Έχει Σημασία το Πώς Λατρεύουμε τον Θεό;
«Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη φύση». Αυτό λέει ο καθηγητής Άλιστερ Χάρντι στο βιβλίο Η Πνευματική Φύση του Ανθρώπου (The Spiritual Nature of Man). Τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης έρευνας φαίνεται να υποστηρίζουν το συμπέρασμά του. Διαπιστώθηκε ότι περίπου το 86 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού δηλώνουν πως ασπάζονται κάποιο θρήσκευμα.
Η έρευνα έδειξε επίσης ότι οι πιστοί ανήκουν σε 19 κύριες θρησκείες και ότι όσοι ισχυρίζονται πως είναι Χριστιανοί ανήκουν σε 37.000 διαφορετικά θρησκεύματα—εκπληκτικός αριθμός! Δεν σας κάνει αυτό να αναρωτιέστε αν ο Θεός αποδέχεται εξίσου όλους αυτούς τους διαφορετικούς τρόπους λατρείας; Με άλλα λόγια, έχει σημασία το πώς τον λατρεύουμε;
Όσον αφορά αυτό το ουσιώδες ζήτημα, είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να βασιστούμε απλώς σε προσωπικά αισθήματα ή απόψεις. Λογικά, χρειάζεται να διαπιστώσουμε ποια είναι η άποψη του ίδιου του Θεού σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα. Για το σκοπό αυτόν, πρέπει να στραφούμε στο Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή. Γιατί; Επειδή ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός είπε προσευχόμενος στον Θεό: «Ο λόγος σου είναι αλήθεια». (Ιωάννης 17:17) Ο δε πιστός απόστολος Παύλος επιβεβαίωσε: «Όλη η Γραφή είναι θεόπνευστη και ωφέλιμη για διδασκαλία, για έλεγχο, για τακτοποίηση ζητημάτων».—2 Τιμόθεο 3:16.
Η Γραφή δείχνει ότι ο Θεός δεν αποδέχεται κάθε είδους λατρεία. Υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα μορφών λατρείας τις οποίες αποδεχόταν και κάποιων άλλων τις οποίες απέρριπτε. Εξετάζοντας προσεκτικά αυτά τα παραδείγματα, μπορούμε να μάθουμε τι πρέπει να κάνουμε και τι όχι προκειμένου η λατρεία μας να ευαρεστεί τον Θεό.
Ένα Αρχαίο Παράδειγμα
Μέσω του προφήτη Μωυσή, ο Ιεχωβά Θεός έδωσε στους Ισραηλίτες ένα σύνολο νόμων που τους δίδασκαν πώς να λατρεύουν τον Θεό με αποδεκτό τρόπο. Όταν ο λαός έκανε όσα απαιτούσαν εκείνοι οι νόμοι, οι οποίοι αποκαλούνται συνήθως Μωσαϊκός Νόμος, ο Θεός τούς δεχόταν ως λαό του και τους ευλογούσε. (Έξοδος 19:5, 6) Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο Θεός τούς έδειχνε τέτοια εύνοια, το έθνος του Ισραήλ δεν προσκολλήθηκε στη μορφή λατρείας την οποία αποδεχόταν εκείνος. Επανειλημμένα έστρεψαν τα νώτα τους στον Ιεχωβά και ακολούθησαν τις θρησκευτικές συνήθειες των κατοίκων της γύρω περιοχής.
Στις ημέρες των προφητών Ιεζεκιήλ και Ιερεμία τον έβδομο αιώνα Π.Κ.Χ., πολλοί Ισραηλίτες αγνόησαν το Νόμο του Θεού και ανέπτυξαν στενή σχέση με τους ανθρώπους των γύρω εθνών. Ακολουθώντας τα έθιμά τους και συμμετέχοντας στις γιορτές τους, οι Ισραηλίτες ασκούσαν μια μεικτή θρησκεία. Πολλοί Ισραηλίτες έλεγαν: «Ας γίνουμε σαν τα έθνη, σαν τις οικογένειες των χωρών, διακονώντας το ξύλο και την πέτρα». (Ιεζεκιήλ 20:32· Ιερεμίας 2:28) Ενώ ισχυρίζονταν ότι λάτρευαν τον Ιεχωβά Θεό, συγχρόνως έδειχναν ευλάβεια σε «κοπρώδη είδωλα», μέχρι του σημείου μάλιστα να προσφέρουν τους γιους τους ως θυσία σε αυτά.—Ιεζεκιήλ 23:37-39· Ιερεμίας 19:3-5.
Οι αρχαιολόγοι αποκαλούν αυτή τη μορφή λατρείας θρησκευτικό συγκρητισμό, ταυτόχρονη λατρεία διαφόρων θεών. Ή, τη χαρακτηρίζουν απλώς λαϊκή θρησκεία. Σήμερα, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι, στην πλουραλιστική μας κοινωνία, πρέπει να είμαστε ανοιχτόμυαλοι σε όλα τα πράγματα, περιλαμβανομένης και της θρησκείας. Γι’ αυτό, πιστεύουν ότι δεν υπάρχει τίποτα το εσφαλμένο στο να λατρεύεται ο Θεός με οποιονδήποτε τρόπο ευχαριστεί τους ίδιους. Ισχύει όμως αυτό; Πρόκειται απλώς για ζήτημα ανεκτικότητας και φιλελευθερισμού; Εξετάστε μερικές από τις συνήθειες της λαϊκής θρησκείας που ασκούσαν οι άπιστοι Ισραηλίτες και δείτε πού οδήγησαν αυτές.
Η Μεικτή Μορφή Λατρείας του Ισραήλ
Τα κέντρα της μεικτής λατρείας των Ισραηλιτών ήταν “οι υψηλοί τόποι”, δηλαδή κάποια ιερά που υπήρχαν σε διάφορα μέρη και ήταν εξοπλισμένα με θυσιαστήρια, στήλες θυμιάματος, ιερές πέτρινες στήλες και ιερούς στύλους οι οποίοι ήταν προφανώς ξύλινα σύμβολα της Ασεράχ, μιας χαναανιτικής θεάς της γονιμότητας. Υπήρχαν πολλά τέτοια κέντρα στον Ιούδα. Το βιβλίο Δεύτερο Βασιλέων 23:5, 8 αναφέρεται στους «υψηλούς τόπους που υπήρχαν στις πόλεις του Ιούδα και στα μέρη γύρω από την Ιερουσαλήμ, . . . από τη Γααβά [βόρειο σύνορο] μέχρι τη Βηρ-σαβεέ [νότιο σύνορο]».
Σε αυτούς τους υψηλούς τόπους, οι Ισραηλίτες ύψωναν «καπνό θυσίας στον Βάαλ, στον ήλιο και στη σελήνη και στους αστερισμούς του ζωδιακού κύκλου και σε όλο το στράτευμα των ουρανών». Είχαν οικήματα για “ιερόδουλους μέσα στον οίκο του Ιεχωβά” και πρόσφεραν τα παιδιά τους «μέσα από τη φωτιά για τον Μολόχ».—2 Βασιλέων 23:4-10.
Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει εκατοντάδες ειδώλια από ψημένη άργιλο στην Ιερουσαλήμ και στον Ιούδα, κυρίως σε ερείπια σπιτιών. Τα περισσότερα απεικόνιζαν κάποια γυμνή γυναικεία μορφή με υπερτονισμένα στήθη. Οι μελετητές ταυτίζουν τα συγκεκριμένα ειδώλια με τις θεές της γονιμότητας Αστορέθ και Ασεράχ. Πιστεύεται ότι επρόκειτο για «φυλαχτά που βοηθούσαν στη σύλληψη και στον τοκετό».
Πώς έβλεπαν οι Ισραηλίτες εκείνα τα τοπικά κέντρα της μεικτής λατρείας; Ο καθηγητής Εφραΐμ Στερν του Εβραϊκού Πανεπιστημίου παρατήρησε ότι πολλοί από εκείνους τους υψηλούς τόπους ήταν πιθανότατα «αφιερωμένοι στον Γιαχβέ [Ιεχωβά]». Επιγραφές που έχουν βρεθεί σε αρχαιολογικούς χώρους φαίνεται να υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Παραδείγματος χάρη, μια επιγραφή λέει: «Σε ευλογώ στο όνομα του Γιαχβέ της Σαμάρειας και στο όνομα της ασεράχ του», ενώ κάποια άλλη λέει: «Σε ευλογώ στο όνομα του Γιαχβέ της Θεμάν και στο όνομα της ασεράχ του!»
Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν παραστατικά πώς συμβιβάστηκαν οι Ισραηλίτες αναμειγνύοντας την αγνή λατρεία του Ιεχωβά Θεού με επαίσχυντες ειδωλολατρικές συνήθειες. Το αποτέλεσμα ήταν ηθική εξαχρείωση και πνευματικό σκοτάδι. Πώς έβλεπε ο Θεός εκείνη τη μορφή συμβιβασμένης λατρείας;
Η Αντίδραση του Θεού στη Μεικτή Λατρεία
Ο Θεός εξέφρασε την αγανάκτηση και την κατάκρισή του για την εκφυλισμένη μορφή λατρείας που ασκούσαν οι Ισραηλίτες λέγοντας μέσω του προφήτη του Ιεζεκιήλ: «Σε όλους τους τόπους όπου κατοικείτε, οι πόλεις θα ερειπωθούν και οι υψηλοί τόποι θα ερημωθούν, ώστε να κείτονται ερειπωμένοι και τα θυσιαστήριά σας να κείτονται ερημωμένα και να είναι συντριμμένα και τα κοπρώδη είδωλά σας να αφανιστούν και οι στήλες του θυμιάματός σας να κοπούν και τα έργα σας να εξαλειφθούν». (Ιεζεκιήλ 6:6) Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ιεχωβά θεωρούσε αυτή τη λατρεία εντελώς απαράδεκτη και την απέρριψε.
Ο Ιεχωβά Θεός προείπε πώς θα λάβαινε χώρα η ερήμωση. «Εγώ θα στείλω . . . [τον] Ναβουχοδονόσορα, το βασιλιά της Βαβυλώνας, τον υπηρέτη μου, και θα τους φέρω εναντίον αυτής της γης και εναντίον των κατοίκων της και εναντίον όλων αυτών των εθνών που είναι ολόγυρα· και θα τους αφιερώσω στην καταστροφή . . . Και όλη αυτή η γη θα γίνει ερημωμένος τόπος». (Ιερεμίας 25:9-11) Τα λόγια αυτά επαληθεύτηκαν όταν, το 607 Π.Κ.Χ., οι Βαβυλώνιοι ήρθαν εναντίον της Ιερουσαλήμ και κατέστρεψαν εντελώς την πόλη και το ναό της.
Σχετικά με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, ο καθηγητής Στερν, λόγια του οποίου αναφέρθηκαν παραπάνω, παρατηρεί ότι στα αρχαιολογικά ερείπια «αντικατοπτρίζονται ξεκάθαρα τα όσα λένε οι βιβλικές πηγές (2 Βασιλέων 25:8· 2 Χρονικών 36:18, 19) περιγράφοντας την καταστροφή, το κάψιμο και την κατάρρευση των σπιτιών και των τειχών». Επιπλέον επισημαίνει: «Τα αρχαιολογικά στοιχεία όσον αφορά αυτή τη φάση της ιστορίας της Ιερουσαλήμ . . . μπορούν να συγκαταλεχθούν μεταξύ των πλέον συγκλονιστικών στοιχείων που έχουν βρεθεί στις βιβλικές τοποθεσίες».
Ποιο Μάθημα Παίρνουμε Εμείς;
Το κυριότερο μάθημα που παίρνουμε εμείς είναι ότι ο Θεός δεν δέχεται τη λατρεία που προσπαθεί να αναμείξει τις διδασκαλίες της Γραφής με δόγματα, παραδόσεις ή τελετουργίες άλλων θρησκειών. Αυτό είναι ένα μάθημα το οποίο ο απόστολος Παύλος πήρε σαφώς στα σοβαρά. Ο Παύλος ανατράφηκε ως μέλος του Ιουδαϊκού Φαρισαϊσμού και εκπαιδεύτηκε στο νόμο εκείνης της αίρεσης. Όταν τελικά έμαθε και αποδέχτηκε ότι ο Ιησούς ήταν ο υποσχεμένος Μεσσίας, τι έκανε; «Όσα ήταν κέρδη για εμένα, αυτά τα έχω θεωρήσει ζημιά για χάρη του Χριστού», είπε ο ίδιος. Εγκατέλειψε τον προηγούμενο τρόπο ζωής του και έγινε αφοσιωμένος ακόλουθος του Χριστού.—Φιλιππησίους 3:5-7.
Ως περιοδεύων ιεραπόστολος, ο Παύλος γνώριζε καλά τις θρησκευτικές συνήθειες και τις φιλοσοφικές αντιλήψεις πολλών και διαφόρων ανθρώπων. Γι’ αυτό, έγραψε στους Χριστιανούς της Κορίνθου: «Τι συμμετοχή έχει το φως με το σκοτάδι; Ακόμη, τι αρμονία υπάρχει μεταξύ του Χριστού και του Βελίαλ; Ή τι μερίδα έχει ένα πιστό άτομο με ένα άπιστο; Και τι συμφωνία έχει ο ναός του Θεού με τα είδωλα; . . . “Γι’ αυτό, βγείτε από ανάμεσά τους και αποχωριστείτε”, λέει ο Ιεχωβά, “και πάψτε να αγγίζετε αυτό που είναι ακάθαρτο”· “και εγώ θα σας δεχτώ”».—2 Κορινθίους 6:14-17.
Καθώς αντιλαμβανόμαστε ότι για τον Θεό έχει όντως σημασία το πώς τον λατρεύουμε, μπορεί να αναρωτηθούμε: “Τι είδους λατρεία επιδοκιμάζει ο Θεός; Πώς μπορώ εγώ να τον πλησιάσω; Και τι πρέπει να κάνω εγώ προσωπικά για να λατρεύω τον Θεό με αποδεκτό τρόπο;”
Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά θα χαρούν να σας βοηθήσουν να βρείτε τις απαντήσεις σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα που σχετίζονται με την Αγία Γραφή. Σας προσκαλούμε να έρθετε σε επαφή μαζί τους στην τοπική Αίθουσα Βασιλείας ή να γράψετε στους εκδότες αυτού του περιοδικού για να ζητήσετε μια δωρεάν Γραφική μελέτη η οποία θα γίνεται σε ώρα και τοποθεσία που εξυπηρετούν εσάς.
[Εικόνα στη σελίδα 10]
Αρχαίο ειδωλολατρικό ιερό, Τελ Αράντ, Ισραήλ
[Ευχαριστίες]
Garo Nalbandian
[Εικόνα στη σελίδα 10]
Ειδώλια της Αστορέθ από αρχαία ιουδαϊκά σπίτια
[Ευχαριστίες]
Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority