Τι Απέγιναν οι «Ισόβιες» Θέσεις Εργασίας;
Ο ΓΚΡΕΪΑΜa εργαζόταν για μια μεγάλη αυστραλιανή εταιρία 37 χρόνια. Όταν πλησίαζε τα 60, ξαφνικά ειδοποιήθηκε ότι σε λίγες εβδομάδες δεν θα ήταν πλέον αναγκαίες οι υπηρεσίες του. Καταλαβαίνουμε τον προβληματισμό του, ο οποίος συνοδευόταν από κατάπληξη και μεγάλη ανησυχία για τη μελλοντική του ευημερία. “Τι απέγινε η «ισόβια» θέση εργασίας, που πίστευα ότι θα ήταν εξασφαλισμένη μέχρι να φτάσω σε ηλικία συνταξιοδότησης;” αναρωτιόταν ο Γκρέιαμ.
Φυσικά, το να χάνει κάποιος την εργασία του δεν είναι ασυνήθιστο ούτε κάτι το καινούριο. Ωστόσο, οι μεγάλες διαστάσεις που έχει προσλάβει η απώλεια εργασίας παγκόσμια είναι κάτι το πρωτοφανές στην παρούσα γενιά των εργαζομένων. Αναμφίβολα, υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό, αλλά ένας από τους κυριότερους φαίνεται να είναι η μείωση του προσωπικού των επιχειρήσεων. Τι περιλαμβάνει η μείωση προσωπικού, και πώς άρχισε;
Αλλαγές στον Εργασιακό Χώρο
Σήμερα, η παγκοσμιοποίηση των οικονομιών διευρύνεται όλο και περισσότερο. Αυτό αναγνωρίστηκε ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες στα τέλη της δεκαετίας του 1970 όταν οι εταιρίες παρατήρησαν ότι ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές αγόραζαν αυτοκίνητα, ηλεκτρονικές συσκευές και πολλά άλλα αγαθά που παράγονταν στο εξωτερικό.
Στην προσπάθειά τους να γίνουν ανταγωνιστικές και να μειώσουν το κόστος παραγωγής, οι αμερικανικές εταιρίες άρχισαν να κάνουν περικοπές στον αριθμό των εργατών και να βελτιώνουν τις μεθόδους και τον εξοπλισμό τους. Η τακτική που χρησιμοποιήθηκε για τη μείωση του προσωπικού έγινε γνωστή ως «ντάουνσάιζινγκ» (downsizing). Σύμφωνα με μια περιγραφή, «η μείωση του εργατικού δυναμικού μιας εταιρίας [επιτυγχάνεται] συνήθως μέσω ενός συνδυασμού από απολύσεις, κίνητρα για πρόωρη συνταξιοδότηση, μεταθέσεις και φυσιολογικά αίτια».
Για μερικά χρόνια η μείωση προσωπικού επηρέαζε κυρίως όσους έκαναν χειρωνακτικές εργασίες. Αλλά στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, αυτή η τακτική άρχισε να περιλαμβάνει και μεγάλο αριθμό υπαλλήλων γραφείου, ειδικά εκείνους που ανήκαν στα μεσαία διοικητικά κλιμάκια. Αυτές οι τάσεις σύντομα επηρέασαν όλα τα βιομηχανοποιημένα κράτη. Καθώς συνεχιζόταν η οικονομική πίεση, οι κυβερνήσεις και άλλοι εργοδότες προσπαθούσαν να ελαττώσουν το κόστος μειώνοντας ακόμη πιο πολύ το εργατικό δυναμικό.
Για πολλούς εργαζομένους, δεν υπάρχει πλέον εξασφαλισμένη εργασία. Κάποιος συνδικαλιστής δήλωσε: «Άτομα που εργάστηκαν με αφοσίωση 10, 15, 20 χρόνια είδαν την ακλόνητη σύμβασή τους να σπάει και απολύθηκαν από την εργασία τους». Στο βιβλίο της Γιατρειά για τις Εταιρίες που Είχαν Μείωση Προσωπικού (Healing the Downsized Organization), η Ντελορίζ Άμπροουζ εξηγεί ότι το έτος 1956 ο όρος «άνθρωπος της εταιρίας» επινοήθηκε για να περιγράψει τον τυπικό υπάλληλο. Και προσθέτει: «Είτε ήταν εργάτης που ανήκε στο συνδικάτο είτε διευθυντής, για χάρη της εταιρίας έκανε συμβιβασμούς ως προς την οικονομική του ευημερία, την κοινωνική του ζωή και την αφοσίωσή του, με αντάλλαγμα την εξασφάλισή του—για να διατηρήσει την εργασία του ισόβια. Σαφώς, αυτού του είδους η σχέση έχει χαθεί στις σύγχρονες εταιρίες».
Εκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο έχουν χάσει την εργασία τους λόγω της μείωσης προσωπικού, και καμιά ομάδα υπαλλήλων δεν έμεινε ανεπηρέαστη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο, ο αριθμός των εργαζομένων που επηρεάστηκαν ήταν αξιοσημείωτα μεγάλος, εφόσον έχασαν τη μόνιμη εργασία τους εκατομμύρια άνθρωποι. Παρόμοιες μειώσεις έγιναν σε πολλές άλλες χώρες. Αλλά αυτές οι ψυχρές στατιστικές από μόνες τους δεν μπορούν να εκφράσουν την ανθρώπινη δυστυχία που βρίσκεται πίσω τους.
Δυσμενείς Επιπτώσεις
Ο Γκρέιαμ, που αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου, είπε: «Υποφέρεις από πραγματικά ψυχολογικά τραύματα». Παρομοίασε την απόλυσή του με «ασθένεια ή με τον τραυματισμό από μια κατά γράμμα σύγκρουση».
Όταν η αφοσίωση δεν ανταμείβεται, οι άνθρωποι νιώθουν προδομένοι επειδή δεν εκτιμούνται οι θυσίες που έκαναν για την εταιρία. Η εμπιστοσύνη χάνεται, ιδιαίτερα όταν πολλά ανώτατα διοικητικά στελέχη λαβαίνουν τεράστιες αμοιβές επειδή κατάφεραν να μειώσουν το προσωπικό της εταιρίας. Επιπρόσθετα, εξαιτίας της ξαφνικής απώλειας του τακτικού του εισοδήματος, το άνεργο άτομο κινδυνεύει να μην μπορεί να πληρώσει τις δόσεις του στεγαστικού δανείου, άλλα χρέη, τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τα μέλη της οικογένειάς του και τα δίδακτρα, και επίσης να μην μπορεί να διατηρήσει το βιοτικό του επίπεδο, τα χόμπι του και τα προσωπικά του αποκτήματα. Αυτό οδηγεί σε αισθήματα απόγνωσης και αναξιότητας.
Εφόσον η σταθερή, ικανοποιητική εργασία συμβάλλει πάρα πολύ στο να νιώθει κάποιος χρήσιμος, φανταστείτε τις καταστροφικές συνέπειες της ανεργίας σε αυτούς που είναι ανάπηροι, ανειδίκευτοι ή μεγάλοι σε ηλικία. Κάποια έρευνα που έγινε στην Αυστραλία αποκάλυψε ότι όσοι ήταν από 45 ως 59 ετών είχαν τις πιο πολλές πιθανότητες να απολυθούν. Εντούτοις, αυτά είναι τα άτομα που δυσκολεύονται περισσότερο από όλους να προσαρμοστούν σε μια τέτοια αλλαγή.
Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις; Μια εργασία μερικής απασχόλησης ή με χαμηλότερο μισθό είναι σίγουρα προτιμότερη από την ανεργία. Ωστόσο, αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του βιοτικού επιπέδου. Έχει διαπιστωθεί δε ότι μόνο το ένα τρίτο των εργαζομένων που απολύονται βρίσκουν τελικά εργασία με τον ίδιο μισθό. Αυτό προσθέτει άγχος στην οικογενειακή ζωή.
Ακόμη και αν έχετε τώρα εργασία, ίσως να μη νιώθετε ψυχική ηρεμία. Αυτό συμβαίνει επειδή η πιθανότητα μελλοντικής απόλυσης ασκεί ύπουλη και καταστροφική επίδραση. Το βιβλίο Απόλυση από την Εταιρία (Parting Company) αναφέρει: «Αν σκέφτεστε ότι μπορεί να απολυθείτε είναι σαν να προσπαθείτε να επιλέξετε τον καλύτερο τρόπο για να σας χτυπήσει ένα φορτηγό. Σπάνια δοκιμάζετε ακόμα και τις πιο ευρηματικές ιδέες, επειδή συνήθως δεν βλέπετε το φορτηγό—ή την απόλυση—πριν σας πατήσει».
Πώς επηρεάζει η ανεργία τους νέους; Μια έρευνα που έγινε από κάποια υπηρεσία αρμόδια για την παιδεία και την επιστήμη οδήγησε στην εξής παρατήρηση: «Μια από τις κύριες εξωτερικές αποδείξεις που έδειχναν ότι κάποιος είχε ενηλικιωθεί ήταν το γεγονός ότι έβρισκε εργασία πλήρους απασχόλησης, πράγμα που σηματοδοτούσε την έναρξη της “αληθινής” ενήλικης ζωής, μέσα στον κόσμο των ενηλίκων και σύμφωνα με τους κανόνες των ενηλίκων, με τη συνεπακόλουθη οικονομική ανεξαρτησία». Γι’ αυτό, αν η εργασία θεωρείται ότι σηματοδοτεί την έναρξη της ενήλικης ζωής, η ανεργία μπορεί να είναι καταστροφική για τους νέους.
Πώς να Αντιμετωπίσετε την Ανεργία
Η αντιμετώπιση της απώλειας εργασίας έχει παρομοιαστεί με το να περπατάει κανείς μέσα σε ναρκοπέδιο. Το βιβλίο Απόλυση από την Εταιρία λέει ότι τα συναισθήματα που δημιουργούνται συχνότερα είναι ο θυμός, η ντροπή, ο φόβος, η θλίψη και η αυτολύπηση. Η αντιμετώπιση αυτών των συναισθημάτων είναι δύσκολη. Ο συγγραφέας παρατηρεί: «Σας ανατέθηκε ένας δύσκολος διορισμός—να καθορίσετε το μέλλον σας. Δεν ζητήσατε αυτόν το διορισμό, πιθανόν δεν ξέρετε πώς να προχωρήσετε, και ξαφνικά μπορεί να νιώθετε πάρα πολύ μόνοι». Μάλιστα το να εξηγήσουν στην οικογένειά τους την ξαφνική απόλυσή τους είναι ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνεργοι.
Ωστόσο, υπάρχουν μερικοί πρακτικοί τρόποι για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της μείωσης προσωπικού. Το πρώτο βήμα είναι να κάνετε και εσείς αμέσως αντίστοιχες «μειώσεις» στον τρόπο ζωής σας με το να προγραμματίσετε και να αρχίσετε να ζείτε μια πιο απλή ζωή από αυτήν που είχατε συνηθίσει στο παρελθόν.
Ακολουθούν μερικές εισηγήσεις οι οποίες μπορούν να σας βοηθήσουν να χειριστείτε την κατάσταση, έστω και αν δεν λύσουν εντελώς το πρόβλημα. Πρώτον, πρέπει να αναγνωρίσετε ότι η αναπάντεχη απώλεια εργασίας είναι μια πραγματικότητα στους καιρούς μας. Γι’ αυτό, ανεξάρτητα από την ηλικία και την πείρα σας, προγραμματίστε εκ των προτέρων τον τρόπο ζωής σας λαμβάνοντας υπόψη αυτή την πιθανότητα.
Δεύτερον, να είστε προσεκτικοί σχετικά με την ανάληψη μεγάλων χρεών με σκοπό την αγορά πραγμάτων που δεν σας είναι απαραίτητα για τη διατροφή, την ενδυμασία και τη στέγη. Να ζείτε σύμφωνα με τις οικονομικές σας δυνατότητες και να μην υποθέτετε ότι μπορείτε να καλύψετε κάποια χρέη με προβλεπόμενο εισόδημα από προαγωγές ή από συνηθισμένες αυξήσεις μισθών. Η κατάσταση της σημερινής οικονομίας δείχνει ότι ίσως να μην υπάρχει μακροπρόθεσμο μέλλον στο οποίο να μπορείτε να βασιστείτε.
Τρίτον, βρείτε τρόπους για να απλοποιήσετε τη ζωή σας και να μειώσετε τις υπάρχουσες οικονομικές δεσμεύσεις. Αυτό περιλαμβάνει το να απαλλαχτείτε από χρέη για πράγματα που δεν είναι απαραίτητα και να ακολουθήσετε έναν λογικά απλό, ωφέλιμο τρόπο ζωής.
Τέταρτον, εξετάστε τους στόχους σας στη ζωή, πνευματικούς και επαγγελματικούς, και αναθεωρήστε τους. Μετά σταθμίστε όλες τις αποφάσεις σας σε σύγκριση με τους στόχους σας και υπολογίστε πώς θα επηρεάσουν τη ζωή σας.
Τελικά, μην ποθείτε τον τρόπο ζωής άλλων ανθρώπων στην περιοχή σας οι οποίοι ζουν λιγότερο λιτά, ώστε να μην αρχίσετε να επιθυμείτε τα πράγματα που έχουν και δελεαστείτε θέλοντας να ζήσετε όπως ζουν εκείνοι.
Αυτές είναι μερικές εισηγήσεις που μπορούν να βοηθήσουν εσάς και την οικογένειά σας να μην παγιδευτείτε εμπιστευόμενοι σε αβέβαια πλούτη μέσα σε έναν πολύ αβέβαιο κόσμο και παράλληλα να αποφύγετε πολλές από τις ανησυχίες που δημιουργεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής.
Αναφέρεται ότι ο Φίλιξ Ρόχατιν, που διετέλεσε στέλεχος σε τράπεζες επενδύσεων, είπε: «Υπάρχει κάτι το ριζικά άδικο στην κοινωνία μας όταν η ανεργία ενός ανθρώπου δημιουργεί πλούτη για κάποιον άλλον». Αυτό το σύστημα είναι ριζικά άδικο και μάλιστα σε τέτοιον βαθμό ώστε σύντομα θα αντικατασταθεί με έναν κόσμο όπου η έκφραση «ισόβια» θέση εργασίας θα αποκτήσει νόημα που ξεπερνάει ό,τι μπορούμε να φανταστούμε σήμερα.—Ησαΐας 65:17-24· 2 Πέτρου 3:13.
[Υποσημείωση]
a Το όνομα έχει αλλαχτεί.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 14]
“Υπάρχει κάτι το ριζικά άδικο όταν η ανεργία ενός ανθρώπου δημιουργεί πλούτη για κάποιον άλλον”
[Εικόνα στη σελίδα 15]
Βρείτε τρόπους για να απλοποιήσετε τη ζωή σας