Ọfọfọn Ọnọ Mbon Nsụhọdeidem
“Abasi an̄wan̄wana ye mbon iseri, edi ọfọn ido ye mbon nsụkidem.”—1 PETER 5:5.
1, 2. Didie ke Jesus ke Ukwọrọikọ esie oro ke Obot akabuan n̄kpọ aban̄ade edinyene inemesịt ye enyeoro aban̄ade edisụhọde idem?
NTE edikop inemesịt enyene ebuana ye edisụhọde idem? Ke ọwọrọetop n̄kan ukwọrọikọ esie oro, Jesus Christ, kpa akakan owo oro akanam odude uwem, ama etịn̄ aban̄a n̄kpọ usụkkiet oro akamade inemesịt, m̀mê n̄kponn̄kan inemesịt. (Matthew 5:1-12) Nte Jesus ama abuan edikop inemesịt ye edisụhọde idem? Ih, enye ama abuan, koro edisụhọde idem enyene ebuana ye ediwak n̄kpọ inemesịt oro enye akasiakde. Ke uwụtn̄kpọ, owo enyene ndisụhọde idem man enyene udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit. Mbon nsụhọdeidem kpọt ẹkop biọn̄ ye nsatitọn̄ edinen ido. Ndien mbon ntan̄idem inyeneke ifụre ifụre ido inyụn̄ ituaha owo mbọm, m̀mê mmọ ndidi mme anam emem.
2 Mbon nsụhọdeidem ẹkop inemesịt koro edi se ifọnde inyụn̄ inende ndisụhọde idem. Akan oro, mbon nsụhọdeidem ẹkop inemesịt koro owụtde eti ibuot ndisụhọde idem; enye otịp esịn ke eti itie ebuana ye Jehovah Abasi ye ekemmọ mme Christian. N̄ko-n̄ko, mbon nsụhọdeidem ẹkop inemesịt koro ndisụhọde idem edide ediwụt ima ke n̄kan̄ mmọ.
3. Ntak emi edinam akpanikọ ọnọde nnyịn mbiomo ndisụhọde idem?
3 Ntak emi edinam akpanikọ oyomde nnyịn isụhọde idem-e? N̄kpọ kiet edi-o, koro kpukpru nnyịn idada unana mfọnmma imana inyụn̄ ikaiso ndinam mme ndudue. Apostle Paul ama etịn̄ aban̄a idemesie ete: “Mmọfiọk nte baba eti n̄kpọ kiet idụn̄ke mi ke idem, oro edi, ke obụkidem mi: koro ndinyịme ndinam eti n̄kpọ odu ye ami, edi ndinanam idụhe.” (Rome 7:18) Ih, kpukpru nnyịn ima inam idiọkn̄kpọ inyụn̄ iduọ ikpọn̄ ubọn̄ Abasi. (Rome 3:23) In̄wan̄în̄wan̄ edu idiyakke nnyịn itan̄ idem. Ndinyịme ndudue oyom nsụhọdeidem, ndien edinam akpanikọ eyen̄wam nnyịn ndinyịme nduduọhọ ke ini ekededi oro nnyịn inamde ndudue. Sia nnyịn isikade iso ndidue ke se nnyịn in̄wanade ndinam, nnyịn imenyene eti ntak ndisụhọde idem.
4. Nso okopodudu ntak ke ẹnọ ke 1 Corinth 4:7 ẹban̄a nnyịn ndisụhọde idem?
4 Apostle Paul ọnọ nnyịn ntak efen emi edinam akpanikọ ekpenyenede ndinam nnyịn isụhọde idem. Enye ọdọhọ ete: “Anie anam fi okpụhọde ye owo en̄wen? Nso n̄kpọ ke onyụn̄ enyene eke mûkọbọhọ-bọ? Ndien edieke ọkọbọde-bọ, nsinam obụrede mbụre nte n̄kpọ eke mûkọbọhọ.” (1 Corinth 4:7) Mbụme ndomokiet idụhe iban̄a emi, nnyịn ndida ubọn̄ nnọ idem nnyịn, nditan̄ idem mban̄a mme inyene nnyịn, mme ukeme, m̀mê mme n̄kpọ oro isịmde, ididịghe se inende. Edinam akpanikọ otịp n̄kpọ esịn ke nnyịn ndinyene eti ubieresịt ke iso Abasi, man nnyịn ikeme “ndidu uwem nte ọfọnde ke kpukpru usun̄.”—Mme Hebrew 13:18.
5. Didie ke edinam akpanikọ n̄ko edin̄wam nnyịn ke ini nnyịn inamde ndudue?
5 Edinam akpanikọ an̄wam nnyịn ndisụhọde idem ke ini nnyịn inamde ndudue. Enye eyenam nnyịn itotịm idu ke mben̄eidem ndinyịme nduduọhọ, utu ke ndidomo ndikụt unen nnọ idem nnyịn m̀mê ndinụk nduduọhọ ndori mbon en̄wen ke idem. Ntem, ke adan̄aemi Adam ọkọduọhọde Eve, David ikọduọhọke Bath-sheba, ke ndidọhọ, ‘Enye ikpekedaha iferi iyere mmọn̄ ke enyọn̄ufọk. Ami n̄kekemeke ndifep ndidi se edomode.’ (Genesis 3:12; 2 Samuel 11:2-4) Ke akpanikọ, ekeme ndidọhọ ke usụn̄ kiet nte, ke ndinam akpanikọ an̄wam nnyịn ndisụhọde idem; ke n̄kan̄ eken, ndisụhọde idem an̄wam nnyịn ndinam akpanikọ.
Mbuọtidem ke Jehovah An̄wam Nnyịn Ndisụhọde Idem
6, 7. Didie ke mbuọtidem ke Abasi an̄wam nnyịn ndisụhọde idem?
6 Mbuọtidem ke Jehovah n̄ko eyen̄wam nnyịn ndisụhọde idem. Ndiwụt esịtekọm mban̄a nte Andibot, Andikara Ekondo okponde, ke akpanikọ eyekpan nnyịn ndida idem nnyịn ke n̄kpọ n̄kaha. Didie ke prọfet Isaiah eti nnyịn aban̄a emi nte ọfọnde ntem! Ke Isaiah 40:15, 22, nnyịn ikot ite: “Sese, mme idụt ẹbiet ntọi mmọn̄ ke aban̄, ẹnyụn̄ ẹbat mmọ nte obu ke balance. . . . Enyeemi odorode ke ekara ererimbot, ndien mme andidụn̄ enye ebiet n̄kukun̄kpọyọriyọ.”
7 Mbuọtidem ke Jehovah eyen̄wam nnyịn n̄ko ke ini etiede nte ke imobọ ufen ke ukwan̄ usụn̄. Utu ke nditịmede esịt mban̄a n̄kpọ emi, nnyịn ke nsụhọdeidem iyebet Jehovah, nte andiwet psalm etide nnyịn ke Psalm 37:1-3, 8, 9. Apostle Paul ama etịn̄ ukem akpan n̄kpọ oro ete: “Ẹkûsio usiene ẹnọ idem mbufo, ndima mme ufan mi, ẹdi ẹbọk idem ke usụn̄ ẹnọ iyatesịt Abasi: koro ẹwet ẹte, Jehovah ete, Usiene enyene Mi, Ami nyesio usiene.”—Rome 12:19.
Nsụhọdeidem—Usụn̄ Eti Ibuot
8. Ntak emi nsụhọdeidem anamde ẹnyene eti itie ebuana ye Jehovah?
8 Ediwak ntak ẹdu ẹmi ẹnamde nsụhọdeidem edi usụn̄ eti ibuot. Kiet edi, nte ima ikowowụt, enye anam inyene eti itie ebuana ye Andibot nnyịn. Ikọ Abasi etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ ke Mme N̄ke 16:5 ete: “Jehovah abat kpukpru okponesịt ke mbubiam.” Nnyịn ikot n̄ko ke Mme N̄ke 16:18 ite: “Iseri ebem nsobo iso: n̄kponesịt onyụn̄ ebem iduọ iso.” Ebebịghi m̀mê awawara owo ntan̄idem eyekop mfụhọ. Enyene ndidi kpa ntre ke ntak se nnyịn ikotde ke 1 Peter 5:5 ite: “Kpukpru mbufo ẹnyụn̄ ẹbọbọ nsụkidem ke idem nte mbọbọ, ẹnam n̄kpọ ẹnọ kiet eken: koro Abasi an̄wan̄wana ye mbon iseri, edi ọfọn ido ye mbon nsụkidem.” Afo eyekụt ukem akpan n̄kpọ emi ke uwụtn̄kpọ oro Jesus ọkọnọde aban̄a Pharisee ye ọbọ a-tax nte mmọ kiet kiet ẹkebọn̄de akam. Ekedi osụhọde-idem ọbọ a-tax oro ke ẹkewụt nte edide edinen owo akan.—Luke 18:9-14.
9. Didie ke nsụhọdeidem edi n̄kpọ un̄wam ke mme ini nsọn̄ọn̄kpọ?
9 Nsụhọdeidem edi usụn̄ eti ibuot koro nsụhọdeidem anam edi mmemmem n̄kpọ akan ọnọ nnyịn ndinam item oro ẹkụtde ke James 4:7: “Ẹsụk idem ndien ẹnọ Abasi.” Edieke nnyịn isụhọrede idem, nnyịn idisọn̄ke ibuot ke ini Jehovah ayakde nnyịn isobo nsọn̄ọn̄kpọ. Nsụhọdeidem eyen̄wam nnyịn ndiyụhọ ye mme idaha nnyịn nnyụn̄ nyọ. Owo ntan̄idem isikopke uyụhọ, oyom n̄kpọ en̄wen en̄wen kpukpru ini, onyụn̄ ọsọn̄ ibuot ke mme idaha oro ẹtiede mfụhọ mfụhọ. Ke n̄kan̄ eken, owo nsụhọdeidem esiyọ nsọn̄ọn̄kpọ ye mme idomo, kpa nte Job ọkọyọde. Job ama ataba kpukpru inyene esie ẹma ẹnyụn̄ ẹtọ enye ubiak ubiak udọn̄ọ, do ndien n̄wan esie ama akam eteme enye ndinam n̄kpọ ke usụn̄ ntan̄idem, ọdọhọde ete: “Kpọn̄ Abasi, ndien kpa n̄kpa.” Didie ke enye ọkọbọrọ? Mbụk Bible asian nnyịn ete: “Enye ọdọhọ n̄wan, ete, Afo ọdọhọ nte ndisịme n̄wan ọdọhọde; nte nnyịn ibọ Abasi eti n̄kpọ, ndien idibọhọ idiọkn̄kpọ n̄ko? Ke ofụri n̄kpọ ẹmi Job inamke idiọk ke n̄kpọkinua esie.” (Job 2:9, 10) Ke ntak emi Job okosụhọrede idem, enye ikọsọn̄ke ibuot edi ye eti ibuot enye ama osụhọde idem ke se ededi oro Jehovah akayakde osịm enye. Ndien ke akpatre enye ama ọbọ utịp akamba akamba.—Job 42:10-16; James 5:11.
Nsụhọdeidem Anam Enyene Eti Itie Ebuana ye Mbon En̄wen
10. Didie ke nsụhọdeidem ofori itie ebuana nnyịn ye ekemmọ mme Christian?
10 Nsụhọdeidem edi usụn̄ eti ibuot koro enye anamde enyene eti itie ebuana ye ekemmọ mme Christian. Apostle Paul ama ọnọ nnyin eti item ete: “Ẹkûnam baba n̄kpọ kiet ke ndomoidem m̀mê ke ntan̄idem, edi yak owo kiet kiet ada nsụhọdesịt abat ete, owo en̄wen ọfọn akan imọ. Kûyak mbufo ẹse n̄kpọ eke mbufo, ẹdi ẹkam ẹse n̄kpọ owo en̄wen.” (Philippi 2:3, 4) Nsụhọdeidem eyekpeme nnyịn ke usụn̄ oro owụtde eti ibuot osio ke ndidomo idem ye mbon en̄wen m̀mê ndidomo ndiwọrọ iso n̄kan mbon en̄wen. Utọ mme edu oro ẹkama mme mfịna ẹnọ nnyịn ye ekemmọ mme Christian.
11. Ntak emi nsụhọdeidem ekemede ndin̄wam nnyịn ndifep ndinam mme ndudue?
11 Ke ediwak ini nsụhọdeidem eyen̄wam nnyịn ifep ndinam mme ndudue. Didie ke edi ntre? Koro nsụhọdeidem eyekpeme nnyịn osio ke ndibuọt idem n̄kaha ke idem nnyịn. Utu ke oro, nnyịn iyewụt esịtekọm iban̄a item Paul oro ke 1 Corinth 10:12: “Mmọdo yak owo eke esede ete imọ imọsọn̄ọ ida ekpeme mbak enye ediduọ.” Owo ntan̄idem edi owo emi ọbuọtde idem ke idemesie akaha, do enye odu ke idaha ndinam mme ndudue ke ntak mme n̄kpọ oro ẹkande enye ẹkụk m̀mê mme mmeme esie.
12. Nsụhọdeidem edinụk nnyịn ndisịm ewe mbiomo N̄wed Abasi?
12 Nsụhọdeidem eyen̄wam nnyịn ndisịm se ẹyomde man isụhọde idem. Ke N̄wed Mbon Ephesus 5:21, ẹnọ nnyịn item ete: “Ẹsụk idem ẹnọ kiet eken ke uten̄e Christ.” Ke nditịm ntịn̄, nte iyomke kpukpru nnyịn isụhọde idem? Nditọ ẹnyene ndisụk idem nnọ mme ete ye eka mmọ, ibanndọ ẹsụk idem ẹnọ mme ebe mmọ, ndien mme ebendọ ẹsụk idem ẹnọ Christ. (1 Corinth 11:3; Ephesus 5:22; 6:1) Ndien, ke esop Christian ekededi, kpukpru owo, ẹsịnede mme asan̄autom unamutom, ẹnyene ndisụk idem nnọ mbiowo. Nte idịghe akpanikọ n̄ko nte ke mbiowo ẹdu ke nsụkidem ẹnọ otu ofụn emi anamde akpanikọ, akpan akpan ke emi esenyịn circuit adade ke ibuot esie? Ndien n̄ko, oyom esenyịn circuit osụk idem ọnọ esenyịn district, ndien esenyịn district osụk idem ọnọ Kọmiti N̄kọk Itieutom ke idụt oro enye anamde utom. Nso kaban̄a mme andibuana ke Kọmiti N̄kọk Itieutom? Ana mmọ “ẹsụk idem ẹnọ kiet eken” ẹnyụn̄ ẹsụk idem ẹnọ Otu Ukara emi adade ke ibuot ofụn anam-akpanikọ, emi, n̄ko, enyenede ndinam ibat nnọ Jesus, kpa Edidem oro ẹdoride ke ebekpo. (Matthew 24:45-47) Nte edide ke otu mbiowo ekededi, mme andibuana ke Otu Ukara ẹnyene ndiwụt ukpono nnọ ekikere kiet eken. Ke uwụtn̄kpọ, owo ekeme ndikere ke imọ imenyene eti ekikere. Edi ibọhọke ibat mme andibuana eken oro ẹwakde ekem ẹnyịme ye ekikere esie, enye enyene ndifre mban̄a n̄kpọ oro. Ke akpanikọ, kpukpru nnyịn imoyom nsụhọdeidem, sia kpukpru nnyịn idude ke nsụkidem.
13, 14. (a) Ke ewe akpan idaha ke nsụhọdeidem edin̄wam nnyịn? (b) Nso uwụtn̄kpọ ke Peter okonịm kaban̄a edibọ item?
13 Ẹkụt nsụhọdeidem akpan akpan nte edide usụn̄ eti ibuot sia nsụhọdeidem anamde edi mmemmem n̄kpọ ọnọ nnyịn ndibọ item ye ntụnọ. Nnyịn owo kiet kiet imoyom ntụnọ ke ini ke ini, ndien nnyịn iyenam ọfọn ndinam item emi ke Mme N̄ke 19:20: “Kop item, nyụn̄ bọ ntụnọ, man enyene ibuot ke ini iso fo.” Nte ẹwụtde in̄wan̄în̄wan̄, nsụhọdeidem esisụhọde ubiak oro otode nsuannọ m̀mê ntụnọ. Adianade do, apostle Paul ke Mme Hebrew 12:4-11, ọmọnọ nnyịn item aban̄a eti ibuot oro odude ke ndisụk idem mbọ ntụnọ. Ke usụn̄ emi kpọt ke nnyịn ikeme ndidori enyịn ndinyene ndausụn̄ oro owụtde eti ibuot ke ini iso nnyịn ndien nte utịp ibọ utịp nsinsi uwem. Nso inem inem utịp ke oro edidi ntem!
14 Ke afan̄ emi nnyịn imekeme ndisio uwụtn̄kpọ apostle Peter n̄wụt. Enye ama ọbọ okpọsọn̄ item oto apostle Paul, nte nnyịn ifiọkde ito mbụk oro ke N̄wed Mbon Galatia 2:14: “Ke adan̄aemi n̄kụtde nte mmọ inen̄ekede isan̄a ikekem ye akpanikọ gospel, ndọhọ Cephas [Peter] ke iso kpukpru mmọ, nte, Edieke afo emi, edide Jew, adade ido mme Gentile odu uwem, mûdaha ido mme Jew, nsinam afo enyịkde mme Gentile ẹda ido mme Jew ẹdu uwem?” Nte apostle Peter ama ayat esịt? Ikedịghe ke anyanini, edieke edide ama ayayat, nte ikemede ndikụt nte enye etịn̄de ke ukperedem otụk “edima eyenete nnyịn Paul” ke 2 Peter 3:15, 16.
15. Nso ebuana odu kaban̄a nnyịn ndisụhọde idem ye nnyịn ndikop inemesịt?
15 N̄kpọ efen edi ndikụt nte ke se owo enyenede ekem, oyụhọ ye oro. Nnyịn ikam ikemeke ndikop inemesịt ibọhọke nnyịn iyụhọ ye idaha nnyịn ke uwem, ye mme ifet nnyịn, ye mme edidiọn̄ nnyịn. Christian oro osụhọrede idem enyene edu emi: “Edieke Abasi ayakde otịbe, ami mmekeme ndiyọ enye,” emi enen̄ede edi se apostle Paul etịn̄de, nte nnyịn ikotde ke 1 Corinth 10:13: “Idomo ikosịmke mbufo ibọhọke se inade owo ndibiom; edi Abasi edi akpanikọ, idinyụn̄ iyakke ẹdomo mbufo ẹbe se ukeme mbufo ẹdide; edi Enye eyesiak usụn̄ ubọhọ ọnọ mbufo ke ufọt idomo, man mbufo ekeme ndibiom enye.” Ntre nnyịn n̄ko imokụt nte nsụhọdeidem edide usụn̄ eti ibuot, koro enye an̄wamde nnyịn ndikop inemesịt inamke n̄kpọ m̀mê nso ke idaha nnyịn edi ke uwem.
Ima Eyen̄wam Nnyịn Ndisụhọde Idem
16, 17. (a) Ewe uwụtn̄kpọ N̄wed Abasi owụt n̄kponn̄kan edu oro edin̄wamde nnyịn ndisụhọde idem? (b) Ewe uwụtn̄kpọ ererimbot n̄ko ọnọ uwụtn̄kpọ aban̄a emi?
16 Ke akande kpukpru n̄kpọ, ima unana ibụk, a·gaʹpe, eyen̄wam nnyịn ndisụhọde idem. Ntak emi Jesus ke nsụhọdeidem ekekemede ndiyọ ufen eto ndutụhọ oro Paul eketịn̄de ọnọ mbon Philippi ntre? (Philippi 2:5-8) Ntak emi enye mîkabatke ke idi n̄kan̄ka ye Abasi? Koro enye ke idemesie ọkọdọhọ ete: “Mmama Ete.” (John 14:31) Ntak edi oro enye kpukpru ini akanamde ubọn̄ ye ukpono aka ebịne Jehovah, kpa Ete esie eke heaven. Ntre, ke idaha efen enye ama ọsọn̄ọ owụt nte ke Ete esie eke heaven ikpọn̄ edi eti.—Luke 18:18, 19.
17 Se ikotịbede ke uwem owo kiet ke otu mme akpa ẹwetuto ke America, John Greenleaf Whittier, anam n̄kpọ emi an̄wan̄a. Eren emi ama enyene ufan an̄wan ke ini uyen esie, ndien ini kiet ke mbuba ubọpikọ, n̄wan oro ama ọbọp ikọ enen, ke adan̄aemi enye ọkọbọpde edue. N̄wan oro ama okop editịmede esịt etieti aban̄a oro. Ntak-a? Nte ewetuto oro akafiakde eti, n̄wan oro ama ọdọhọ ete: “Ami mmeseme nte n̄kọbọpde ikọ oro nnennen nnennen. Ami n̄kamaha ndikan fi . . . koro afo omokụt, ami mmama fi.” Ih, edieke nnyịn imade owo, nnyịn iyeyom owo oro akan, idịghe ndida ke edem nnyịn, koro ima osụhọrede idem.
18. Nsụhọdeidem edin̄wam nnyịn ndinam ewe item N̄wed Abasi?
18 Emi edi eti ukpepn̄kpọ ọnọ kpukpru Christian, akpan akpan nditọete iren. Ke ini edide edisịm san̄asan̄a ifetutom, nte nnyịn iyedat esịt nte ke eyenete nnyịn ọbọ enye utu ke ndidi nnyịn inyene, mîdịghe nte nnyịn iyefụbe ekpri ufụp inyụn̄ isịn enyịn? Edieke nnyịn inen̄erede ima eyenete nnyịn, nnyịn iyedat esịt nte ke enye enyene san̄asan̄a utom m̀mê ndidi se ẹdiọn̄ọde m̀mê enyene ifetutom. Ih, nsụhọdeidem eyenam edi mmemmem n̄kpọ ndinam item emi: “Ẹsọp ndikpono kiet eken.” (Rome 12:10) Edikabade en̄wen okot ete: “Ẹkpono kiet eken ẹkan idem mbufo.” (New International Version) Ndien n̄ko, apostle Paul ọnọ nnyịn item ete: “Ẹsan̄a utom ẹnọ kiet eken ke ima.” (Galatia 5:13) Ih, edieke nnyịn inyenede ima, nnyịn iyekop idatesịt ndinam n̄kpọ nnọ nditọete nnyịn, ndisan̄a utom nnọ mmọ, inịmde udọn̄ ye mfọnọn̄kpọ mmọ ebem eke nnyịn iso, emi oyom nsụhọdeidem. Nsụhọdeidem n̄ko eyenam nnyịn itre ndinam inua ndien ke ntre ifepde ndidemede edu ufụp m̀mê isịnenyịn ke idem mbon en̄wen. Paul ekewet ete ke ima “inamke inua, ikohokede idem.” Ntak mînamke? Koro se idide ntak edinam inua ye edikohode idem edi ibụk, ntan̄idem, ke adan̄aemi ima edide ata mbiet unana ibụk.—1 Corinth 13:4.
19. Ewe uwụtn̄kpọ Bible ẹwụt nte ke nsụhọdeidem ye ima ẹnyene ebuana, ukem nte ntan̄idem ye ibụk ẹnyenede ebuana?
19 Itie ebuana David ye Edidem Saul ye eyen esie Jonathan edi n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ kaban̄a nte ima ye nsụhọdeidem ẹnyenede ebuana ye nte ntan̄idem ye ibụk ẹnyenede ebuana n̄ko. Ke ntak unen oro David okokụtde ke ekọn̄, iban Israel ẹma ẹkwọ ẹte: “Saul ama owot mme tọsịn esie, David ama onyụn̄ owot mme tọsịn esie duop.” (1 Samuel 18:7) Sia mîkosụhọkede idem ke usụn̄ ndomokiet edi, utu ke oro, ayakde n̄tan̄idem akan enye ubọk, toto ke ini oro Saul ama ọtọn̄ọ ndinyene usua mban̄a David. Didie ke emi okokpụhọde ntem ye edu oro eyen esie Jonathan ekenyenede! Nnyịn ikot ite ke Jonathan ama ama David nte ukpọn̄ esiemmọ. (1 Samuel 18:1) Mmọdo didie ke Jonathan akanam n̄kpọ ke ini, nte mme n̄kpọ ẹketọn̄ọde ndiwụt idem, akanade in̄wan̄în̄wan̄ nte ke Jehovah ke ọkọdiọn̄ David ndien nte ke enye, idịghe Jonathan, edida itie Saul nte edidem Israel? Nte Jonathan ama efụbe ufụp m̀mê esịn enyịn aban̄a oro? Baba-o! Ke ntak akwa ima oro enye ekenyenede ọnọ David, enye ama ekeme ndidọhọ, nte nnyịn ikotde ke 1 Samuel 23:17 ite: “Kûfehe ndịk: koro ubọk Saul ete mi mîdisịmke fi; afo eyenyụn̄ akabade edi edidem Israel, ami nyenyụn̄ ndi andidiana fi; ete mi Saul omonyụn̄ ọfiọk ntre.” Akwa ima oro Jonathan ekenyenede ọnọ David ama anam enye ke nsụhọdeidem onyịme se enye ọkọfiọkde nte edide uduak Abasi kaban̄a enyeoro edidade itie ete esie nte edidem Israel.
20. Didie ke Jesus okowụt n̄kpet n̄kpet ebuana oro odude ke ufọt ima ye nsụhọdeidem?
20 N̄kpọ efen oro ọsọn̄ọde owụt ebuana oro ima ye nsụhọdeidem enyenede edi se ikotịbede ke akpatre okoneyo oro Jesus Christ okodude ye mme apostle esie mbemiso enye akpade. Ke John 13:1, nnyịn ikot ite ke Jesus, “ke edima emi Enye amade ikọt Esiemmọ emi ẹdude ke ererimbot, Enye ama mmọ tutu akpatre.” Ke etienede oro, nnyịn ikot ite ke Jesus ama eyet mme apostle esie ukot, anamde n̄kpọ nte ata usụhọde eyenufọk. Nso okopodudu ukpepn̄kpọ nsụhọdeidem!—John 13:1-11.
21. Ke ibio ibio, ntak emi nnyịn ikpenyenede ndisụhọde idem-e?
21 Ke akpanikọ, ediwak ntak ẹdu ndisụhọde idem. Enye edi n̄kpọ oro ọfọnde, n̄kpọ oro enende ndisụhọde idem. Enye edi edinam mbuọtidem. Enye anam owo enyene eti itie ebuana ye Jehovah Abasi ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ. Enye edi edinam eti ibuot. Akande kpukpru n̄kpọ, enye edi edinam ima onyụn̄ ada ata inemesịt edi.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
◻ Ke mme ewe usụn̄ ke edinam akpanikọ edi un̄wam ke ndisụhọde idem?
◻ Ntak emi mbuọtidem ke Jehovah ekemede ndin̄wam nnyịn ndisụhọde idem?
◻ Nso iwụt nte ke edisụhọde idem edi edinam eti ibuot?
◻ Ntak emi ima akpan akpan edide n̄kpọ un̄wam ọnọ nnyịn ke ndisụhọde idem?
[Ndise ke page 21]
Job ke nsụhọdeidem ama osụk idemesie ọnọ Jehovah. Enye ‘ikọkpọn̄ke Abasi inyụn̄ ikpa n̄kpa’
[Ndise ke page 23]
Peter ke nsụhọdeidem ama osụk idem ke ini Paul ọkọnọde enye item an̄wan̄wa