Ακόμα Οργώνουν με Άλογα

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΣΕ ΑΥΤΗ την εποχή της υψηλής τεχνολογίας, μερικοί μπορεί να δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι υπάρχουν γεωργοί οι οποίοι ακόμα οργώνουν με άλογα. Ωστόσο, υπάρχουν περιοχές όπου χρησιμοποιούνται ζευγάρια από γεροδεμένα άλογα έλξης αντί για τρακτέρ.

Είναι αλήθεια ότι σπανίζουν τα αγροκτήματα που οργώνονται με άλογα. Εντούτοις, υπάρχουν αρκετά πλεονεκτήματα από τη χρήση αλόγων.

Χρήση στη Γεωργία

Από τους αρχαίους χρόνους τα άλογα έχουν χρησιμοποιηθεί ως υποζύγια. Αναφέρονται στα χρονικά των Σουμερίων, των Χετταίων, των Αιγυπτίων και των Κινέζων. Αλλά επί αιώνες η χρήση τους στη γεωργία ήταν περιορισμένη. Αυτό συνέβαινε επειδή πίστευαν ότι η συντήρηση των βοδιών ήταν πιο οικονομική, ενώ μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως τροφή όταν δεν ήταν πια σε θέση να δουλεύουν. Ωστόσο, τα βόδια είναι πιο αργοκίνητα από τα άλογα.

Το 19ο αιώνα, το άλογο είχε ήδη αντικαταστήσει το βόδι στην καλλιέργεια της γης σε πολλές Δυτικές χώρες. Σύμφωνα με κάποια πηγή, αυτό οφειλόταν εν μέρει στην «εφεύρεση πιο προηγμένων γεωργικών μηχανημάτων [τα οποία] ταίριαζαν καλύτερα με τη γρήγορη, ομοιόμορφη κίνηση του αλόγου παρά με το πιο αργοκίνητο βόδι».

Με τον καιρό, ράτσες όπως η Κλάιντσντέιλ στη Σκωτία, η Σάφοκ Παντς και η Σάιρ στην Αγγλία και η Περσερόν κυρίως στη Γαλλία βρήκαν τη θέση τους στην αγροτική ζωή. Διασταύρωναν αυτά τα αργά αλλά δυνατά άλογα με μικρότερα για να δημιουργήσουν ένα άλογο με λίγο μικρότερη δύναμη αλλά με μεγαλύτερη ταχύτητα. Αυτά τα ειδικά διασταυρωμένα ζώα ονομάστηκαν άλογα έλξης, πράγμα που αναφέρεται στην ικανότητα που έχουν να τραβούν βαριά φορτία.

Το Άλογο σε Σύγκριση με το Τρακτέρ

Ασφαλώς, καμιά ράτσα αλόγου δεν έχει την ίδια ελκτική δύναμη με το σύγχρονο τρακτέρ. Αλλά ίσως νιώσετε έκπληξη αν μάθετε πόση δύναμη έχουν τα άλογα! Το 1890, δύο άλογα έλξης Κλάιντσντέιλ τράβηξαν ένα φορτωμένο κάρο ενώ οι τροχοί του ήταν μπλοκαρισμένοι! Επίσης, το 1924 ένα ζευγάρι αγγλικά άλογα Σάιρ επιτέλεσαν έναν παρόμοιο άθλο, τραβώντας όπως υπολογίζεται φορτίο 50 τόνων!

Τα άλογα έλξης είναι επίσης έξυπνα και παίρνουν πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, κάποιο ζευγάρι αλόγων που οργώνει ένα χωράφι δεν χρειάζεται σχεδόν καθόλου καθοδήγηση αν υπάρχει ένα άλογο το οποίο να ανοίγει ίσια αυλάκια. Το άλογο αυτό θα οδηγεί τα υπόλοιπα ζευγάρια, ανοίγοντας αυλάκια όλη τη μέρα. Πιστεύεται ότι τα ζευγάρια των αλόγων μπορούν να ανοίξουν εξαιρετικά ευθεία αυλάκια επειδή φορούν παρωπίδες και δεν μπορούν να κοιτάξουν πίσω, πράγμα που συνηθίζουν οι οδηγοί των τρακτέρ.

Επιπλέον, στη διάρκεια του θερισμού τα άλογα είναι πιο ευέλικτα από τα τρακτέρ. Η ικανότητα που έχουν να κάνουν μια στροφή ακριβώς 90 μοιρών—και όταν είναι απαραίτητο, στροφή 180 μοιρών—σημαίνει ότι δεν αφήνουν κανένα μέρος του χωραφιού ακαλλιέργητο στη διάρκεια των γεωργικών εργασιών.

Ζευγάρια Αλόγων σε Δράση

Το να βλέπει κάποιος ζευγάρια αλόγων να ανταποκρίνονται στα παραγγέλματα του οδηγού τους είναι εντυπωσιακό θέαμα. Τα ζευγάρια εκπαιδεύονται να υπακούν σε συγκεκριμένες εντολές με συγκεκριμένους ελιγμούς, αν και η ακριβής γλώσσα και οι εκφράσεις που χρησιμοποιούνται διαφέρουν ανάλογα με τον οδηγό. Τα άλογα εξοικειώνονται με το λεξιλόγιο και τον τόνο της φωνής του κάθε οδηγού. Ένα χαρακτηριστικό σφύριγμα, σε συνδυασμό με μερικές ενθαρρυντικές λέξεις από τον οδηγό, ίσως είναι το σύνθημα για να ξεκινήσουν τα άλογα.

Στην Αυστραλία το άλογο που βρίσκεται στη δεξιά πλευρά των ζευγαριών (όπως βλέπει ο οδηγός) είναι γνωστό ως το «έξω» ενώ το άλογο που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά είναι γνωστό ως το «μέσα». Αυτοί οι χαρακτηρισμοί πιθανώς προέρχονται από τον τρόπο με τον οποίο οι παλιοί γεωργοί οδηγούσαν τα ζευγάρια, συνήθως περπατώντας στην αριστερή πλευρά τους.

Πόσο όμορφο είναι να βλέπει κάποιος μια σειρά από δέκα άλογα να παίρνουν στροφή 90 μοιρών, ανταποκρινόμενα στις εντολές του οδηγού! Για να στρίψουν αριστερά, το αριστερό άλογο πρέπει να κάνει μικρά βήματα προς τα πίσω, ενώ τα υπόλοιπα άλογα προχωρούν σταθερά διαγράφοντας τόξο 90 μοιρών γύρω του. Κατόπιν, αν πρέπει να στρίψουν δεξιά, το δεξί άλογο πρέπει να κάνει μικρά βήματα προς τα πίσω. Σε πιο ξηρά κλίματα είναι εκπληκτικό θέαμα να βλέπει κανείς τα ζευγάρια να εξαφανίζονται σε ένα σύννεφο σκόνης και στη συνέχεια να εμφανίζονται ξανά μοιάζοντας με τείχος παλλόμενων κορμιών αλόγων αφού ολοκληρώσουν τη στροφή!

Το κάθε άλογο έχει το όνομά του και ανταποκρίνεται σε αυτό ανάλογα με τον τόνο της φωνής που χρησιμοποιεί ο ζευγολάτης. Αν κάποιο άλογο μείνει πίσω, συνήθως αρκεί να φωνάξει ο ζευγολάτης το όνομά του με έναν έντονο, αυστηρό τόνο. Στην αρχή της εκπαίδευσής τους, τα άλογα πολλές φορές πρέπει να μάθουν ότι ένας τέτοιος τόνος της φωνής συνοδεύεται από το ελαφρύ χτύπημα του ραβδιού ή του μαστιγίου. Ωστόσο, από τη στιγμή που θα το μάθουν αυτό, σπάνια, αν όχι ποτέ, θα χρειαστεί αυστηρότερη τιμωρία.

Μια Συνηθισμένη Μέρα Εργασίας

Ο γεωργός μπορεί να σηκώνεται γύρω στις πέντε το πρωί για να ταΐσει τα άλογα και να πάρει και εκείνος το πρωινό του ενώ τα άλογα θα τρώνε. Τα άλογα μαθαίνουν να πίνουν πολύ νερό προτού αρχίσει η δουλειά επειδή δεν θα ξαναπιούν νερό πριν από το μεσημεριανό φαγητό. Ο γεωργός βουρτσίζει όλα τα άλογα προτού τα ζέψει. Αυτό προφυλάσσει το δέρμα τους από ερεθισμό και προξενεί μια ευχάριστη αίσθηση. Συνήθως τα άλογα μαζεύονται γύρω του και περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους. Κατόπιν, τους βάζει τα χάμουρα και τα ζεύει. Για όλα αυτά μπορεί να χρειαστεί μία ώρα ή και περισσότερο, ανάλογα με το πόσα ζευγάρια υπάρχουν. Επίσης, ο αγρότης ετοιμάζει ντορβάδες για το μεσημεριανό φαγητό των αλόγων. Άλλωστε, ο οδηγός δεν είναι ο μόνος που αξίζει ένα διάλειμμα για κολατσιό!

Τα ζευγάρια μοχθούν αγόγγυστα οχτώ με δέκα ώρες, και αν ο ζυγός και ο εξοπλισμός είναι τοποθετημένοι σωστά, τα άλογα στο τέλος της μέρας δεν θα έχουν ερεθισμένους, γδαρμένους ώμους. Καθώς πέφτει το βράδυ, ο άνθρωπος και τα ζώα με χαρά κατευθύνονται προς το σπίτι για να απολαύσουν ένα ήσυχο γεύμα, αρκετό νερό και έναν καλό ύπνο.

Εκείνοι που ακόμα οργώνουν με άλογα ίσως σπεύσουν να πουν ότι αυτό είναι πολύ πιο απολαυστικό από το να ακούν το μούγκρισμα των μηχανών όλη τη μέρα. Η γαλήνη κάνει το γεωργό να αισθάνεται ότι αποτελεί μέρος της γης. Μπορεί να παρατηρεί πιο προσεκτικά τη δημιουργία που τον περιβάλλει—τον ήχο των πουλιών που σκαλίζουν καθώς ψάχνουν το φρεσκοσκαμμένο χώμα στα οργωμένα αυλάκια· τη μυρωδιά του υγρού χορταριού· το τρίξιμο της πάχνης καθώς το άροτρο σχίζει την παγωμένη γη ένα κρύο πρωινό—μικρά πράγματα τα οποία συνήθως περνάνε απαρατήρητα όταν ο γεωργός βομβαρδίζεται από το θόρυβο του τρακτέρ.

Είναι αλήθεια ότι τα τρακτέρ μπορούν να δουλεύουν 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, κατόρθωμα ανέφικτο για τα άλογα. Είναι επίσης αλήθεια ότι τα τρακτέρ οργώνουν περισσότερη γη και χρειάζονται λιγότερη συντήρηση. Αλλά κανένα τρακτέρ δεν «γέννησε» ποτέ ένα αξιαγάπητο μικρό, και αυτή είναι μία μόνο από τις χαρές που κάνουν την εργασία με τα άλογα μοναδική. Ο ζευγολάτης μπορεί επίσης να απολαύσει μια «συζήτηση» με τα άλογά του καθώς δουλεύουν. Και αυτά απαντούν με την υπακοή τους, ενώ τεντώνουν τα αφτιά τους για να πιάσουν την κάθε του λέξη.

Οι γεωργικές εργασίες είναι σκληρές και, μερικές φορές, ανιαρές. Αλλά για εκείνους που ακόμα οργώνουν τα χωράφια τους με τον πατροπαράδοτο τρόπο, δηλαδή με άλογα, μπορεί να υπάρξουν άφθονες χαρές από την τόσο στενή συνεργασία τους με αυτά τα ρωμαλέα, εργατικά ζώα που έχει δημιουργήσει ο Θεός.

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Τα άλογα μπορούν να είναι πιο ευέλικτα από το τρακτέρ