Esop Jehovah Ọnọ Utom Ukwọrọikọ Fo Ibetedem

“N̄kụt angel en̄wen efefe ke ufọt enyọn̄, emi enyenede nsinsi gospel ete ikwọrọ.”—EDIYARADE 14:6.

1. Didie ke ẹdomo Mme Ntiense Jehovah ẹse, ndien ntak ẹmi mmọ ẹbọhọde?

NTAK edide akpan n̄kpọ ntre ndifiọk udeme oro esop Jehovah eke enyọn̄ enyenede ke ndinọ utom ukwọrọikọ Christian ibetedem? Ọfọn, ndi Mme Ntiense Jehovah ẹkpenam edikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ke ofụri ererimbot emi ọyọhọde ye usua mi ke mîkpenyeneke ibetedem otode udịm Jehovah eke enyọn̄? Mme Ntiense ẹmenam utọ ukwọrọikọ oro ke isua ikie eke ufreidụt, ndutịm ukara ufịk, mme ekọn̄ ererimbot, ye nsio nsio afanikọn̄. Ke mîkpedịghe un̄wam Jehovah ndi Mme Ntiense ẹkpebọhọ ubiọn̄ọ ofụri ererimbot edide usua, asari, ye afai afai ukọbọ oro ẹsidade ẹtiene mmọ ediwak ini?—Psalm 34:7.

Ndika Iso Kpa ye Ubiọn̄ọ Ofụri Ererimbot

2. Nso mbiet idu ke ufọt mme ata Christian eke akpa isua ikie ye eke eyo mfịn?

² Ke ọyọhọ isua ikie 20 emi, mme asua, eke ido ukpono ye eke ukaraidem, ẹdemede ubiọn̄ọ ekededi oro ẹkemede, ke n̄kan̄ ibet ye ke usụn̄ efen, man ẹdomo ndibiọn̄ọ m̀mê nditre utom Jehovah. Ẹmekọbọ nditọete iren ye iban Christian, ẹtịn̄ idiọk ikọ ẹdian, ẹbiat enyịn̄, ẹnyụn̄ ẹdọk mmọ edidọk—ẹma ẹkam ẹwot ediwak mmọ—ediwak ini ke ntak nsọk emi mme ọkwọrọ ederi Akwa Babylon ẹsịnde. Ẹkeme nditịn̄, kpa nte ẹketịn̄de ẹban̄a mme akpa Christian, ẹte “ama edi n̄ka emi, nnyịn imọfiọk ite mme owo ẹtịn̄ n̄kpọ ẹbiat enye ke kpukpru ebiet.” Kpa nte mme ọkwọrọ ederi mme Jew eke eyo Christ ẹken̄wanade ọkpọsọn̄ nditre utom ukwọrọikọ esie, ntre mme ọkwọrọ ederi ye mbon nsọn̄ibuot, adianade ye mme ufan mmọ ẹdide mbon ukaraidem, ẹdomo nditre akwa utom ikọ ntiense unọ ukpep eke ikọt Jehovah.—Utom 28:22; Matthew 26:59, 65-67.

3. Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto nsọn̄ọnda Henryka Żur?

³ Da ke uwụtn̄kpọ se iketịbede ke Poland ke March 1, 1946. Henryka Żur, eyenan̄wan isua 15 edide Ntiense emi otode mbọhọ obio Chełm, ama asan̄a ye Ntiense en̄wen, eyenete eren, aka ndise mbon oro ẹkenyenede udọn̄ ke n̄kpet n̄kpet obio kiet. Mbonekọn̄ Catholic ẹkotde Narodowe Siły Zbrojne (Udịmekọn̄ Idụt) ẹma ẹmụm mmọ. Ẹma ẹmia eyenete eren oro idiọk idiọk edi enye ama ọbọhọ ye uwem. Ikedịghe ntre ye Henryka. Ẹma ẹtụhọde enye ke usụn̄ enyenede ndịk ke ediwak hour nte mmọ ẹkedomode ndinyịk enye anam idiọn̄ọ cross Catholic. Kiet ke otu mbon oro ẹketụhọrede enye ama ọdọhọ ete: “Afo emekeme ndinịm se afo amama, edi kam nam idiọn̄ọ cross Catholic. Mîdịghe ntre itiat ikan̄ kiet ke ebet fi!” Ndi nsọn̄ọnda esie ama emem? Baba. Mbembe mbon ido ukpono oro ẹma ẹdụri enye ẹdụk n̄kpet n̄kpet akai ẹketop enye. Kpa ye oro, enye ama enyene edikan! Mmọ ẹma ẹkpu ndibiat nsọn̄ọnda esie.a—Rome 8:35-39.

4. Didie ke mbon ukaraidem ye mbon ido ukpono ẹdomo ndikpan utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄?

⁴ Ke se ibede isua ikie, ẹmenam n̄kpọ ye mme asan̄autom Abasi eke eyomfịn nsọn̄ido nsọn̄ido ye ke unana ukpono. Sia Mme Ntiense Jehovah mîdịghe, mînyụn̄ iyomke ndidi, ubak mme ọwọrọetop ido ukpono Satan, ẹda mmọ nte mbon unọmọ oro ẹdotde asari asari nsụkuyo ekededi m̀mê mme andibiọn̄ọ ẹmi ẹnyenede ukwan̄ ifiopesịt. Mbon n̄ka ukaraidem ẹmen̄wana ye mmọ obom obom. Ẹmewot ediwak Ntiense ke ntak mbuọtidem mmọ. Idem mme inua-okot idụt ukara mbio obio ẹmedomo ndibiọn̄ọ edikwọrọ eti mbụk. Ko ke edem ke 1917 ke Canada ye United States, mme ọkwọrọ ederi ẹma ẹdori Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible, nte ẹkediọn̄ọde Mme Ntiense ini oro, ikọ nte ke mmọ idianake ye ukara. Ẹma ẹsịn mme akamautom Watch Tower Society ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ukwan̄ usụn̄, n̄kukụre ndidi se ẹtebede ikpe ke ukperedem.—Ediyarade 11:7-9; 12:17.

5. Mme ikọ ewe ẹdi n̄kpọ nsịnudọn̄ ẹnọ mme asan̄autom Jehovah?

⁵ Satan amada kpukpru usụn̄ oro enye enyenede odomo nditre utom unọ ikọ ntiense nditọete Christ ye mme anam-akpanikọ nsan̄a mmọ. Edi, nte ata ediwak ifiọkutom ẹwụtde, ndịk, ndịghe, afai iso ye iso, n̄kpọkọbi, itienna ekikere, m̀mê idem n̄kpa ikemeke ndikịbi Mme Ntiense Jehovah inua. Ndien emi edi nte n̄kpọ etiede ke ofụri mbụk. Kpukpru ini, mme ikọ Elisha ẹsinam n̄kpọ nte n̄kpọ nsịnudọn̄: “Kûfehe ndịk: koro mmọ ẹmi ẹdude ye nnyịn, ẹwakde ẹkan mmọ eke ẹdude ye mmọ.” Ntak kiet edi nte ke mme anam-akpanikọ angel ẹwak ẹkan udịmekọn̄ Devil!—2 Ndidem 6:16; Utom 5:27-32, 41, 42.

Jehovah Ọdiọn̄ Ifịk Ifịk Ukwọrọikọ

6, 7. (a) Nso ukeme ke ẹkesịn ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ndikwọrọ eti mbụk? (b) Nso ukpụhọde oro enyenede ufọn akada itie ọtọn̄ọde ke 1943?

⁶ Ke ọyọhọ isua ikie 20 emi, Mme Ntiense Jehovah ẹmeda ediwak n̄kọri ke ifiọk ubotn̄kpọ ẹnam n̄kpọ man ẹtat ẹnyụn̄ ẹnam akwa utom unọ ikọ ntiense awara mbemiso utịt edi. Ko ke 1914, Pastọ Russell, akpa etieibuot Watch Tower Bible and Tract Society, ama esịn udọn̄ ọnọ edikama mme slide ye mme ndise oro ẹnamde-nam n̄kpọ ẹwụt, emi asan̄ade ye utịn̄ikọ usanikwọ emi ọkọn̄ọde ke Bible, ke edinam Bible eke hour itiaita oro ẹkekotde “The Photo-Drama of Creation.” Emi ama esikpa otuowo idem ke ediwak idụt ini oro. Ekem, ke mme iduọk isua 1930 ye 1940, ẹma ẹdifiọk Mme Ntiense ke ntak ukwọrọikọ mmọ eke ufọk ke ufọk ye n̄kpri ukwak ubre usanikwọ, emi ẹkesibrede mme utịn̄ikọ Bible oro J. F. Rutherford, udiana etieibuot N̄ka, ekesinọde.

⁷ Ke 1943 ẹma ẹnam uko uko usio-ukot ke idak ndausụn̄ Nathan H. Knorr, etieibuot N̄ka ọyọhọ ita, ke ini ẹkebierede nditọn̄ọ ufọkn̄wed nnọ mme asan̄autom ke kpukpru esop. Ẹyenọ Mme Ntiense ukpep ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ ke ufọk ke ufọk ye unana edikama usanikwọ. Ọtọn̄ọde ke ini oro, ẹtịm mme ufọkn̄wed efen efen ndinọ mme isụn̄utom, mme asan̄autom asiakusụn̄ uyọhọ ini, mbiowo esop, ye mme esenyịn ke mme n̄kọk itieutom Watch Tower Society ukpep. Nso idi utịp?

8. Didie ke Mme Ntiense ẹkewụt ọkpọsọn̄ mbuọtidem ke 1943?

⁸ Ko ke edem ke 1943, ke ufọt Ekọn̄ Ererimbot II, Mme Ntiense 129,000 kpọt ẹkenam utom ifịk ifịk ke idụt 54. Edi, mmọ ẹma ẹnyene mbuọtidem ye ubiere nte ke Matthew 24:14 oyosu mbemiso utịt edi. Mmọ ẹma ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke Jehovah enyene akpan etop nditan̄a nte ntọt mbemiso udịm udịm n̄kpọntịbe oro ẹdidade utịt ọsọk mbiara editịm n̄kpọ emi ẹtọn̄ọ. (Matthew 24:21; Ediyarade 16:16; 19:11-16, 19-21; 20:1-3) Ndi ẹma ẹnọ mme ukeme mmọ utịp?

9. Mme akpanikọ ewe ẹwụt nte utom unọ ikọ ntiense enyenede uforo?

⁹ Idahaemi ke nsụhọde n̄kaha idụt 13 ẹdu ẹmi kiet kiet enyenede se iwakde ikan ifịk ifịk Mme Ntiense 100,000. Ediwak ke otu ẹmi ẹdi mme idụt oro Ufọkabasi Catholic enyenede ọkpọsọn̄ odudu. Edi, se nte n̄kpọ etiede. Brazil enyene n̄kpọ nte mme asuanetop eti mbụk 450,000, ndien se ibede owo 1,200,000 ẹkedụk Editi n̄kpa Christ ke 1997. Mexico edi uwụtn̄kpọ efen, ye se ikperede ndisịm Mme Ntiense 500,000 ndien se ibede owo 1,600,000 ẹkedụk usọrọ Editi. Mme idụt Catholic eken ẹdi Italy (n̄kpọ nte Mme Ntiense 225,000), France (n̄kpọ nte 125,000), Spain (se ibede 105,000), ye Argentina (se ibede 115,000). Ke United States, emi mme ido ukpono Protestant, Catholic, ye mme Jew ẹnyenede odudu, n̄kpọ nte Mme Ntiense 975,000 ẹdu ndien se ibede owo 2,000,000 ẹkedụk Editi. Ke akpanikọ, akwa otuowo ke ẹbụn̄ọ ẹwọrọ ke Akwa Babylon, kpa ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono, ye mme ndedịbe ukpepn̄kpọ esie ndien ke ẹwọn̄ọde ẹbịne in̄wan̄în̄wan̄ ye mme enyene-nsọn̄ọ un̄wọn̄ọ Abasi ẹban̄ade “obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄.”—2 Peter 3:13; Isaiah 2:3, 4; 65:17; Ediyarade 18:4, 5; 21:1-4.

Ndinam N̄kpọ Ntiene Udọn̄ Mme Owo

10. Didie ke mme idaha ẹkpụhọde ke ndusụk itie?

¹⁰ Ẹkekụt ediwak mbon oro ẹwọn̄ọrede ẹtiene Jehovah ebe ke Christ Jesus ke ufọk ke ufọk. (John 3:16; Utom 20:20) Edi ẹmekama mme usụn̄ efen ẹnam n̄kpọ. Mme ini ẹmekpụhọde, ndien mme idaha ndutịm uforo ẹdi enye oro anamde ediwak iban idahaemi ẹkpọn̄ ufọk ẹka utom. Ediwak ini, ke ufọt urua, ẹsikeme ndikụt ibat ibat ke ufọk. Ntem, Mme Ntiense Jehovah ẹnam n̄kpọ ẹtiene idaha oro. Ukem nte Jesus ye mme akpa mbet, mmọ ẹsika ke ebiet ye ke ini oro ẹkemede ndikụt mme owo.—Matthew 5:1, 2; 9:35; Mark 6:34; 10:1; Utom 2:14; 17:16, 17.

11. M̀mọ̀n̄ ke Mme Ntiense Jehovah ẹkwọrọ ikọ mfịn, ndien ye nso utịp?

¹¹ Mme Ntiense ke ẹnam usio-ukot ke ẹnyụn̄ ẹkwọrọ ikọ ọniọn̄ ọniọn̄ ẹnọ mme owo ke ikpọ itie ubon n̄kpọisan̄, mme ufọkurua, mme usiakifia, mme ọfis ye mme itie mbubehe, mme ufọkn̄wed, mme itieutom bodisi, mme itie udep aran uwat, mme ufọkisen ye mme itie unyamudia, ye ke mme efak. Ke akpanikọ, mmọ ẹkwọrọ ikọ ke ebiet ekededi oro ẹkemede ndikụt mme owo. Ndien ke ini mme owo ẹdude ke ufọk, do Mme Ntiense ẹka iso ndika mbịne mmọ do. Ndinam n̄kpọ ntiene idaha ye mbufiọk emi ke osụn̄ọ ke n̄kọri ke ibat n̄wed Bible oro ẹsuande. Ke ẹkụt mbon mbieterọn̄. Ke ẹtọn̄ọ mbufa ukpepn̄kpọ Bible. Se ibede mme asan̄autom unyịmesịt miliọn ition ye ubak ke ẹnam n̄kponn̄kan utom unọ ukpep ke mbụk owo! Nte afo emenyene ifet edidi kiet ke otu mmọ?—2 Corinth 2:14-17; 3:5, 6.

Nso Inụk Mme Ntiense Jehovah?

12. (a) Didie ke Jehovah ọnọ ikọt esie ukpep? (b) Nso utịp ke ukpep emi enyene?

¹² Nso udeme ke esop eke enyọn̄ enyene ke kpukpru ẹmi? Isaiah ama etịn̄ prọfesi ete: “Jehovah oyonyụn̄ eteme kpukpru nditọ fo; ndien emem nditọ fo okpon.” (Isaiah 54:13) Jehovah ke ekpep nditọete ofụri ererimbot ẹmi ẹdianade kiet mi ebe ke esop esie oro ẹkụtde ke enyịn ke isọn̄—ke mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ke ikpọ, ye ke n̄kpri mbono. Emi osụn̄ọ ke edidianakiet ye emem. Ukpep oro Jehovah ọnọde osion̄o mme n̄wọrọnda owo edi, ẹmi ẹkpepde ndima kiet eken ye mbọhọidụn̄ mmọ nte idemmọ, idịghe ndisua mbọhọidụn̄ mmọ, ke ebiet ekededi oro mmọ ẹdụn̄de ke ererimbot ubahade emi.—Matthew 22:36-40.

13. Didie ke nnyịn ikeme ndifiọk ke ndausụn̄ mme angel abuana ke utom ukwọrọikọ?

¹³ Ima onụk Mme Ntiense Jehovah ndika iso n̄kwọrọ ikọ kpa ye unana udọn̄ ye ukọbọ. (1 Corinth 13:1-8) Mmọ ẹfiọk ẹte ke ẹnọ utom unyan̄a uwem mmọ ndausụn̄ ẹto enyọn̄, nte Ediyarade 14:6 ọdọhọde. Nso idi etop oro ẹtan̄ade mi ke idak ndausụn̄ angel? “Mbufo ẹten̄e Abasi, ẹnyụn̄ ẹnọ Enye ubọn̄; koro ekem ini ikpe Esie; ẹnyụn̄ ẹtuak ibuot ẹnọ Enye emi okobotde enyọn̄ ye isọn̄ ye inyan̄ ye idịm mmọn̄.” Edikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ emenede enyịn̄ Jehovah. Ke ẹnọ mme owo ikot ndinọ Andibot, kpa Abasi, ubọn̄, idịghe ndinọ mme edibotn̄kpọ ye nnan nnan edito ke unam mforo owo ubọn̄. Ndien ntak emi utom ukwọrọikọ edide usọp usọp n̄kpọ ntre? Koro ekem ini ikpe—ikpe Akwa Babylon ye kpukpru ikpehe editịm n̄kpọ Satan eken oro ẹkụtde ke enyịn.—Ediyarade 14:7; 18:8-10.

14. Mmanie ẹbuana ke akwa ubịnikọt unọ ukpep emi?

¹⁴ Owo isioho Christian ndomokiet emi ama akayak idem ọnọ ifep ke utom ukwọrọikọ emi. Mbiowo ẹmi ẹnyenede edu eke spirit ẹda usụn̄ ke ndikwọrọ ikọ ye esop. Mme asiakusụn̄ oro ẹnọde ukpep ke ẹsịn idem ọyọhọ ọyọhọ ke utom emi. Ifịk ifịk mme asuanetop Obio Ubọn̄, edide ẹkeme ndikwọrọ ikọ ke hour ifan̄ kpọt m̀mê ediwak hour ke ọfiọn̄, ke ẹsuan etop emi ke kpukpru inụk isọn̄.—Matthew 28:19, 20; Mme Hebrew 13:7, 17.

15. Nso idi n̄kpọ kiet oro owụtde odudu oro ukwọrọikọ Mme Ntiense Jehovah enyenede?

¹⁵ Ndi kpukpru ukeme ẹmi ẹnyene utịp ke ererimbot? Mmemmem uyarade kiet ndiwụt nte ke ẹnyene edi ibat ini emi ẹsiwụtde Mme Ntiense Jehovah ke mme edinam TV ye ke mme ikpehe usuanetop n̄wedmbụk n̄kpọntịbe. Mmọ ẹmi ẹsiwak ndiwụt iwụk ye ubiere emi nnyịn inyenede ndisịm kpukpru owo. Ih, ifịk nnyịn ye nnyịn ndidu ke idem nnyịn kpukpru ini esinyene akamba utịp, idem ọkpọkọm ediwak owo ẹsịn etop emi ye mme andisuan!

Ifịk Nnyịn Ndikụre Unọ Ikọ Ntiense

16. Nso edu ke ẹkpewụt idahaemi ke ekpri ini oro osụhọde mi?

¹⁶ Nnyịn idiọn̄ọke uniọn̄ ini emi osụhọde ọnọ editịm n̄kpọ emi, inyụn̄ iyomke nnyịn idiọn̄ọ adan̄a nte uduakesịt nnyịn ke ndinam n̄kpọ Jehovah asanade. (Matthew 24:36; 1 Corinth 13:1-3) Edi nnyịn imọfiọk ite ke man ima, odudu, ye unenikpe Jehovah ẹwụt idem, ana ‘ẹbem iso’ ẹkwọrọ eti mbụk. (Mark 13:10) Ke ntre, inamke n̄kpọ m̀mê adan̄a ediwak isua didie ke ekeme ndidi nnyịn ye ọkpọsọn̄ udọn̄ imetie ibet utịt idiọk, oburobụt, ye afai afai ererimbot emi, ana nnyịn ke ifịk idu uwem ekekem ye uyakidem nnyịn nte ekemde ye mme idaha nnyịn. Ekeme ndidi nnyịn imọsọn̄ m̀mê idọdọn̄ọ, edi nnyịn imekeme ndisụk nnam n̄kpọ Jehovah ye ifịk oro nnyịn ikenyenede ke ini oro ikedide uyen m̀mê ikokopde nsọn̄idem. Ekeme ndidi nnyịn ikemeke ndisịn ekese ini aba ke utom ukwọrọikọ nte ikesinamde ke akpa, edi nnyịn ke akpanikọ imekeme ndisụk n̄ka iso ke uduot uwa ekọm oro inọde Jehovah.—Mme Hebrew 13:15.

17. Bụk ọnọ-nsịnudọn̄ ifiọkutom kiet oro ekemede ndin̄wam kpukpru nnyịn.

¹⁷ Ke ntre, ye idide n̄kparawa owo m̀mê mbon oro ẹma ẹkesọn̄, ẹyak nnyịn isịn ifịk ibuana in̄wan̄în̄wan̄ etop aban̄ade obufa ererimbot ye kpukpru owo oro nnyịn isobode. Ẹyak nnyịn itie nte okop-obụt eyenan̄wan isua itiaba oro ke Australia emi akasan̄ade ye eka esie aka ufọkurua. Enye ama okop ẹtịn̄de ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ nte edikwọrọ ikọ nnọ kpukpru owo edide akpan n̄kpọ, ntre enye ama esịn ndiye uduot n̄kpri n̄wed Bible iba ke ekpat esie. Ke adan̄aemi eka esie eketịmede ke okpokoro udep n̄kpọurua, ekpri eyenan̄wan emi ama osop. Ke ini eka esie okoyomde enye, se enye ko ada ke ọnọ n̄wan kiet ediye uduot ekpri n̄wed! Eka esie ama aka ndikekpe ubọk mban̄a mfịna ekededi oro eyen esie ọkọnọde n̄wan oro. Edi n̄wan oro ama ọbọ ediye uduot ekpri n̄wed oro ye inemesịt. Ke ini efen emi eka oro okodude ikpọn̄ ye eyen esie, enye ama obụp nte enye akasan̄ade enyene uko ntre ndinyene nneme ye esenowo. “Ami n̄kakam ndọhọ, Ben̄e idem, Daha, Ka! Ndien n̄ka!”

18. Didie ke ikeme ndiwụt edu oro ẹmade?

¹⁸ Kpukpru nnyịn imoyom edu ebietde eke eyenan̄wan Australia oro, akpan akpan man ida eti mbụk isọk isenowo m̀mê ikpọ owo ukara. Nnyịn imekeme ndikop ndịk edidi se ẹsịnde. Ẹyak nnyịn ikûfre se Jesus ọkọdọhọde: “Ẹkûtịmede esịt ẹkere ẹban̄a ido nte mbufo ẹdibọrọde ke nyan̄a-idem, m̀mê se mbufo ẹditịn̄de: koro kpa ke idaha oro Edisana Spirit eyeteme mbufo se mbufo ẹnyenede nditịn̄.”—Luke 12:11, 12.

19. Didie ke afo ese utom ukwọrọikọ fo?

¹⁹ Ntre beri edem ke un̄wam spirit Abasi nte afo ke mfọnido akade ebịne mme owo ye eti mbụk. Ediwak miliọn owo ẹsiwak ndikọn̄ mbuọtidem mmọ ke iren ye iban ẹmi mîwọrọke usụn̄ ẹmi ẹdude mi mfịn ndien n̄kpọn̄ ẹbe ẹfep. Nnyịn iberi edem ke Jehovah ye esop esie eke enyọn̄—Christ Jesus, ndisana angel, ye mme Christian oro ẹyetde aran ẹmi ẹma ẹkeset—ẹmi ẹdude uwem ke nsinsi! Ke ntre, ẹti ẹte: “Mmọ ẹmi ẹdude ye nnyịn, [ẹwak] ẹkan mmọ eke ẹdude ye mmọ”!—2 Ndidem 6:16.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọbọrọ?

◻ Nso udeme ke esop Abasi eke enyọn̄ enyene ke ubọhọ ikọt Jehovah?

◻ Ewe mbon ukara ye mbon ido ukpono ẹn̄wana ye Mme Ntiense Jehovah ke isua ikie 20?

◻ Didie ke Mme Ntiense Jehovah ẹkpụhọde utom ukwọrọikọ mmọ ẹtiene se ẹyomde ke mme ini?

◻ Nso inụk fi ndikwọrọ ikọ?

[Ndise ke page 17]

Henryka Żur

[Mme ndise ke page 18]

Japan

Martinique

United States

Kenya

United States

Mme Ntiense Jehovah ẹkwọrọ ikọ ke ini ekededi ye ebiet ekededi oro ẹkụtde mme owo

[Ndise ke page 20]

Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua ikie emi, ẹma ẹsikama ukwak ubre usanikwọ ndisuan etop Obio Ubọn̄