Utịp Ntan̄idem—Okpon Adan̄a Didie?

Ndi akanam afo ama anam n̄kpọ ye owo oro okokoide-koi odomo ndinam fi ekere ke uwọrọke n̄kpọ? Ekeme ndidi etubom utom, eteufọk, esenyịn, m̀mê idem iman oro ekesede fi ke usụhọde okonyụn̄ esịnde fi ke ndek? Ekekere didie aban̄a owo oro? Ndi afo ama ama edu esie? Ke akpanikọ ukûmaha! Ntak-a? Koro ntan̄idem esinịm mme n̄kpọ ubiọn̄ọ onyụn̄ etre nneme.

Ntan̄idem esinam owo ese kpukpru owo efen ke usụhọde, man enye etie nte mfọnn̄kan kpukpru ini. Owo emi enyenede utọ edu oro isiwakke nditịn̄ eti ikọ mban̄a mbon efen. Kpukpru ini ndusụk etikwo ikọ ẹsidu nditịn̄ mban̄a owo—“ih, oro ekeme ndidi akpanikọ, edi enye enyene mfịna emi m̀mê ndo oko.”

Ke Thoughts of Gold in Words of Silver, ẹtịn̄ ẹban̄a ntan̄idem nte “idiọkido oro akade-ka iso enyene edikan. Enye esidia owo idem, osụhọde ata esisịt n̄kpọ ọnọ owo ndima.” Ndi edi n̄kpọ n̄kpaidem nte ke owo ndomokiet isidụhe ke ifụre ndidu n̄kpere owo ntan̄idem? Ke akpanikọ, utịp ntan̄idem esiwak ndidi unana mme ufan akpanikọ. Ukem n̄wed oro aka iso etịn̄ ete: “Ke edide isio, ererimbot ama mbon nsụhọdeidem—idịghe mbon nsụhọdeidem oro ẹtan̄de ase ẹban̄a emi, edi ata mbon nsụhọdeidem.” Nte odotde, Bible ọdọhọ ete: “Ntan̄idem owo osụhọde enye, owo eke osụhọrede idemesie eyenyene ukpono.”—Mme N̄ke 29:23, The Jerusalem Bible.

Nte ededi, ke akande ndinyene itie ufan m̀mê ukpono nto mme owo, didie ke ntan̄idem otụk itie ebuana owo ye Abasi? Didie ke Abasi ese mbon ntan̄idem, mbon iseri, ye mbon usọn̄enyịn? Ntan̄idem m̀mê nsụhọdeidem—ndi enyene n̄kpọ ndinam ye enye?

Ukpepn̄kpọ Nsụhọdeidem

Andiwet Mme N̄ke eke odudu spirit ọdọhọ ete: “Iseri ebem nsobo iso: n̄kpon-esịt onyụn̄ ebem iduọ iso. Ọfọfọn ndisụk esịt ye mbon ukụt, n̄kan ndideme mbụme ye mbon iseri.” (Mme N̄ke 16:18, 19) Ẹnen̄ede ẹkụt ọniọn̄ odude ke mme ikọ oro ke se iketịbede inọ Naaman, etubom Syria, emi okodude uwem ke eyo Elisha, prọfet Israel.

Naaman ekedi owo akpamfia. Ke oyomde usọbọ, enye ama anam isan̄ aka Samaria ye ekikere nte ke Elisha eyenyene nneme ye imọ iso ye iso. Utu ke oro, prọfet oro ama ọdọn̄ eyenufọk esie ọkọdọhọ Naaman ekeyere mmọn̄ ke Akpa Jordan utịm ikatiaba. Naaman ama ayat esịt aban̄a nte ẹkenamde n̄kpọ ye enye ọkọrọ ye item oro ẹkenọde. Ntak emi prọfet oro mîkọwọrọke iditịn̄ ikọ ye enye iso ye iso utu ke ndidọn̄ eyenufọk? Ndien ke akpanikọ, akpa Syria ekededi ama ọfọn ukem nte Jordan! Ntan̄idem ekedi mfịna esie. Nso ikedi utịp? Ke inemesịt esie, enye ama okop item oro esịnede ọniọn̄ akan. “Ndien enye osụhọde, okodụk ke Jordan utịm ikatiaba, ke uyo owo Jehovah: ndien obụk esie akabade nte obụk ekpri eyenọwọn̄, enye onyụn̄ asana n̄ko.”—2 Ndidem 5:14.

Ndusụk ini ẹsibọ akwa ufọn ẹto sụk esisịt nsụhọdeidem.

Utịp N̄wụtidem

Nte ededi, utịp oro nnyịn ikemede ndikpe ke ntan̄idem ekeme ndinen̄ede n̄kpon n̄kan nnyịn ndiyak ndusụk ufọn m̀mê udori atak nnyịn. Enyene udomo ntan̄idem efen oro esịnede ke ikọ oro “n̄kohodeidem,” emi ẹkabarede nte “ebe ubọk ntan̄idem m̀mê uko idemowo oro esiwakde ndisụn̄ọ ke ufen.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Ikọ emi enyene orụn̄ nnennen nnennen ke Greek, ndien nte ekemde ye eyen ukpepn̄kpọ Greek oro William Barclay, “n̄kohodeidem abuana ntan̄idem ye isa . . . , kpa n̄wụtidem edisịn owo ke ndek oro anamde [owo] esuene ekemmọ owo.”

In̄wan̄în̄wan̄ uwụtn̄kpọ utọ ebeubọk ntan̄idem emi odu ke Bible. Enye aban̄a Hanun, edidem Ammon. Insight on the Scriptures anam an̄wan̄a ete: “Ke ntak ima-mfọnido oro Nahash okowụtde enye, David ama ọdọn̄ mme isụn̄utom ẹkedọn̄ Hanun esịt ke n̄kpa ete esie. Edi ke mme ọnọ-item esie ẹnamde enye enịm nte ke David akakam ababian̄a enye man eyep obio, Hanun ama esuene mme asan̄autom David ke ndikporo mmọ ubak ntan̄ebek onyụn̄ esịbe ọfọn̄idem mmọ ibio tutu esịm mbommbom ndien asana mmọ ayak.”a Kaban̄a n̄kpọntịbe emi, Barclay ọdọhọ ete: “Edinam emi ekedi n̄kohodeidem. Enye ekedi emiom, ediduọ obom, an̄wan̄wa esuene ke ẹmende kpukpru ẹdian.”—2 Samuel 10:1-5.

Ih, owo ntan̄idem enyene edu n̄kohodeidem, usọn̄enyịn, edisụhọde mbon efen itie. Enye okop inem ndifiomo owo ke usụn̄ oro ananade ima ye esịtmbọm ndien enem esịt aban̄a unana ifụre ye esuene owo oro. Edi edisụhọde m̀mê edibiat ukpono idemowo en̄wen edi ofụt iso iba. Enye osụn̄ọ ke nditaba ufan ye ndinyene asua.

Didie ke Christian ekededi ekeme ndiwụt utọ idiọk ntan̄idem oro, sia Eteufọk esie ọkọnọde ewụhọ ete enye ‘ama mbọhọidụn̄ esie nte idem esie’? (Matthew 7:12; 22:39) Enye n̄kukụre atuaha ye kpukpru se Abasi ye Christ ẹdade ẹnọ. Ke afan̄ emi, Barclay etịn̄ akpan n̄kpọ emi ete: “N̄kohodeidem edi ntan̄idem oro anamde owo ọsọn̄ ibuot ye Abasi.” Edi owo ntan̄idem ọdọhọ ete: “Abasi idụhe.” (Psalm 14:1) Mîdịghe nte ẹwụtde ke Psalm 10:4: “Idiọk owo ke akwa iseri esie idiyomke (Abasi): ‘Abasi idụhe’ edi ofụri ekikere esie.” Utọ ntan̄idem, m̀mê iseri oro, idianakede owo ikpọn̄ mme ufan ye iman kpọt edi adianade owo ọkpọn̄ Abasi n̄ko. Nso utịp ndikpe!

Kûyak Ntan̄idem Abiat Fi

Ntan̄idem ekeme ndinyene nsio nsio ikpehe—ntan̄idem oro ọwọrọde oto ufreidụt, otode usua eke orụk, otode ubahade ke ntak idaha otu ye n̄ka, otode ubọ ukpep, inyene, uku, ye odudu. Ntan̄idem ekeme ndinyọni ndụk fi idem sụn̄sụn̄ nnyụn̄ mbiat edu fo ke usụn̄ kiet m̀mê eken.

Ediwak owo ẹsiwụt idem nte mbon nsụhọdeidem ke ini ẹnamde n̄kpọ ye ikpọ owo m̀mê idem mme ubọkn̄ka. Edi nso isitịbe ke ini owo oro etiede nte osụhọde idem mi akamade odudu? Inikiet inikiet, enye akabade edi edidem ufịk emi anamde uwem ọsọn̄ ye mbon oro ẹdude ke idak esie! Emi ekeme nditịbe nnọ ndusụk owo ke ini mmọ ẹsịnede ọfọn̄ m̀mê ẹkamade kad idiọn̄ọ oro owụtde odudu. Idem mme anamutom ukara ẹkeme nditan̄ idem ke nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ye mme owo, ẹkerede ẹte ke mme owo ẹdu ndinam n̄kpọ nnọ mmọ, idịghe mmọ ndinam n̄kpọ nnọ mme owo. Ntan̄idem ekeme ndinam fi ọsọn̄ ido, anana esịtmbọm; nsụhọdeidem ekeme ndinam fi ọfọn ido.

Jesus akpakatan̄ idem onyụn̄ ọsọn̄ ido ke ini okodude ye mme mbet esie. Enye ekedi mfọnmma owo, Eyen Abasi, anamde n̄kpọ ye mme anditiene enye oro ẹnanade mfọnmma, ẹnamde n̄kpọ ke ntụk ye ke ibụmede. Kpa ye oro, nso ikot ke enye ọkọnọ mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄? “Ẹtiene mi, kpukpru mbufo ẹmi ẹkpade mba ẹnyụn̄ ẹbiomde edidobi mbiomo, ndien Ami nyọnọ mbufo nduọk-odudu. Ẹmen ọkpọnọ mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpebe Mi; koro mmenyene ifụre-ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde idem ke esịt; ndien mbufo ẹyekụt nduọk-odudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo. Koro ọkpọnọ Mi ememem, mbiomo Mi onyụn̄ efefere.”—Matthew 11:28-30.

Nte nnyịn imesidomo nditiene uwụtn̄kpọ Jesus kpukpru ini? Mîdịghe nte nnyịn imesikụt nte isọn̄de ido, itiede uyịre uyịre, ufịk ufịk, inanade mbọm, itan̄de idem? Ukem nte Jesus, domo ndinọ nduọkodudu, idịghe ndifefịk. Biọn̄ọ idiọk utịp ntan̄idem.

Ukpono Idemowo ye N̄kụtidem

Eti edu emi enyenede ebuana ye emi, edi ukpono idemowo oro owụtde eti ibuot onyụn̄ odotde. Ukpono idemowo ọwọrọ ndinyene ukpono nnọ idemfo. Enye ọwọrọ ke afo emekere aban̄a se mbon efen ẹkerede ẹban̄a fi. Afo emekere aban̄a nte afo etiede ye se mbon efen ẹtịn̄de ẹban̄a fi. N̄ke mbon Spain oro edi akpanikọ, “Sian mi nsan̄a fo ndien ami nyasian fi se afo edide.” Edieke afo emekde ndidụk nsan̄a ye mbon mbumịn, mme ifu, mbon ẹnanade eti ido, ye mbon idiọkinua, do afo ayakabade etie nte mmọ. Mme edu mmọ ẹyebe fi, ndien ukem nte mmọ, afo ayanana ukpono idemowo.

Nte ededi, ebeubọk idaha efen odu—ntan̄idem oro adade esịm n̄kụtidem m̀mê iseri. Mme scribe ye mme Pharisee ke eyo Jesus ẹma ẹtan̄ idem ẹban̄a mme ido edinam ye ido ukpono mmọ oro ọkọfọnde akan. Jesus ama ọtọt aban̄a mmọ ete: “Mmọ ẹnam kpukpru mme utom mmọ man owo ẹkụt: koro mmọ ẹnam mme phylactery mmọ ẹn̄wan̄a, ẹnyụn̄ ẹnam nyeriye ọfọn̄idem mmọ ẹkpon [man ẹtie nte ẹnen̄ede ẹnyene edu ukpono Abasi], ẹnyụn̄ ẹma itie-ukpono ke udia, ye ikpọ itie ke mme synagogue, ye ekọm ke an̄wa-urua; ẹnyụn̄ ẹma owo ẹkot mmọ, ẹte, Rabbi (Andikpep mi).”—Matthew 23:5-7.

Do, se ẹyomde edi edu oro adade ukem ukem. Ti n̄ko ete, ke Jehovah ese esịt, idịghe se ẹwụtde ke enyọn̄ enyọn̄ kpọt. (1 Samuel 16:7; Jeremiah 17:10) Ediwụt idem ke edinen idịghe edinen ido Abasi. Nte ededi, mbụme edi, Didie ke nnyịn ikeme ndikọri ata nsụhọdeidem nnyụn̄ mfep ndikpe akwa utịp ntan̄idem?

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 4]

Esisịt nsụhọdeidem ama ada akwa ufọn ọsọk Naaman