Κατακλυσμός Πλήττει το Περού!
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στο Περού
«ΣΕΙΣΜΟΣ ΑΦΗΝΕΙ 100 ΝΕΚΡΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΚΑΙΥ.» «ΟΛΙΣΘΗΣΙΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΑΒΕΙ 18 ΑΤΟΜΑ: ΣΑΓΙΑΝ.» «40 ΝΕΚΡΟΙ ΕΤΑΦΗΣΑΝ ΑΠΟ ΒΡΑΧΟΥΣ ΣΤΟ ΚΑΧΑΤΑΜΠΟ.» «ΤΟ ΓΙΟΥΝΓΚΑΙΥ ΚΑΤΕΣΤΡΑΦΗ ΟΛΟΣΧΕΡΩΣ.»
Οποιαδήποτε απ’ αυτές τις επικεφαλίδες θα ήταν αρκετή για να κρατήση τον αναγνώστη της με συνταρακτικό ενδιαφέρον. Όλ’ όσα επρόκειτο να συμβούν ήλθαν τόσο σύντομα το ένα μετά το άλλο, φέροντας ειδήσεις από τη μεγαλύτερη φυσική καταστροφή στην ιστορία του δυτικού ημισφαιρίου, ώστε ήταν δύσκολο να τα πιστέψη κανείς. Όταν ο τελικός αριθμός γίνη γνωστός, αν πράγματι γίνη ποτέ γνωστός με ακρίβεια, τα θύματα που είχε ο βίαιος σεισμός που τράνταξε το Περού το απόγευμα της Κυριακής της 31 Μαΐου 1969, μπορεί να ξεπεράσουν τους 60.000 νεκρούς!
Τ’ αποτελέσματα του σεισμού, που εμφανίσθηκαν στις οθόνες της τηλεοράσεως και στους κυρίους τίτλους των εφημερίδων όλου του κόσμου, είναι αφάνταστα. Το Τσιμπότε, ένα ακμαίο λιμάνι αλιείας και βιομηχανίας με περισσότερους από 100.000 κατοίκους κατεστράφη κατά τα 85 τοις εκατό. Το Χουαράζ, το Καράζ και το Γιουγκάυ που βρίσκονται σε ζωτικές συγκοινωνιακές θέσεις στην όμορφη κοιλάδα Χουάυλας, έχουν ερειπωθή. Το Γιουγκάυ σαρώθηκε κυριολεκτικά και τα υπολείμματά του ετάφησαν κάτω από μια θάλασσα βούρκου και λάσπης.
Η πρωτεύουσα Λίμα, επίσης, ένοιωσε το σεισμό στις 3:24 εκείνο το απόγευμα της Κυριακής. Αλλ’ όταν ένας γρήγορος έλεγχος από διάφορα τμήματα της πόλεως έδειξε ότι λίγα σπίτια έπαθαν ζημίες με τρεις μόνο νεκρούς, οι πολίται άρχισαν να συγχαίρουν ο ένας τον άλλον για το ότι αντιμετώπισαν ακόμα ένα susto (πανικό). Ξανακάθισαν για να παρακολουθήσουν τον παγκόσμιο αθλητικό αγώνα ποδοσφαίρου που διεξήγετο στο Μεξικό και μετεδίδετο στην τηλεόρασι μέσω δορυφόρου γύρω στη γη. Η Λίμα ετοιμάσθηκε να κοιμηθή τη νύχτα κυριολεκτικά απληροφόρητη για την τραγωδία των γειτονικών της πόλεων του βορρά.
Τσιμπότε και Κάσμα
Οι πρώτες ειδήσεις δεν ήλθαν στη Λίμα ενωρίτερα από το πρωί της Δευτέρας, όταν άρχισαν να καταφθάνουν τα οχήματα της κυκλοφορίας από την Παναμερικανική Λεωφόρο. Ένα μέλος του προσωπικού των Γραφείων της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά και η σύζυγός του επέστρεφαν στη Λίμα ύστερα από ένα μικρό ταξίδι διακοπών με φίλους στο Τρουχίλιο και ήσαν μεταξύ των πρώτων που κατέφθασαν στην πρωτεύουσα με ειδήσεις από ό,τι είχε συμβή. Ας τον αφήσωμε να αφηγηθή την πείρα του.
«Η οδήγησις από το Τρουχίλιο στο Τσιμπότε ήταν ευχάριστη, αλλ’ επειδή η Λίμα απείχε ακόμη πέντε ώρες, αποφασίσαμε να σταματήσωμε το ταξίδι μας. Σταματήσαμε μπροστά στο ξενοδοχείο Τσιμού που βλέπει στον ήσυχο κόλπο του Τσιμπότε. Η μηχανή μόλις είχε σταματήσει όταν το κάθε τι γύρω άρχισε βιαίως να αναστατώνεται από τη δόνησι. Το αυτοκίνητο χοροπηδούσε μανιωδώς από τη μια πλευρά στην άλλη και πάνω και κάτω. Το ξενοδοχείο, ένα επιβλητικό τριώροφο κτίριο, χοροπηδούσε και στριφογύριζε. Τα τζάμια θρυμματίσθηκαν στο έδαφος. Έκαμα πίσω το αυτοκίνητο στο μέσον της περιοχής σταθμεύσεως κι’ εκεί πεταχθήκαμε όλοι έξω.
«Ο άλλοτε ήρεμος κόλπος είχε καταληφθή από παφλάζοντα κύματα και η ακτή άρχισε να βυθίζεται και να κατηφορίζη στον ωκεανό. Μεγάλες σχισμές άνοιξαν στους δρόμους. Οι μπροστινοί τροχοί ενός αυτοκινήτου έπεσαν μέσα σε μια μεγάλη ρωγμή που άνοιξε ξαφνικά από κάτω. Μια ματιά στην περιοχή του κέντρου της πόλεως μας απεκάλυψε ένα σύννεφο από γκρίζα σκόνη που ανέβαινε προς τα πάνω σε ύψος εκατό ποδών και σκέπασε ολόκληρη την πόλι.
«Όλη η πόλις γύρω μας κείται σε ερείπια. Έξαλλες κραυγές πόνου και λύπης διαπερνούσαν τον αέρα. Πανικοβλημένοι οι άνθρωποι έτρεχαν μπρος και πίσω αναζητώντας στα συντρίμματα τ’ αγαπημένα τους πρόσωπα, φωνάζοντας ονόματα και προσέχοντας μήπως ακούσουν φωνές. Ένας πατέρας έτρεχε αβοήθητος κάτω στο δρόμο κρατώντας στα τρεμάμενα χέρια του το άψυχο σώμα του μικρού παιδιού του. Πολλοί ήσαν ακόμη τόσο πολύ ζαλισμένοι που δεν μπορούσαν να κάμουν τίποτα παρά να στέκωνται στο δρόμο ρίχνοντας ερωτηματικές ματιές γύρω τους.
«Ο σεισμός διήρκεσε μόλις σαράντα πέντε δευτερόλεπτα—λίγο, πράγματι, αλλ’ οπωσδήποτε ήταν ένας σεισμός. Σ’ αυτά τα φευγαλέα, παρατεταμένα και ατελείωτα σαράντα πέντε δευτερόλεπτα έγιναν δραστικές αλλαγές στη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων.
«Όταν ο αρχικός τρόμος είχε περάσει, ήλθε στο νου μας η σκέψις: ‘Σε ποια κατάστασι θα βρίσκονταν άραγε οι Χριστιανοί αδελφοί μας μάρτυρες του Ιεχωβά στο Τσιμπότε; Πιθανόν να είχαν την εβδομαδιαία συνάθροισί των της Κυριακής! Έτσι πήραμε το δρόμο για την πιο πλησιέστερη Αίθουσα Βασιλείας. Υπάρχουν τρεις εκκλησίες στο Τσιμπότε.
«Μόλις πέντε λεπτά είχαν περάσει όταν φθάσαμε στην Αίθουσα Βασιλείας. Είχε κατεδαφισθή, αλλ’ όλοι οι αδελφοί της εκκλησίας ήσαν ασφαλείς και ζωντανοί! Μια ατσάλινη δοκός είχε παραμείνει κρεμασμένη από το ένα της άκρο σε μια τσιμεντένια κολόνα. Αν και η οροφή είχε βαθουλώσει από κάθε πλευρά, εν τούτοις είχε παραμείνει αρκετά υψηλά για να επιτρέψη σε όλους να συρθούν έξω ασφαλείς. Μόνο τραύματα μικρού βαθμοί είχαν μερικοί.
«Σε λίγο έφθασε κάποιος και ανέφερε ότι η οροφή στη δική τους Αίθουσα Βασιλείας είχε παραμείνει ανέπαφη. Αν και μερικοί είχαν υποστή κατάγματα, απεδείχθη ότι μόνο ένα νεαρό κορίτσι τραυματίσθηκε σοβαρά. Εφόσον η τρίτη εκκλησία δεν είχε τη συνάθροισί της εκείνη την ημέρα τίποτα δεν μπορούσε να ξέρη κανείς αμέσως για την κατάστασί τους.
«Όλοι οι Μάρτυρες είχαν χάσει τα σπίτια τους και τα υπάρχοντά τους και είχαν μείνει μόνο με τα ρούχα που φορούσαν. Εγνώσθη αργότερα ότι μόνο ένας Μάρτυς και η σύζυγος ενός Μάρτυρος είχαν χάσει τη ζωή τους στο Τσιμπότε.
«Καμμιά τηλεφωνική γραμμή δεν είχε μείνει στη θέσι της. Έτσι αποφασίσαμε να επιστρέψουμε στο Τρουχίλιο, και από κει να ειδοποιήσωμε το γραφείο της Σκοπιάς στο Περού δια τηλεφώνου. Δεν γνωρίζαμε εκείνη τη στιγμή ότι και το Τρουχίλιο, επίσης, είχε πληγή σοβαρά. Όταν φθάσαμε στην ορεινή διάβασι βορείως του Τσιμπότε, τη βρήκαμε γεμάτη από τεραστίους βράχους και αδιάβατη. Έτσι γυρίσαμε πίσω και κατευθυνθήκαμε προς τη Λίμα.
«Η πρώτη πόλις νοτίως του Τσιμπότε ήταν η Κάσμα. Χρειάσθηκαν περίπου τριάντα λεπτά για να βρούμε την Αίθουσα Βασιλείας όπου οι Μάρτυρες έκαναν τις συναθροίσεις των. Κανέναν απ’ αυτούς δεν βρήκαμε εκεί. Εν τούτοις μάθαμε ότι ένας είχε τραυματισθή σοβαρά όταν ένας τοίχος έπεσε πάνω του. Πέθανε εκείνη τη νύχτα.
«Είχε νυχτώσει την ώρα που αποφασίσαμε να συνεχίσουμε την πορεία μας προς τη Λίμα. Σύντομα βρήκαμε το δρόμο κλεισμένο από πελώριες πέτρες. Το αυτοκίνητό μας ήταν αρκετά μικρό και με δυσκολία περάσαμε το φράξιμο του δρόμου, αλλ’ όταν φθάσαμε τη Γέφυρα του Κάσμα ήταν αδύνατο να υπερπηδήσουμε το ύψωμα των δύο ποδών που είχε δημιουργηθή από την ανόρυξι της χαλικόστρωτης οδού που ωδηγούσε στη γέφυρα. Γυρίσαμε σ’ ένα ασφαλές μέρος έξω στο ύπαιθρο μακρυά από την πιθανή πτώσι βράχων και περιμέναμε να περάση η μακρά νύχτα. Δεν μπορέσαμε να κοιμηθούμε. Όλη τη νύχτα επανειλημμένα τινάγματα και δονήσεις, που συνοδεύονταν από ένα μακάβριο υπόκωφο θόρυβο, συνέχιζαν να κουνούν το αυτοκίνητό μας.
«Το πρωί της Δευτέρας η γέφυρα τελικά άνοιξε για την κυκλοφορία. Τώρα ήμαστε σε θέσι να συνεχίσωμε το υπόλοιπο τετράωρο ταξίδι προς τη Λίμα.»
Ωργανωμένη Περίθαλψις
Αμέσως έγιναν τηλεφωνήματα προς όλους τους Μάρτυρας του Ιεχωβά στη Λίμα που είχαν τηλέφωνα. Δόθηκαν οδηγίες για να συγκεντρώσουν τρόφιμα και ιματισμό, κουβέρτες και φάρμακα και να μεταβιβάσουν τις οδηγίες αυτές σε άλλους για να κάμουν το ίδιο. Άμεση υπήρξε η φιλάγαθη ανταπόκρισις. Το ίδιο εκείνο βράδυ ο προθάλαμος του γραφείου της Εταιρίας Σκοπιά στη Λίμα άρχισε να γεμίζη με σάκκους από ρούχα και κιβώτια με τρόφιμα. Δωρεές χρημάτων ελήφθησαν μεγάλες και μικρές.
Τόσο μεγάλη υπήρξε η ανταπόκρισις ώστε τα μεσάνυχτα της Τρίτης, ακριβώς τριάντα έξη ώρες μετά τη λήψι της ειδήσεως μια συνοδεία από πέντε οχήματα, περιλαμβανομένου ενός φορτηγού δέκα τόννων, άφησαν τη Λίμα με κατεύθυνσι το Κάσμα και το Τσιμπότε γεμάτα από υλικά περιθάλψεως! Μετέφεραν κουβέρτες, ρούχα, τροφή και 275 γαλλόνια πόσιμου νερού, όπως επίσης σύνεργα μαγειρικής και καφετηρίας και υλικά κατασκηνώσεως. Το καραβάνι της Εταιρίας Σκοπιά ήταν μεταξύ των πρώτων που έφθασαν με βοήθεια σ’ αυτές τις πληγείσες περιοχές.
Ένα φορτηγό γεμάτο από προμήθειες αφέθηκε στο Κάσμα. Όλοι οι Μάρτυρες είχαν συναθροισθή στην ιδιοκτησία ενός Μάρτυρος του Ιεχωβά στα περίχωρα της πόλεως όπου δεν είχε σημειωθή βλάβη.
Στο Τσιμπότε οι Μάρτυρες βρέθηκαν να έχουν καλή διάθεσι παρά τη μεγάλη ζημία που είχαν πάθει. Στις δυο μέρες μετά τον σεισμό, είχαν καθαρίσει τα συντρίμματα από την Αίθουσα Βασιλείας και ανεγείρει τοίχους από ψάθες ολόγυρα. Αυτό εξασφάλισε ένα μέρος για ν’ αφήσουν τις προμήθειες μέχρις ότου μπορέσουν να διανεμηθούν. Οι άλλες δυο εκκλησίες στο Τσιμπότε είχαν στήσει μια κατασκήνωσι επάνω σ’ ένα λόφο που εδέσποζε της πόλεως. Όταν τα μέλη της αποστολής κατέφθασαν, βρήκαν εγκατεστημένη μια μικροσκοπική πόλι. Υπήρχε καθαριότης, τάξις και όλα λειτουργούσαν αρμονικά. Είχαν ορισθή υπηρεσίες. Τα πρωινά οι Μάρτυρες καθάριζαν τα συντρίμματα γύρω από τα γκρεμισμένα σπίτια των. Και τ’ απογεύματα επισκέπτονταν τα σπίτια των άλλων πληγέντων κατοίκων προσφέροντας παρηγοριά από τη Γραφή. Ένα σχολείο είχε συγκροτηθή για να κρατούνται τα παιδιά απασχολημένα.
Σύντομα οι Μάρτυρες απήλαυσαν το πρώτο ζεστό φαγητό τους σε τρεις ημέρες. Εκείνη τη νύχτα μπόρεσαν να κοιμηθούν ζεστά κάτω από τις κουβέρτες και τον βαρύ ρουχισμό που είχαν προμηθευθή. Με το να έχουν καθαρίσει την τοποθεσία της Αιθούσης Βασιλείας η εκκλησία συνέχισε το πρόγραμμα των συναθροίσεων χωρίς διακοπή. Οι Μάρτυρες έδωσαν προσοχή πρώτα στην Αίθουσα της Βασιλείας και άφησαν γι’ αργότερα τα σπίτια των!
Η Κοιλάς της Χουάυλας
Αλλ’ ένα μεγάλο και ανήσυχο ερωτηματικό εξακολουθούσε να κρέμεται πάνω από την πόλι Χουαράζ. Δεν είχε ληφθή καμμιά είδησις από την εκεί εκκλησία. Ούτε καμμιά πληροφορία δεν είχε ληφθή από το Καράζ, βορειότερα της πόλεως Χουαράζ, όπου υπάρχει ένας απομονωμένος όμιλος μαρτύρων του Ιεχωβά. Ακόμα και ύστερα από οκτώ μέρες καμμιά είδησις δεν είχε ληφθή σχετικά με τους Μάρτυρας της κοιλάδας Χουάυλας. Καθώς οι ειδήσεις για το μέγεθος της καταστροφής συνέχιζαν να καταφθάνουν, πραγματικά φοβούμεθα πολύ για την θέσι των αδελφών μας εκεί.
Οι όλο στροφές δρόμοι του Χουαράζ και του Καράζ που ανέρχονται ελικοειδώς στο υψίπεδο των Άνδεων, δεν ήσαν ποτέ καλοί ακόμα και στην πιο καλή τους εποχή. Τώρα στην πραγματικότητα είχαν εξαφανισθή. Ένα μνημειώδες έργον έγινε από τους μηχανικούς δρόμων του Στρατού για να τους ανοίξουν όσο το δυνατόν συντομότερα.
Είναι αλήθεια ότι αεροπλάνα έρριχναν εφόδια. Αλλά εξ αιτίας του κινδύνου της ζωής των πιλότων και του υψηλού κόστους, ήταν ζωτικό ν’ ανοίξη η χερσαία κυκλοφορία προς την περιοχή. Ήδη τέσσερα ελικόπτερα και ένα αεροπλάνο είχαν πέσει κάτω και οκτώ άτομα είχαν φονευθή. Εκατοντάδες τόννοι από υλικά περιθάλψεως ανέμεναν για να προσεγγίσουν τους πληγέντας μόλις θα άνοιγε ο δρόμος.
Τα συνεργεία των δρόμων εργάζονταν ολόκληρο το εικοσιτετράωρο με σχεδόν υπεράνθρωπη ταχύτητα έναντι του χρόνου. Μια αποστολή που έγινε από τους μάρτυρας του Ιεχωβά εμποδίσθηκε από τον κλεισμένο δρόμο και τα εφόδια μεταφέρθηκαν στο Κάσμα και το Τσιμπότε. Τελικά, τη Δευτέρα 8 Ιουνίου, ελήφθησαν ειδήσεις ότι ο δρόμος επί τέλους θα ήταν ανοιχτός. Μια άλλη αποστολή ωργανώθηκε και ήταν μεταξύ των πρώτων δεκαπέντε οχημάτων που περιέμεναν ένα μίλι ή τόσο περίπου πίσω από τα συνεργεία διανοίξεως της οδού και τα οποία μετεκινούντο προς τα εμπρός όταν άνοιγε κάθε νέο τμήμα του δρόμου.
Ένα από τα μέλη της αποστολής παρατηρεί: «Καθώς με ανησυχία προσπαθούσαμε να πάρωμε λίγο ύπνο μέσα στο διαπεραστικό κρύο, ενώ περιμέναμε ν’ ανοιχθή ο δρόμος, συνεχώς είχαμε στο νου μας τους αδελφούς μας Μάρτυρας και τα μικρά των παιδιά που θα προσπαθούσαν κι’ εκείνοι να κοιμηθούν. Αλλ’ εκείνοι δεν είχαν στέγη πάνω από το κεφάλι τους και είχαν πολύ λίγες κουβέρτες και λίγο ρουχισμό για να προφυλαχθούν από τις παγερές θερμοκρασίες.»
Επί τέλους ο δρόμος ελευθερώθηκε και το καραβάνι συνέχισε την όλο σκόνη άνοδό του μέσα στην παγερή και αραιά ατμόσφαιρα πάνω στα ύψη!
Η Αναζήτησις
Οι ζεστές ακτίνες του πρωινού ηλίου βρήκαν το καραβάνι καθώς περνούσε επί τέλους τις στροφές στο δρόμο του κατεβαίνοντας προς την κοιλάδα που άλλοτε ήταν το Χουαράζ. Η ολοκληρωτική καταστροφή των χωριών που συναντούσαν κατά μήκος του δρόμου έφερνε μελαγχολικές σκέψεις στη διάνοια των ταξιδιωτών. Ασφαλώς μια τόσο πλήρης καταστροφή θα πρέπει να έχη εξαφανίσει μερικούς από τους Μάρτυρας αν όχι όλους.
Η αποστολή ξέφυγε από τη σειρά των άλλων οχημάτων και άρχισε το έργο με την προσπάθεια ν’ ανακαλύψη τους Μάρτυρας. Η πόλις έκειτο σε ερείπια. Ολόγυρα στην περίμετρό της είχαν ξεπηδήσει κατασκηνώσεις προσφύγων. Φήμες και καθοδηγήσεις κατέληξαν απελπιστικά σε αδιέξοδο.
Χρησιμοποιώντας φορητά τηλέφωνα για να κρατήται επαφή, δυο μέλη της αποστολής πέρασαν μέσα από τις κατασκηνώσεις από σκηνή σε καλύβα σκύβοντας και ρωτώντας. Κατά τη δύσι του ηλίου δυο ξεχωριστές καθοδηγήσεις τους έφεραν σχεδόν ταυτόχρονα στην κατασκήνωσι των μαρτύρων του Ιεχωβά. Δάκρυα χαράς άρχισαν να τρέχουν στα μάγουλα καθώς ο ένας αγκάλιαζε τον άλλον. Όλοι οι μάρτυρες του Ιεχωβά και τα άμεσα μέλη της οικογενείας των, περίπου εξήντα άτομα εν όλω ήσαν όλοι στη ζωή και χωρίς βλάβη.
Λίγο λίγο η αφήγησις της επιβιώσεως άρχισε να εξιστορήται. Μερικοί είχαν προλάβει να βγουν έξω από το σπίτι, ενώ άλλοι βρήκαν καταφύγιο κάτω από τα κουφώματα των θυρών, διότι αυτό το μέρος ενός κτιρίου συνήθως παραμένει όρθιο. Μερικοί μόλις εγλύτωσαν.
Ένας Μάρτυς έσκαψε μανιωδώς για να ξεσκεπάση τον νεαρό γυιο του ο οποίος είχε ταφή κάτω από δυο βαρείς τοίχους από πλίθες. Στον αγώνα του να μη πάθη ασφυξία από τη σκόνη και το χώμα, το παιδί είχε την ετοιμότητα να περιορίση την αναπνοή του μέχρις ότου ο πατέρας του θα μπορούσε ν’ απομακρύνη τα συντρίμματα γύρω από το πρόσωπο και το κεφάλι του. Γλύτωσε μόνο με ένα ράγισμα στη σιαγόνα.
Μια ενδεκάχρονη κόρη ενός Μάρτυρος είχε βγη έξω με το ποδήλατό της για ν’ αγοράση ψωμί για το βραδυνό φαγητό. Η μητέρα της στο δεύτερο πάτωμα του σπιτιού της, στο μέσον της πιο κατεστραμμένης περιοχής, πέρασε το σεισμό κάτω από το κούφωμα της θύρας ενώ το υπόλοιπο σπίτι κατέρρευσε ολόγυρα της. Μια αναζήτησις άρχισε για το μικρό κορίτσι. Δυο ώρες μετά το σεισμό ο θείος της σκόνταψε πάνω σε μερικά τεμάχια ψωμιού ανάμεσα στα χαλίκια του δρόμου. Έπειτα είδε το κατεστραμμένο μέρος ενός ποδηλάτου και ακριβώς πίσω, κάτω από τα μεγάλα τούβλα και κεραμίδια της οροφής μιας μεγάλης οικίας, το χαμένο παιδάκι. Τώρα βρίσκεται σε ανάρρωσι σ’ ένα νοσοκομείο της Λίμας από πολλαπλά κατάγματα στο χέρι, το πόδι και τη λεκάνη.
Ολοσχερής Ερήμωσις
Δέκα χιλιάδες άλλοι δεν υπήρξαν τόσο τυχεροί. Διότι υπολογίσθηκε επισήμως ότι πολλοί παραμένουν ακόμη θαμμένοι στους στενούς δρόμους του Χουαράζ κάτω από τόννους συντριμμάτων.
Όταν έγιναν αντιληπτές οι πρώτες δονήσεις, χιλιάδες συνωστίσθηκαν στους δρόμους για ασφάλεια. Ποτέ δεν είχε συμβή κάτι παρόμοιο. Τα ίδια τους τα σπίτια σωριάσθηκαν επάνω τους.
Τα χαλίκια τώρα στους δρόμους φθάνουν στο ύψος εκείνο που άλλοτε ήταν το δεύτερο πάτωμα, έτσι είναι δύσκολο να βρη κανείς πού ήσαν άλλοτε οι δρόμοι.
Ειδήσεις από τα πιο χαμηλά μέρη της κοιλάδας έδειχναν ότι εκεί είχε συμβή ακόμα πιο μεγάλη και ολοσχερής καταστροφή. Προφανώς ένα γιγαντιαίο κομμάτι έπεσε κάτω από τη βόρεια πλευρά του όρους Χουασκαράν μέσα στη λίμνη Γιαγκανούκο σπρώχνοντας τα νερά της στα αυλάκια που ωδηγούσαν κάτω προς την κοιλάδα του Χουάυλας. Η προκύψασα εισροή νερού, λάσπης, λίθων και πάγου έφθασαν στην πόλι Γιουγκάυ και στη γειτονική της πόλι Ρανραχίρκα θάβοντας και τις δυο με τους 20.000 και πλέον ανθρώπους! Ό,τι παραμένει ορατό από την πόλι Γιουγκάυ είναι οι κορυφές τεσσάρων υψηλών φοινίκων που άλλοτε εχαρακτήριζαν την κεντρική «Πλάζα δε Άρμας.» Εκείνοι που επέζησαν από τον τρομερό σεισμό πέθαναν δέκα λεπτά αργότερα από την πλημμύρα.
Η πόλις Καράζ φυλάχθηκε από ολοσχερή καταστροφή από αυτή την τρομερή κατολίσθησι, η οποία σταμάτησε ακριβώς κοντά στα σύνορα της πόλεως. Αν και ο δρόμος ήταν ακόμα κλειστός, εν τούτοις ένα μήνυμα ελήφθη από τους Μάρτυρας στο Καράζ. Ήσαν όλοι σώοι!
Από όλα τα 22.000 και πλέον τετραγωνικά μίλια που συγκλονίσθηκαν από τον κατακλυσμό ήλθαν αφηγήσεις τρομερής καταστροφής. Διακόσιες πενήντα πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά και χωριουδάκια έγειναν χαλίκια αφήνοντας 800.000 αστέγους. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά είναι πράγματι ευτυχείς, διότι είχαν μόνο τρεις νεκρούς και πολύ λίγους τραυματίας μεταξύ των 400 περίπου Μαρτύρων που ζουν και εργάζονται στις περιοχές αυτές που επλήγησαν σκληρά.
Ανόρθωσις
Τώρα εκείνο που απομένει είναι το τεράστιο έργο της περιποιήσεως των τραυματιών, της ταφής των νεκρών, της ευρέσεως σπιτιών για τα εκατοντάδες ορφανά και της ανοικοδομήσεως των πόλεων που παραμένουν έρημες. Αλλ’ υπάρχει η εμπιστοσύνη ότι αυτό θα γίνη. Διότι οι Περουβιανοί έχουν μάθει να είναι ευπροσάρμοστοι στη ζωή με την πάντοτε παρούσα πιθανότητα σεισμών και κατολισθήσεων.
Σ’ αυτόν τον αιώνα μόνο, δώδεκα μεγάλοι σεισμοί έπληξαν το Περού. Και πολλές άλλες περιοχές της γης έχουν παρομοίως σεισθή από πολλούς μεγάλους σεισμούς από το 1914, με νεκρούς που ξεκινούν από εκατοντάδες και φθάνουν τις διακόσιες χιλιάδες σε κάθε μια απ’ αυτές τις καταστροφές. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά βλέπουν σ’ αυτούς τους κατακλυσμούς περαιτέρω απόδειξι ότι ζούμε στις έσχατες ημέρες αυτού του συστήματος πραγμάτων. Διότι ο Ιησούς Χριστός ειδικά είπε ότι «σεισμοί κατά τόπους» θα εχαρακτήριζαν «τη συντέλεια του αιώνος.»—Ματθ. 24:3, 7.
Από όλο τον κόσμο ήλθε βοήθεια για να ενισχύση τα θύματα του σεισμού να αναλάβουν απ’ αυτή την καταστροφή. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά στην πόλι της Νέας Υόρκης εδώρισαν πάνω από δέκα τόννους ιματισμού, ο οποίος ταξινομήθηκε έτσι ώστε να είναι εύκολη η διανομή του, συσκευάσθηκε σε χίλια και πλέον κιβώτια και εστάλησαν στο Περού στις αρχές Ιουνίου. Τέτοιες προσπάθειες βοήθησαν τους Περουβιανούς ν’ ανακάμψουν από τη χειρότερη φυσική καταστροφή της ιστορίας του δυτικού ημισφαιρίου.
[Εικόνα στη σελίδα 18]
Μάρτυρες διαχειρίζονται τη μικρή των πόλι μετά τον σεισμό ως επίσης και τις συναθροίσεις των