Mbụk Eyouwem
Nnyịn Ima Ida Nsio Nsio Idaha Oro Ikodude Inọ Ikọ Ntiense ke Nsannsan Ebiet
NTE RICARDO MALICSI OBỤKDE
Ke ini ẹkesiode mi ke utom ke ntak oro n̄kadade san̄asan̄a nte Christian, ami ye ubon mi ima iben̄e Jehovah an̄wam nnyịn inam ndutịm inọ ini iso. Nnyịn ima isian Jehovah ke akam ite ke ọdọn̄ nnyịn nditat utom ukwọrọikọ nnyịn. Esisịt ini ke oro ebede, nnyịn ima itọn̄ọ isan̄ nyon̄ oro akadade nnyịn ekesịm idụt itiaita emi ẹdude ke ikpọ ubak isọn̄ iba. Nte utịp, nnyịn ima ikeme ndikwọrọ ikọ ke nsannsan ebiet.
N̄KAMANA ke Philippines ke 1933 ndụk ubon oro ẹkesikade Ufọkabasi Independent eke Philippines. Kpukpru mbonubon nnyịn 14 ẹkesika ufọkabasi oro. Ke ini n̄kedide isua 12, mma mbọn̄ akam mben̄e Abasi owụt mi ido ukpono akpanikọ. Kiet ke otu mme andikpep nnyịn ama esịn mi enyịn̄ ke otu mbon oro ẹkesikpepde mmọ n̄kpọ ẹban̄a ido ukpono, ndien mma n̄kabade ndi enyene-ifịk owo Catholic. N̄kesitreke ndidụk edinam ediyarade idiọkn̄kpọ oro ẹkesinamde ke Saturday m̀mê edinam Mass ke Sunday. Nte ededi, mma ntọn̄ọ ndinyene eyịghe mban̄a ufọkabasi nnyụn̄ nnana udọn̄ ke enye. Mme mbụme oro ẹban̄ade se isitịbede inọ mme owo ke ini mmọ ẹkpade ọkọrọ ye hell ikan̄ ye Abasi-Ita-ke-Kiet ẹma ẹsifịna mi. Mme ibọrọ oro mme adaiso ido ukpono ẹkesinọde ẹketie ukpọk ukpọk inyụn̄ inọhọ uyụhọ.
Ndinyene Ibọrọ Oro Ọnọde Uyụhọ
Ke ini n̄kakade ufọkn̄wed ntaifiọk, mma ndụk n̄ka oro ekesinamde mi n̄n̄wana en̄wan, mbre mbre mfọniso, n̄n̄wọn̄ sika, nnyụn̄ nnam mme oburobụt edinam eken. Mbubịteyo usen kiet, mma nsobo eka nsan̄a ubet ukpepn̄kpọ mi kiet. Mma emi ekedi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Mma mbụp enye mme mbụme oro n̄kesibụpde mme pastọ ufọkabasi nnyịn. Enye ama ada Bible ọbọrọ kpukpru mbụme mi, ndien mma nnịm ke se enye eketịn̄de ekedi akpanikọ.
Mma ndep Bible nnyụn̄ ntọn̄ọ ndida enye n̄kpep n̄kpọ ye Mme Ntiense. Ikebịghike mma nsidụk kpukpru mbono esop Mme Ntiense Jehovah. Mma nda ọniọn̄ ọniọn̄ item Bible oro ọdọhọde ke “idiọk nsan̄a ababiat eti ido,” nsịn ke edinam, nnyụn̄ ntre nsan̄a ye mme oburobụt ufan mi. (1 Corinth 15:33) Emi ama an̄wam mi nnam n̄kọri ke ukpep oro n̄kọbọde ke Bible nnyụn̄ nyak idemmi nnọ Jehovah ke akpatre. Ke mma n̄kana baptism ke 1951, mma nnam utom nte asan̄autom uyọhọ ini (asiakusụn̄) ke ndusụk ini. Ekem ke December 1953, mma ndọ Aurea Mendoza Cruz, ndien enye ama akabade edi anam-akpanikọ nsan̄autom mi.
Ẹbọrọ Akam Nnyịn
Ama enen̄ede ọdọn̄ nnyịn ndinam utom nte mme asiakusụn̄. Nte ededi, ifet ikọsọpke iberede inọ nnyịn ndinam n̄kpọ Jehovah nte mme asan̄autom uyọhọ ini. Kpa ye oro, nnyịn iketreke ndikpe Jehovah ubọk ite anam mme ifet ẹbererede ẹnọ nnyịn ke utom esie. Uwem ama ọsọn̄ ye nnyịn etieti. Kpa ye oro, nnyịn ima ika iso ndibịne mme utịtmbuba nnyịn eke spirit, ndien ke ini n̄kedide isua 25, ẹma ẹmek mi asan̄autom esop, oro edi esenyịn oro etiede ibuot ke esop Mme Ntiense Jehovah.
Nte n̄kenen̄erede mfiọk Bible ye mme edumbet Jehovah, mma ndikụt ke utom oro n̄kanamde ama abiat ubieresịt oro n̄kenyenede nte Christian oro adade san̄asan̄a. (Isaiah 2:2-4) Ntre, mma n̄kpọn̄ utom oro. Emi ama esịn mbuọtidem nnyịn ke udomo. N̄kpakasan̄a didie nnọ ubon mi mme n̄kpọ obụkidem? Nnyịn ima ifiak imen n̄kpọ emi inịm Jehovah Abasi ke iso. (Psalm 65:2) Nnyịn ima isian enye mme mfịna nnyịn, ima inyụn̄ itịn̄ inọ enye nte ọkọdọn̄de nnyịn ndinam utom ke ebiet oro ẹkenen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ Obio Ubọn̄. (Philippi 4:6, 7) Nnyịn ikọfiọkke ke ediwak ifet ẹyebererede ẹnọ nnyịn!
Nditọn̄ọ Isan̄ Nnyịn
Ke April 1965, ẹma ẹda mi ke utom nte andise mban̄a itie unịme ikan̄ ye itieutom unyan̄a mbon unọmọ mbabuat n̄kpọntịbe ubomofụm ke An̄wambehe Ubomofụm Ofụri Ererimbot Vientiane ke Laos, nnyịn ima inyụn̄ iwọrọ ikodụn̄ do. Mme Ntiense 24 ẹkedu ke obio Vientiane, ama esinem nnyịn ke idem nditiene mme isụn̄utom ye nditọete ifan̄ oro ẹkedude do n̄kwọrọ ikọ. Ekem, ẹma ẹnọ mi n̄kanam utom ke An̄wambehe Ubomofụm Udon Thani ke Thailand. Ntiense ndomokiet ikodụhe ke Udon Thani. Nnyịn ima isinịm kpukpru mme mbono esop eke urua ke urua nte ubon. Ima isikwọrọ ikọ ke ufọk ke ufọk, inam mme mfiakn̄ka, inyụn̄ itọn̄ọ mme ukpepn̄kpọ Bible.
Nnyịn ima iti item oro Jesus ọkọnọde mme mbet esie ete ke mmọ ẹkpenyene ndika ‘iso n̄n̄wụm ekese mfri.’ (John 15:8) Ntre nnyịn ima ibiere ndikpebe uwụtn̄kpọ mmọ nnyụn̄ n̄ka iso ntan̄a eti mbụk. Ikebịghike, nnyịn ima inyene utịp. N̄kaiferi Thailand ama ọbọ akpanikọ onyụn̄ akabade edi eyenete nnyịn eke spirit. Iren iba ẹtode Edem Edere America ẹma ẹbọ akpanikọ, ndien nte ini akakade ẹkabade ẹdi mbiowo Christian. Nnyịn ima ika iso ndikwọrọ eti mbụk ke se ikawakde ibe isua duop ke edem edere Thailand. Esịt enem nnyịn didie ntem ndifiọk ke esop odu idahaemi ke Udon Thani! Ndusụk n̄kpasịp akpanikọ oro ikọtọde ke ẹka iso ndin̄wụm mfri.
Nte ededi, nnyịn ikenyene ndikpọn̄ Thailand okposụkedi nnyịn mîkokopke inemesịt ndinam ntre, edi ima iben̄e “Enyene idọk” an̄wam nnyịn ika iso ke utom ukwọrọikọ. (Matthew 9:38) Ẹma ẹnọ nnyịn ika Tehran, kpa ibuot obio Iran. Emi ekedi ke ini ukara Shah.
Ndikwọrọ Ikọ ke Mme Efakutom Oro Ẹkamade N̄kpọ-Ata
Ke ima ikedi idibehe ke Tehran, nnyịn ima isọsọp isobo ye nditọete nnyịn eke spirit. Nnyịn ikabuana ye ekpri otu Mme Ntiense emi ẹketode idụt 13. Nnyịn ikenyene ndinam mme ukpụhọde man ikeme ndikwọrọ eti mbụk ke Iran. Okposụkedi owo mîkenen̄ekede ibiọn̄ọ utom nnyịn, nnyịn ikenyene ndidu ke ukpeme.
Ke ntak ini utom mbon oro ẹkenyenede udọn̄, ndusụk ini nnyịn ikenyene ndinịm mme ukpepn̄kpọ Bible ke ufọt okoneyo m̀mê ke ebede oro—tutu esịm n̄kpọusen. Kpa ye oro, esịt ekenem nnyịn didie ntem ndikụt nte ọkpọsọn̄ utom oro ikanamde on̄wụmde mfri! Ediwak ubon ẹtode Philippines ye Korea ẹma ẹbọ akpanikọ ẹnyụn̄ ẹyak idemmọ ẹnọ Jehovah.
Ebiet efen oro ẹkenọde nnyịn ika ekedi Dhaka, Bangladesh. Nnyịn ikesịm do ke December 1977. Ama ọsọn̄ ndikwọrọ ikọ ke idụt emi. Edi, nnyịn ima iti kpukpru ini ke ana ikwọrọ ikọ. Edisana spirit Jehovah ama an̄wam nnyịn ikwọrọ ikọ inọ ediwak ubon oro ẹkedọhọde ke idi mme Christian. Ndusụk mmọ ẹma ẹkop nsatitọn̄ mbịtmbịt mmọn̄ akpanikọ oro ẹkụtde ke Edisana N̄wed Abasi. (Isaiah 55:1) Ke ntak emi, nnyịn ima itọn̄ọ ediwak ukpepn̄kpọ Bible.
Nnyịn ima iti ke uduak Abasi edi nte “kpukpru owo ẹkpenyene edinyan̄a.” (1 Timothy 2:4) Nnyịn ima ikop inemesịt ke owo ndomokiet ikodomoke ndibiọn̄ọ utom ukwọrọikọ nnyịn. Nnyịn ima isida ata ufan ufan edu inyene nneme ye mme owo man ikan usua ekededi. Ukem nte apostle Paul, nnyịn ima idomo ndikabade “ndi kpukpru n̄kpọ nnọ kpukpru orụk owo.” (1 Corinth 9:22) Ke ini mme owo ẹkesibụpde nnyịn ntak oro ikawahade ibịne mmọ, nnyịn ima isibọrọ mmọ ke ufan ufan edu, ndien ima ikụt ke ata ediwak mmọ ẹketie ata ufan ufan.
Nnyịn ima ikụt Ntiense kiet oro okodụn̄de ke Dhaka, ntre nnyịn ima isịn udọn̄ inọ enye ite etiene nnyịn odụk mme mbono esop Christian onyụn̄ abuana ke utom ukwọrọikọ. Ekem, n̄wan mi ama ekpep ubon kiet Bible onyụn̄ okot mmọ mbono esop. Ke ntak ima-mfọnido Jehovah, ofụri ubon oro ẹma ẹbọ akpanikọ. Nte ini akakade, nditọiban mmọ iba ẹma ẹn̄wam ndikabade mme n̄wed Bible nsịn ke usem Bengali, ndien ediwak iman mmọ ẹma ẹdi ẹdifiọk Jehovah. Ediwak nditọ ukpepn̄kpọ Bible en̄wen ẹma ẹbọ akpanikọ. Idahaemi, ediwak mmọ ẹdi mbiowo m̀mê mme asiakusụn̄.
Sia mme owo ẹwakde etieti ke obio Dhaka, nnyịn ima ikot ndusụk mbonubon nnyịn ite ẹdin̄wam nnyịn ke utom ukwọrọikọ. Ediwak mmọ ẹma ẹnyịme ẹnyụn̄ ẹdi ẹdidụn̄ ye nnyịn ke Bangladesh. Nnyịn imenen̄ede idat esịt inyụn̄ ikọm Jehovah ke ifet oro ikenyenede nditiene n̄kwọrọ eti mbụk ke idụt oro! Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, Ntiense kiet kpọt okodu, edi esop iba ẹdu idahaemi ke Bangladesh.
Ke July 1982, nnyịn ima ikpọn̄ Bangladesh. Mmọn̄eyet ama asiaha nnyịn nte ikọkpọn̄de nditọete do. Ikebịghike ke ima ikọkpọn̄ Bangladesh, mma nnyene utom ke An̄wambehe Ubomofụm Ofụri Ererimbot ke Entebbe, Uganda, kpa ebiet emi nnyịn ikodụn̄de ke isua inan̄ ye ọfiọn̄ itiaba. Nso ke nnyịn ikanam man ikpono akwa enyịn̄ Jehovah ke idụt emi?
Ndinam N̄kpọ Jehovah ke Edem Usiahautịn Africa
Ke ima ikedi idibehe ke An̄wambehe Ubomofụm Ofụri Ererimbot ke Entebbe, awat-ubomisọn̄ ama edi ndimen mi ye n̄wan mi n̄ka itieidụn̄ nnyịn. Nte nnyịn ikọkpọn̄de an̄wambehe oro, mma ntọn̄ọ ndikwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi nnọ awat-ubomisọn̄ oro. Enye ama obụp mi ete: “Ndi afo edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah?” Mma mbọrọ ih, ndien enye ama ọdọhọ ete: “Eyenete mbufo kiet anam utom ke tọwa unọ ubomofụm ndausụn̄.” Inikiet inikiet, mma ndọhọ enye emen mi aka do. Nnyịn ima isobo ye eyenete oro, enye ama enen̄ede okop inemesịt ndikụt nnyịn; ntre ima inam ndutịm inọ mme mbono esop ye utom an̄wautom.
Asuanetop Obio Ubọn̄ 228 kpọt ẹkedu ke Uganda ini oro. Nnyịn, ọkọrọ ye nditọete iba ẹtode Entebbe, ima ida akpa isua oro itọ n̄kpasịp akpanikọ. Sia mme owo do ẹmade ndikot n̄wed, nnyịn ima inịm ediwak n̄wed, ọkọrọ ye ediwak magazine. Nnyịn ima isikot nditọete ke Kampala, ibuot obio, ẹdi ẹdin̄wam nnyịn ndikwọrọ ikọ ke efakutom Entebbe ke mme utịturua. Owo inan̄ ẹkekpan̄ utọn̄ ẹnọ akpa utịn̄ikọ an̄wa oro n̄kọnọde.
Ke ufan̄ isua ita oro ẹketienede, nnyịn ima inen̄ede ikop inemesịt oro akananam nnyịn mîkokopke, ke ini mbon oro ikekpepde n̄kpọ ẹkenyịmede akpanikọ ẹnyụn̄ ẹnamde usọp usọp n̄kọri. (3 John 4) Ke mbono circuit kiet, nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn itiokiet ẹkena baptism. Ediwak mmọ ẹkedọhọ ke mmimọ ndikụt nnyịn inamde utom usiakusụn̄ okposụkedi inamde utom idịbi udia ofụri ini, ekesịn udọn̄ ọnọ mmimọ ndidụk utom uyọhọ ini.
Nnyịn ima idikụt ke itieutom nnyịn ekeme n̄ko ndidi efakutom oro on̄wụmde mfri. Ini kiet, mma n̄ka mbịne akwa owo ke itie unịme ikan̄ an̄wambehe ubomofụm nnyụn̄ nsian enye idotenyịn Bible aban̄ade edidu uwem ke Paradise isọn̄. Mma n̄wụt enye ke Bible esie ke okopitem ubonowo oyodu ke emem ye edidianakiet, ndien ke ubuene, unana ufọkidụn̄, ekọn̄, udọn̄ọ, m̀mê n̄kpa ididụhe aba. (Psalm 46:9; Isaiah 33:24; 65:21, 22; Ediyarade 21:3, 4) Ndikot emi ke Bible esie ama edemede enye udọn̄. Mma ntọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible ye enye iwiwa. Enye ama odụk kpukpru mbono esop. Ikebịghike enye ama ayak idemesie ọnọ Jehovah onyụn̄ ana baptism. Nte ini akakade, enye ama etiene nnyịn odụk utom ukwọrọikọ uyọhọ ini.
Mbio obio ẹma ẹsịn ntịme utịm ikaba ke adan̄aemi ikodude ke Uganda, edi emi ikanamke nnyịn itre mme edinam eke spirit nnyịn. Ẹma ẹtan̄ mbonubon mbon oro ẹkenamde utom ke mme itieutom ofụri ererimbot ẹka Nairobi, Kenya, ndien mmọ ẹma ẹdu do ọfiọn̄ itiokiet. Nnyịn oro ikosụhọde ke Uganda ima ika iso ndinịm mme mbono esop Christian nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ, okposụkedi ikenyenede ndinam ntre ke mbufiọk nnyụn̄ ndu ke ukpeme.
Mma n̄kụre utom mi ke Uganda ke April 1988, ntre nnyịn ima ifiak iwọrọ idụn̄. Se ikenen̄erede inọ nnyịn inemesịt ke ini ikọkpọn̄de Esop Entebbe ekedi n̄kọri eke spirit esop oro. Ke July 1997, nnyịn ima ifiak ika ikese Entebbe. Ke ini ikafiakde ika do, ndusụk n̄kani nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn ẹkedi mbiowo. Nnyịn ikokop inemesịt didie ntem ndikụt owo 106 ẹdụkde An̄wan̄wa Mbono Esop!
Ndiwọrọ N̄ka Efakutom Oro Akanam Owo Mînamke Utom
Ndi nnyịn ima ikeme ndida obufa ifet oro ekebererede mi nnam n̄kpọ? Ih, An̄wambehe Ubomofụm Ofụri Ererimbot ke Mogadishu, Somalia ekedi itie efen oro n̄kanamde utom. Nnyịn ima ibiere ndida obufa ifet oro ekebererede n̄kwọrọ ikọ ke efakutom oro akanam owo mîkwọrọke ikọ.
Nnyịn ikesiwak ndikwọrọ ikọ nnọ mbon oro ẹkenamde utom ke itieutom ukara esenidụt ke Mogadishu, mme anamutom ẹtode Philippines, ye isenowo eken. Nnyịn ikesiwak ndisobo ye mmọ ke an̄waurua. Nnyịn ima isika ikese mmọ ke ufọk mmọ n̄ko. Ikike, usọ, mbufiọk, ye ọyọhọ mbuọtidem ke Jehovah ẹma ẹn̄wam nnyịn ndibuana akpanikọ Bible ye mbon en̄wen, ndien emi ama on̄wụm mfri ke idem mbon oro ẹketode nsio nsio idụt. Ke isua iba ẹbede, nnyịn ima ikpọn̄ Mogadishu—esisịt ini mbemiso ekọn̄ akasiahade do.
N̄ka Ofụri Ererimbot Esede Aban̄a Uwat Ubomofụm ama ọnọ mi n̄ka Yangon, ke Myanmar. Nti ifet ẹma ẹfiak ẹbererede ẹnọ nnyịn ndin̄wam mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ ẹkpep uduak Abasi. Ke ima ikọkpọn̄ Myanmar, ẹma ẹnọ nnyịn ika Dar es Salaam, ke Tanzania. Ama enen̄ede emem utom ndikwọrọ eti mbụk ke ufọk ke ufọk ke Dar es Salaam koro mme owo oro ẹkesemde Ikọmbakara ẹma ẹdu do.
Ke kpukpru idụt oro ikanamde utom idịbi udia, nnyịn ikosoboke ọkpọsọn̄ mfịna ke utom ukwọrọikọ nnyịn, okposụkedi ẹkedoride ukpan ke utom Mme Ntiense Jehovah ediwak ini. Ke ntak utom oro n̄kanamde, emi ekesiwakde ndinyene ebuana ye ukara m̀mê mme n̄ka ofụri ererimbot, mme owo ikenyeneke eyịghe iban̄a utom ukwọrọikọ nnyịn.
Utom idịbi udia oro n̄kanamde ama esinam mi ye n̄wan mi idu uwem nte mbon nyon̄ ke isua 30. Nte ededi, nnyịn ikada utom idịbi udia mi n̄kukụre nte se in̄wamde nnyịn ndisịm akpan utịtmbuba nnyịn. Akpan utịtmbuba nnyịn ekedi ndinam mme ufọn n̄kpọ Obio Ubọn̄ Abasi ẹkọri. Nnyịn imọkọm Jehovah ke ndikan̄wam nnyịn ida nsio nsio idaha oro ikodude inam n̄kpọ nte ọfọnde, imonyụn̄ ikọm enye ke ndikọnọ nnyịn utịbe utịbe ifet editan̄a eti mbụk ke nsannsan ebiet.
Ndifiak Nnyọn̄ Obio Nnyịn
Ke ini n̄kedide isua 58, mma mbiere ndibak n̄kpọn̄ utom nnyụn̄ mfiak nnyọn̄ Philippines. Ke ima ikedi idisịm ufọk, ima iben̄e Jehovah ite ada nnyịn usụn̄. Nnyịn ima itọn̄ọ ndinam utom ye esop kiet ke Obio Trece Martires emi odude ke mbahade obio ukara Cavite. Ke ini ikọtọn̄ọde ndibuana ye esop oro, owo 19 kpọt ẹkedi mme anditan̄a Obio Ubọn̄ Abasi. Ẹma ẹdiomi ukwọrọikọ eke usen ke usen, ntre ẹma ẹtọn̄ọ ediwak ukpepn̄kpọ Bible. N̄kọri ama ọtọn̄ọ ndidu ke esop oro. Ini kiet, n̄wan mi ama enyene ukpepn̄kpọ Bible 19, ke ini ami n̄kenyenede 14.
Ikebịghike, Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ikekemke aba owo. Nnyịn ima imen n̄kpọ emi inịm Jehovah ke iso. Ebe ye n̄wan ẹdide Christian ẹma ẹnọ nnyịn isọn̄, ndien ọfis n̄kọk itieutom ama ọbuọt nnyịn okụk man ida ibọp obufa Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Obufa Ufọkmbono Obio Ubọn̄ emi ama enen̄ede anam utom ukwọrọikọ nnyịn enyene uforo, koro ibat mbon oro ẹkesidụkde mbono esop ama esikọri kpukpru urua. Idahaemi, nnyịn imesiwat hour iba uka ye unyọn̄ man ikan̄wam esop en̄wen oro enyenede asuanetop 17.
Ami ye n̄wan mi imenen̄ede iwụt esịtekọm iban̄a ifet oro ikenyenede ndinam utom ke ediwak idụt. Ke ifiakde itie ikere uwem nyon̄ oro ikodude, nnyịn imenen̄ede ikop uyụhọ ndifiọk nte ke ima ida ifet emi inam n̄kpọ ke mfọnn̄kan usụn̄—ndin̄wam mbon en̄wen ẹkpep ẹban̄a Jehovah!
[Ndise obio ke page 24, 25]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)
TANZANIA
UGANDA
SOMALIA
IRAN
BANGLADESH
MYANMAR
LAOS
THAILAND
PHILIPPINES
[Ndise ke page 23]
Ami ye Aurea, n̄wan mi