Mme Owo Ẹnen̄ede Ẹyom Nsinsi Uwem

TỌN̄Ọ ẹkebot owo, enen̄ede ọdọn̄ ubonowo ndidu uwem ke nsinsi. Kpa ye oro, mme owo ke ẹkpakpan̄a—idụhe owo oro ọfiọkde nte ẹkemede nditre n̄kpa. Nte ededi, ke ndondo emi, mme ndụn̄ọde oro ẹnamde ẹban̄a usọbọidem ẹnam mme owo ẹtọn̄ọ ndinịm ke ẹkeme ndinam owo odu uwem enen̄ede ebịghi. Kere ban̄a se ẹkpepde ke nsio nsio ikpehe ifiọk ntaifiọk ẹban̄a emi.

Mme ekpepn̄kpọ mban̄a mme odu-uwem n̄kpọ ẹda mmọn̄ibọk oro ẹkotde telomerase ẹdomo ndinam mme nsen ẹbaharede idemmọ ediwak ini. Ntaifiọk ẹfiọk ke mbufa nsen ẹsida itie n̄kani ye mbon oro ẹbiarade. Ke nditịm ntịn̄, ekese nsen ke idem owo ẹsifiak ẹkabade mbufa ediwak ini ke eyouwem owo. Mme anam-ndụn̄ọde ẹkere ke edieke ẹnamde nsen idemowo ẹka iso ẹkabade mbufa, “ke idemowo ekeme ndika iso nsehe ke ata anyan ini—idem ke nsinsi.”

Odu ndụn̄ọde usọbọidem oro ẹdemerede ekese eneni, emi ẹdọhọde ke ẹkeme ndinam obufa edidiana ekpa, ekpụt, m̀mê esịt emi edide ukem ukem ye eke owo udọn̄ọ onyụn̄ ananade ndo, nnọ owo udọn̄ọ. Ẹdida mme akpan nsen emi ẹtode owo udọn̄ọ ẹnam mbufa ndido emi.

Mme anam-ndụn̄ọde mban̄a ata n̄kpri nsen ẹdọhọ ke ini oyodu emi mbiausọbọ ẹdisịnde owo ata n̄kpri nsen ke usan̄aiyịp man ẹsan̄a ẹyom ẹnyụn̄ ẹwot nsen udọn̄ọ kansa ye n̄ken̄e unam udọn̄ọ. Ndusụk owo ẹnịm ke nte ini akade, ikpehe ukpepn̄kpọ ifiọk ntaifiọk enye emi ọkọrọ ye mme ukpepn̄kpọ ẹban̄ade nsenubon, ẹyen̄wam ẹnam idemowo aka iso ọdiọn̄ idemesie ke nsinsi.

Mbon oro ẹsịnde udọn̄ ẹnọ edisịn akpan̄kpa oro ọkọdọn̄ọde ke ice, ẹsidọn̄ okpo mme akpan̄kpa ke ice ẹnịm. Mmọ ẹsinam emi man ẹtịm okpo ẹnịm tutu esịm ini oro mbiausọbọ ẹdikemede ndikọk udọn̄ọ, ntre usọn̄, nnyụn̄ nnam mme akpan̄kpa ẹfiak ẹdidu uwem ẹnyụn̄ ẹkop nsọn̄idem. American Journal of Geriatric Psychiatry ọdọhọ ke n̄kpọ emi edi “ukem ye editịm okpo nnịm nte mbon Egypt eset ẹkesinamde.”

Owo ndinen̄ede nyom ndidu uwem ke nsinsi owụt ke owo iyomke ndikpa. Nte ubonowo ẹkeme ndinen̄ede ndu uwem ke nsinsi? Nso ke Bible etịn̄ aban̄a n̄kpọ emi? Ibuotikọ oro etienede ọyọbọrọ mme mbụme emi.