Mme Utịp Edikpono Ete ye Eka Oro Ẹsọn̄de
MME ata andituak ibuot nnọ Abasi ẹten̄e, ẹkpono, ẹnyụn̄ ẹse ẹban̄a mme ete ye eka mmọ oro ẹsọn̄de sia ẹmade mmọ. Enye edi ubak utuakibuot mmọ. Bible ọdọhọ ete: “Yak [nditọ m̀mê nditọ nditọ] oro ẹkpep ndibem nnam se idotde ye mbonufọk, nnyụn̄ nsio usiene nnọ mme [ete ye eka ye eteete ye ekaeka] mmọ; koro emi ọfọnde Abasi ke enyịn.” (1 Timothy 5:4, sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Edide nnyịn idi n̄kpri m̀mê ikpọ owo, odot nnyịn isio “usiene” inọ mme ete ye eka ye mme eteete ye ekaeka nnyịn. Ke ndinam ntem nnyịn iwụt esịtekọm inọ ima mmọ, ọkpọsọn̄ utom mmọ, ye ukpeme oro mmọ ẹkenọde nnyịn ke ata ediwak isua. Kamse, nnyịn imakama mme ete ye eka nnyịn isọn uwem nnyịn!
Tịm fiọk ete ke edisio usiene nnọ mme ete ye eka ye mme eteete ye ekaeka edi n̄kpọ oro “ọfọnde Abasi ke enyịn.” Ẹbuan enye ye “uten̄e Abasi” nnyịn. Ntem, ke ndinam item emi, nnyịn imenyene utịp, ifiọkde ite ke nnyịn ke inam se inemde Abasi esịt. Oro ada idatesịt ọsọk nnyịn.
Idatesịt odu ke ndinọ mmọ en̄wen n̄kpọ, akpan akpan ke ini nnyịn inọde mbon oro ẹkenọde nnyịn n̄kpọ ke ntatubọk. (Utom 20:35) Utịp okpon ntem didie, ndien, ke ndinam n̄kpọ ntiene edumbet Bible emi: “Nọ ete ye eka fo ntak ndidat esịt, yak enye emi akamande fi adara”!—Mme N̄ke 23:25, The New English Bible.
Didie ke nnyịn ikeme ndinọ mme ete ye eka ye mme eteete ye ekaeka nnyịn usiene? Ke usụn̄ ita: ke n̄kan̄ eke obụk, ke n̄kan̄ eke ntụk, ye ke n̄kan̄ eke spirit. Kiet kiet enyene utịp esie.
Ndinọ ke N̄kan̄ eke Obụk
Mbon oro ẹnamde n̄kpọ Abasi ẹfiọk ẹte ke edi akpan n̄kpọ ndinọ n̄kpet n̄kpet mbonubon n̄kpọ eke obụk. Apostle Paul ọkọnọ item ete: “Owo eke mîtịmke n̄kpọ inọ orụk esie, akpan akpan mbonufọk esie, esịn̄e nsa ye mbuọtidem, onyụn̄ ọdiọk akan owo eke mînịmke ke akpanikọ.”—1 Timothy 5:8.
Tunji ye Joy ẹdụn̄ ke Edem Usoputịn Africa. Okposụkedi ẹsobode nsọn̄ọn̄kpọ ke n̄kan̄ okụk, mmọ ẹma ẹnọ ete ye eka Joy oro ẹsọn̄de ikot ndiwọrọ ndidụn̄ ye mmimọ. Ete ama ọdọn̄ọ ndien ke akpatre akpa. Tunji eti ete: “Ke ini Papa akakpade, Mama ama afat n̄wan mi akama onyụn̄ ọdọhọ ete: ‘Afo ama anam kpukpru se owo ekpekemede ndinam. Kûtịmede esịt ke baba usụn̄ kiet uban̄a n̄kpa Papa.’ Okposụkedi nnyịn itabade Papa, nnyịn imọfiọk ke nnyịn ima idep mfọnn̄kan ibọk inọ enye ndien kpukpru ini ima idomo ndinam enye ọfiọk ke ẹyom enye ke enye onyụn̄ enyene ufọn; nnyịn ima inam ofụri ukeme nnyịn ndibiom mbiomo nnyịn emi Abasi ọnọde. Nnyịn imenyene uyụhọ oro.”
Nte ededi, idịghe kpukpru owo ẹdu ke idaha ndin̄wam mmọ en̄wen ke n̄kan̄ eke obụk. Eren kiet emi odụn̄de ke Nigeria ọkọdọhọ ete: “Edieke owo mîkemeke ndise mban̄a idemesie, enye ekeme didie ndien ndise mban̄a owo efen?” Ke ediwak idụt idaha ekeme ndikam ntetịm ndiọk n̄kan ke mme isua ẹmi ẹdide. Nte ekemde ye se Edidiana Mme Idụt etịn̄de aban̄a ini iso, ke mîbịghike mbahade iba ke otu mme andidụn̄ ke n̄kan̄ edem usụk Sahara Africa ẹdidi ọkpọikpọi ubuene.
Edieke afo okụtde idemfo ke idiọk idaha ndutịm uforo, afo emekeme ndibọ ndọn̄esịt nto mbụk akpanikọ aban̄ade ubuene ebeakpa kiet. Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama okụt ebeakpa kiet esịnde ekpri etịbe ke usịnetịbe temple. N̄wan oro ọkọnọ sụk “n̄kpri okudọk iba.” Kpa ye oro, ke ọfiọkde aban̄a idaha esie, Jesus ama etịn̄ ete: “Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, Ebeakpa emi ama esịn okụk akan kpukpru mmọ: koro kpukpru mmọ ẹkesiode n̄kpọ ke nyọhọ nsụhọ mmọ ẹsịn ke etịbe: edi ke unana esie enye osio kpukpru se enye akpadade odu uwem ọnọ.”—Luke 21:1-4.
Ukem ntre, edieke nnyịn inamde ofụri ukeme nnyịn ke ndise mban̄a mme ete ye eka nnyịn m̀mê eteete ye ekaeka nnyịn ke n̄kan̄ eke obụk, okposụkedi ekemede ndidi esisịt, Jehovah okụt onyụn̄ adara aban̄a oro. Enye iyomke nnyịn inam ibe se nnyịn ikemede ndinam. Ekeme ndidi mme ete ye eka m̀mê mme eteete ye ekaeka nnyịn ẹyenyụn̄ ẹkere ntre.
Ndinọ ke N̄kan̄ eke Ntụk
Ndinọ mme ete ye eka ye eteete ye ekaeka nnyịn n̄kpọ esịne n̄kpọ akan sụk edise mban̄a mme n̄kpọ eke obụk oro mmọ ẹyomde. Kpukpru nnyịn imenyene se iyomde ke n̄kan̄ eke ntụk. Kpukpru owo, esịnede mbonusọn̄, ẹnyene udọn̄ ediyom ẹma mmimọ, ndifiọk ke imenyene ufọn ke ẹnyụn̄ ẹyom mmimọ, ke inyụn̄ idi mme andibuana ke ubon oro ẹbatde ke akpan n̄kpọ.
Mary, emi odụn̄de ke Kenya, ese aban̄a ekaebe esie emi ọsọn̄de ke isua ita. Mary ọdọhọ ete: “Ke ẹsiode edinọ mme n̄kpọ eke obụk oro enye oyomde ẹfep, nnyịn imesineme nneme ye enye kpukpru ini. Mama ikemeke ndinam ekese n̄kpọ ke ufọk, edi nnyịn imesineme nneme inyụn̄ ikabade idi mme n̄kpet n̄kpet ufan. Ndusụk ini nnyịn isineme iban̄a Abasi, ndusụk ini ineme iban̄a mme owo ke idụn̄. Okposụkedi enye ọsọn̄de ebe isua 90, enye osụk eteti n̄kpọ mfọn mfọn. Enye esiti onyụn̄ eneme aban̄a nte uwem eketiede ke ini enye ekedide n̄kaiferi, ke mme usen edem mbemiso 1914.”
Mary aka iso ete: “Idịghe mmemmem n̄kpọ ndise mban̄a owo usọn̄, edi enye ndidu ye nnyịn ada nti utịp edi. Nnyịn imenyene emem ye n̄kemuyo ke ufọk. Ami ndinọ enye n̄kpọ edemede edu unọ enọ ke idem mbon eken ke ubon. Ebe mi etetịm okpono mi. Ndien edieke Mama okopde nte owo etịn̄de ikọ uyat uyat ye ami, enye esisọsọp ọbọrọ ikọ ọnọ mi. Owo ndomokiet ikemeke nditịn̄ uyat uyat ikọ ye ami ke ini enye odude!”
Ndinọ ke N̄kan̄ eke Spirit
Kpa nte enọ eke obụk ye eke ntụk ẹdade utịp ẹsọk andinọ, kpa ntre ke edi ye mme n̄kpọ eke spirit. Apostle Paul ekewet ọnọ ẹsọk esop Christian ke Rome ete: “[Ọdọn̄] mi etieti ndikụt mbufo, man nnọ mbufo ndusụk enọ eke spirit, man otodo ẹnam mbufo ẹsọn̄ọ ẹda; ikọ emi ọwọrọ ete, man ntiene mbufo n̄kop ndọn̄esịt emi otode mbufo, nnyịn inyụn̄ ida mbuọtidem nnyịn edem mbiba idọn̄ kiet eken esịt.”—Rome 1:11, 12.
Ke ukem usụn̄ oro, ke ini edide edisịm edinọ mbonusọn̄ oro ẹnamde n̄kpọ ẹnọ Abasi enọ ke n̄kan̄ eke spirit, nsịnudọn̄ esiwak ndidi edem mbiba. Osondu, emi odụn̄de ke Nigeria, obụk ete: “N̄kpọ oro enemde mi akan kaban̄a eteete ye ekaete mi edi ifet oro mmọ ẹnọde mi ndida n̄kụt se iketịbede ke eset. Eteete mi, ye nduaidem, esibụk aban̄a efakutom oro enye akanamde utom nte asan̄autom uyọhọ ini ke mme iduọk isua 1950 ye 1960. Enye esimen nte ẹtịmde esop idahaemi okodomo ye nte eketiede ke ini enye akakabarede edi Ntiense. Mme ifiọkutom ẹmi ẹn̄wam mi ke utom mi nte asiakusụn̄.”
Mbon en̄wen ke esop Christian ẹkeme n̄ko ndin̄wam ke ndinọ mbonusọn̄ n̄kpọ. Tunji, emi ikasiakde ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ama anam an̄wan̄a se iketịbede ke esop esie: “Akparawa eyenete eren edide asiakusụn̄ oro ẹkenọde utịn̄ikọ an̄wa ẹte ọnọ ama emen n̄wed utịn̄ikọ esie ebịne Papa man mmọ mbiba ẹtie ọtọkiet ẹtịm. Ada Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme ama edi edidọhọ Papa: ‘Afo emenyene ifiọkutom. Nso ke ekpetịn̄ man an̄wam mi nnam n̄kọri.’ Papa ama ekeme ndinọ ebiowo oro ndusụk nti item. Nditọete ẹma ẹsiak enyịn̄ Papa ke akam ediwak ini ke esop. Kpukpru emi ama anam enye ekere ke ẹyom imọ.”
Eti Eduuwem Odụri Mme Owo Ekpere Abasi
Ndusụk ini, nte nnyịn iwụtde ukpono ye ima inọ ete ye eka ye eteete ye ekaeka nnyịn, nnyịn imodụri mme owo ikpere Abasi. Apostle Peter ekewet ete: “Ẹkama idem nte odotde ke iso mme Gentile, man ke nde eke mmọ ẹtịn̄de n̄kpọ ẹbiat mbufo ẹte ẹdi mme anamidiọk, mmọ ẹkpeda nti ido mbufo, ẹmi ẹdikụtde . . . ẹnọ Abasi ete ubọn̄.”—1 Peter 2:12.
Andrew, ebiowo Christian ke Edem Usoputịn Africa, ama esinam isan̄ kilomita 95 ikaba ke urua man ekese aban̄a ete esie emi ọkọdọn̄ọde, oro mîkedịghe andinịm ke akpanikọ. Enye obụk ete: “Ke ini n̄kakabarede ndi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah, ete mi ama ọbiọn̄ọ mi ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄. Edi ke ini enye okokụtde nte n̄kesede mban̄a enye ke adan̄aemi enye ọkọdọn̄ọde, enye ama aka iso ndikpak n̄kpri nditọeka mi iren ye iban ete, ‘Mbufo ẹnyene nditiene ndụk ido ukpono eyeneka mbufo!’ Oro ama edemede udọn̄ mmọ, ndien idahaemi kpukpru nditọ usụkkiet emi ete mi enyenede ẹdi Mme Ntiense Jehovah.”
Ndikpono nnyụn̄ nse mban̄a ete ye eka nnyịn oro ẹsọn̄de ekeme ndidi n̄kpọ-ata, akpan akpan ke ini nsọn̄ọn̄kpọ ndutịm uforo. Edi nte mme Christian ẹdomode ndinam emi, mmọ ẹbọ ekese utịp. Ke akande kpukpru, mmọ ẹnyene idatesịt eke edinọ enọ, ọkọrọ ye uyụhọ eke edifiọk nte ke mmimọ imenem Jehovah Abasi esịt, emi ke idemesie edide “Ete kpukpru owo.”—Ephesus 4:6.
[Ekebe ke page 6]
Item Abasi Ẹnọde Mbon Oro Ẹbọde Un̄wam ye Mbon Oro Ẹnọde Enye
Nọ Nsịnudọn̄: “Ẹyak nnyịn owo kiet kiet inem mbọhọidụn̄ nnyịn esịt ke ndiyom ufọn esie, man enye ọkọri ke mbuọtidem.”—Rome 15:2.
Sọn̄ọ Da: “Ẹyak ikûkpa mba ke edinam eti n̄kpọ; koro ke edikem ini nnyịn iyọdọk mbun̄wụm, edieke nnyịn mîyakke idem emem nnyịn.”—Galatia 6:9.
Sụhọde Idem: “Ẹkûnam baba n̄kpọ kiet ke ndomoidem m̀mê ke ntan̄idem, edi yak owo kiet kiet ada nsụhọde esịt abat ete, owo en̄wen ọfọn akan imọ.”—Philippi 2:3.
Di Anam Eti N̄kpọ: “Owo okûyom ufọn esie, edi oyom ufọn owo en̄wen.”—1 Corinth 10:24.
Nyene Eti Ibuot: “Eyak kpukpru owo ẹkụt ẹte ke mbufo ẹmenyene eti ibuot.”—Philippi 4:5, NW.
Wụt Mbọm: “Ẹfọn ido ye kiet eken, ẹnyụn̄ ẹnyene esịtmbọm, ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken.”—Ephesus 4:32.
[Ndise ke page 7]
Mbiowo oro ẹdide n̄kparawa ẹkeme ndibọ ufọn nto ifiọkutom mbonusọn̄