Nte Afo Emesibiat Ini Ye Ubon fo?
“ẸMA Mme Ete ke Japan—Okposụkedi Ẹyọhọde ye Utom Mîsinyụn̄ Ibreke Mbre ye Nditọ Mmọ.” Ke ndusụk isua ẹmi ẹkebede, akpan ibuotikọ emi ama odu ke Mainichi Shimbun. Ibuotikọ oro ama ọtọt ete ke mbahade nditọwọn̄ Japan 87.8 eke ikie oro ẹkebuanade ke ndụn̄ọde oro ukara akanamde ẹma ẹtịn̄ udọn̄ mmọ ndise mban̄a mme ete mmọ ke ini iso. Nte ededi, ke nsiondi n̄wedmbụk n̄kpọntịbe emi eke Ikọmbakara, ukem n̄kpọ oro ama odu ke isio isio akpan ibuotikọ. Enye ọkọdọhọ ntem “Mme Ete ye Nditọiren: Aban̄a Unana Edinọ Ntịn̄enyịn.” Ke mîbietke nsiondi eke usem Japanese, ibuotikọ oro ama osio ikpehe efen ke ndụn̄ọde oro owụt: Ke usen utom kiet kiet, mme ete ẹtode Japan ẹkebiat minit 36 kpọt ye nditọ mmọ. Ke ẹmende ẹdomo, mme ete ke West Germany ẹkebiat minit 44 ye nditọ ke usen kiet ke ufọt urua, ndien ke United States, ibat ekedi minit 56.
Idịghe mme ete ikpọn̄ ẹsibiat esisịt ini ye nditọ mmọ. Ata ediwak eka ke ẹnam utom ọwọrọde ọkpọn̄ ufọk. Ke uwụtn̄kpọ, ediwak eka oro ẹbọkde nditọ ikpọn̄ ẹnyene ndinam utom idịbi udia man ẹn̄wam ubon mmọ. Nte utịp, udomo ini oro mme ete ye eka ẹbiatde ye nditọ mmọ osụhọde.
Ndụn̄ọde kiet ẹkenamde ke 1997 ye mme uyen America ẹbede 12,000 ama owụt ete ke mme uyen oro ẹnyenede n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye mme ete ye eka mmọ isiwakke ndinyene mfịghe eke ntụk, ekikere uwotidem, ndibuana ke afai, m̀mê ndida mme n̄kpọ oro ẹnọde mbumehe. Ndien kiet ke otu mme anam-ndụn̄ọde emi akabuanade ke ntatara ndụn̄ọde oro ọkọdọhọ ete: “Afo ukemeke ndinyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye nditọ ibọhọke afo abiat ini ye mmọ.” Ndibiat ini ye nditọ fo nnyụn̄ nnyene nneme ye mmọ edi akpan n̄kpọ.
Unana Nneme
Mme ubon oro ete m̀mê eka anamde utom ke anyan usụn̄ ọkpọn̄ ufọk ẹnen̄ede ẹdu ke idaha mfịna unana nneme. Edi akpanikọ, unana nneme idụhe sụk ke mme ubon oro ete m̀mê eka odụn̄de oyom usụn̄ ọkpọn̄ ufọk. Ndusụk ete ye eka, okposụkedi ẹdụn̄de ke ufọk, ẹsika utom mbemiso nditọ mmọ ẹdemede idap ẹnyụn̄ ẹnyọn̄ ẹdi ke mmọ ẹma ẹkedụk idap. Man ẹnọ usiene oro mmọ mîkodụhe ye mmọ, ndusụk ete ye eka ẹsibiat ini ye ubon mmọ ke mme utịturua ye mme usen nduọkodudu. Mmọ ẹsineme ẹban̄a edibiat “eti” ini ye nditọ mmọ.
Edi, ndi eti, inem inem ekpri ini ẹbiatde ye nditọwọn̄ ekem nte usiene ekpri ini ẹdude ye nditọwọn̄? Anam-ndụn̄ọde oro Laurence Steinberg ọbọrọ ete: “Ke ofụri ofụri, nditọ oro ẹsibiatde ekese ini ye ete ye eka mmọ ẹsinam ọfọn akan nditọ oro ẹbiatde esisịt ini. Etie nte esinen̄ede ọsọn̄ ndisio usiene unana ini oro. Ẹmeda ekikere aban̄ade eti ini ke akpan n̄kpọ ẹkaha.” Oro edi ata ukem nte n̄wan Burma kiet ekerede. Ebe esie—ata ata owo Japan—esinyọn̄ utom edi ke n̄kanika kiet m̀mê iba kpukpru usenubọk. Okposụkedi enye esibiatde ini ye ubon esie ke mme utịturua, n̄wan esie ọdọhọ ete: “Ndidu ke ufọk ke Saturday ye Sunday ikemeke ndisịri ufan̄ editre ndidu ye ubon ke ofụri urua oro. . . . Nte afo emekeme nditre kpukpru udia ke ofụri usen ke urua onyụn̄ adia kpukpru udia urua oro ke Saturday ye Sunday?”
Oyom Ukeme Ofụri Esịt
Ndika iso nnyene eti nneme ke ubon emem nditetịn̄ akan ndinanam. Se ẹyomde man ẹnyene n̄kpọ udu uwem ẹnyụn̄ ẹnọ se inanade ubon iyakke ete m̀mê eka oro anamde utom abiat ini ye ubon. Ediwak owo oro mme idaha mmọ ẹyomde mmọ ẹkpọn̄ ufọk ẹsinyene nneme kpukpru ini ebe ke ndikot ke urụk ukopikọ m̀mê ndiwet leta. Edi edide ẹdu ọtọkiet ke ufọk m̀mê idụhe, oyom ukeme ofụri esịt man ẹka iso ẹnyene eti nneme ubon.
Mme ete ye eka ẹmi ẹfụmide ndinyene nneme ye ubon mmọ ẹnyene ndikpe utịp edifụmi emi. Ete emi akabiatde esisịt ini ye ubon esie, mîkakam idiaha udia ye mmọ, ama osobo ikpọ mfịna. Eyeneren esie ama akabade etie afai afai, ndien ẹma ẹmụm eyenan̄wan esie eyịpde n̄kpọ ke ufọkurua. Nte ete ekeben̄ede idem ndika an̄wa mbre golf usenubọk Sunday kiet, eyeneren oro ama ofiori ete: “Ndi mama kpọt edi n̄kukụre owo ke ufọk emi?” “Mama esibiere kpukpru n̄kpọ ke ubon. Papa, akananam afo . . . ,” ntre ke eyeneren oro ekeseme.
Mme ikọ oro ẹma ẹnam ete ekere n̄kpọ. Ke akpatre enye ama ebiere ete ke, nte ntọn̄ọ, imọ ikpenyene ndidia udia usenubọk ye ubon. Ke akpa, ekedi sụk enye ye n̄wan esie. Sụn̄sụn̄, nditọ ẹma ẹbuana, ndien okpokoro udia usenubọk ama akabade edi itie nneme. Emi ama ada ekesịm ubon ndidia udia mbubịteyo ọtọkiet. Ntem, eren emi ama ọtọn̄ọ ndinyan̄a ubon esie nsio ke ọyọhọ n̄wụre.
Un̄wam Otode Ikọ Abasi
Bible esịn udọn̄ ọnọ mme ete ye eka ete ẹda ini ẹneme nneme ye nditọ mmọ. Ẹma ẹteme nditọ Israel ebe ke prọfet Moses ẹte: “O Israel, kop: Jehovah Abasi nnyịn edi Jehovah kiet: ma ndien Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri odudu fo. Ndien yak mme ikọ ẹmi ami ntemede fi mfịn emi, ẹdu fi ke esịt; nyụn̄ dọdiọn̄ siak mmọ nọ nditọ fo, nyụn̄ kama mmọ ke inua fo ke ini afo etiede ke ufọk fo, ye ini afo asan̄ade ke usụn̄, ye ke ini afo anade ke isọn̄, ye ke ini afo adahade ke enyọn̄.” (Deuteronomy 6:4-7) Ih, nnyịn oro idide ete ye eka inyene ndinam mme usio-ukot ke ndibiat ini ye ubon nnyịn edieke anade nnyịn idọdiọn̄ isiak mme ikọ Abasi inọ nditọ nnyịn.
Nte enemde, ndụn̄ọde 1997 oro ẹketịn̄de ẹban̄a ke mbemiso, oro ẹkenamde ye se ibede mme uyen America 12,000 ẹmi ẹdude ke ini uwọrọ ndụk akwa owo ama ayarade ete ke “otu se ikperede ndisịm mbahade 88 eke ikie . . . ke otu mbon oro ẹkedọhọde ke imenyene ido ukpono, edida ido ukpono ye akam ke akpan n̄kpọ ekedi n̄kpọ ukpeme.” Mme ata Christian ẹfiọk ẹte ke nnennen ukpep ido ukpono ke ufọk ekpeme mme uyen osio ke mme utọ n̄kpọ nte edida mme n̄kpọ oro ẹnọde mbumehe, mfịghe eke ntụk, uwotidem, afai, ye ntre ntre eken.
Ndusụk ete ye eka ẹkere ke edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndinyene ini nnọ ubon mmọ. Emi enen̄ede edi ntre ye mme eka ẹmi ẹbọkde nditọ ikpọn̄, ẹmi ẹkpebiatde ini ke idatesịt ye nditọ mmọ edi ẹmi anade ẹnam utom idịbi udia. Didie ke mmọ ẹkeme ndifak ọsọn̄urua ifet ndu ye ubon mmọ? Bible eteme ete: “Kpeme ekikere ye ọniọn̄.” (Mme N̄ke 3:21) Mme ete ye eka ẹkeme ndida “ọniọn̄” nyom ini nnọ ubon. Didie?
Edieke afo edide eka emi anamde utom, emi esikpade mba ke utom usen okụrede, nso kaban̄a afo ndidọhọ nditọ ẹtiene fi ẹtem udia? Utọ ini oro ẹbiatde ọtọkiet do ekeme ndinọ eti ifet nditịm mmehe ye kiet eken. Ke akpa, ndibuan nditọ fo ekeme ndida ini efen efen. Nte ededi, ke mîbịghike, afo oyokụt ke enye edi inem inem n̄kpọ ke inyụn̄ idaha ini.
Ekeme ndidi afo edi ete emi enyenede ekese n̄kpọ ndinam ke utịturua. Ntak mûsehe uban̄a ndusụk utom esịtufọk ẹmi ye nditọ fo? Afo emekeme ndinyene nneme ye mmọ nte mbufo ẹnamde utom ọtọkiet ndien ke ukem ini oro ọnọ mmọ eti ukpep. Item Bible ndidọdiọn̄ nsiak ikọ Abasi nnọ nditọ esịn udọn̄ ọnọ fi ndinyene nneme ye mmọ ‘ke ini etiede ke ufọk, asan̄ade ke usụn̄’—ke akpanikọ, ke kpukpru ifet. Ndinyene nneme ye nditọ fo nte mbufo ẹnamde utom ọtọkiet edi ediwụt “ọniọn̄.”
Ndibiat ini ye ubon fo enyene mme utịp oro ẹbịghide. “Mmọ eke ẹkopde item ẹnyene ibuot,” ntre ke n̄ke Bible ọdọhọ. (Mme N̄ke 13:10) Ebede ke ndida ini nnyene nneme ye ubon fo, afo oyodu ke eti idaha ndinọ mmọ ọniọn̄ ọniọn̄ ndausụn̄ ke en̄wan uwem eke usen ke usen. Ndinọ utọ ndausụn̄ oro idahaemi ekeme ndikpan ndibiat ekese ini ye iduọesịt ke ini iso. N̄ko-n̄ko, enye ekeme nditịp n̄kpọ nsịn ke inemesịt fo ye eke mmọ. Man ọnọ utọ ndausụn̄ oro, oyom afo enyene ekese ọniọn̄ oro odude ke Ikọ Abasi, kpa Bible. Da enye nọ nditọ fo ukpep nyụn̄ nọ ikpatisan̄ ubon fo ndausụn̄.—Psalm 119:105.
[Ndise ke page 4]
Mme uyen oro ẹnyenede n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye ete ye eka mmọ iwakke ndinyene mfịghe eke ntụk
[Ndise ke page 5]
Eti nneme enyene ekese ufọn ke uwem ubon
[Ndise ke page 6]
Nte afo anamde utom ọtọkiet ye eyen fo, afo emekeme ndineme nneme nnyụn̄ nnọ eti ukpep