Ndi Emekeme ‘Ndibe Ndi Macedonia’?
1. Nso ikanam Paul ye mme nsan̄a esie ẹbe ẹka Macedonia?
1 Apostle Paul ama ọkpọn̄ Antioch ke Syria ke n̄kpọ nte isua 49 E.N. man ọtọn̄ọ udiana isan̄ isụn̄utom esie. Enye akaduak ndika Ephesus ye mme obio eken ke Asia Minor. Edi utu ke oro, edisana spirit ama ọdọhọ enye ‘ebe edi Macedonia.’ Enye ye mme nsan̄a esie ẹma ẹdat esịt ndibe n̄ka, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹnyene ifet nditọn̄ọ akpa esop ke ikpehe oro. (Utom 16:9, 10; 17:1, 2, 4) Mfịn, ndusụk efakutom ererimbot ẹnen̄ede ẹyom mme anamutom idọk efen efen. (Matt. 9:37, 38) Ndi afo emekeme ndin̄wam?
2. Ntak emi ndusụk owo mîkereke ndiwọrọ n̄ka esenidụt?
2 Eyedi afo emenyene edu isụn̄utom nte Paul, edi akanam ukereke ndiwọrọ n̄ka esenidụt. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi afo udukemeke ndibọ ukpep Gilead ke ntak isua emana fo m̀mê ke ntak emi edide eyenete an̄wan oro mîdọhọ ndọ m̀mê ke ntak oro nditọ fo ẹdide n̄kpri. Ekeme ndidi afo ukereke ndiwọrọ n̄ka esenidụt ke ntak emi okopde ndịk ke udukemeke ndikpep usem en̄wen. Mîdịghe eyedi afo edi odudụn̄ ke idụt emi afo odude idahaemi ke ntak nsọn̄ọn̄kpọ, ndien emi anam afo emen̄e ndiwọrọ idụn̄. Edi ke ama ọkọbọn̄ akam onyụn̄ etie ekere n̄kpọ emi, eyedi afo oyokụt ke mme utọ idaha emi idikpanke fi ndiwọrọ n̄ka esenidụt emi ẹnen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ.
3. Ntak emi ukpep isụn̄utom mîdịghe se ẹyomde man owo okụt unen ke ndikwọrọ ikọ ke esenidụt?
3 Ndi Ukpep Isụn̄utom Edi Se Ẹyomde? Nso ikanam Paul ye mme nsan̄a esie ẹkụt unen? Mmọ ẹkeberi edem ke Jehovah ye ke edisana spirit esie. (2 Cor. 3:1-5) Mmọdo, afo emekeme ndisụk n̄kụt unen ke ndikwọrọ ikọ ke esenidụt idem ọkpọkọm mme idaha fo iyakke fi ọbọ san̄asan̄a ukpep. Ti n̄ko ete ke afo ke ọbọ ukpep ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi ye ke Esoputom. Edieke utịtmbuba fo edide ndika ufọkn̄wed Gilead m̀mê ufọkn̄wed en̄wen oro etiede ntre, afo ndiwọrọ n̄ka esenidụt man akatabi utom isụn̄utom ese ayanam fi enen̄ede enyene ifiọk oro edidade anam n̄kpọ ke ini iso edieke ẹyomde ndinọ fi ukpep efen efen.
4. Ntak emi n̄kani owo mîkpekereke ke mmimọ idikemeke ndikwọrọ ikọ ke esenidụt?
4 N̄kani Owo: N̄kani owo oro ẹsọn̄de idem ke n̄kan̄ eke spirit, ẹnyụn̄ ẹkopde nsọn̄idem ẹkeme ndinen̄ede n̄n̄wam mme idụt oro ẹyomde mme ọkwọrọikọ. Ndi ọmọkpọn̄ utom idịbi udia? Ndusụk mbon oro ẹsibọde okụk ukpọn̄ utom oro mîwakke ẹkeme ndise mban̄a idemmọ ke idụt oro ọtọn̄ọde-tọn̄ọ ndinyene uforo, emi okụk oro ẹsidade edu uwem, esịnede okụk eti usọbọ, mîwakke nte eke idụt mmọ.
5. Bụk ifiọkutom oro eyenete emi ama ọkọkpọn̄ utom onyụn̄ ọwọrọ aka esenidụt ekenyenede.
5 Eyenete eren kiet emi ama ọkọkpọn̄ utom idịbi udia oto idụt oro ẹtịn̄de Ikọmbakara. Enye edi ebiowo ye asiakusụn̄, ama onyụn̄ ọwọrọ aka ọwọrọetop ediye ikpehe emi mme owo ẹsikade ẹkese ke Usụk Usụk Edem Usiahautịn Asia man akan̄wam otu mme asuanetop usụkkiet oro ẹtịn̄de Ikọmbakara. Otu oro ẹma ẹkwọrọ ikọ ẹnọ mbon esenidụt 30,000 oro ẹdụn̄de ke ikpehe oro. Ke ufan̄ isua iba kpọt, owo 50 ẹkesidụk mme mbono esop. Eyenete oro ekewet ete: “Ndiwọrọ ndi mi amanam mi nnyene mme edidiọn̄ oro akanam mmenyeneke. Inua ikemeke nditịn̄ mme edidiọn̄ oro nnyenede!”
6. Bụk ifiọkutom oro ekpri eyenete an̄wan emi mîdọhọ ndọ emi okonyụn̄ ọwọrọde aka esenidụt ekenyenede.
6 Nditọete Iban Emi Mîdọhọ Ndọ: Jehovah amada nditọete iban anam n̄kpọ ke okopodudu usụn̄ ke nditan̄a eti mbụk ke mme idụt oro ẹnen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ. (Ps. 68:11) Ekpri eyenete an̄wan emi mîdọhọ ndọ ama enịm utịtmbuba editat utom ukwọrọikọ esie ke esenidụt, edi ete ye eka esie ẹma ẹkop ndịk ẹban̄a nte n̄kpọ editiede ye enye ke esenidụt. Ntre enye ama emek idụt oro mînyeneke mfịna ukaraidem ye mfịna ndutịm uforo, ewet n̄kọk itieutom, onyụn̄ ọbọ mme akpan ntọt oro ẹkenyenede ufọn ẹnọ enye. Enye ama enyene ediwak edidiọn̄ ke isua itiokiet oro enye okodụn̄de ke idụt oro. Enye ọdọhọ ete: “N̄kpenyeneke ifet ndinịm ediwak ukpepn̄kpọ Bible edieke n̄kpodude ke idụt nnyịn. Edi ndikwọrọ ikọ ke idụt oro ẹnen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ ama an̄wam mi ndinịm ediwak ukpepn̄kpọ Bible nnyụn̄ nnen̄ede nnyene usọ nte andikpep.”
7. Bụk ifiọkutom oro ubon kiet emi ẹkewọrọde ẹka esenidụt ẹkenyenede.
7 Mme Ubon: Ndi afo ndinyene nditọ ekeme ndikpan fi ndiwọrọ n̄ka esenidụt n̄katan̄a eti mbụk? Ubon kiet emi ẹnyenede nditọ emi ẹdide isua duop ye isua itiaita ẹma ẹbiere ndidomo emi nse. Eka mmọ obụk ntem ete: “Nnyịn imokop idatesịt ndikọbọk nditọ nnyịn mi, koro mmọ ẹma ẹsidụk ndụk ye mme akpan asiakusụn̄ ye mme isụn̄utom. Ẹfori uwem nnyịn ke ntak oro ikwọrọde ikọ ke idụt oro ẹnen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ.”
8. Ndi ẹkeme ndikwọrọ ikọ ke esenidụt ye unana edikpep usem en̄wen? Nam an̄wan̄a.
8 Mfịna Usem: Ndi ndịk edikpep usem esenidụt anam fi okûwọrọ uka idụt en̄wen? Eyedi mme owo ẹsem usem mbufo ke mme idụt en̄wen oro ẹnen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ Obio Ubọn̄. Ebe ye n̄wan oro ẹtịn̄de Ikọmbakara ẹma ẹwọrọ ẹka idụt oro ẹsemde usem Spanish, emi ediwak mme odudụn̄ ẹtịn̄de Ikọmbakara. N̄kọk itieutom ama asian mmọ ediwak esop Ikọmbakara oro ẹyomde un̄wam, ntre mmọ ẹma ẹmek kiet ẹnyụn̄ ẹka do utịm ikaba. Mmọ ẹma ẹfiak ẹnyọn̄ idụt mmọ, ẹsụhọde okụk oro mmọ ẹsibiatde kpukpru ọfiọn̄, ẹnyụn̄ ẹfam okụk ẹnịm ke isua kiet. Ke ini mmọ ẹkeben̄ede idem ndiwọrọ n̄ka idụt oro, nditọete do ẹma ẹn̄wam mmọ ẹnyene ufọk oro ekememde urua.
9, 10. Nso ke mbon oro ẹwọrọde ke idụt mmọ ẹka idụt en̄wen ẹkpekere ẹban̄a, ndien ntak?
9 Mbon Oro Ẹwọrọde Idụn̄: Ndi ama ọwọrọ ke idụt mbufo aka idụt en̄wen, iso-ọfọn mbemiso ekekpepde akpanikọ? Ẹkeme ndinen̄ede nyom mme anamutom idọk ke idụt mbufo. Ndi emekeme ndifiak nnyọn̄ idụt mbufo man ọkọnọ un̄wam? Etie nte eyetịm emem fi ndinyene utom ye itieidụn̄ akan esenowo. Eyedi afo ọmọfọfiọk ndisem usem obio mbufo. Ke adianade do, mme owo ẹkeme ndima ndikpan̄ utọn̄ n̄kop etop Obio Ubọn̄ emi afo atan̄ade akan nte mmọ ẹkpan̄de ẹnọ esenowo.
10 Eren kiet ama efehe ọkpọn̄ Albania aka Italy nte owo itọkekọn̄; enye ama enyene utom do onyụn̄ esinọ okụk ẹsọk ubon esie ke Albania. Ke ama ọkọbọ akpanikọ, enye ama ọtọn̄ọ ndikpep mme akpan asiakusụn̄ oro ẹtode Italy usem Albanian, koro mmọ ẹkeyom ndika Albania n̄kọkwọrọ ikọ ke ebiet oro ẹkenen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ. Eyenete eren oro ewet ete: “Mmọ ẹkeka efakutom oro n̄kọkpọn̄de. Idem ama aduai mmọ ndika okposụkedi emi mmọ mîkọfiọkke usem idụt emi. Nso ndien ami emi ndide owo Albania nnyụn̄ nsemde usem Albanian! Nso ke ntie nnam mi ke Italy?” Eyenete oro ama ebiere ndifiak nnyọn̄ Albania n̄ketiene nsuan eti mbụk. Enye ọdọhọ ete: “Akananam ntuaha n̄kpọfiọk ndikọkpọn̄ utom ye okụk ke Italy! Mmenyene ata utom ke Albania. Utom oro ami n̄kụtde nte edide ata akpan utom onyụn̄ anamde owo okop idatesịt oro ebịghide edi ndinam n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt!”
11, 12. Nso ke mbon oro ẹyomde ndiwọrọ n̄ka esenidụt ẹkpenam?
11 Se Akpanamde: Mbemiso Paul ye mme nsan̄a esie ẹkekade Macedonia, mmọ ẹkeduak ndika edem usoputịn, edi ‘edisana spirit ama akpan mmọ,’ ntre mmọ ẹma ẹwọn̄ọde ẹka edere edere. (Utom 16:6) Ke ini mmọ ẹkekperede Bithynia, Jesus ama ọbiọn̄ọ mmọ. (Utom 16:7) Jehovah aka iso ndida Jesus nse mban̄a utom ukwọrọikọ. (Matt. 28:20) Mmọdo, edieke afo ekerede ndiwọrọ n̄ka esenidụt, bọn̄ akam yom ndausụn̄ Jehovah.—Luke 14:28-30; Jas. 1:5; se ekebe oro “Nte Afo Ekemede Ndifiọk ke Idụt Oro Afo Oyomde Ndika Oyom Mme Ọkwọrọikọ” ke page 6.
12 Dọhọ mbiowo ye nditọete oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹda esịt akpanikọ ẹsian fi m̀mê oyokụt unen ke utom esenidụt. (N̄ke 11:14; 15:22) Kot mme n̄kpọ oro nnyịn iwetde iban̄a edikwọrọ ikọ ke esenidụt nyụn̄ nam ndụn̄ọde ban̄a idụt ekededi oro afo ekerede ndika. Ndi emekeme ndika n̄kese idụt oro afo oyomde ndiwọrọ n̄ka, iso-ọfọn odude do ediwak usen? Edieke afo enen̄erede oyom ndiwọrọ n̄ka idụt en̄wen, emekeme ndiwet n̄kọk itieutom ke idụt oro man ọfiọk n̄kpọ efen efen, adade adres oro odude ke Yearbook eke ndondo emi. Nte ededi, utu ke ndinọ leta fo nnennen nnennen ẹsọk n̄kọk itieutom, yak enye nọ mbiowo esop mbufo man mmọ ẹsịn ubọk ẹnyụn̄ ẹnọ enye ẹsọk n̄kọk itieutom.—Se Ẹtịm man Inam Uduak Jehovah, page 111-112.
13. Didie ke n̄kọk itieutom edin̄wam fi, edi nso mbiomo ke afo enyene?
13 N̄kọk itieutom ọyọnọ ntọt oro aban̄ade idụt emi afo oyomde ndika ẹsọk fi man an̄wam fi anam ubiere, edi idịghe mbubehe esie ndinọ fi leta ubiọn̄, ufọkidụn̄, n̄wed ukaisan̄, m̀mê mme babru eken oro ibet oyomde m̀mê ndiyom ufọkidụn̄ nnọ fi. Mmọ emi ẹdi mme ọkpọkpọ n̄kpọ oro anade afo ese aban̄a mbemiso ọkpọn̄de idụt mbufo. Ke adianade do, edidi mbiomo fo ndika itieutom ukara esenidụt n̄koyom n̄wed ukaisan̄ nnyụn̄ mbụp mban̄a se ibet oyomde mbemiso owo enyenede utom. Akpana mbon oro ẹwọrọde ẹka idụt en̄wen ẹkeme ndise mban̄a idemmọ ye se ibet oyomde.—Gal. 6:5.
14. Ntak oyomde idu ke ukpeme ke ini ikade m̀mê iwọrọde ikodụn̄ ke idụt oro ẹkpande utom nnyịn?
14 Mme Idụt Oro Ẹkpande Utom Nnyịn: Ke ndusụk idụt, ana nditọete nnyịn ẹnen̄ede ẹnyene mbufiọk ke ini ẹtuakde ibuot ẹnọ Jehovah. (Matt. 10:16) Mme asuanetop oro ẹkade m̀mê oro ẹwọrọde ẹkedụn̄ ke mme utọ idụt emi ẹkeme ndidụri ntịn̄enyịn nte mîdotke nnọ utom ukwọrọikọ nnyịn ye unana ẹdidiọn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹsịn nditọete do ke itiendịk. Edieke afo ekerede ndiwọrọ n̄ka utọ idụt emi, mbọk dọhọ otu mbiowo esop mbufo ẹwet n̄kọk itieutom ke idụt mbufo mbemiso ọwọrọde aka idụt emi.
15. Didie ke mbon oro idaha mmọ mîyakke ẹwọrọ ẹka idụt en̄wen ẹkeme nditat utom ukwọrọikọ mmọ ke idụt mmọ?
15 Edieke Mûkemeke Ndiwọrọ N̄ka Idụt En̄wen: Kûyak idem emem fi edieke mme idaha fo mîyakke fi ọwọrọ aka idụt en̄wen. ‘Akwa usụn̄ en̄wen ndinam utom’ ekeme ndiberede nnọ fi. (1 Cor. 16:8, 9) Esenyịn circuit mbufo ekeme ndifiọk ebiet oro ekperede fi emi ẹyomde mme ọkwọrọikọ. Afo emekeme ndin̄wam esop m̀mê otu usem esenidụt oro ekperede fi. Mîdịghe afo emekeme nditat utom ukwọrọikọ fo ke esop oro afo odude idahaemi. Inamke n̄kpọ m̀mê nso idi idaha fo, akpan n̄kpọ edi ke afo anam utom ukwọrọikọ fo ke ofụri ukpọn̄.—Col. 3:23.
16. Nnyịn ikpanam n̄kpọ didie ye mbon oro ẹyomde ndiwọrọ n̄ka esenidụt?
16 Ndi ọmọfiọk Christian oro ọkọride esịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit emi utịtmbuba esie edide edikwọrọ ikọ ke esenidụt? Do nọ enye un̄wam ye nsịnudọn̄! Ke ini Paul ọkọkpọn̄de Antioch ke Syria, Antioch ekedi ọyọhọ obio ita oro okokponde akan ke Obio Ukara Rome (akpa ye udiana ẹkedi Rome ye Alexandria). Sia emi ekedide akamba efakutom, etie nte esop Antioch ẹma ẹyom un̄wam Paul ndien mmọ ẹkpeketaba enye etieti edieke enye ọkpọkpọn̄de mmọ. Kpa ye oro, Bible idọhọke ke nditọete Antioch ẹma ẹdọhọ Paul okûkpọn̄ mmimọ. Etie nte ke utu ke mmọ ndikọdọhọ Paul osụhọde etie do ọkwọrọ ikọ, mmọ ẹma ẹti ke “in̄wan̄ edi ererimbot.”—Matt. 13:38.
17. Mme ntak ewe ẹkpenam ikere ‘ndibe ndi Macedonia’?
17 Ẹma ẹnen̄ede ẹdiọn̄ Paul ye mme nsan̄a esie ke mmọ ndikeyere ikot ndibe ndi Macedonia. Ke ini mmọ ẹkedude ke obio Philippi ke Macedonia, mmọ ẹma ẹkụt Lydia, ndien “Jehovah onyụn̄ eberede enye esịt anam ọnọ ntịn̄enyịn ke mme n̄kpọ emi Paul etịn̄de.” (Utom 16:14) Kere nte esịt akadatde Paul ye mme nsan̄autom isụn̄utom esie ke ini Lydia ye ofụri mbonufọk esie ẹkenade baptism! Ediwak mbon esịt akpanikọ nte Lydia ẹdu ke ediwak idụt, ndien mmọ emi ibọhọ etop Obio Ubọn̄ kan̄a. Edieke afo ‘ebede edi Macedonia,’ afo oyokop idatesịt ndikụt nnyụn̄ n̄n̄wam mmọ.
[Ekebe ke page 6]
Nte Afo Ekemede Ndifiọk ke Idụt Oro Afo Oyomde Ndika Oyom Mme Ọkwọrọikọ
• Dụn̄ọde Yearbook eke ndondo emi. Nọ ntịn̄enyịn ke ibatowo oro asuanetop kiet kiet enyenede ndikwọrọ ikọ nnọ ke ẹbaharede ukem ukem.
• Kama Index yom mme ibuotikọ ye mme ifiọkutom oro ẹtode idụt oro.
• Nyene nneme ye mme asuanetop oro ẹkade m̀mê ẹdụn̄de ke idụt oro.
• Edieke afo ekerede ndiwọrọ n̄ka idụt oro edikemede ndikwọrọ ikọ ke usem emana fo, ka ebiet oro edikụtde utọ ntọt oro, utọ nte Intanet, man ọfiọk m̀mê owo ifan̄ do ẹsem usem emana fo.