Edem Usiahautịn ye Edem Usoputịn, Jehovah Ọsọn̄ọ Ikọt Esie Idem
KE MME efakutom oro ẹdoride ukpan ke utom ukwọrọikọ, ke mme idụt oro ẹbaharede ke ntak afai, ye ke mme idụt oro ẹmenerede ukpan efep ke ndondo emi—ke akpanikọ, ke an̄wautom ofụri ererimbot—Jehovah akaiso ndinọ Mme Ntiense esie “akwa ubom odudu.”—2 Corinth 4:7.
Uforo ke Idak Ukpan
Ke ediwak otu isuo eke Nsannsan Edem Usiahautịn, ẹdori ukpan ke utom ukwọrọikọ ke isua 17 idahaemi. Ndi Mme Ntiense ẹkop mmemidem? Baba-o! Ke May emi ekebede, mmọ ẹma ẹsịm obufa n̄wakn̄kan̄ ibat mme asuanetop 10,756, emi 1,297 ẹkenamde utom nte mme asan̄autom uyọhọ-ini. Nte mme idaha ererimbot otịmde-tịm ọdiọk akan, mbon isuo ẹmi ẹtetịm ẹnyene udọn̄ ndikpan̄ utọn̄ nnọ akpanikọ akan nte akanam edide. Ntre mmọ ẹsitọt mme ukpepn̄kpọ Bible 15,654 oro ẹnịmde ke ufọk mme owo oro ẹnyenede udọn̄. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, owo 25,397 ẹkedụk mme mbonoesop oro ẹkenịmde ke ndịbe nditi n̄kpa Jesus.
Ke ini Mbono District “Ukpepn̄kpọ Abasi” ẹkadade itie—n̄ko ẹnamde ye ọniọn̄ nte ekemde ye mme idaha n̄kann̄kụk—nditọete ẹma ẹkop inemesịt ndibọ ukem n̄wed oro ẹkesiode ke United States ke usem mmọ. Mme akabade n̄wed, mme andinen̄ede se ẹkabarede, ye mmọ eken ẹma ẹnọ idem unyịme unyịme ndinam utom ke ini efen efen man mmọ ẹkpekeme nditịm akpan n̄wed oro ekesiode, ye ediwak page esie ke mme itie ikie, ke eti ini. Ndien itie umịn̄n̄wed oro mîkedịghe Ntiense enyene oro okonyịmede ndidiana kiet ama adara ndinam eti utom ke ndimịn̄ nnyụn̄ mbọp mme n̄wed oro. Mme andidụk mbono oro ẹma ẹkop inemesịt ndibọ n̄wed emi, ye ndiye uduot ndise esie oro ẹbede tọsịn kiet. Ediwak ikpọ owo ukara ẹkpono Mme Ntiense Jehovah, ndien ubiọn̄ọ oto mme ọkwọrọ ederi Christendom akpan akpan. Ẹdori enyịn nte ke ẹyemen ukpan emi ẹfep ke mîbịghike.
Nso Kaban̄a Mbon America?
Mme Ntiense Jehovah ke mme idụt N̄kan̄ Edem Usoputịn ẹmi ẹdiana kiet ye nditọete mmọ ke Edem Usiahautịn ke ndise mban̄a mme mfịna mmọ uko uko, ndien edisana spirit Jehovah an̄wam mmọ ndikan n̄kpọsọn̄ idaha. Da, ke uwụtn̄kpọ, ntọt etienede mi oro otode idụt Latin-America, emi n̄ka oro esede aban̄a edinam ye edinyam mme ibọk oro mîkemke ye ibet esisan̄ade ke akai kpukpru ini.
Otu Mme Ntiense ẹma ẹdụk bọs ẹka efakutom emi odude nsannsan. Nte mmọ ẹkewọrọde ke bọs, mmọ ẹma ẹkụt ekpri afan̄usụn̄ emi otode obio-in̄wan̄ ọwọrọ. Ntre nditọete irenowo ition ẹma ẹtọn̄ọ isan̄ ẹka ndise ebiet emi ekpri nsesịre usụn̄ emi adade okosịm, ẹnọde nditọete iban ye nditọwọn̄ ẹnam utom ke obio-in̄wan̄. Kiet ke otu nditọete iren oro obụk ete:
“Ufọk ifan̄ kpọt ke ikokụt ke hour iba oro ikasan̄ade ke usụn̄ emi. Ekem, irenowo itiaita oro ẹkekamade n̄kpọ afai ẹnyụn̄ ẹfụhọde n̄kpọ ke ibuot ẹma ẹwọrọ ke ọtọwọk ikọt inikiet inikiet. Ndusụk ẹkamade otop-idem-ikpọn̄ ikan̄, ndien ndusụk ẹkama ofụt. Nso ke nnyịn isobo ntem? Nnyịn ima itọn̄ọ ndibụp mmọ se mmọ ẹyomde, edi ẹma ẹdọhọ nnyịn idop uyo ikûtịn̄ ikọ—ikam isan̄a ika iso. Ima inam ntre! Ndisan̄a ke hour iba efen mbe akwa akai ikọt ama ada nnyịn edisịm an̄wan̄wa ebiet emi nte an̄wan̄ade ekedide itienna emi ẹbonde n̄kpọekọn̄. Mbon ukpeme ẹmi ẹkamade ikan̄ ẹma ẹdu ke kpukpru ebiet. Ediye ufọk ama odu ke ufọt ufọt emi ẹkedade nnyịn ẹka.
“Ke ima ikosụhọde itetie enyeemi ekedide adaibuot ke itienna oro ama etịn̄ ikọ ọnọ nnyịn. Enye ama esịne ọfọn̄ ediye ediye, otịm ọfiọk n̄wed, onyụn̄ enyene uku. Enye ama anyan eyenete kiet ke otu nnyịn ubọk onyụn̄ ọdọhọ enye adaha ada. Do enye ama obụp enye ete: ‘Afo ẹkere nso aban̄a otu [nnyịn]?’ Ke otịmde ọfiọk ebiet emi nnyịn ikodude, eyenete emi ama ọbọrọ ete: ‘Ọfọn, nnyịn imọfiọk iban̄a otu mbufo, edi nnyịn inyeneke udọn̄ ndomokiet ke enye m̀mê ke otu mbre ukaraidem efen ekededi. N̄kukụre ntak oro anamde nnyịn idu mi edi man ikwọrọ iban̄a Obio Ubọn̄ Jehovah Abasi ke ubọk Christ Jesus. Enye eyesọp ndisobo kpukpru ukara ukaraidem eke editịm n̄kpọ emi onyụn̄ ada mme utịbe utịbe edidiọn̄ ọsọk mme owo ke isọn̄ emi ke idak mme idaha Paradise—kpa n̄kpọ emi owo m̀mê otuowo ndomokiet mîkemeke ndinam.’
“Edu owo emi ama okpụhọde. Enye ama ọtọn̄ọ ndibụp mme mbụme. ‘M̀mọ̀n̄ ke afo ekekpep kpukpru emi? Didie ke ẹketịm fi idem nditịn̄ ikọ ntem?’ Ke hour kiet ye ubak, nnyịn ima ikeme ndinọ eti ikọ ntiense mban̄a mme idaha ererimbot inyụn̄ iwụt nte ke Bible anam ediọn̄ọ n̄kukụre idotenyịn oro odude ọnọ ubonowo. Nnyịn n̄ko ima inam N̄wed Mbon Rome ibuot 13 an̄wan̄a—nte ke nnyịn imokop uyo inọ mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade, edi ke ini ntuaha odude ke ufọt Ikọ Jehovah ye eke mmọ, nnyịn isikop uyo Abasi nnyịn, Jehovah, akpa. Ke akpatre, ima inọ enye mme n̄wed oro nnyịn ikakamade. Enye ama ọbọ ita ke otu oro ye Bible kiet ndien, ke ata n̄kpaidem nnyịn, ọnọ nnyịn etịbe mmọ. Enye ama ọdọhọ ke imọ iyekot mmọ.
“Ekem, adaibuot oro ama ọdọhọ owo kiet ke otu irenowo ẹmi ada nnyịn ọwọrọ ke itienna emi. Ibịghike nnyịn ima idụk usụn̄ unyọn̄, ikọmde Jehovah ke edikan oro ikenyenede ke an̄wautom unọ ikọ ntiense efen.”
Ke Africa Emi Ntịme Odude
Akamba ubak isọn̄ mbon Africa odu ke ufọt ufọt Nsannsan Edem Usiahautịn ye nsannsan Edem Usoputịn. En̄wan ekpụk amanam ndusụk idụt do ẹkabade ẹdi ebiet afai. Ke Liberia, usọp usọp n̄kọri ke ekọn̄ mbio obio amafiak afịna ikọt Jehovah idiọk idiọk. Akpa ekọn̄ ama odu ke esịt ye n̄kanade ibuot obio oro ke October ye November 1992. Ekem, nte ekọn̄ oro akatarade odụk esịt obio, ofụri esop ama asuana nte nditọete ẹkefen̄ede ẹdụk ikọt ye mme owo eken. Nte ededi, ifịk mmọ ikosụhọkede. Nte mmọ ẹkefen̄ede, mmọ ẹma ẹkwọrọ ikọ, ndien emi omosụn̄ọ ke ndinọ ntatara ikọ ntiense ke ata nsannsan esịt esịt obio.
Esop kiet emi enyenede nditọete ẹmi ẹkenyịkde ẹkpọn̄ ufọkidụn̄ mmọ ama ọbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄ eke ibio ini ke ufọt ikọt ọkpọ. Ke uwemeyo, mbio obio ẹma ẹsifen̄e ẹkpọn̄ obio oro ekperede iso ekọn̄ ẹdụk ikọt ọkpọ oro akande okụk man ẹbọhọ atọmbe oro ẹtopde ke enyọn̄. Nditọete n̄kann̄kụk (esịnede ediwak mme asuanetop oro ẹtode ibuot obio, Monrovia, ẹmi ẹnyịkde ẹkpọn̄ mme ufọkidụn̄ mmọ) ẹma ẹsitịm utom an̄wautom ndien ẹma ẹsikụt mmọ ẹkwọrọde ikọ kpukpru ini ẹnọ ediwak tọsịn mme owo oro ẹkedụn̄de ke ataya ke idak eto ọkpọ! Ini ekededi oro ubomofụm efede edi, nditọete iren ye iban ẹyefrọ ẹdụk n̄kpet n̄kpet ukpe ndien ekem, ke n̄kpọndịk ebede, ẹkaiso ke unọ ikọ ntiense mmọ.
Ke n̄kpaidem, ediwak tọsin mme asuanetop esop oro ẹkemede ndinọ ibatutom ẹsọk N̄ka ẹma ẹsịn hour 18.1 ke an̄wautom ke ẹnyụn̄ ẹnịm mme ukpepn̄kpọ Bible 3,111 ke ọfiọn̄ ke ọfiọn̄ ke ẹbahade ukem ukem, kpa ye mme idaha ekọn̄ mbio obio ẹmi.
Ke isua inan̄ ẹmi ẹkebede ke Africa, ẹma ẹmenede ukpan ke utom Mme Ntiense Jehovah ke idụt 18 ẹfep. Ndien idatesịt akan idatesịt! Ke August 12, ẹma ẹmenede ukpan oro ẹkedoride Mme Ntiense ke Malawi ke October, 1967, ẹfep. Edikwọrọ eti mbụk ke ndịbe okosụk akakaiso kpukpru ini, edi idahaemi Mme Ntiense ẹkeme ndisan̄a n̄kaiso ke ifụre, okposụkedi ediyomde mmọ ebet ediset ke n̄kpa man ẹtọn̄ọ ntak ẹkọm ediwak ndima ufan mmọ oro mbon ufịk ẹkewotde.
Ke Mozambique, ẹma ẹnam ediomi emem ke October 4, 1992. Ẹmesịm mme efakutom oro owo ke akpa mîkesikemeke ndisịm ke ntak akama-nsobo ekọn̄ eke isua 16 ẹmi ẹkebede. Ke n̄kan̄ Carioco, ẹma ẹfiak ẹtọn̄ọ usụn̄ nneme ye nditọete iren ye iban 375 oro ẹketabade kpukpru ebuana ye esop ke isua itiaba ẹmi ẹkebede. Ẹma ẹnịm akpan mbono usen kiet ke Milange, ibuot obio ikpehe obio oro ẹkediọn̄ọde ke akpa nte itienna ekikere ye itie “edifiak nnọ n̄kpep” Mme Ntiense Jehovah, emi ediwak mmọ ẹkedide mbonitọk ekọn̄ ẹtode Malawi. Ke n̄kpaidem ofụri ibat owo 2,915 ẹkedụk, esịnede andikara obio oro, emi akadarade Mme Ntiense Jehovah. Ntre akani itie “edifiak nnọ n̄kpep” oro ama akabade edi itie ukpepn̄kpọ Abasi ke usen oro.
Isụn̄utom kiet ewet ete: “Kaban̄a nditọete nnyịn oro ẹkekụtde idemmọ ke mme itienna mbonitọk ekọn̄ ke Mbahade Obio Tete, andida ke ibuot UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees) ama etịn̄ n̄kpọ oro edemerede owo udọn̄. Enye ọkọdọhọ ete ke Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹtịm mme itienna ekemmọ, ẹdianarede ẹkpọn̄ mme otu eken. ‘Itienna mmọ,’ nte enye ọkọdọhọde, ‘ekedi n̄kukụre enyeemi ẹketịmde ẹse ẹban̄a,’ adiande do ete, ‘Mme Ntiense Jehovah ẹdi mme owo ẹmi ẹsanade, mbon ndutịm, ẹnyụn̄ ẹfiọk n̄wed.’ Enye ndien ama onyịme ndimen mi ke ubomofụm mfe mbe ikọt oro man n̄kụt ke idemmi. Ke enyọn̄, awat ubomofụm oro ama anyan ubọk owụt itienna iba. Kiet ekedi ntaha ntaha onyụn̄ edehe, ẹbọpde mme ufọk ntan ẹdian ọtọkiet ye unana ndutịm ekededi. Ẹma ẹnam eti ndutịm ẹnọ enye eken, ẹbọp mme ufọk ke udịm ke udịm ke mben ọkpọusụn̄. Mme ufọk ẹmi ẹma ẹye, ye mme an̄wa oro ẹma ẹkekpọri. Ẹma ẹkam eyet benti emi ẹnamde ke n̄kann̄kụk oro ke ndusụk mmọ. Awat ubomofụm oro ama ọdọhọ ete, ‘Kere ise m̀mê ewe edi eke mbufo?’ Ekedi n̄kpọ akwa idatesịt ọnọ mi ndisobo ye nditọete ke itienna emi. Esop itiaita ẹdu idahaemi ke obio-in̄wan̄ Ntiense emi.”
Ke “Idụt Ntrukpụm”
Baba, emi idịghe ntrukpụm United States! Albania, idụt emi odude ke Europe odu ke ufọt Edem Usiahautịn ye Edem Usoputịn, enyịn̄ esie ke usem emi kpukpru owo ẹsemde, Shqipëria, ọwọrọ “Idụt Ntrukpụm.” Ke ndondo emi, ẹma ẹmenede ibak ibak ukpan isua 50 oro ẹkedoride Mme Ntiense Jehovah ke idụt emi efep, ndien mmọ ẹmekeme ndidiana kiet ye nditọete mmọ ẹtode Edem Usiahautịn ye Edem Usoputịn ke idara oro mmọ ẹdarade ifụre utuakibuot. Mmọ ke akpanikọ ke “ẹdedep ifet.” (Ephesus 5:16) Akpa mbono ke mbụk Albania, kpa mbono usen kiet, edi se ẹkenịmde ke National Theater, ke Tiranë, kpa ibuot obio, ke Sunday, March 21. Ke uwemeyo Saturday otu Ntiense 75 ẹmi ẹdide mme anamutom unyịmesịt ẹma ẹnam itie ukpepn̄kpọ oro ọkọduọde akabade edi nyayama, edisana ufọkmbono. Mme akamautom ẹma ẹkop n̄kpaidem. Ndien edi se idotde ndifiọk nte ke otu mme anamutom unyịmesịt 75 oro, n̄kpọ nte 20 kpọt ẹkena baptism!
Idaha eyo ama ọfọn. Nte mme andidụk mbono ẹtode esenidụt ẹkedide ẹdibehe, ekọm—akamba ubak edide ke ndifụn̄ ubọk ye ndifafat owo—ama anam usen akpan mbono oro edi ata n̄wọrọnda usen. Ke emenerede ubọk ke enyọn̄, Brọda Nasho Dori ama ọbọn̄ akam ediberede. Enye akana baptism ke 1930 ndien enye ekpere ndidi nnan idahaemi. Ẹkenịm mbono emi ke usem Albania, mme akpan asiakusụn̄ esenidụt ẹkenam akamba ikpehe. Owo 585 oro ẹkedụkde ẹma ẹdian uyo ẹkwọ ikwọ oro “Christian Dedication” (Uyakidem Christian)—kiet ke otu ikwọ itiokiet oro ẹkekabarede ẹsịn ke usem Albania ẹnọ edinam emi—nte mbufa nditọete iren ye iban 41 ẹkesan̄ade ẹwọrọ ẹka obube mmọn̄ oro nditọete ẹtode Greece ke mfọnido ẹkenamde ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ n̄kann̄kụk oro. Nso ukpụhọde ke emi ekedi ntem! Ke akpa, ndinyene Bible ọkọwọrọ ndika itienna ufen, ndien ẹkesinyene mme mbonoesop ke mme otu emi edide owo iba m̀mê ita.
Ke ndan̄nsiere usen oro eketienede usen mbono emi, ọfis Watch Tower ama ọbọ ikot urụk ukopikọ oto akamautom ke ufọkmbre oro. Nte ido edide enye esinyene esisịt udọn̄ kaban̄a mme andida itiembre emi nnam n̄kpọ. Oro edi utom udiana akamautom. Edi enye ama ọdọhọ ete: “Nkokot n̄kukụre man n̄kọm mbufo. Akananam n̄kwe itie emi asanade ntem. Edieke akpanade ntịn̄ nte enye etiede, n̄kpọdọhọ ke edi ofụm otode heaven okofụme ke itiembre nnyịn n̄kpọn̄. Ini ekededi oro mbufo ẹdimade ndida itie nnyịn nnam n̄kpọ, mbọk ẹfiak ẹdi, ndien nnyịn iyenọ mbufo akpa ifet. Ẹmefiọk, nnyịn ikpama mbufo ẹsidi kpukpru ọfiọn̄ ita ye unana edikpe okụk.”
Mme Ntiense oro ẹma ẹfiak ẹnyọn̄ ẹka mme obio mmọ ye nsọn̄idem ye idatesịt ẹnyụn̄ ẹketọn̄ọ nditịm idem nnọ Editi n̄kpa Jesus. Usen 15 kpọt ke oro ebede, ke Tuesday, April 6, ẹma ẹnịm akpa Editi oro ekenịmde an̄wan̄wa ke itie itiaba.
Ke obio Berat, ibat mme andidụk mbonoesop ọdọk osịm n̄kpọ nte owo 170, ndien oku n̄kann̄kụk okop iyatesịt. Ke otu mme asuanetop Obio Ubọn̄ 33 oro ẹdude ke Berat, 21 ẹkena baptism ke mbono oro. Berat ama ọtọt owo 472 oro ẹkedụkde Editi oro. Ibat mme andidụk Editi mbon eken ẹkedi n̄wọrọnda n̄ko, akpan akpan nte utịp eti ndausụn̄ oro mme akpan asiakusụn̄ ẹkenọde.
Ke obio Shkodër, ke Albania, emi ata ediwak owo ẹdide mbon Catholic, emi ediwak ikpọ ufọkabasi ẹdude, ufọkabasi ama ọtọn̄ọ ndimịn̄ n̄kpri n̄wedmbụk n̄kpọntịbe eke ọfiọn̄ ke ọfiọn̄, ndien nsiondi kiet kiet eketịn̄ aban̄a “Nte Ẹkemede Ndifep Mme Ntiense Jehovah.” Akpatre nsiondi ọkọdọhọ ete: “Mme Ntiense Jehovah ẹbụmede ẹdụk Shkodër”! Akwa udịm Ntiense iba ẹma ẹtan̄ mme owo 74 oro ẹnamde n̄kpọ nte ọfọnde oro ẹnyụn̄ ẹnyenede udọn̄ ẹbok ke utịn̄ikọ Editi. Ke ẹma ẹkekop utịn̄ikọ Editi oro ẹkụre, ubon 15 ẹma ẹbụp ẹban̄a ukpepn̄kpọ Bible. Ke obio efen, Durres, emi udịm Ntiense inan̄ ẹdude, ibat mme andidụk ekedi akamba udịm owo 79.
Ke ntak ukọbọ otode mme uyen Catholic, emi ẹkedọhọde ke imọn̄ ibịn Mme Ntiense ifep ke nditop itiat, ẹma ẹsio mbono Editi ke obio-in̄wan̄ obot Kalmeti i Vogel ẹkenịm ke ufọk eyenete kiet ke n̄kann̄kụk oro, ke ebiet emi owo 22 ẹkedụkde ifụre ifụre. Mme asuanetop ition ẹdu ke otu emi, ita ke otu emi ẹkenade baptism ke mbono oro ke Tiranë.
Ke Vlorë n̄kparawa iba ẹma ẹbọ idem Enyọn̄-Ukpeme kiet, ẹkot, ẹnyụn̄ ẹwet N̄ka ẹte: “Nnyịn ikot idem nnyịn Mme Ntiense Jehovah idahaemi ke ntak akpanikọ oro nnyịn ikpepde ito Enyọn̄-Ukpeme. Mbọk ẹnọ nnyịn un̄wam.” Ẹma ẹnọ akpan asiakusụn̄ iba ẹka do, ndien kiet ke otu n̄kparawa ẹmi ye unana ubiatini ama akabade odot ndidi asuanetop. Enye ama okop inemesịt ndidi kiet ke otu owo 64 oro ẹkedụkde Editi ke Vlorë.
Eyenete kiet edide owo Albania emi ekekpepde akpanikọ ke United States ama afiak ọnyọn̄ obio emana esie Gjirokastër ke iduọkisua 1950, ke ebiet emi enye akanamde utom nte enye ekekeme tutu ke n̄kpa esie. Enye ama ọtọ n̄kpasịp akpanikọ ke esịt eyen esie. Ke ini ẹkemenerede ukpan efep, eyen emi ama eben̄e Watch Tower Society oyom un̄wam. Owo efen oro enyenede udọn̄ emi okodụn̄de ekpere edem edere ama ewet n̄ko oyom un̄wam, ntre ẹma ẹnọ akpan asiakusụn̄ inan̄ ẹka do. Ke usenubọk Wednesday ke etienede Editi oro, kiet ke otu mmọ ama okot ọfis N̄ka ke Tiranë ke urụk ukopikọ: “N̄kemeke nditre ndisian mbufo adan̄a nte spirit Jehovah anamde utom. Nnyịn imokop inemesịt etieti. Editi ama okụt unen.” Ibat mme andidụk ekedi 106, esịnede otu asuanetop Obio Ubọn̄ mmọ itiaba.
Nso ikedi ofụri ibat mme andidụk Editi oro? Ke 1992, ke adan̄aemi mme asuanetop Obio Ubọn̄ 30 kpọt ẹkedude, ibat mme andidụk ekedi 325. Ke 1993, mme asuanetop 131 ẹma ẹtan̄ mme andidụk ẹdide owo 1,318 ẹbok. Ke isua iba ẹmi, ibat mme andidụk amawak akan ibat mme asuanetop utịm ikoduop. Edemede owo udọn̄ didie ntem ndikụt nte “ekpri [akabarede] edi tọsịn” ke utọ ekpri ibio ini oro!—Isaiah 60:22.
“Nam Urụk Fo Ọniọn̄”
Nte utom ukwọrọikọ Mme Ntiense Jehovah atarade ke ofụri ikpehe ererimbot, ẹnọ ikot ẹte: “N̄wan̄ade ebiet tent fo, yak mmọ ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ikpehe idụn̄ fo ẹkọn̄: kûfat ubọk, nam urụk fo ọniọn̄, nyụn̄ nam ọkpọhọ fo ẹsọn̄ọ: koro afo eyesiaha ke nnasia ye ke ufien.” (Isaiah 54:2, 3) Edisiaha emi ke “idụn̄” Abasi—adade aban̄a esop ofụri ererimbot eke mme andituak ibuot nnọ enye—ke akpanikọ ana in̄wan̄în̄wan̄ ke Edem Usiahautịn Europe, akpan akpan ke mme idụt akani Soviet Union. Ke ama okomụm mme asan̄autom esie akama ke ediwak isua ukpan oro, Jehovah idahaemi ke ọnọ Mme Ntiense esie okpọsọn̄ odudu oro ẹyomde nditat nnyụn̄ nnam esop emi ọsọn̄ idem.
Ke Moscow, Russia, ke Locomotive Stadium, ke July 22-25, n̄wakn̄kan ibatowo 23,743 ẹkedụk udịm udịm onịm-mbụk mbono “Ukpepn̄kpọ Abasi” eke ofụri ererimbot isua oko. Anie ekekere ke emi ekeme nditịbe, idem ke isua iba ẹmi ẹkebede? Edi mmọ ẹma ẹdu do! Se iwakde ibe owo 1,000 ẹketo Japan ye Korea ẹdi, se ikperede 4,000 ẹketo United States ye Canada, ye ediwak tọsịn mmọ eken ẹmi ẹketode se iwakde ikan idụt 30 ke Edem Usụk Pacific, Africa, Europe, ye mme ikpehe eken—ke akpanikọ ekedi edisobo eke Edem Usiahautịn ye Edem Usoputịn. Ekedi n̄kpọ nsịnudọn̄ didie ntem ọnọ kpukpru mmọemi ndibuana ifụre ifụre ye nditọete mmọ iren ye iban mbon Russia oro ẹwakde ẹbe 15,000! Ẹma ẹyọhọ ye akwa idatesịt.
Ofụri ibat mbufa Ntiense 1,489 oro akpade owo idem ẹma ẹna baptism. Ẹma ẹtọt baptism emi otịm atara ke ndutịm usuanetop ke ofụri ererimbot, esịnede ediye ndise ke akpa page The New York Times. Okposụkedi uyom n̄kwakubọk okokponde ke ini baptism, enye ama akan oro ke ini akpatre utịn̄ikọ, ke ini etịn̄ikọ, ke ama ọkọkọm mme anamutom unyịmesịt ye mme esenyịn 4,752 oro ẹken̄wamde ndinam mbono emi enyene utọ uforo oro, ọkọdọhọde ete: “Ke akande kpukpru, nnyịn imọkọm Jehovah!” Ih, spirit Jehovah amanam ọkpọsọn̄ ubiọn̄ọ mbon ido ukpono Orthodox etre onyụn̄ ọnọ akpan odudu oro akanamde mbono oro edi ata idem n̄kpọ oro aduaide owo idem ntre.
Nte ededi, efen efen ke ekedi, ke obio mbon Ukraine eke Kiev, August 5-8. N̄ko, mme anamutom unyịmesịt ẹma ẹnam an̄wambre afiak asana, ndien akwa Ufọkmbono Obio Ubọn̄ emi ama odụk n̄wakn̄kan ibatowo 64,714 oro ẹkedụkde. Ini kiet efen, Mme Ntiense ẹma ẹto Edem Usiahautịn ye Edem Usoputịn ẹdi ye kpukpru ikpehe ererimbot. Ẹma ẹkabade mme akpan utịn̄ikọ ẹsịn ke usem 12. Ẹkenyene ndika mbịne n̄kpọ nte mme andidụk 53,000, oro ẹkebehede ke mme n̄kpọisan̄ ke mme itiembehe tren ye mme itiembehe ubomofụm ẹnyụn̄ ẹmen mmọ ẹka mme itieidụn̄ mmọ ke mme ufọkisen, mme ufọkn̄wed, ye mme ufọk owo, ọkọrọ ye ke mme nsụn̄ikan̄. Ẹkenam kpukpru emi ye esisịt ubiatokụk ye eti ndutịm oro okụtde uforo emi akanamde mme bodisi ke obio oro ẹtịn̄ mme ikọ n̄kpaidem ye itoro.
Akpan ini ke edemede-owo udọn̄ ndutịm mbono emi ekedi baptism, emi akadade hour iba ye ubak. Ofụri ibat mbufa nditọete iren ye iban 7,402 ẹma ẹyarade uyakidem mmọ ẹnọ Jehovah, ke adan̄aemi uyom n̄kwakubọk ọkọyọhọde akamba an̄wambre oro. Emi ama awak akan akani n̄wakn̄kan ibat mme andina baptism 7,136 oro ẹkenyenede ke ini mme andidụk mbono 253,922 ẹkebohode ke New York City ke 1958.
Nte ini ikpe emi asan̄ade ekpere utịt esie, ke ẹtan̄ mme owo mbieterọn̄ ẹtode Edem Usiahautịn, Edem Usoputịn, ye idem “utịt ererimbot” ẹbok ke edidianakiet oro mînyeneke mbiet ke ofụri mbụk ubonowo. Ke akpanikọ, “akwa otuowo . . . eke ẹtode ke kpukpru obio ye esien ye idụt ye usem” ke ẹdiana ye Israel eke spirit nditan̄a mbuọtidem mmọ ke ọsọn̄urua uwa ufak Jesus, kpa itiat idakisọn̄ kpukpru n̄kpọ oro ẹnamde ke ndiwụt unen ubọn̄ ubọn̄ ukara Jehovah.—Utom 1:8; Ediyarade 7:4, 9, 10.
[Mme Ndise ke page 8, 9]
Edem Usiahautịn osobo ye Edem Usoputịn ke Moscow ye Kiev