Όρος Άθως—«Άγιο Όρος»;

ΓΙΑ τα 220 και πλέον εκατομμύρια μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, το όρος Άθως, ένα βραχώδες ακρωτήριο στη βόρεια Ελλάδα, είναι «το πιο άγιο όρος στον Ορθόδοξο Χριστιανικό κόσμο». Για πολλούς από αυτούς, το προσκύνημα στο «άγιο όρος» Άθως είναι μεγάλο όνειρο. Τι είναι αυτό το «άγιο όρος»; Πώς προσέλαβε τέτοια σημασία; Επίσης, μήπως είναι αυτό το «βουνό» στο οποίο πρέπει να αποβλέπουν οι θεοφοβούμενοι άνθρωποι για πνευματική καθοδήγηση και αληθινή λατρεία;

Η φράση «άγιο βουνό» εμφανίζεται στην Αγία Γραφή. Συνδέεται με την άγια, αγνή και εξυψωμένη λατρεία του αληθινού Θεού, του Ιεχωβά. Το Όρος Σιών, στην αρχαία Ιερουσαλήμ, έγινε «άγιο βουνό» όταν ο Βασιλιάς Δαβίδ έφερε εκεί την κιβωτό της διαθήκης. (Ψαλμός 15:1· 43:3· 2 Σαμουήλ 6:12, 17) Όταν χτίστηκε ο ναός του Σολομώντα στο Όρος Μοριά, η «Σιών» περιλάμβανε και την τοποθεσία του ναού· έτσι, παρέμεινε το «άγιο βουνό» του Θεού. (Ψαλμός 2:6· Ιωήλ 3:17) Εφόσον ο ναός του Θεού βρισκόταν στην Ιερουσαλήμ, μερικές φορές αυτή αποκαλούνταν «άγιο βουνό» του Θεού.—Ησαΐας 66:20· Δανιήλ 9:16, 20.

Τι θα πούμε για σήμερα; Είναι το όρος Άθως—ή οποιοδήποτε άλλο όρος—το «άγιο βουνό» όπου πρέπει να συρρέουν οι άνθρωποι για να λατρεύουν τον Θεό με αποδεκτό τρόπο;

Ένα Μοναστικό «Άγιο Όρος»

Το όρος Άθως βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου της Χαλκιδικής, στο άκρο μιας στενής λωρίδας γης που περιβρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος ανατολικά της Θεσσαλονίκης. Είναι ένα επιβλητικό βουνό με κοιτάσματα μαρμάρου το οποίο ορθώνεται κατακόρυφα από τη θάλασσα σε υψόμετρο 2.032 μέτρων.

Ο Άθως θεωρείται από παλιά άγιος τόπος. Στην ελληνική μυθολογία, ήταν κατοικία των θεών προτού κατοικήσουν στον Όλυμπο. Μετά τον Κωνσταντίνο τον Μέγα (τέταρτος αιώνας Κ.Χ.), ο Άθως έγινε άγιος τόπος για τις Χριστιανικές εκκλησίες. Σύμφωνα με ένα μύθο, η «παρθένος» Μαρία, συνοδευόμενη από τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή καθ’ οδόν προς την Κύπρο για να επισκεφτούν τον Λάζαρο, κατέπλευσε στον Άθω εξαιτίας μιας ξαφνικής άγριας τρικυμίας. Εντυπωσιασμένη από την ομορφιά του βουνού, ζήτησε από τον Ιησού να της το δώσει. Έτσι λοιπόν, ο Άθως έγινε γνωστός ως «Το Περιβόλι της Αγίας Παρθένου». Στα μέσα της βυζαντινής περιόδου, ολόκληρη η βραχώδης προεξοχή έγινε γνωστή ως Άγιο Όρος. Αυτός ο χαρακτηρισμός υιοθετήθηκε και εγκρίθηκε επίσημα το 1046 Κ.Χ. με διάταγμα του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ΄ του Μονομάχου.

Λόγω του ότι είναι βραχώδης και απομονωμένος, ο Άθως προσφέρεται για ασκητική ζωή. Στο διάβα των αιώνων, προσέλκυε θρησκευόμενους από όλο τον Ορθόδοξο κόσμο—Έλληνες, Σέρβους, Ρουμάνους, Βούλγαρους, Ρώσους και άλλους—οι οποίοι έχτισαν πολλά μοναστήρια, με τις εκκλησίες και τις κοινότητές τους. Έχουν διατηρηθεί περίπου 20 από αυτά.

Το Όρος Άθως Σήμερα

Σήμερα, ο Άθως είναι αυτόνομη περιοχή, με καταστατικό χάρτη ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 1926. Οι μοναχοί του, των οποίων ο αριθμός μειωνόταν επί χρόνια, έχουν αυξηθεί σε 2.000 και πλέον.

Κάθε μοναστήρι έχει τα δικά του αγροκτήματα, παρεκκλήσια και οικήματα. Το πιο ήσυχο ερημητήριο βρίσκεται στην περιοχή Καρούλια, φωλιασμένο ψηλά στις απότομες πλαγιές στο άκρο του όρους Άθως. Εδώ μπορεί να φτάσει κανείς στις μοναχικές καλύβες μόνο μέσα από ένα δαίδαλο μονοπατιών, λαξευμένων σκαλοπατιών και αλυσίδων. Στον Άθω, οι μοναχοί εξακολουθούν να τηρούν καθημερινά το αρχαίο τελετουργικό τυπικό, χρησιμοποιώντας το βυζαντινό ωρολόγιο (η ημέρα αρχίζει με τη δύση του ήλιου) και το Ιουλιανό ημερολόγιο (13 ημέρες πίσω από το Γρηγοριανό).

Μολονότι αυτή η θρησκευτική τοποθεσία λέγεται ότι οφείλει την «αγιότητά» της σε μια γυναίκα, εδώ και 1.000 χρόνια οι μοναχοί και οι ερημίτες της έχουν απαγορεύσει την πρόσβαση σε ολόκληρη τη χερσόνησο για κάθε είδους θηλυκή ύπαρξη—ανθρώπινη και ζωική—καθώς και για τους ευνούχους και όσους δεν έχουν γένια. Πρόσφατα, ο κανονισμός σχετικά με όσους δεν έχουν γένια και μερικά θηλυκά ζώα έχει χαλαρώσει, αλλά για τις γυναίκες απαγορεύεται ακόμη αυστηρά να πλησιάσουν την ακτογραμμή του Άθω σε ακτίνα 500 μέτρων.

Ένα «Άγιο Βουνό» για Όλους

Είναι ο Άθως το «άγιο βουνό» στο οποίο θα πρέπει να έρχονται για λατρεία οι θεοφοβούμενοι Χριστιανοί; Μιλώντας σε μια Σαμαρείτισσα η οποία πίστευε ότι ο Θεός θα έπρεπε να λατρεύεται στο Όρος Γαριζίν, ο Ιησούς κατέστησε σαφές ότι κανένα κατά γράμμα βουνό δεν θα χρησίμευε πλέον ως τόπος λατρείας του Θεού. «Έρχεται η ώρα που ούτε [στο Γαριζίν] ούτε στην Ιερουσαλήμ θα λατρεύετε τον Πατέρα», είπε ο Ιησούς. Γιατί; «Ο Θεός είναι Πνεύμα, και εκείνοι που τον λατρεύουν πρέπει να λατρεύουν με πνεύμα και αλήθεια».—Ιωάννης 4:21, 24.

Αναφερόμενος στον καιρό μας, ο προφήτης Ησαΐας προείπε ότι ένα συμβολικό «βουνό του οίκου του Ιεχωβά» θα “στερεωνόταν πάνω από την κορυφή των βουνών και θα υψωνόταν πάνω από τους λόφους” και άνθρωποι από όλα τα έθνη θα συνέρρεαν συμβολικά σε αυτό.—Ησαΐας 2:2, 3.

Οι άντρες και οι γυναίκες που θέλουν να έχουν μια επιδοκιμασμένη σχέση με τον Θεό προσκαλούνται να λατρέψουν τον Ιεχωβά με «πνεύμα και αλήθεια». Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο κατευθύνονται στο “βουνό του Ιεχωβά”. Αυτοί, μαζί με άλλους, συμμερίζονται τα αισθήματα μιας Ελληνίδας δικηγόρου η οποία είπε σχετικά με τον Άθω: «Αμφιβάλλω αν η πνευματικότητα μπορεί να κλειστεί σε τείχη ή σε μοναστήρια».—Παράβαλε Πράξεις 17:24.

[Πλαίσιο στη σελίδα 31]

Ένας Θησαυρός που Έμεινε Κρυμμένος Πολύ Καιρό

Στο διάβα των αιώνων, οι Αθωνίτες μοναχοί συσσώρευσαν ένα θησαυρό που υπολογίζεται πως περιλαμβάνει 15.000 χειρόγραφα, μερικά από τα οποία λέγεται ότι ανάγονται στον τέταρτο αιώνα, καθιστώντας τον έτσι μια από τις πολυτιμότερες συλλογές στον κόσμο. Υπάρχουν ρόλοι, πλήρεις τόμοι και φύλλα από τα Ευαγγέλια καθώς και από ψαλμούς και ύμνους, όπως επίσης παμπάλαιοι πίνακες, εικόνες, γλυπτά και αντικείμενα από μέταλλο. Υπολογίζεται ότι στον Άθω φυλάσσεται περίπου το ένα τέταρτο των ελληνικών χειρογράφων που υπάρχουν στον κόσμο, αν και πολλά χρειάζονται ακόμη ταξινόμηση. Το 1997, οι μοναχοί επέτρεψαν για πρώτη φορά να εκτεθούν μερικοί από τους θησαυρούς τους στη Θεσσαλονίκη.

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 31]

Telis/Greek National Tourist Organization