Enye Ekedi Andibem Messiah Iso
AKAMBA n̄kpaha ikpa ọbọbọ ke idem esie emi eyo anamde ebre. Ke esịnede ọfọn̄ ẹdade idet camel ẹnam, enye ke akpanikọ ekebiet prọfet. Ediwak owo ẹma ẹka ẹbịne enye ke Akpa Jordan. Do eren emi ẹkemade mi ama atan̄a uko uko nte ke imọ imeben̄e idem ndinịm mme anamidiọk oro ẹkabarede esịt baptism.
Mme owo ẹma ẹdu ke n̄kpaidem! Anie ke eren emi ekedi? Nso ikedi uduak esie?
Jesus Christ ama etịn̄ aban̄a owo emi ete: “Ẹkewọn̄ọ ẹka ke ntak ewe? Ẹka ẹkese prọfet? Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, enye onyụn̄ ọsọn̄ọ okpon akan prọfet. . . . Ke otu mmọ eke iban ẹmande, akananam owo idahake ida emi okponde akan John Baptist.” (Matthew 11:9-11) Ntak emi John ekedide utọ san̄asan̄a owo ntre? Koro enye ekedi andibem Messiah iso.
Ẹma Ẹbemiso Ẹtịn̄ Ẹban̄a Utom Esie
Ke se iwakde ikan isua 700 mbemiso emana John, Jehovah ama ọtọt nte ke owo emi eyefiori ke wilderness ete: “Mbufo ẹdiọn̄ usụn̄ Jehovah, ẹmenede ọkpọusụn̄ ẹnọ Abasi nnyịn ke desert.” (Isaiah 40:3; Matthew 3:3) Ke se ibede isua 400 mbemiso emana John, Ata Ọkpọsọn̄ Abasi ama atan̄a ete: “Sese, ami nyedọn̄ prọfet Elijah utom ke ọtọ mbufo, ke akwa ye ndịk ndịk usen Jehovah mîka-idịghe kan̄a.” (Malachi 4:5) Nte ke John Andinịm Owo Baptism akamana ọfiọn̄ itiokiet mbemiso Jesus akamanade ikedịghe ikpîkpu mbabuat n̄kpọntịbe, m̀mê emi ndiketịbe n̄kukụre ebe ke ndammana usụn̄. Ukem nte emana eyen oro, Isaac, emi ẹken̄wọn̄ọde, emana John ekedi utịben̄kpọ, koro ete ye eka esie, Zechariah ye Elizabeth, ẹma ẹbe ini unyene nditọ.—Luke 1:18.
Idem mbemiso ẹkeyomode John, angel Gabriel ama ọtọt aban̄a edinam, utom, ye eduuwem esie. Ke enyenede odudu ye edu Elijah, John eyewọn̄ọde mbon ntụtutọn̄ osio ke afan̄ n̄kpa eyenyụn̄ etịm mmọ idem eben̄e ndinyịme Jesus nte Messiah. Toto ke emana, John ekenyene ndidi Nazirite, ayakde idem ofụri ofụri ọnọ Abasi, ikonyụn̄ inyeneke nditụk wine m̀mê n̄kpọsọn̄ mmịn ndomokiet. Ke akpanikọ, udia esie ke desert ama esịne “n̄kukun̄kpọyọriyọ ye aran ọkwọk.” (Mark 1:6; Numbers 6:2, 3; Luke 1:13-17) Ukem nte Samuel, toto ke ini uyen ẹma ẹmek John ẹnịm ẹnọ ubọn̄ ubọn̄ utom Ata Edikon̄ Abasi.—1 Samuel 1:11, 24-28.
Edi Abasi akakam emek enyịn̄ oro John. Enyịn̄ usem Hebrew oro ẹkotde “John” ọwọrọ “Jehovah Omowụt Mfọn; Jehovah Ọmọfọn Mfọn.”
Ke ini ẹkenịmde eyen oro mbobi ke ọyọhọ usen itiaita, ẹma ẹnọ ete esie, Zechariah, odudu spirit Abasi nditan̄a ete: “Edi afo, eyen mi, eyekere prọfet Andikon̄ N̄kan: koro afo eyebem Ọbọn̄ iso ndidiọn̄ usụn̄ Esie; ndinọ ikọt Esie ifiọk edinyan̄a ke edifen mme idiọkn̄kpọ mmọ, oto ke esịtmbọm Abasi nnyịn, emi esịnde usiere oto ke enyọn̄ edisịm nnyịn.” (Luke 1:76-78) An̄wan̄wa utom ukwọrọikọ John ekenyene ndidi ata akpan n̄kpọ ke uwem esie. Ke ẹmende ẹdomo, kpukpru n̄kpọ eken ikedịghe akpan n̄kpọ. Ntem, N̄wed Abasi eneme aban̄a akpa isua 30 eke uwem John ke ufan̄ikọ kiet ete: “Eyen oro ọkọri, onyụn̄ okop idem ke spirit; onyụn̄ odụn̄ ke desert tutu osịm usen eke ẹyararede enye ẹnọ Israel.”—Luke 1:80.
Uyo ke Wilderness
Ke ọyọhọ isua 15 emi Tiberius Caesar adade ubọn̄, ke ini Pontius Pilate ekedide andikara Judea, John Andinịm Owo Baptism ama ọwọrọ owụt idem ke wilderness ye aduai-owo idem etop emi: “Ẹkabade esịt; koro Ubọn̄ Heaven ke ekpere.” (Matthew 3:2; Mark 1:4; Luke 3:1, 2) Mme andidụn̄ ikpehe oro ẹma ẹdu ke edidemede. Uko uko etop oro ama otụk esịt mme owo oro ẹyomde idotenyịn akpanikọ. Ntọt John n̄ko ama esịn nsụhọdeidem owo ke udomo koro emi okoyom edikabade esịt emi otode esịt. Edinam akpanikọ ye mbuọtidem esie ẹma ẹnụk ediwak mme enyene esịt akpanikọ ndida enye nte owo emi Abasi ọdọn̄de.
Etop oro John ekenyenede ama atara nte usiere obufa usen. Nte prọfet Jehovah, ẹma ẹdiọn̄ọ enye mmemmem mmemmem ebe ke edisịnen̄kpọ ye ifịk esie. (Mark 1:6) Idem mme oku ye mme Levite ẹma ẹto ke Jerusalem ẹka ndikese se ikedemerede ofụri udọn̄ emi. Kabade esịt? Ntak-a, ndien ẹkabade esịt ke nso? Owo emi ekedi anie? Mmọ ẹma ẹyom ndidiọn̄ọ. John ama anam an̄wan̄a ete: “Ndịghe Christ. Ekem mmọ ẹbụp enye ẹte, Edi anie ndien? Edi Elijah? Enye ete, Ndịghe. Nte edi prọfet oro? Enye ọbọrọ ete, Baba. Ntem ke mmọ ẹte enye, Edidi anie nan̄a? Sian nnyịn, man nnyịn imen ibọrọ isọk mmọemi ẹkedọn̄de nnyịn; onyịme nso ndien aban̄a idemfo? Enye ete, Ami ndi uyo andifiori ke desert, ete, Ẹnen̄ede usụn̄ Jehovah, kpa nte Isaiah prọfet eketịn̄de. Mme isụn̄ oro ẹto ke otu mme Pharisee. Mmọ ẹdibụp Enye ndien ẹte, Nsinam afo onịmde owo baptism nan̄a, edieke afo mûdịghe Christ, mûnyụn̄ udịghe Elijah, mûnyụn̄ udịghe prọfet oro?”—John 1:20-25.
Edikabade esịt ye baptism ẹkedi akpan usio-ukot ọnọ mmọ oro ẹdidụkde Obio Ubọn̄. Ke ntre, John ama ọbọrọ ete: ‘Ami nnịm mme anamidiọk oro ẹkabarede esịt baptism ke mmọn̄, edi owo oro etienede mi edem emi okponde akan mi eyenịm mbufo baptism ke edisana spirit ye ikan̄. Kamse, ami n̄kam ndotke nditat urụk ikpaukot esie. Edi ẹkpeme! Enye akama usakn̄kpọ ke ubọk ndien eyetan̄ ibokpot obon ke ubet esie edi eyefọp onyụn̄ osobo mbio.’ (Luke 3:15-17; Utom 1:5) Ke akpanikọ, ẹyenọ mme anditiene Messiah edisana spirit, edi mme asua esie ẹyekụt ikan̄ nsobo.
Ẹdụri “Kpukpru Owo” Utọn̄
Mme ikọ John ẹma ẹtụk ediwak mbon esịt akpanikọ ẹdide Jew ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ndien mmọ ẹma ẹyarade idiọkn̄kpọ unana edinam akpanikọ nnọ Ibet ediomi mmọ an̄wan̄wa. Mmọ ẹma ẹwụt edikabade esịt mmọ an̄wan̄wa ebe ke ndiyak John onịm mmọ baptism ke Akpa Jordan. (Matthew 3:5, 6) Nte utịp, esịt mmọ ama odu ke nnennen idaha ndinyịme Messiah. Ke ndiyụhọ udọn̄ mmọ kaban̄a ifiọk aban̄ade ndinen idaha oro Abasi oyomde, John ke idatesịt ama eteme mmọ nte mme mbet esie, idem ekpepde mmọ nte ẹbọn̄de akam.—Luke 11:1.
Kaban̄a andibem Messiah iso emi, apostle John ama ewet ete: “Enye ekedi nte ntiense, ete idi ntiense inọ un̄wana oro, kpan̄ kpukpru owo ẹnịm ke akpanikọ oto ke enye.” (John 1:7) Ntre ke ekedi tutu kpukpru orụk owo ẹdi ndikop se John Andinịm Owo Baptism eketịn̄de nte enye “ọkwọrọ[de] baptism edikabade esịt ọnọ kpukpru mbio Israel.” (Utom 13:24) Enye ama ọnọ mme ọbọ tax item aban̄a edibọ n̄kpọ ke n̄kanubọk. Enye ama odụri mbonekọn̄ utọn̄ aban̄a edifịna owo ekededi m̀mê nditịn̄ nsunsu edori ikọ. Ndien enye ama ọdọhọ mme enyene-ifịk Pharisee ye Sadducee oro ẹkedide mbon mbubịk ete: “Mbufo nditọ urụkikọt, anie eketeme mbufo ẹfen̄e ẹbọhọ iyatesịt eke edide? Ẹsion̄o nan̄a mfri eke ekemde ye edikabade esịt: ẹkûnyụn̄ ẹkere ndidọhọ ke esịt mbufo, ẹte, N̄kọm nnyịn imenyene Abraham ke ete: koro ndọhọ mbufo nte, Abasi emekeme ndinam mme itiat ẹmi ẹdaha ẹda ẹdi nditọ Abraham.”—Matthew 3:7-9; Luke 3:7-14.
Nte otu, mme adaiso ido ukpono eke eyo John ẹma ẹsịn ndinịm enye ke akpanikọ ẹnyụn̄ ẹdori enye ikọ nte enyenede demon. Mmọ ẹma ẹsịn usụn̄ edinen ido oro adade osịm uwem nsinsi. Ke n̄kan̄ eken, mme ọbọ tax ẹmi ẹkedide mme anam idiọkn̄kpọ ye mme akpara ẹmi ẹkenịmde ikọ ntiense John ke akpanikọ ẹma ẹkabade esịt ẹnyụn̄ ẹna baptism. Nte ini akakade, mmọ ẹma ẹnyịme Jesus Christ nte Messiah.—Matthew 21:25-32; Luke 7:31-33.
Ẹmen Messiah Ẹwụt
Ke ọfiọn̄ itiokiet—ọtọn̄ọde ke ini utọ tutu osịm utịt 29 E.N.—John, anam-akpanikọ ntiense Abasi, ama ọwọn̄ọde ntịn̄enyịn mme Jew ọnọ Messiah oro edide. Ekedi ini ọnọ Edidem Messiah ndiwụt idem. Edi ke ini enye okowụtde, enye ama osụhọde edi kpa ke mmọn̄ Jordan oro onyụn̄ oyom ẹnịm imọ baptism. Ke akpa John ama afan̄a, edi ekem enye ama onyịme. Kere nte enye ekenemde esịt ke ini edisana spirit okosụhọrede edidoro Jesus ke idem okonyụn̄ okopde uyo Jehovah owụtde unyịme oro enye onyịmede Eyen Esie.—Matthew 3:13-17; Mark 1:9-11.
John ekedi akpa owo emi ọkọdiọn̄ọde Jesus nte Messiah, ndien enye ama emen Enyeemi Ẹyetde Aran mi owụt mme mbet esie. John ọkọdọhọ ete: “Sese, Eyenerọn̄ Abasi emi emende mme idiọkn̄kpọ ererimbot efep.” Enye ama atan̄a n̄ko ete: “Emi edi Owo eke ndọhọde mban̄a Enye nte, Owo etiene mi ke edem emi ọwọrọde ebem mi iso; koro Enye ekebemde mi iso odu. Ami n̄konyụn̄ ndiọn̄ọke Enye; edi n̄kedi ndida mmọn̄ nnịm baptism, man ẹyarade Enye ẹnọ Israel.”—John 1:29-37.
Utom John ama akaiso ke ukem ini ye utom ukwọrọikọ Jesus ke n̄kpọ nte ọfiọn̄ itiokiet. Owo mmọ kiet kiet ama ọfiọk utom oro kiet eken akanamde. John akada idemesie nte ufan Ebendọ onyụn̄ enem esịt ndikụt Christ okponde ke adan̄aemi enye ye utom esie ẹkesụhọrede.—John 3:22-30.
Jesus ama anam ẹdiọn̄ọ John nte andibem enye iso, emi Elijah akadade aban̄a. (Matthew 11:12-15; 17:12) Ke idaha kiet, Jesus ama ọdọhọ ete: “Ibet ye mme prọfet ẹkedu tutu osịm ini John: tọn̄ọ ke ini oro ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi, kpukpru owo ẹnyụn̄ ẹnam unyan̄a ẹdụk ke esịt.”—Luke 16:16.
Anam Akpanikọ Tutu Osịm Utịt
Ẹma ẹmụm John ẹnyụn̄ ẹsịn ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ntak enye akatan̄ade akpanikọ uko uko. Enye ikefepke mbiomo esie ndiyarade idem idiọkn̄kpọ Edidem Herod. Ke abiatde ibet Abasi, edidem oro okodu uwem efịbe ye Herodias, n̄wan eyenete esie. John ama etịn̄ ikọ uko uko man enye akpakabade esịt onyụn̄ enyene mbọm Abasi.
Nso uwụtn̄kpọ ke John ekedi ntem ke mbuọtidem ye ima! Ke atakde enye ọkpọkpọ ifụre esie, enye ama owụt edinam akpanikọ esie nnọ Jehovah Abasi ye ima oro enye ekenyenede ọnọ ekemmọ owo. Ke ama okodu ke ufọk-n̄kpọkọbi isua kiet, ẹma ẹbịghi John ibuot nte utịp edinam oro Devil ọkọnọde ndausụn̄ oro Herodias, emi ‘ekenyenede udu’ aban̄a enye, okodiomide. (Mark 6:16-19; Matthew 14:3-12) Edi andibem Messiah iso ama ọsọn̄ọ omụm nsọn̄ọnda esie ye Jehovah akama ndien ke mîbịghike ẹyenam enye eset ke n̄kpa man edidara uwem ke obufa edinen ererimbot Abasi.—John 5:28, 29; 2 Peter 3:13.