“Ubọk Jehovah” Ke Uwem Mi

NTE LAWRENCE THOMPSON OBỤKDE

OKONEYO kiet ke 1946, ami ye papa iketie ke esịt moto isụk ise un̄wana utịn edere edere nte asiahade ebe ke ikpaenyọn̄. Nnyịn ima ineme iban̄a akwa ubom Jehovah ye nte nnyịn ikpride. Nnyịn ima ifiak iti mme n̄kpọntịbe ẹkedade itie ọtọn̄ọde ke mme isua oro ẹkedoride ukpan ke utom Mme Ntiense Jehovah ke Canada. Papa ama otịm anam mi mfiọk nte Jehovah okomụmde ikọt Esie akama onyụn̄ ekpemede mmọ ke mme isua oro.

IDEM okposụkedi n̄kedide isua 13 kpọt, mma n̄keme ndifiọk akpanikọ oro Papa okosụk etịn̄de. Enye n̄ko ama anam mi mfiọk nte utom ukwọrọikọ oro okosụk osụhọde kan̄a ndinam edide usọp usọp n̄kpọ onyụn̄ okponde. Papa ama okot oto Numbers 11:23 onyụn̄ ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ mi ete, ke akpanikọ, ubọk Jehovah akananam ikabakede imụhọ. Edi unana mbuọtidem ye ibetedem nnyịn ke enye kpọt onịm adan̄a ke se enye edinamde ọnọ nnyịn. Ekedi ọsọn̄urua nneme ke ufọt ete ye eyen oro mmendifreke tutu amama.

Ndikpep mme n̄wed Watch Tower, akpan akpan n̄wed Salvation, emi ẹkemịn̄de ke 1939, n̄ko ama enyene odudu akamba akamba ke ntọn̄ọ uwem mi. Tutu amama ami ndifreke n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ oro ẹkedade ẹtọn̄ọ n̄wed emi: “Tren oro awatde usọp usọp, emi ọyọhọde ye mme aka isan̄, ke akawat usọp usọp ke kilomita 160 ke hour kiet. Ana enye asan̄a ebe akpa ke ebọp emi ekenyenede akamba inụk, emi owo ekemede ndida ke ibuot tren n̄kan̄ emi n̄kụt engine ke enye ọbiọn̄ọrede inụk oro, ebe akpa oro . . . Iren iba ẹmi ẹwatde ke edem tren oro . . . ẹma ẹda ẹkụt nte ke ikan̄ ke akasak ke ata utịt ibuot ebọp oro ndien ke okonyụn̄ ọduọ odụk akpa. Mmọ ẹma ẹfiọk ẹte ke mmimọ ikasak iso ise akwa n̄kpọndịk. Oro ekedi ata mbabuat n̄kpọntịbe. Nte ekeme ndinam tren oro atuak ada man ẹnyan̄a uwem ediwak mme aka isan̄ ẹmi ẹkedude ke esịt?”

Ke ndida uwụtn̄kpọ oro ndibuan, n̄wed oro ama eberi ete: “Kpasụk ntre mfịn, kpukpru mme idụt ye mme owo ke isọn̄ ẹsak iso ẹse n̄kponn̄kan mbabuat n̄kpọntịbe. Ẹnọ mmọ ntọt nte Abasi ọdọhọde, nte ke nsobo Armageddon otịm ekpere. . . . Ke ẹma ẹkenọ ntọt, ana owo kiet kiet emi ẹtọtde emek usụn̄ oro enye editienede.”

Tren oro awatde usọp usọp, ebọp oro asakde ikan̄, ye nte utom ukwọrọikọ edide usọp usọp n̄kpọ ẹma ẹsọn̄ọ ẹwụhọ mi ke ekikere.

Ntọn̄ọ Ntọn̄ọ Utom Ukwọrọikọ

Ami n̄kọtọn̄ọ ndibuana ke utom ukwọrọikọ ke 1938, ke ini n̄kedide isua ition. Henry ye Alice Tweed, mme asiakusụn̄ (mme asan̄autom uyọhọ-ini) iba, ẹma ẹsida mi ndisan̄a ye mmọ, ndien nnyịn ima isibiat ọtọn̄ọde ke hour 10 osịm 12 ke usen kiet kiet ndinyene nneme ye mme owo. Ami mma nsinen̄ede ndara ndida mme ofụri usen oro nnam n̄kpọ ke utom Jehovah. Ntre mma n̄kop nduaidem ke isua oro eketienede ke ini Papa ye Mama ẹkenyịmede mi n̄kabade ndi asuanetop nnyụn̄ nnọ ibatutom an̄wautom mi.

Ke mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini oro, nnyịn ima isibuana ke mme ubịnikọt unọ ntọt, isan̄ade isụhọde ikpọ efak obio ye mme kad idiọn̄ọ ke itọn̄ oro ẹwetde mme n̄kpọ oro ẹyararede nsunsu ido ukpono onyụn̄ ọnọde ntọt aban̄a Obio Ubọn̄ Abasi. Nnyịn n̄ko ima isikama n̄kpri ukwak ubre ikwọ inyụn̄ ibre mme etop ẹkọn̄ọde ke Bible nnennen ke enyịnusụn̄ mme enyeneufọk. Nnyịn ima isibre mme utịn̄ikọ J. F. Rutherford, etieibuot Watch Tower Society, emi mma n̄komomụm ndusụk mmọ ndọn̄ ke ibuot. Mmekeme ndisụk nti uyo esie nte ọdọhọde ete: “Ẹsiwak ndidọhọ ete, Ido Ukpono edi n̄kpọ etabi ye mbubịne!”

Ẹtre Utom Nnyịn ke Canada

Ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba, ẹma ẹtre utom Mme Ntiense Jehovah ke Canada, kpa nte ekedide ke Nazi Germany ye mme idụt eken. Ntre nnyịn ikesikama Bible kpọt edi ikaiso ke utom oro Abasi onyịmede ke n̄kopitem nnọ mme item Bible. (Matthew 28:​19, 20; Utom 5:29) Nnyịn ima ikpep ndiyọ mme ibụmede ntịme bodisi ke mme mbonoesop nnyịn ye mme ufọkidụn̄ nnyịn. Nnyịn n̄ko ima ikabade inyene ifiọk ke ndinọ ikọ ntiense ke iso mme ebiereikpe nnyụn̄ nnọ mme ibọrọ ke esopikpe.

Ami ye Jim, eyeneka mi, ima ikabade idi nta ke ndisịne ke moto oro awatde ntop n̄kpri n̄wed mbon ke mme enyịnusụn̄ ye mme etehe mme owo. Ke adianade do nnyịn ima isinam n̄kpọ nte mme isụn̄utom ndien, ke ndusụk ini, nte mbon ukpeme inọ mbon oro ẹbede adan̄a obio man ẹkedụk mme mbono ke United States.

Ufọk nnyịn okodu ke adan̄a Port Arthur (idahaemi edide Thunder Bay), Ontario, ke hectare isọn̄ ifan̄ emi mme eto ye ikọt ẹkekande ẹkụk. Nnyịn ima inyene enan̄, eyenenan̄, mme edi, ye mme unen​—⁠kpukpru ẹmi ẹkenam n̄kpọ nte eti usụn̄ ndifụk utom nnyịn oro ikanamde ndin̄wam ekemmọ n̄kparawa Christian ẹmi ẹkesụk ẹsan̄ade ẹyom ndimụm ndọn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ntak edikwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi.

Ke okoneyo, n̄kpri moto, ukeuke moto, ye ikpọ moto mbiomo ẹmi ẹmende n̄kparawa Christian ẹyedi ẹdodụk ẹwọwọrọ ke okụre nnyịn emi okodude nsannsan. Nnyịn iyeda mmọ isịn ke ufọk, idịp mmọ, inam mmọ ẹkpụhọ idem, inyụn̄ inọ mme uyen ẹmi udia ndien ekem inam mmọ ẹnyọn̄ọ. Ete ye eka mi, adianade ye n̄kani anamutom ẹmi, ẹkedi mme asan̄autom oro ẹnamde utom ke ofụri esịt emi ẹkebọkde nsek esịt mi ndinam n̄kpọ nnyụn̄ mma Jehovah Abasi.

Ke August 1941, mma nyak uwem mi nnọ Jehovah nnyụn̄ nna baptism ke ekpri n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi okodude ke esịt akai. Ediwak nnyịn ima isop idem inọ edinam emi ke ufọt okoneyo ke ekpri ufọk emi ẹkedomode utuenikan̄. Ndusụk ke ntak emi ẹkenyenede eyịghe, mme bodisi ẹma ẹsan̄a ẹkanade, kpukpru ini ẹtuenede ikan̄ ke n̄kpọdiọhọ mmọn̄ oro, edi ikekwe nnyịn.

Ediwak Ikpehe Utom Uyọhọ-Ini

Ke 1951, mma n̄kụre ukpep ke akamba ufọkn̄wed nnyụn̄ nnam isan̄ ke se ikperede ndisịm kilomita 1,600 ndikanam utom usiakusụn̄ ke Cobourg, Ontario. Esop okodude ekedi ekpri, ndien n̄kenyeneke nsan̄a usiakusụn̄ ndomokiet. Edi ke ntide nte ke ubọk Jehovah ikabakede imụhọ, mma mbọ ubet kiet ke ukpeokụk, ntem udia mi, nnyụn̄ n̄kop inemesịt ndinam n̄kpọ Jehovah. Ke isua oro eketienede ẹma ẹnọ mi ikot ndikanam utom ke ọfis n̄kọk itieutom Watch Tower Society ke Toronto. Do ami mma mbọ ediwak ukpep oro okotịmde mi idem ọnọ ndinam utom Obio Ubọn̄ ke ini iso.

Ke mma n̄kanam utom ke Toronto ke se ibede isua kiet, ami ye Lucy Trudeau ima idọ ndọ, ndien ke ini etuep eke 1954, ẹma ẹnọ nnyịn ikanam utom usiakusụn̄ ke Levis, Quebec. Eyo ama ebịt akakaha, ntịme otode otu mbon ntịme ye mme bodisi ẹma ẹsisịn nnyịn ndịk ke idem, n̄ko ekedi n̄kpọ-ata ndikpep usem France. Ke kpukpru emi, ubọk Jehovah ikakabakede imụhọ, ntre okposụkedi ikosobode n̄kpọsọn̄ idaha, nnyịn ima inyene ediwak edidiọn̄ n̄ko.

Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹdọhọ nnyịn ikese nsụn̄ikan̄ iba (ẹkekotde Arosa Star ye Arosa Kulm oro N̄ka okodiomide ndida mmen mbon oro ẹdidụkde mbono ofụri ererimbot n̄ka Europe ke 1955. Ke ẹnyenede udọn̄ ndinam utom N̄ka oro, ikpọ mbonutom ke itieutom unọ n̄kpọ ọwọrọ ẹma ẹsiwụt nnyịn mfọnido ediwak ini, emi ekedide ediye n̄kpọ nduọkodudu ọnọ mfịghe mfịghe utom ukwọrọikọ ke Quebec ke ini oro.

Ke utịt utịt 1955, ẹma ẹnọ mi ikot ndinam utom nte esenyịn oro asan̄ade-san̄a, ndien nnyịn ima ida ini etuep oro ndika n̄kese mme esop ẹmi ẹkedude nsannsan ke mbịtmbịt edere edere Ontario. Ke isua oro eketienede nnyịn ima ika Watchtower Bible School of Gilead ke United States, ndien ke oro ebede ẹma ẹnọ nnyịn utom nte mme isụn̄utom ika Brazil, South America.

Nnyịn ima itọn̄ọ ndinam utom ke obufa itieutom nnyịn ye ifiopesịt ndien ikebịghike ima ikeme ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep owo n̄kpọ ke usem Portugal. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ 1957, ẹma ẹfiak ẹnọ mi n̄kanam utom nte esenyịn oro asan̄ade-san̄a. Idahaemi, utu ke ndikedi mbịtmbịt Edem Edere, nnyịn ikenyene ndiyọ ọkpọsọn̄ ufiop. Ediwak ini nnyịn ikenyene ndituak nda nnyụn̄ nsion̄o ufiop ntan mfep ke ikpaukot nnyịn mîdịghe isịbe mbọkọk ita man ifiak inyene odudu. Edi mme edidiọn̄ ẹma ẹdu.

Ke obio Regente Feijo, mma nnyene nneme ye akwa owo bodisi, ndien enye ama ọnọ uyo ete ẹberi kpukpru ufọkurua onyụn̄ ọdọhọ kpukpru owo ẹwọrọ ẹka an̄wa obio. Ke idak mfụt eto kiet, mma nnọ kpukpru mbio obio oro utịn̄ikọ Bible. Esop Mme Ntiense odu do mfịn emi.

Ndibọk Nditọ Nnyịn ke Brazil

Ke ini Lucy okoyomode ke 1958, nnyịn inam idụn̄ ke Juiz de Fora inyụn̄ inam utom nte mme akpan asiakusụn̄. Ke ufan̄ isua iba efen, nditọiban nnyịn, Susan ye Kim, ẹma ẹmana. Mmọ ẹkedi ata edidiọn̄ ke utom ukwọrọikọ, ẹkabarede ẹdi esen esen n̄kpọ ke obio oro. Nte nnyịn ikesinụkde mme ukpatn̄kpọ mmọ ibe mme efak oro ẹduọkde itiat, mme owo ẹyewọrọ ẹdi ndise mmọ. Sia udọn̄ kaban̄a mme asuanetop Obio Ubọn̄ okokponde ke Recife, ke edem usụk n̄kan̄ ufọt iba ererimbot, nnyịn ima iwọrọ ika n̄kan̄ ikpehe ọkpọsọn̄ ufiop oro.

Ke 1961, ikụreke ke ami ndikan̄wam ndinam ndutịm ubomofụm nnọ Mme Ntiense oro ẹkekade mbono ke São Paulo edi n̄ko mma ndụk onịm-mbụk mbono oro ke idemmi. Nte ededi, ke n̄kpọ nte minit 20 ke ima ikadaha, ubomofụm ke mbuari ama ọtọn̄ọ nditen̄ n̄ka isọn̄ usọp usọp, anamde mme aka isan̄ ẹduọn̄ọ ke esịt. Esịt ubomofụm oro ama obomo; mme n̄kpọitie ẹma ẹton̄ode, ndien mme aka isan̄ ẹma ẹda unan, iyịp onyụn̄ ọwọrọ. Ke inemesịt, awat ubomofụm oro ama ekeme ndinam ubomofụm oro okûduọ, ndien nnyịn ima idisịm isọn̄ ke ifụre. Idụhe owo nnyịn ndomokiet oro akadade akamba unan nte nnyịn mîkemeke ndidụk ubomofụm efen n̄ka São Paulo. Nnyịn ima idara utịbe utịbe mbono, edi mma n̄n̄wọn̄ọ ke ndisan̄ake aba ke ubomofụm tutu amama!

Nte ededi, ke ini n̄kọnyọn̄de mbono oro ndisịm ufọk, utom efen ke ekebet mi. Akana n̄kese mban̄a mbono ke esịt ikọt Teresina, ke Stet Piauí. N̄kenyene ndisan̄a ke ubomofụm n̄ka do. Kpa ye oro n̄kokopde ndịk, mma nnyịme utom oro, mberide edem ke ubọk Jehovah.

Ke 1962 Gred, eyeneren nnyịn ama amana ke Recife. Okposụkedi mmen̄kekemeke aba ndisiak usụn̄ koro mma n̄kenyene akamba ubon idahaemi, ami mma n̄keme ndinọ ekpri esop oro nnennen nsịnudọn̄. Nditọwọn̄ ẹma ẹsinyene udọn̄ ndisan̄a ye nnyịn kpukpru ini n̄ka utom ukwọrọikọ, sia nnyịn ima inam enye edi inem n̄kpọ ọnọ mmọ. Owo mmọ kiet kiet, ọtọn̄ọde ke isua ita, ẹma ẹkeme ndikwọrọ ikọ ke enyịnusụn̄. Nnyịn ima inam edi ido ite ke ididehede itaba mme mbonoesop m̀mê ndibuana ke utom an̄wautom. Idem ke ini owo kiet ke ubon ọdọn̄ọde ndien anade owo efen etie ke ufọk ye enye, mbon eken eyedụk mbonoesop ẹnyụn̄ ẹbuana ke utom ukwọrọikọ.

Ke ediwak isua ẹbede, kpukpru ini nnyịn ima isineme iban̄a ukpepn̄kpọ ufọkn̄wed nditọ ye mme utịtmbuba mmọ ke uwem nte ubon, itịmde mmọ idem inọ ubọkọkọ ye esop Jehovah. Nnyịn ima idu ke ukpeme mbak idisio mmọ inyan inọ mme odudu oro ẹbiatde-biat owo, utọ nte television. Nnyịn ikenyeneke TV ke ufọk tutu nditọ ẹsịm isua uyen mmọ. N̄ko okposụkedi nnyịn ikenyenede ukeme, nnyịn ikabiatke mmọ ye mme n̄kpọ obụkidem. Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn ima idep enan̄ukwak kiet kpọt inọ mmọ mbita ndibuana.

Nnyịn ima isinam mme n̄kpọ ọtọkiet nte ikekeme, ibre bọl ubọk, ika ewọk, inyụn̄ inam isan̄ nte ubon. Isan̄ nnyịn ekesinyene ebuana ye edidụk ikpọ mbono Christian m̀mê ndikese mme ufọk Bethel ke nsio nsio idụt. Mme isan̄ ẹmi ẹma ẹsinọ nnyịn ifet ndinyene nneme ifụre ifụre ọtọkiet ẹnamde ami ye Lucy ikeme ndidiọn̄ọ se idude ke esịt nditọ nnyịn. Nnyịn imenen̄ede iwụt esịtekọm inọ Jehovah kaban̄a mme inem inem isua oro.

Nte ini akade, isua duop oro ikodude ke mme Ikpehe ufiop ẹmi ẹkperede ufọt iba ererimbot ama otụk idaha nsọn̄idem Lucy. Ntre nnyịn ima idara edikpụhọ utom n̄ka Curitiba, ke Stet Paraná, ke edem usụk emi enyenede idaha ukeuke ufiopeyo.

Ndifiak Nnyọn̄ Canada

Ke 1977, ke n̄kpọ nte isua 20 ẹma ẹkebe ke Brazil, ami ye Lucy ye nditọ nnyịn ima ifiak inyọn̄ Canada man ikan̄wam ke ndise mban̄a ete mi oro idem mîkọsọn̄ke. Nso ukpụhọde ke ido edinam ke emi ekedi ntem ọnọ ubon nnyịn! Edi ukpụhọde ndomokiet ikodụhe ke n̄kan̄ eke spirit, sia ikosụk inyenede ukem ndutịm ye ima ima itie ebuana nditọete Christian nnyịn.

Ke Canada utom uyọhọ-ini ama akabade edi ido ke ubon nte nditọiban nnyịn kiet kiet ẹkedụkde utom usiakusụn̄ uyọhọ-ini ke adiana ke adiana. Kpukpru nnyịn ima itịp n̄kpọ isịn ke ido ubon nnyịn emi. Nnyịn ima isisịn okụk ekededi oro ikenyenede ito utom ibio ini ke okụk oro ikesibiatde ndise mban̄a ufọkidụn̄ ye moto ita oro ikoyomde man ikeme ndikụre efakutom nnyịn oro okodude nsannsan. Kpukpru urua, ke ima ikokụre ukpepn̄kpọ Bible ubon nnyịn, nnyịn ima isineme mme ndutịm ubon nnyịn. Nneme emi ama esin̄wam ndinam an̄wan̄a kpukpru owo nte nnyịn idude uwem ye se nnyịn idade uwem nnyịn inam.

Eyeneren nnyịn, Greg, ekenyene n̄ko utom uyọhọ-ini nte utịtmbuba esie ukem nte ikpọ nditọeka esie iban. Ọtọn̄ọde ke ini enye ekedide isua ition, enye ama esitịn̄ aban̄a udọn̄ esie ndinam utom ke n̄kọk itieutom N̄ka, emi ẹkotde Bethel. Akananam enye ifreke enyịn ke utịtmbuba oro, ndien ke enye ama okokụre akamba ufọkn̄wed, enye ama obụp mi ye eka esie ete: “Nte mbufo emekere ke n̄kpenyene ndisịn n̄wed eben̄e utom Bethel?”

Ke adan̄aemi okotụkde nnyịn ke esịt ndiyak eyeneren nnyịn ọkpọn̄ ufọk, nnyịn ima ibọrọ ye unana mmen̄e ite: “Afo udufiọkke nte ubọk Jehovah etiede ke usụn̄ oro afo edifiọkde ke Bethel​—⁠kpa ata esịt esop Jehovah.” Ke ufan̄ ọfiọn̄ iba enye ama aka Bethel eke Canada. Oro ekedi ke 1980, ndien enye ke osụk anam utom do tọn̄ọde ke ini oro.

Mme iduọkisua 1980 ẹma ẹda mbufa n̄kpọ-ata ẹsọk mi ye Lucy. Nnyịn ima ifiak iketie nte iketiede ke ntọn̄ọ​—⁠sụk nnyịn mbiba. Etisịm ini oro, Susan ama ọdọ ndọ ndien ke okosụk akaiso ke utom usiakusụn̄ ye ebe esie, ndien Kim ye Greg ẹkenam utom ke Bethel. Nso ke nnyịn idinam? Ẹma ẹsọsọp ẹbọrọ mbụme oro ke 1981 ke ini ẹkenọde nnyịn ikot ndinam utom ke circuit mbon Portugal, emi atarade ke n̄kpọ nte kilomita 2,000 ke Canada. Nnyịn ke isụk idadara utom oro ẹsan̄ade-san̄a mi.

Kim ama ọdọ ndọ ke anyanini ko onyụn̄ aka Gilead, ndien enye idahaemi ke anam utom ye ebe esie ke utom circuit ke Brazil. Susan ye ebe esie ẹsụk ẹdodu ke Canada, ẹbọkde nditọ mmọ iba, ndien ebe Susan ke asiak usụn̄. Idem okposụkedi ubon nnyịn abaharede ke mme isua ndondo emi ke obụk ke ntak utom nnyịn ke utom uyọhọ-ini, nnyịn isụk idodu ikpere ke spirit ye ke ntụk.

Ami ye Lucy isak iso ise nyayama ini iso ye ubon nnyịn ke isọn̄ oro ẹnamde asana. (2 Peter 3:13) Ukem nte Moses eke eset, nnyịn ke idem nnyịn imokụt akpanikọ oro odude ke ibọrọ oro ẹnọde ke mbụme oro owo mîkoyomke ibọrọ do ke Numbers 11:23: “Nte ubọk Jehovah akabade omụhọ? Ke emi ke afo edikụt m̀mê ikọ mi eyesu ọnọ fi, m̀mê isụhe.” Ke akpanikọ, n̄kpọ ndomokiet ikemeke ndikpan Jehovah ndidiọn̄ mme asan̄autom esie ke utom ofụri esịt oro mmọ ẹnamde.

[Ndise ke page 25]

Ye n̄wan mi, Lucy