifiọk oro adian do ete: “N̄kparawa owo ẹnyene ibat ibat ifet ndinyene utom. Mme utom oro mîyomke san̄asan̄a ukpep ẹmi ẹdude isịneke okụk ke ẹmende ẹdomo ye usọp usọp ye aduai-owo idem udori oro otode uyịpinọ. N̄kparawa owo n̄ko ẹnen̄ede ẹnyịme afanikọn̄ edidi se ẹmụmde sia mmọ mînen̄ekede inyene se ẹtabade.”
Kpa ye oro, ediwak owo oro mînyeneke utom m̀mê oro ẹnamde utom oro ẹkpede usụhọde okụk iyịpke inọ, ke adan̄aemi ata ediwak ibat mbonutom ọfis ye mme anam utom odudu ẹsiyịpde n̄kpọ ke itieutom nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke oro edi ubak okụk ukpeutom mmọ. Ke akpanikọ, ke ntak ndusụk edinam uyịpinọ, oyom owo enyene ndusụk idaha ke n̄kaowo. Nte akanam afo ukopke ikọ usabade owo enyịn̄ emi aban̄ade ediwak ibatokụk emi mbon oro ẹbuanade ẹdide mme ebre mbre ukara, mme anamutom ukara, ye mme anam mbubehe idemmọ? Eyịghe idụhe iban̄a oro, uyịpinọ idịghe se mme ubuene kpọt ẹnamde.
N̄ko, ti ete, ke mme edinam senima ye TV ẹsiwak ndiwụt uyịpinọ nte n̄kpọ mbubru (ọwọrọiso owo ke edinam oro akam ekeme ndidi inọ), emi anamde inọ etie nte n̄kpọ eke ẹtịmde ẹma. Edi akpanikọ, ẹkeme ndida edise mme utọ n̄kpọ oro nte edinọ idem inemesịt, edi ke ukem ini oro, ẹwụt otuowo nte ẹkpesan̄ade ẹyịp inọ. Nte iwụtke ekikere oro ke n̄kari n̄kari usụn̄ nte ke ubiatibet edi eti n̄kpọ? Nte eyịghe mîdụhe, idiọkitọn̄, utie ifu, ye ekikere oro nte ke kpukpru owo ke ẹtiene ẹyịp ye unana edibọ ufen kpukpru ẹtịp n̄kpọ ẹsịn ke uyịpinọ nditọt. Nte se owo mîkemeke ndifan̄a, nnyịn idu uwem ke “ndiọkeyo” oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a emi udọn̄ idemowo ye uma okụk ẹdide ọsọ n̄kpọ.—2 Timothy 3:1-5.
Kûyịp Inọ
Kpa ye mme ido uwem ererimbot emi mîfọnke, edi akpan n̄kpọ nnyịn ndinam ewụhọ emi: “Owo eke esiyịpde inọ, okûyịp aba.” (Ephesus 4:28) Owo oro adade inyene ye unọ idem inemesịt ke akpan n̄kpọ akaha ekeme ndibian̄a idemesie ke ndinịm ke akpanikọ nte ke uyịpinọ odot ye afanikọn̄ oro enye esikamade. Edi uyịpinọ edi ata idiọk n̄kpọ ke enyịn Abasi onyụn̄ owụt unana ima ọnọ ekemmọ owo. Ke ẹsiode oro ẹfep, idem ediyịp n̄kpri inọ ekeme ndida n̄kosụn̄ọ ke ndinam esịt owo ọsọn̄. Ndien nso kaban̄a edidi se ẹsede nte owo oro mîsinamke akpanikọ? Anie edinịm inọ ke akpanikọ? Ke ọniọn̄, Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Edi owo mbufo baba kiet okûbọ ufen nte owotowo, m̀mê nte inọ, m̀mê nte oburobụt owo.”—1 Peter 4:15.
Afo ke akpanikọ emeseme aban̄a nte uyịpinọ ọtọtde, edi didie ke mme owo oro ẹdụn̄de ke mme ikpehe oro ubiatibet okponde ẹkeme ndiyọ? Didie ke ndusụk mbon oro ẹkedide inọ ẹkekpụhọde usụn̄uwem mmọ? Nte uyịpinọ eyetre ke ofụri ererimbot tutu amama? Nnyịn imesịn udọn̄ inọ fi ndikot ibuotikọ oro etienede mi, “Ererimbot Oro Mme Inọ Mîdụhe.”