Ndi Ama Ọfiọk?

Didie ke se mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹkụtde ọsọn̄ọ ke Belshazzar owo Babylon ama odu, ke okonyụn̄ edi edidem?

KE EDIWAK isua, mbon emi ẹsikụtde ndudue ẹnọ Bible ẹkedọhọ ke Edidem Belshazzar emi n̄wed Daniel etịn̄de aban̄a ikodụhe. (Dan. 5:⁠1) Se ikanamde mmọ ẹda ntre edi ke mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ikekwe n̄kpọ ndomokiet emi okowụtde ke enye ama odu. Edi mmọ ikekereke ntre aba ke 1854. Ntak-a?

Isua oro ke isụn̄utom ukara idụt Britain emi ekekerede J. G. Taylor okodụn̄ọde ndusụk n̄wụre ke obio Ur eset, emi edide usụk usụk Iraq idahaemi. Enye ama okụt ediwak n̄kpọ emi ẹbietde otu mbat ke akwa tọwa kiet. Mme otu oro ẹkeniọn̄ n̄kpọ nte centimita 10, ẹkenyụn̄ ẹda usụn̄ uwetn̄kpọ emi ẹsikapde-kap idiọn̄ọ ke itiat ẹwet n̄kpọ ke mmọ. Se ẹkewetde ke kiet ke otu mme otu oro ama esịne akam emi ẹkebọn̄de ẹben̄e anyan uwem ẹnọ Edidem Nabonidus emi akakarade Babylon ye Belshazzar akpan esie. Idem mme okụt ndudue nnọ Bible ẹma ẹnyịme ẹte ke se ẹkụtde emi owụt ke Belshazzar ama odu.

Edi Bible ọdọhọ n̄ko ke Belshazzar ekedi edidem. Enye emi n̄ko okosụk etie mme okụt ndudue nnọ Bible ntre ntre. Ke uwụtn̄kpọ, ke n̄kpọ nte isua 1875, William Talbot eyen England emi ekedide ataifiọk ekewet ete ke ndusụk owo ẹdọhọ ke “Bel-sar-ussur [Belshazzar] ama etiene Nabonidus ete esie akara. Edi ke n̄kpọ ndomokiet idụhe ndisọn̄ọ emi.”

Edi kpukpru eyịghe oro ama etre ini se ẹkewetde ke mme otu mbat en̄wen ẹkenamde ẹkụt ke enyene mme ini emi Edidem Nabonidus ete Belshazzar mîkodụhe ke Babylon ke ediwak isua. Nso iketịbe ini enye mîkesidụhe do? Encyclopædia Britannica ọdọhọ ete: “Ini Nabonidus okodude ke idụt efen, enye ama ayak ifịm ukara ye n̄wakn̄kan ke otu mbonekọn̄ esie esịn Belshazzar ke ubọk.” Emi eketie nte Belshazzar adiana ye ete esie akara Babylon ini oro. Ntre, Alan Millard emi ekedide ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ye ataifiọk emi esikpepde aban̄a usem ọkọdọhọ ke odot nte “N̄wed Daniel okotde Belshazzar ‘edidem.’”

Ata akpan n̄kpọ emi anamde ikọt Abasi ẹnịm ke n̄wed Daniel enen, ke Abasi okonyụn̄ ọnọ spirit esie ẹda ẹwet, odu ke esịt Bible ke idemesie.—2 Tim. 3:16.