Οφέλη από Συναναστροφή με Ηλικιωμένους

ΣΗΜΕΡΑ μια οικογένεια η οποία δεν περιλαμβάνει τουλάχιστον έναν συγγενή πάνω από εξήντα πέντε ετών, είναι πράγματι μια ασυνήθης οικογένεια. Διότι υπάρχουν τώρα στην Αμερική περίπου 19.000.000 άτομα—δέκα τοις εκατό περίπου του πληθυσμού της χώρας—τα οποία έχουν υπερβή το εξηκοστό πέμπτο έτος της ηλικίας των. Στη Βρετανία ο αριθμός των ατόμων άνω των εξήντα πέντε ετών έχει υπερβή τα οκτώ εκατομμύρια—περισσότερο από δέκα τοις εκατό του πληθυσμού. Άλλα έθνη δείχνουν όμοιες αυξήσεις στον αριθμό των γηραιοτέρων ατόμων.

Τόσα πολλά εκατομμύρια ανθρώπων μπορούν δύσκολα ν’ αγνοηθούν. Και όμως αυτή φαίνεται να είναι η τάσις σήμερα σ’ ένα γοργά κινούμενο κόσμο, όπου μεγαλύτερη έμφασις δίδεται στη νεότητα και στα πλεονεκτήματα του να είναι κανείς στις συγκεντρώσεις των νέων. Πράγματι, χρειάζεται σημαντική ενθάρρυνσις ώστε να κάμωμε τα παιδιά και τους φίλους να αλληλογραφούν ή να έχουν τηλεφωνική επαφή με τους ηλικιωμένους. Δεν ήταν πάντοτε έτσι. Οι καιροί έχουν αλλάξει.

Ένας άνδρας ογδόντα δύο ετών θυμάται και εκφράζει την αλλαγή με αυτές τις λέξεις, όπως δημοσιεύεται στο περιοδικό Ήβνιγκ Νιους: «Όταν ήμουν νεαρός, το να έχωμε ηλικιωμένα άτομα γύρω μας, ήταν μέρος του τύπου της ζωής. Η γειτονιά μου ήταν γεμάτη απ’ αυτούς . . . Όταν κατηφόριζα στο δρόμο, ένας ή δυο θα κάθονταν στο κατώφλι της πόρτας ή στο πεζοδρόμιο, μπροστά στο κάθε σχεδόν παλιό σπίτι με τα κόκκινα τούβλα. Λίγοι μόνον ζούσαν μόνοι τους, οι περισσότεροι απ’ αυτούς ζούσαν με τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους. Μιλούσαν, διάβαζαν, ή ξεκουράζονταν. Μερικοί είχαν ειδικές ιδιαίτερες απασχολήσεις. Ο καθένας είχε ένα χαμόγελο και μια ευγενική λέξι για μας καθώς προσπερνούσαμε. Δίπλα στο σπίτι μας έμενε η κυρία Μπερνς, μια παχειά γυναίκα, η οποία μας προσκαλούσε κάθε φορά που έφτιαχνε μια φουρνιά θαυμάσιο ζυμωτό ψωμί περιχυμένο με φρέσκη σπιτική σάλτσα από πιπεριά. Ο γέρο-Σέρμαν είχε αποσυρθή από το υφασματεμπόριο . . .Η κόρη του τον φρόντιζε .

«Σεβόμασταν αυτούς τους γέροντες και τους θαυμάζαμε. Δεν αστειευόμασταν μ’ αυτούς, ούτε τους κοροϊδεύαμε από πίσω τους. Πρόσεχαν και φρόντιζαν τα παιδιά τους και όταν εκείνα περνούσαν την εφηβεία ανεμένετο ότι θα έκαναν το ίδιο για τους γονείς των.

«Σήμερα οι ηλικιωμένοι κάθονται μόνοι σε κάποιο σκοτεινό νοικιασμένο δωμάτιο ή σ’ ένα παγκάκι του πάρκου, παραμελημένοι, περιμένοντας απλώς . . . Ξέρουν ότι οι καιροί άλλαξαν, αλλά βρίσκουν τον εαυτό τους αποστερημένο, ακόμα και από την ελάχιστη ανταπόδοσι αγάπης και φροντίδας, που αυτοί είχαν ελπίσει από τα παιδιά τους.»

Μια αληθινή τραγωδία των γερόντων σήμερα είναι ότι οι περισσότεροι απ’ αυτούς αγαπώνται λιγώτερο από τα παιδιά τους και τους νέους που είναι γύρω των. Λίγα παιδιά σήμερα βλέπουν σαν προνόμιο το να φροντίζουν για τους ηλικιωμένους γονείς των. Τα παιδιά, όμως, των προηγουμένων γενεών σκέπτονταν διαφορετικά.

Περισσότερος Σεβασμός Υπήρχε στα Παλαιά Χρόνια

Όπως δείχνει η Βίβλος, τα παιδιά του αρχαίου Ισραήλ είχαν εντολή από τον Θεό να τιμούν τους γονείς των και αυτό απέβαινε ευεργετικό γι’ αυτά. (Έξοδ. 20:12) Περιοχές στις οποίες τα γηραιά άτομα αφθονούσαν, εθεωρούντο σαν εξαιρετικά ευνοημένες. Ο ιδιαίτερος σεβασμός ο οποίος απεδίδετο σε γηραιά άτομα είναι σαφής στη διαταγή: «Ενώπιον της πολιάς θέλεις προσηκόνεσθαι, και θέλεις τιμήσει το πρόσωπον του γέροντος, και θέλεις φοβηθή τον Θεόν σου. Εγώ είμαι ο Ιεχωβά.» (Λευϊτ. 19:32, ΜΝΚ) Σεβασμός προς τους ηλικιωμένους ήταν διαταγή του Ιεχωβά, ιερό καθήκον. Ακόμη «και οι γέροντες εγειρόμενοι ίσταντο» όταν ο πατριάρχης Ιώβ περνούσε από τους δρόμους των. (Ιώβ 29:8) Σεβασμός προς τους ηλικιωμένους ήταν ένα θαυμάσιο πράγμα τότε, όπως είναι και τώρα όταν δείχνεται σ’ εκείνους που αξίζουν.

Ακόμη και μεταξύ μερικών εθνών τα οποία δεν εκυβερνώντο από το νόμο του Θεού, απεδίδετο σεβασμός προς τους ηλικιωμένους. Μεταξύ των Αιγυπτίων, οι νεαροί εσηκώνοντο ενώπιον των ηλικιωμένων και τους παραχωρούσαν την πρώτη θέσι. Οι νέοι της Σπάρτης έκαναν το ίδιο και σιωπούσαν μπροστά σε ηλικιωμένους. Στην Ελλάδα συμπεριφέρονταν με σεβασμό στους ηλικιωμένους.

Οι ηλικιωμένοι θεωρούνταν άτομα με σύνεσι και κρίσι. Επίστευαν ότι αυτοί είχαν αποταμιεύσει πλούτον σοφίας και αναμνήσεων. Γέροντες υπηρετούσαν ως σύμβουλοι βασιλέων, και ο λαός γενικά ανταπεκρίνετο θερμά στη γνώσι και τη σύνεσί των. Όταν ο Ιεροβοάμ και όλος ο Ισραήλ ικέτευαν τον Ροβοάμ να σηκώση τα βαριά τους φορτία, η Βίβλος λέγει: «Και συνεβουλεύθη ο Βασιλεύς Ροβοάμ τους πρεσβυτέρους, οίτινες παρίσταντο ενώπιον Σολομώντος του πατρός αυτού.» Όμως ο Ροβοάμ «απέρριψε την συμβουλήν των πρεσβυτέρων, την οποίαν έδωκαν εις αυτόν, και συνεδουλεύθη τους νέους, τους συναναστραφέντας μετ’ αυτού.» (1 Βασ. 12:4-19) Το αποτέλεσμα ήταν να γίνη επανάστασις στον Ισραήλ και μια ανεπανόρθωτη διάσπασις στο δωδεκάφυλο βασίλειο.

Σε πολλά μέρη της γης γηραιά άτομα χαίρουν ακόμη μεγάλης εκτιμήσεως. Αλλά στον Δυτικό κόσμο, γενικά, η επιρροή των έχει σε μεγάλο βαθμό ελαττωθή. Παρ’ όλα ταύτα, οι πιο ηλικιωμένοι έχουν ακόμη να προσφέρουν πολλά και η επικοινωνία μαζί τους μπορεί ν’ αποδειχθή πολύτιμη αν τους ακούη κανείς προσεκτικά και μαθαίνη.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε ηλικιωμένος εκφράζει συνεχώς λόγια σοφίας ή ενθαρρύνσεως. Πολλοί απ’ αυτούς έχουν αποκτήσει πολλή πείρα και μερικοί έχουν ένα παρελθόν που ίσως να είναι πολύ πλούσιο πράγματι. Αλλά πρέπει να υπενθυμίζεται επίσης, ότι πολλά από τα προβλήματα και τις ταραχές του κόσμου οφείλονται στα έργα των γκρίζων κεφαλιών. Όταν οι ηλικιωμένοι έχουν ακολουθήσει το δρόμο της δικαιοσύνης του Θεού, τότε υπάρχουν πιθανότητες πολλών ωφελημάτων από την επικοινωνία μαζί τους. Η Βιβλική αρχή είναι αληθινή: «Η πολιά είναι στέφανος δόξης, ευρισκομένη εν τη οδώ της δικαιοσύνης.» (Παροιμ. 16:31) Η γκρίζα κεφαλή, η οποία έχει διαμορφωθή με τον Λόγο του Θεού, είναι στέφανος ωραιότητος· και με τέτοιον στέφανον βρίσκει κανείς ευχαρίστησι και όφελος.

Πολλά Ωφελήματα από τους Ηλικιωμένους

Πολύ συχνά οι νέοι φοβούνται ότι τα ηλικιωμένα άτομα αντιπροσωπεύουν ένα οικονομικό βάρος μεγαλύτερο απ’ ό,τι μπορούν να σηκώσουν. Γι’ αυτό απομακρύνονται από κοντά τους. Το γεγονός είναι ότι έχουν δυο έως πέντε φορές περισσότερη πιθανότητα να κληρονομήσουν χρήματα ή περιουσία από τους ηλικιωμένους γονείς των και άλλους συγγενείς των, παρά να υποχρεωθούν να πληρώσουν τα χρέη των!

Είναι αλήθεια ότι η γεροντική ηλικία έχει τις ιδιαίτερες στενοχώριες της, αλλά το ίδιο συμβαίνει και με τη νεαρή ηλικία. Θυμηθήτε τις ασθένειες που έχουν σχέσι με την παιδική ηλικία. Όταν η γεροντική ηλικία δεν πλήττεται από πολλές αρρώστιες, θλίψεις και φόβους, μπορεί πράγματι ν’ αποδειχθή μια συμπαθητική περίοδος ηρεμίας, με αναμνήσεις αποθησαυρισμένες σε μια διάνοια που είναι τώρα ήσυχη. Σ’ αυτόν τον αναστατωμένο κόσμο, ποιος νέος δεν θα ήθελε ν’ απολαμβάνη ένα μέρος από αυτήν την ηρεμία; Μπορεί να την έχη, αν μείνη λίγη ώρα συντροφεύοντας ηλικιωμένους που έχουν γαλήνη.

Ηλικιωμένα άτομα προσφέρουν περισσότερα με το να είναι ακριβώς αυτό που είναι—ηλικιωμένα. Έχουν μια θέρμη και στοργή που τα παιδιά αγαπούν. Γι’ αυτό οι παππούδες και οι γιαγιάδες γίνονται εξαιρετικοί σύντροφοι νηπίων, ειδικώς όταν δεν γίνεται κατάχρησις. Γίνονται επίσης θαυμάσιοι διδάσκαλοι. Ένα μικρό κορίτσι πέντε ετών συνήθιζε να περνά τον καιρό του με τη γιαγιά. Η γιαγιά τού μιλούσε για τον Θεό και τις ευλογίες της Βασιλείας του. Το κοριτσάκι μεγάλωσε αποφασισμένο να γίνη ιεραπόστολος της Εταιρίας Σκοπιά, τον οποίο σκοπό τελικά επραγματοποίησε.

Πολλοί από μας ενθυμούμεθα με στοργή τα ηλικιωμένα άτομα που γνωρίσαμε, ίσως τους δικούς μας παππούδες και γιαγιάδες. Ένας νεαρός θυμόταν τη γιαγιά του για τα θαυμάσια ευωδιαστά, ξεροψημένα καρβέλια μαύρο ψωμί που έκανε. ‘Η γιαγιά έπαιρνε ένα ζεστό καρβέλι από το φούρνο, το άνοιγε και έβαζε ένα μεγάλο κομμάτι βούτυρο στη μέση,’ αφηγείτο συχνά με ευχαρίστησι. ‘Τότε, όταν το βούτυρο είχε λυώσει και διαποτίσει όλο το καρβέλι, μας έδινε μια μεγάλη φέτα. Καταβροχθίζαμε και τα ψίχουλα ακόμα. Φρεσκοψημένο ψωμί ήταν κάτι που δεν μας επέτρεπαν να φάμε στο σπίτι, αλλά η γιαγιά πάντα φρόντιζε ώστε να παίρνωμε λίγο.’ Ο νεαρός θυμόταν για πολύν καιρό τη γιαγιά του και την εύοσμη κουζίνα της.

Το απλό γεγονός ότι τα ηλικιωμένα άτομα συνήθως δεν βιάζονται, είναι ένα όφελος που δεν πρέπει ν’ αγνοηθή. Συχνά εκείνο που είναι επιθυμητό στον νέο είναι να βρη ευήκοο αυτί, ίσως λίγη συμπάθεια και κατανόησι. Τα ηλικιωμένα άτομα συχνά έχουν το χρόνο και την υπομονή για τέτοια πράγματα. Μια ηλικιωμένη γιαγιά είπε: «Εκπλήσσομαι και ευχαριστούμαι να διαπιστώνω πόσα παιδιά των γειτόνων έρχονται, μόνο και μόνο για να μου μιλήσουν για λίγα λεπτά. Αφήνουν στη μέση το παιγνίδι τους για να έλθουν να μου πουν κάτι ενδιαφέρον ή να μού πουν τι σκέπτονται. Πρέπει μόνο ν’ ακούω προσεκτικά, διότι φαίνεται να επιθυμούν μόνον κάποιον που να τους ακούη με συμπάθεια. Δεν μπορούν να ξέρουν τι χαρά φέρνουν σε κάποιον που τα παιδιά και τα εγγόνια του είναι μακριά, αλλ’ ίσως αισθάνονται κάτι από την αγάπη που διεγείρουν.»

Δεν χρειάζεται όλα τα πράγματα που κάνουν οι ηλικιωμένοι να είναι μεγάλα για να κάνουν εντύπωσι. Τα ζεστά μπισκότα, που κάνουν κάπου κάπου, μπορεί τα παιδιά να τα θυμούνται για πολύν καιρό. Ποια νεαρή μητέρα δεν εξετίμησε κάποια βοήθεια στο μοντάρισμα καλτσών; Ή όταν ασθενή κανείς ή αισθάνεται κουρασμένος, ποιος είναι καλύτερος προς τον οποίο να στραφή για βοήθεια, παρά ο παππούς και η γιαγιά;

Συχνά αρκεί μόνο μια λέξις ή μια φράσις από ένα ηλικιωμένο άτομο για να κάμη κάποιον να αισθανθή ασφαλής ή να τον ενθαρρύνη να κάμη το καλό. Μια ηλικιωμένη γυναίκα λέγει για τα παιδικά της χρόνια. Είχε γνωρίσει πολλούς ηλικιωμένους ανθρώπους, αλλά ιδιαίτερα θυμόταν μια ηλικιωμένη κυρία η οποία ήταν ήρεμη, ευγενής και καλή: «Θυμάμαι τόσο ζωηρά, σαν να ήταν χθες, να κρατώ το χέρι της, να την κοιτώ στα μάτια να τη βλέπω να μου χαμογελά και να την ακούω να μου λέη, ‘ευλογημένη να είσαι, παιδί μου.’ Ακόμη θυμάμαι και το όνομά της.» Αυτή η διπλή επαφή με τους ηλικιωμένους, λέγει, «μ’ έκαμε να θέλω να είμαι καλή.»

Επιδιώκετε Συναναστροφή με Ηλικιωμένους

Χωρίς αμφιβολία, η συναναστροφή με ηλικιωμένους υπήρξε ένας πολύ παραμελημένος τομεύς της συγχρόνου ζωής, με σοβαρές απώλειες από απόψεως αγάπης και ευλογιών, τόσο για τους ηλικιωμένους όσο και για τους νέους. Γιατί να μην κάμετε κάτι γι’ αυτό; Γιατί να μην ενθαρρύνετε τους ηλικιωμένους όταν περνούν να μπαίνουν στο σπίτι σας για μια επίσκεψι από καιρό σε καιρό και ν’ απολαμβάνετε τη συντροφιά τους; Προσκαλέστε τους για δείπνο, για το οποίο θα είναι υπερβολικά ευγνώμονες, και αυτό θα είναι συγχρόνως ανταμειφτικό για σας. Ή, όταν προετοιμάζετε ένα πάρτυ ή μια επικοινωνία, γιατί να μην συμπεριλάβετε στον κατάλογο σας μερικούς ηλικιωμένους; Όταν βρίσκωνται σε μεγάλες ομάδες ανθρώπων, τα ηλικιωμένα άτομα έχουν μια τάσι ν’ αποσύρωνται στον εαυτό τους. Γιατί να μην επιδιώξετε την συντροφιά τους και να τους κάμετε να συμμετάσχουν στις εορταστικές εκδηλώσεις; Να είσθε μαζί τους και να τους κάμετε μέρος της ζωής σας. Τέτοια συμπάθεια εκ μέρους σας θα συμβάλη στο να μη καταληφθούν τα ηλικιωμένα άτομα από το αίσθημα της μοναξιάς που τους κάνει να κλαίνε τον εαυτό τους.

Υπάρχουν, βεβαίως, πράγματα που πρέπει να έχετε υπ’ όψιν όταν επισκέπτεσθε ηλικιωμένα άτομα. Εν πρώτοις, διαθέστε ένα λογικό χρονικό διάστημα για μια εποικοδομητική επίσκεψι. Πάρα πολύ συχνά νεαρά άτομα μπαίνουν βιαστικά με λόγια δικαιολογίας: «Λυπούμαι που δεν μπορώ να μείνω παρά μόνο ένα λεπτό.» Προσπαθήστε, ώστε να μην αισθάνεσθε ότι είσθε βιαστικός. Επίσης, είναι καλό να έχετε στη διάνοια σας ενδιαφέροντα και σπουδαία θέματα που θέλετε ν’ αναπτύξετε κατά τη συνομιλία σας. Να έχετε ένα σημείο που θέλετε να τονίσετε. Προσπαθήστε επίσης να τους αφήσετε ορίζοντας μια ημερομηνία στην οποία μπορούν να σας αναμένουν και πάλιν, ή να έχουν γράμμα σας σ’ ένα λογικό σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό τους κάνει, να περιμένουν κάτι με χαρά.

Επίσης, είναι ωραίο πράγμα να φέρετε κάτι μαζί σας, που θα χρησιμεύση ως αντικείμενο συνομιλίας. Όταν κάνετε επίσκεψι, θα μπορούσατε να φέρετε μια επιστολή από ένα μέλος της οικογενείας σας και να την διαβάσετε δυνατά. Ίσως να έχετε διαβάσει ένα βιβλίο ή ένα περιοδικό που έχει διεγείρει το ενδιαφέρον σας. Θα μπορούσατε να του μεταδώσετε μερικά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά που απολαύσατε. Τονίστε τα σημεία που σας έκαμαν εντύπωσι. Έτσι βοηθώντας αυτούς, θα βοηθηθήτε σεις ο ίδιος να θυμάστε πράγματα που σας ενδιαφέρουν.

Τα ηλικιωμένα άτομα ειδικώς αγαπούν τα οικιακά φυτά ή άνθη. Αυτά αποτελούν θαυμάσια δώρα, αν σκέπτεσθε να πάρετε κάτι μαζί σας. Αν έχετε πλέξει κάτι γι’ αυτούς, τέτοια προσωπικά πράγματα είναι ειδικώς αγαπητά. Αν θέλετε να δώσετε χρήματα, βάλετέ τα μέσα σ’ ένα φάκελλο και μπορεί να υποδείξετε πώς να τα διαθέσουν. Άλμπουμ με φωτογραφίες μελών της οικογενείας σας, τρόφιμα, μια ποσότης αγαπητού φαγητού, ευχαριστούν τους ηλικιωμένους.

Προσέχετε μήπως τους κουράσετε και τους αποθαρρύνετε. Οι ηλικιωμένοι δεν έχουν τη δύναμι της νεότητος. Παραβλέπετε τα λάθη τους. Κάνετε τη συνομιλία σας θετική, όχι επικριτική ή φιλοκατήγορη. Θαυμάστε την εμφάνισί τους, αν δίδουν προσοχή στον εαυτό τους. Αν φροντίζουν για τα υπάρχοντά τους και την περιουσία τους, προσέξτε το και μη φοβηθήτε να τους επαινέσετε για τα ενδιαφέροντά τους. Όταν οι ηλικιωμένοι ομιλούν, να τους ακούτε προσεκτικά. Πιθανόν να μάθετε κάτι. Τα ηλικιωμένα άτομα έχουν μάθει ν’ αντιμετωπίζουν πολλούς κόπους και δεινοπαθήματα. Πιθανόν να σας υποβοηθήσουν δείχνοντάς σας πώς ν’ αποφύγετε περιττά δεινά και παγίδες.

Όπως οι αρχαίοι Ιουδαίοι είχαν υποχρέωσι να τιμούν τους πατέρες και τις μητέρες των, έτσι και σήμερα οι Χριστιανοί βρίσκονται κάτω από μια όχι μικρότερη υποχρέωσι. Ο απόστολος Παύλος συνεβούλευσε τον Τιμόθεο: «Πρεσβύτερον μη επιπλήξης, αλλά πρότρεπε ως πατέρα· τους νεωτέρους, ως αδελφούς· τάς πρεσβυτέρας, ως μητέρας.»—1 Τιμ. 5:1, 2.

Μπορούμε να εκδηλώνωμε το ενδιαφέρον μας με το να τους επισκεπτώμεθα και να τους κάνωμε μέρος της ζωής μας. Μπορούμε να τους χαιρετούμε όταν μας δίδεται η ευκαιρία και να δείχνωμε ειλικρινά ότι μας ευχαριστεί να τους έχωμε ανάμεσα μας. Αν η απόστασις μάς εμποδίζη να τους βλέπωμε προσωπικά τόσο συχνά όσο θα θέλαμε, υπάρχει πάντοτε το τηλέφωνο ή και το ταχυδρομείο για να έλθωμε σ’ επαφή. Ο ήχος της φωνής σας, ή η ανάγνωσις μιας επιστολής σας που αφορά τη ζωή σας και η σκέψις ότι φροντίσατε αρκετά ώστε να τους θυμηθήτε, είναι φιλάγαθες αμοιβές για τους ηλικιωμένους. Τα πράγματα αυτά κοστίζουν πολύ λίγο σε μας, αλλά σημαίνουν πάρα πολλά γι’ αυτούς.

Για πολλούς, η περίοδος της γεροντικής ηλικίας μπορεί να μοιάζη με τις τελευταίες απογευματινές ώρες μιας καλοκαιρινής ημέρας, όταν οι σκιές έχουν μακρύνει, αλλ’ ακόμη το φως παρατείνεται και ακούονται ακόμη άσματα πουλιών στις κορυφές των δένδρων, και στο λυκόφως είναι ησυχία. Όταν συναναστρεφώμεθα τέτοιους ηλικιωμένους ανθρώπους, συχνά μαθαίναμε ποια είναι τα ζωτικά ζητήματα της ζωής. Αυτοί, όπως η γη, ίσως να είναι γεμάτοι από θησαυρούς, αγνώστους θησαυρούς που μπορούν ν’ ανακαλυφθούν και να χαρίσουν απολαύσεις. Όταν οι νεαροί επιζητούν τη συντροφιά τους, αυτό είναι εκδήλωσις καλωσύνης και οι ίδιοι οι νέοι πλουτίζονται με ευλογίες που μόνον οι ηλικιωμένοι μπορούν να δώσουν.

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Ηλικιωμένα άτομα συχνά έχουν μια θέρμη και στοργή που τα παιδιά αγαπούν