“Utu ke Gold, Mma N̄kụt Mme Daimọn”
NTE MICHALIS KAMINARIS OBỤKDE
Ke mma n̄kodu isua ition ke South Africa emi n̄kakade ndiyom gold, mma mfiak nnyọn̄ ufọk ye n̄kpọ oro etịmde ọsọn̄ urua akan. Yak nsian mbufo mban̄a inyene oro nnyenede idahaemi emi nnyụn̄ nyomde ndibuana ye mme owo.
N̄KAMANA ke 1904 ke isuo Cephalonia eke Inyan̄ Ionia ke Greece. Ikebịghike ete ye eka mi ẹma ẹkpa, ntre n̄kọkọri n̄wọrọ owo nte eyenakpa. Mma nyom un̄wam, ndien mma nsiwak ndibọn̄ akam nnọ Abasi. Idem okposụkedi n̄kesikade Ufọkabasi Greek Orthodox kpukpru ini, n̄kenyeneke ifiọk ndomokiet mban̄a Bible. N̄kenyeneke ndọn̄esịt ndomokiet.
Ke 1929, mma mbiere ndiwọrọ idụn̄ nnyụn̄ nyom ebiet emi uwem ọfọnde akan. Ke n̄kpọn̄de isuo mi oro n̄kpọ mîkọfọnke, mma nto England nsio n̄ka South Africa. Ke mma n̄kodu usen 17 ke inyan̄, mma nsịm Cape Town, South Africa, ke ebiet emi ekemmọ owo idụt mi akadade mi ndondo oro ke ukpeutom. Nte ededi, n̄kenyeneke ndọn̄esịt nto inyene obụkidem.
N̄kpọ Emi Ọsọn̄de Urua Akan
N̄kodu ke South Africa ke n̄kpọ nte isua iba ke ini owo kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ekedide itieutom mi onyụn̄ edinọ mi n̄wed Bible ke usem Greek. Emi ama esịne n̄kpri n̄wed Where Are the Dead? ye Oppression, When Will It End? Mmetịm nti nte n̄kokotde mmọ ifịk ifịk, idem mmụmde kpukpru itien̄wed Abasi oro ẹkekotde ẹsịn ndọn̄ ke ibuot. Usen kiet mma ndọhọ nsan̄autom mi nte: “Mmokụt se n̄koyomde ke ofụri isua ẹmi. N̄kedi Africa ndiyom gold, edi utu ke gold, mma n̄kụt mme daimọn.”
Ekedi ye akwa idatesịt ke n̄kekpep nte ke Abasi enyene san̄asan̄a enyịn̄, Jehovah, nte ke ẹma ẹwowụk Obio Ubọn̄ esie ke heaven, ye nte ke nnyịn idu uwem ke utịt ini editịm n̄kpọ emi. (Psalm 83:18; Daniel 2:44; Matthew 6:9, 10; 24:3-12; 2 Timothy 3:1-5; Ediyarade 12:7-12) Ekedi n̄kpọ nduaidem didie ntem ndikpep nte ke Obio Ubọn̄ Jehovah ayada akpakịp edidiọn̄ ọsọk ofụri orụk ubonowo! N̄kpọ efen oro ekenemde mi ekedi nte ke ẹkekwọrọ ọsọn̄urua akpanikọ emi ke ofụri ererimbot.—Isaiah 9:6, 7; 11:6-9; Matthew 24:14; Ediyarade 21:3, 4.
Ikebịghike mma n̄kụt adres ọfis n̄kọk itieutom Watch Tower Society ke Cape Town nnyụn̄ mbọ mme n̄wed Bible efen efen. Mma nnen̄ede n̄kop inemesịt ndibọ ọkpọkpọ Bible mi. Se n̄kokotde ama onụk mi nnyene udọn̄ ndinọ ikọ ntiense. Mma ntọn̄ọ ke ndinọ mme n̄wed Bible ẹsọk mme iman, mme ufan, ye mme ọdiọn̄ọ mi ke obio emana mi ke Lixoúrion. Mma ndiọn̄ọ sụn̄sụn̄ nto ukpepn̄kpọ mi nte ke man ẹnem Jehovah esịt owo enyene ndiyak uwem esie nnọ enye. Ntre mma nsọsọp nnam ntre ke akam.
Ini kiet, mma ndụk mbonoesop Mme Ntiense Jehovah, edi sia mmen̄kọfiọkke Ikọmbakara, n̄kpọ ndomokiet ikan̄wan̄ake mi. Ke ini n̄kọfiọkde nte ke ediwak mbon Greece ẹma ẹdụn̄ ke Port Elizabeth, mma n̄wọrọ n̄kodụn̄ do, edi n̄kekwe Ntiense ndomokiet emi esemde usem Greek. Ntem, mma mbiere ndifiak nnyọn̄ Greece man n̄kakabade ndi ọkwọrọikọ uyọhọ ini. Mmeti nte n̄kọdọhọde idemmi nte, ‘Nyafiak nnyọn̄ Greece idem ọkpọkọm ndisan̄a iferi n̄kesịm do.’
Utom Uyọhọ Ini ke Greece
Ini utọ eke 1934 ekesịm mi ke nsụn̄ikan̄ mbon Italy oro ẹkekotde Duilio. Mma nsịm Marseilles, France, ndien, ke mma n̄kodu do usen duop, mma ndụk nsụn̄ikan̄ mbonisan̄ oro ẹkekotde Patris n̄ka Greece. Ke adan̄aemi ikodude ke inyan̄, nsụn̄ikan̄ ama enyene mfịna, ndien ke okoneyo ẹma ẹnọ uyo ẹte ẹsụhọde ubom unyan̄a-uwem ẹsịn ke inyan̄. Do mma nti ekikere mi aban̄ade edisan̄a iferi nsịm Greece. Nte ededi, nsụn̄ikan̄ mbon Italy emi esidụride nsụn̄ikan̄ efen ama edisịm ke akpatre onyụn̄ edidụri nnyịn ekesịm Naples, Italy. Ekem nnyịn ke akpatre ima ikesịm Piraiévs (Piraeus), Greece.
Mma nto do n̄ka Athens ke ebiet emi n̄kakade ọfis n̄kọk itieutom Watch Tower Society. Ke nneme oro n̄kenyenede ye Athanassios Karanassios, esenyịn n̄kọk itieutom, mma ndọhọ ẹnọ mi n̄kanam utom ukwọrọikọ uyọhọ ini. Ke ndan̄nsiere mma ntọn̄ọ isan̄ ndika Peloponnisos, ke usụk usụk ikpehe esịt obio Greece. Ẹkenọ mi ofụri ikpehe emi nte ọkpọkpọ efakutom mi!
Ye ọkpọsọn̄ ifiopesịt mma ntọn̄ọ utom ukwọrọikọ, nsan̄ade ke obio ke obio, ke obio-in̄wan̄ ke obio-in̄wan̄, ke in̄wan̄ ke in̄wan̄, ye ke ufọk ke ufọk oro ẹdude nsannsan. Ikebịghike Michael Triantafilopoulos ama edidiana ye ami, emi ekenịmde mi baptism ke ndaeyo eke 1935—se ibede isua kiet ke mma n̄kọtọn̄ọ utom ukwọrọikọ uyọhọ ini! N̄kpọisan̄ ikodụhe, ntre nnyịn ikesisasan̄a ika kpukpru ebiet. N̄kponn̄kan mfịna nnyịn ekedi ubiọn̄ọ otode mme ọkwọrọ ederi, ẹmi ẹkenamde kpukpru n̄kpọ ndibiọn̄ọ nnyịn. Nte utịp, nnyịn ima isobo ekese asari. Edi, kpa ye mme ubiọn̄ọ, ẹma ẹnọ ikọ ntiense, ndien ẹma ẹtan̄a enyịn̄ Jehovah ntatara ntatara.
Ndiyọ Ubiọn̄ọ
Usenubọk usen kiet, ke adan̄aemi n̄kọkwọrọde ikọ ke obot obot ikpehe Arcadia, mma nsịm obio-in̄wan̄ Magouliana. Ke mma n̄kọnọ ikọ ntiense ke hour kiet, mma n̄kop n̄kanika ufọkabasi ẹmiade ndien mma nsọsọp mfiọk nte ke mmọ ẹkemia ke ntak mi! Otu mbon ntịme ẹma ẹsop idem ke idak ndausụn̄ etubom Greek Orthodox (akamba owo ufọkabasi emi edide udiana bishop). Mma nsọsọp n̄kụbi ekpat ukwọrọikọ mi nnyụn̄ mbọn̄ akam ke esịt nnọ Jehovah. Etubom oro, ye otu nditọwọn̄ ẹtienede enye, ẹma ẹbe nnennen ẹbịne mi. Enye ama ọtọn̄ọ ndifiori ete, “Se enye ko! Se enye ko!”
Nditọwọn̄ oro ẹma ẹbọp eku ẹkanade mi, ndien ọkwọrọ ederi oro ama ọwọrọ edi iso onyụn̄ ọtọn̄ọ ndida akamba idịbi esie mberi mi, ọdọhọde ete ke imọ iyomke ndida ubọk imọ ntụk mi ‘ndusụk ami ndi ndedehe owo.’ Enye ama ofiori ete, “Ẹyịbi enye! Ẹyịbi enye!” Edi kpa ke ukem ini oro akwa owo bodisi ama ọbiọn̄ọde onyụn̄ edida nnyịn mbiba aka itieutom mme bodisi. Ẹma ẹkot ọkwọrọ ederi oro ikpe ke ndikesịn nsọk nnọ otu mbon ntịme ẹnyụn̄ ẹdia enye isop drachma 300 ọkọrọ ye mme ubiatokụk eken oro esop akanamde. Ẹma ẹsana mi ẹyak.
Ke ini ikade ikesịm obufa itie, nnyịn ima isimek akwa obio ndidi iwụk ebiet utom nnyịn, ndien ima isito do ikanam utom ke ofụri efakutom oro ẹkedude ke ikpehe oro adade hour inan̄ ndisan̄a nsịm. Oro ọkọwọrọ nnyịn ndikpọn̄ ufọk mbemiso eyo an̄wan̄a ke usenubọk nnyụn̄ mfiak nnyọn̄ ke eyo ama okofụk owo idem ke mbubịteyo, ke ofụri ofụri idụkde obio kiet m̀mê iba ke usen kiet kiet. Ke ima ikokụre mme mbọhọ obio-in̄wan̄ oro, nnyịn ima ikwọrọ ikọ ke obio oro idụn̄de ndien ekem ika ebiet efen. Ediwak ini ẹkesimụm nnyịn ke ntak emi mme ọkwọrọ ederi ẹkesinamde mme owo ẹbiọn̄ọ nnyịn. Ke ikpehe Parnassus, ke ufọt ufọt Greece, mme bodisi ẹma ẹyom mi ke ediwak ọfiọn̄. Nte ededi, mmọ ikekemeke ndimụm mi.
Usen kiet ami ye Brọda Triantafilopoulos ikọkwọrọ ikọ ke obio-in̄wan̄ Mouríki, ke ikpehe n̄kan̄ Boeotia. Ikabahade obio-in̄wan̄ oro isịn ke ikpehe iba, ndien mma ntọn̄ọ ndikwọrọ ikọ ke ikpehe n̄kan̄ usụk usụk, sia n̄kedide n̄kpri n̄kan. Ke mbuari mma n̄kop ẹfioride n̄kpo ke usụk usụk. Nte n̄kefehede nsụhọde, mma n̄kere nte, ‘Brọda Triantafilopoulos ke ẹmia oro.’ Mbio obio ẹma ẹsop idem ke itie unyam kọfi, ndien oku kiet ke ekedi etịm idem ọdọk etịm osụhọde nte enan̄ emi okopde iyatesịt. Enye ama ofiori ete: “Mbon ẹmi ẹkot nnyịn ‘mfri Urụkikọt.’”
Oku oro ama adada esan̄ eyịbi obụn̄ ke ibuot Brọda Triantafilopoulos, ndien iyịp ke ọkọwọrọ ofụk enye iso. Ke mma n̄kọkwọhọde iyịp oro, nnyịn ima ikeme ndikpọn̄ do. Nnyịn ima isan̄a ke hour ita tutu idisịm obio Thebes. Do, ẹma ẹsọbọ unan oro ke ufọkibọk kiet. Nnyịn ima ikọtọt inọ mme bodisi ofụri se iketịbede, ndien ẹma ẹsịn ikpe ke esop. Nte ededi, oku oro ama enyene owo ndien ke akpatre ẹma ẹsana enye ẹyak.
Ke ini ikosụk inamde utom ke obio Leukas, mme mbet owo kiet ke otu mme adaiso mbre ukara ke ikpehe oro “ẹma ẹmụm” nnyịn ẹnyụn̄ ẹda nnyịn ẹka itie unyam kọfi obio oro, ke ebiet emi ẹkedoride nnyịn ikọ ke esop emi mme owo ẹkesopde idem ke ntak oro. Adaiso mbre ukara oro ye ikọt esie ẹma ẹsan̄a ẹkanade nnyịn ke adiana ke adiana ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ikọ—ẹkade iso ndiyomo—ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke imọn̄ itọ nnyịn ita. Kpukpru mmọ ẹma ẹkpa mmịn. Mmọ ẹma ẹka iso ndidori nnyịn ikọ ọtọn̄ọde ke uwemeyo tutu utịn osop, edi nnyịn ima imụm idem ikama inyụn̄ ika iso ndituak inua imam nte nnyịn ikọdọhọde ke nnyịn iduehe inyụn̄ ibọn̄de akam ke esịt inọ Jehovah Abasi iben̄e un̄wam.
Ke mbubịteyo bodisi iba ẹma ẹdinyan̄a nnyịn. Mmọ ẹma ẹda nnyịn ẹka itieutom mme bodisi ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ye nnyịn nte ọfọnde. Man owụt ke edinam esie enen, adaiso mbre ukara oro ama edi ke ndan̄nsiere edidori nnyịn ikọ ete ke isuan nsunsu mbụk iban̄a Edidem Greece. Ntre mme bodisi ẹma ẹnọ owo iba ẹsan̄a ye nnyịn ẹka obio Lamia ndikanam ndụn̄ọde efen efen. Ẹma ẹsịn nnyịn ke n̄kọbintem ke usen itiaba ndien ekem ẹda nnyịn ke ebuka ẹka ikpe ke obio Larissa.
Nditọete Christian nnyịn ke Larissa, ẹmi ẹma ẹkebebem iso ẹbọ ntọt, ẹma ẹtie ẹbet nnyịn. Akwa ima oro mmọ ẹkewụtde nnyịn ekedi eti ikọ ntiense ọnọ mbon ukpeme. Ẹma ẹtịm ẹdiọn̄ọ ekpeikpe adade ke ibuot nnyịn, emi ekedide kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ye akani akwa owoekọn̄, ke obio oro. Ke ini enye ekedide esop ndifan̄a ikpe nnyịn, ẹma ẹyarade nte ke ikọ oro ẹkedoride nnyịn ẹkedi nsu, ndien ẹma ẹsana nnyịn ẹyak.
Akpan unen oro ukwọrọikọ Mme Ntiense Jehovah okokụtde ama anam ubiọn̄ọ etetịm ọsọn̄ ubọk. Ẹma ẹnịm ibet ke 1938 ye 1939 ẹkpande edikwọrọ ikọ n̄kabade owo esịt, ndien ami ye Michael ima isinyene ediwak ikpe ke ntak emi. Ke oro ebede, ọfis n̄kọk itieutom ama eteme nnyịn ete inam utom nsio nsio man idinen̄ede idụri ntịn̄enyịn inọ utom nnyịn. Nditre ndinyene nsan̄a ekedi mfịna ọnọ mi. Edi, ke ndiberi edem ke Jehovah, mma nsisan̄a ke ukot n̄kanam utom ke mme ikpehe Attica, Boeotia, Phthiotis, Euboea, Aetolia, Acarnania, Eurytania, ye ikpehe Peloponnisos.
Se ikan̄wamde nnyịn ke ikpehe ini emi ekedi mme inem inem ikọ andiwet psalm ẹmi ẹwụtde ibetedem ke Jehovah: “Afo ayanam mi mbụmede udịm-ekọn̄: Abasi mi onyụn̄ anam mi mfrọ n̄kan̄a ibibene. Ke edi Abasi ọbọbọ mi odudu ke isịn, onyụn̄ anam usụn̄ mi ọfọn ama. Enye enịm ukot mi nte ukot edop, onyụn̄ odori mi ke edikon̄ ebiet mi.”—Psalm 18:29, 32, 33.
Ke 1940, Italy ama ọtọn̄ọ ekọn̄ ye Greece, ndien ikebịghike ke oro ebede mbonekọn̄ Germany ẹma ẹda ekọn̄ ẹdụk idụt oro. Mbonekọn̄ ẹma ẹnịm ibet, ndien ẹma ẹdori ukpan ke mme n̄wed Watch Tower Society. Oro ẹkedi n̄kpọsọn̄ ini ẹnọ Mme Ntiense Jehovah ke Greece; kpa ye oro, mmọ ẹma ẹkọri ke ibat ke n̄wọrọnda usụn̄—ọtọn̄ọde ke Mme Ntiense 178 ke 1940 ẹsịm 1,770 ke utịt Ekọn̄ Ererimbot II ke 1945!
Ndinam Utom ke Bethel
Ke 1945, ẹma ẹnọ mi ikot ndinam utom ke ọfis n̄kọk itieutom eke Mme Ntiense Jehovah ke Athens. Bethel, emi ọwọrọde “Ufọk Abasi,” okodu ini oro ke ufọk oro ẹkebọde ke ukpeokụk ke Efak Lombardou. Mme ọfis ẹkedu ke ufọk isọn̄, ndien itie umịn̄n̄wed okodu ke ufọk idakisọn̄. Enye ama esịne ekpri ukwakutom umịn̄n̄wed ye masịn uda nsịbe mben n̄wed. Ke akpa owo iba kpọt ẹkedi mme emịn̄ n̄wed, edi ikebịghike mbonutom unyịmesịt efen ẹma ẹtọn̄ọ ndisito ufọk mmọ ndin̄wam ke utom.
Ima ifiak itọn̄ọ ndinyene nneme ye ibuot itieutom Watch Tower Society ke Brooklyn, New York, ke 1945, ndien ke isua oro nnyịn ima itọn̄ọ ndimịn̄ Enyọn̄-Ukpeme kpukpru ini ke Greece. Ekem, ke 1947, nnyịn ima isio n̄kọk itieutom nnyịn ika ọyọhọ ufọk 16 ke Efak Tenedou, edi itie umịn̄n̄wed okosụk odu ke Efak Lombardou. Ekem ẹma ẹsio itie umịn̄n̄wed ke Efak Lombardou ẹka ufọk umịn̄n̄wed Ntiense kiet emi okoyomde usụn̄ ke kilomita ition. Ntre ke ndusụk ini nnyịn ikesinam isan̄ ika itie ita, idọdọk isosụhọde.
Ke nsụk nti nte n̄kesikpọn̄de itieidụn̄ nnyịn ke Efak Tenedou mbemiso eyo an̄wan̄ade nnyụn̄ nnam isan̄ n̄ka itie umịn̄n̄wed. Ke mma n̄kanam utom do tutu esịm n̄kanika kiet uwemeyo, mma nsikpọn̄ n̄ka Efak Lombardou emi ikesidade mme babru oro imịn̄de n̄kpọ ika. Do ima isida ubọk ifụt mme babru emi ke udomo magazine, ikịm, inyụn̄ isịbe mben. Ke oro ebede nnyịn ima isitan̄ mme magazine ẹmi ima ikanam ima ika itie unọ n̄wed ẹsọk owo, imen mmọ idọk ika ọyọhọ enyọn̄ ita, ikan̄wam mbonutom ndisat mmọ, inyụn̄ idian stam ke mme efọkn̄wed man ẹnọ ọwọrọ.
Etisịm 1954 ibat Mme Ntiense ke Greece ama ọdọk ebe 4,000, ndien ama oyom ufọkutom oro okponde akan. Ntem, nnyịn ima iwọrọ ika obufa Bethel emi ekenyenede enyọn̄ ita ke usụk usụk obio Athens ke Efak Kartali. Ke 1958, ẹma ẹnọ mi utom edise enyịn ke itie utemudia, ndien oro ekedi utom mi tutu ke 1983. Kan̄a kemi, ke 1959, mma ndọ Eleftheria, emi edide nsan̄a oro ọsọn̄ọde ada ke utom Jehovah.
Ndifiak Nyọ Ukọbọ
Ke 1967 otu mbonekọn̄ ẹma ẹbọ ukara, ndien ẹma ẹfiak ẹdori ukpan ke utom ukwọrọikọ nnyịn. Nte ededi, ke ntak akani ifiọk n̄kpọntịbe oro ikenyenede ke ndiyọ ukpan ke mme utom nnyịn, nnyịn ima isọsọp inam ukpụhọde inyụn̄ inam utom uforo uforo ke ndịbe.
Nnyịn ikesidụk mme mbonoesop ke mme ufọk owo inyụn̄ iwụt ukpeme ke utom ukwọrọikọ nnyịn eke enyịnusụn̄ ke enyịnusụn̄. Kpa ye oro, ẹma ẹsimụm nditọete nnyịn kpukpru ini, ndien ikpe ke esop ẹma ẹwak. Mme lọya nnyịn ẹkesinam isan̄ kpukpru ini ndikese mban̄a mme ikpe oro ẹkekotde ke nsio nsio ikpehe ke idụt oro. Kpa ye ubiọn̄ọ, ata ediwak ke otu Mme Ntiense ẹma ẹka iso ke utom ukwọrọikọ kpukpru ini, akpan akpan ke mme utịturua.
Ke Saturday m̀mê Sunday ke ima ikọkwọrọ ikọ ima ke usen oro, nnyịn iyanam ndụn̄ọde ndise m̀mê odu owo emi mîdụhe ke otu nnyịn. Nte ido edide, ẹkesimụm mbon oro nnyịn mîkwe ẹnịm ke n̄kpet n̄kpet itieutom mme bodisi. Ntre nnyịn ima isida abran̄kịn ye udia isọk mmọ inyụn̄ ikọnọ mmọ nsịnudọn̄. N̄ko, nnyịn ima isinam lọya nnyịn ẹfiọk, ẹmi ndien ẹkesikade ẹbịne okot-ikpe ke Monday ndiketịn̄ ikọ ke ibuot mbon oro ẹkemụmde. Nnyịn ikesiyọ idaha emi ke inemesịt koro nnyịn ikokụtde ndutụhọ ke ntak akpanikọ!
Ke ini ukpan oro ẹma ẹtre utom umịn̄n̄wed nnyịn ke Bethel. Ntre ufọk emi ami ye Eleftheria ikodụn̄de ke esịt obio Athens ama akabade etie nte itie umịn̄n̄wed. Eleftheria ama esida akamba ukwak utaip n̄wed onyụn̄ ataip mme ibuotikọ Enyọn̄-Ukpeme. Enye ama esisịn babru duop ini kiet ke ukwak utaip n̄wed onyụn̄ atuak ọkpọsọn̄ man mme abisi ẹkpewọn̄ọ ke kpukpru mmọ. Ami ndien nyọbọ mme page oro nnyụn̄ n̄kịm mmọ ndian ọtọkiet. Emi ama esika iso kpukpru mbubịteyo tutu esịm ufọt okoneyo. Bodisi kiet ama odụn̄ ke ufọk oro okodude ke idak eke nnyịn, ndien nnyịn ke isụk ikere ntak emi enye mîkenyeneke eyịghe.
Ndidara ke N̄kaiso N̄kọri
Ẹma ẹfiak ẹwụk ukara mbio obio ke Greece ke 1974, ndien nnyịn ima ifiak inam utom ukwọrọikọ nnyịn ata an̄wan̄wa. Edi, ke ini ukpan isua itiaba oro ke utom nnyịn, nnyịn ima inyene utịbe utịbe n̄kọri emi awakde akan mbufa Mme Ntiense 6,000, esịmde ofụri ibat emi ebede mme anditan̄a Obio Ubọn̄ 17,000.
Nnyịn n̄ko ima ifiak itọn̄ọ utom umịn̄n̄wed nnyịn ke okụre n̄kọk itieutom. Nte utịp, ikebịghike mme ufọkutom Bethel ke Efak Kartali ama akabade ekpri akaha. Ntre ẹma ẹdep isọn̄ okponde ke hectare kiet ke esịt obio Marousi ke Athens. Ẹma ẹbọp obufa okụre Bethel emi ekenyenede ubet 27, ufọk umịn̄n̄wed, mme ọfis, ye mme itieutom eken. Ẹma ẹyak mmọemi ẹnọ ke October 1979.
Nte ini akakade nnyịn ima ikam iyom ebiet oro okponde akan. Ntre ima idep isọn̄ oro okponde ke hectare 22 n̄kpọ nte kilomita 60 ke edem edere Athens. Itie oro odu ke Eleona, ke obot obot ikpehe emi ẹdade ẹkụt ikpọ obot ye mme itịghede oro mmọn̄ odude. Do, ke April 1991, nnyịn ima iyak itieutom oro okponde akan inọ emi esịnede ufọk 22, emi kiet kiet ekemede ndidụk owo itiaita.
Ke mma n̄kodu ke utom uyọhọ ini ke se ibede isua 60, nsụk nyenyene eti nsọn̄idem. Ke inemesịt, ami ‘nsụk n̄kọkọri ke usọn̄.’ (Psalm 92:14) Mmọkọm Jehovah akpan akpan nte ke mmodu uwem nnyụn̄ nda enyịn mi n̄kụt akwa n̄kọri ke ibat mme ata andituak ibuot nnọ enye. Prọfet Isaiah ama ebem iso etịn̄ aban̄a utọ n̄kọri oro ete: “Mme usụn̄ fo ẹyena in̄wan̄ kpukpru ini; idinyụn̄ isịnke mmọ ke uwemeyo ye ke okoneyo; man ẹda inyene mme idụt ẹsọk fi.”—Isaiah 60:11.
Edi utịben̄kpọ didie ntem ndikụt ediwak miliọn owo ẹtode kpukpru idụt ẹbụn̄ọde ẹdụk esop Jehovah ẹnyụn̄ ẹbọde ukpep ke nte ẹkpesan̄ade ẹbọhọ akwa ukụt ẹdụk ke obufa ererimbot Abasi! (2 Peter 3:13) Ami ke akpanikọ mmekeme ndidọhọ ke utom ukwọrọikọ uyọhọ ini edi ọsọn̄urua n̄kpọ ọnọ mi akan n̄kpọ ekededi oro ererimbot emi enyenede ndinọ. Ih, idịghe n̄kpọuto gold ke n̄kụt, edi edi mme daimọn eke spirit oro ẹforide uwem mi ke usụn̄ oro udomo mîdụhe.
[Mme ndise ke page 23]
Michalis ye Eleftheria Kaminaris
(Nnasia) Itie umịn̄n̄wed ke Efak Lombardou