Το Γιγάντιο Καλαμάρι, Τρομερό Θαλάσσιο Ζώο

ΤΡΕΙΣ κάτοικοι της Νέας Γης—ο Δανιήλ, ο Θεόφιλος και ο δωδεκαετής Τομ ψάρευαν με τη μικρή τους ψαρόβαρκα όταν παρετήρησαν ένα ασύνηθες αντικείμενο να επιπλέη εκεί κοντά. Από περιέργεια το χτύπησαν με ένα γάντσο της βάρκας. Αλλά ποια έκπληξις τους κατέλαβε! Ξαφνικά τα νερά γέμισαν αφρό και εμφανίσθηκε ένα γιγάντιο καλαμάρι που άρχισε να τους επιτίθεται με τους τεράστιους πλοκάμους του, με τους οποίους τελικά περιέβαλε το πλοιάριό τους απειλώντας να το ανατρέψη.

Αμέσως ο μικρός Τομ άρπαξε τον μπαλτά που τον χρησιμοποιούσαν για να κόβουν το δόλωμα και απέκοψε ένα πλόκαμο του τέρατος. Προς μεγάλη των ανακούφισι το καλαμάρι εγκατέλειψε τον αγώνα και γλίστρησε προς τον ωκεανό.

Αν δεν υπήρχε το κομμάτι του πλοκάμου που ήταν στον πυθμένα της βάρκας, θα ήταν αμφίβολο αν οι άλλοι ψαράδες του κόλπου της Κονσεπσιόν θα επίστευαν στην τρομακτική αυτή αφήγησι. Το κομμάτι του πλοκάμου είχε μήκος δέκα εννέα πόδια και περιφέρεια τρισήμιση ίντσες.

Επί αιώνες οι άνθρωποι είχαν ακούσει για μυθικά θαλάσσια τέρατα κάθε είδους περιγραφής. Είναι πιθανό ότι μερικές από τις ανατριχιαστικές αυτές αφηγήσεις οφείλονται σε θεάματα τα οποία οι επιστήμονες σήμερα καθορίζουν ως τα μεγαλύτερα ζώντα κεφαλόποδα, όπως το γιγάντιο καλαμάρι. Φαντασθήτε να βλέπετε ένα θαλάσσιο πλάσμα μήκους εξήντα περίπου ποδών, με οκτώ ισχυρούς βραχίονες και δυο μακρύτερους πλοκάμους στερεωμένους επάνω σ’ ένα σώμα που έχει το σχήμα οβίδος τηλεβόλου. Τα μάτια του έχουν το μέγεθος πιάτου. Το ράμφος του στόματός του που έχει σχήμα παπαγάλλου είναι τόσο ισχυρό ώστε μπορεί να κόψη ένα χονδρό σύρμα. Είναι το μεγαλύτερο πλάσμα της γης χωρίς σπονδυλική στήλη.

Νεώτερη Ανακάλυψις

Μολονότι μπορεί να βρη κανείς μικρότερα καλαμάρια σε κάθε ωκεανό, και υπάρχουν περίπου 300 διαφορετικά είδη, το γιγάντιο είδος ζη σε βάθος 1.500 ώς 3.000 ποδών. Δεν είναι περίεργο ότι ο άνθρωπος σπανίως το βλέπει! Μολονότι παλαιές αφηγήσεις αναφέρουν για ναύτες που έχουν ιδεί και μάλιστα συλλάβει τέτοιους θαλάσσιους γίγαντες, τέτοια επεισόδια θεωρήθηκαν υπερβολές από τους επιστήμονας μέχρι προ ενός αιώνος περίπου. Ο σκεπτικισμός δημιουργήθηκε σε κάποιο βαθμό από φαντασιώδεις αφηγήσεις.

Οι επιστήμονες επρόσεξαν αρχικά τον Βασιλέα Καλαμάρι, όπως θα μπορούσαμε να το ονομάσωμε, κατά τη δεκαετία του 1870. Για κάποιο άγνωστο λόγο, ίσως λόγω των μεταβολών στον ωκεανό, πολλά τέτοια καλαμάρια ανήρχοντο στην επιφάνεια έξω από τις ακτές του Καναδά. Τα έβλεπαν, και μερικά τα συνελάμβαναν. Κατόπιν, τον Νοέμβριο του 1873, ακριβώς ένα μήνα από τότε που οι τρεις αλιείς παρ’ ολίγο να πνιγούν από ένα τέτοιο γιγάντιο κήτος, είχε συλληφθή ένα παρόμοιο θαλάσσιο τέρας και εξετάσθηκε προσεκτικά. Βρέθηκε ότι είχε μήκος τριάντα δύο πόδια.

Γιγάντιοι Βραχίονες με Στρεφόμενες Μυζητικές Θηλές

Λόγω των μακρών οφιοειδών βραχιόνων του, πολλοί νομίζουν ότι το γιγάντιο καλαμάρι είναι κάποιο είδος οκτάποδος. Αλλά δεν είναι. Υπάρχουν πολλές διαφορές. Ο οκτάπους έχει σώμα στρογγυλό που μοιάζει με σακκούλα και έχει οκτώ πλοκάμους. Ο πιο μεγάλος μπορεί να ζυγίζη πενήντα πάουντς και το μήκος του βραχίονος να είναι περίπου δέκα πόδια.

Φαντασθήτε τώρα το γιγάντιο καλαμάρι. Έχει δεκαπλάσιο μέγεθος από τον μεγαλύτερο οκτάποδα. Το κυλινδρικό σώμα του έχει μήκος δέκα πέντε περίπου πόδια και όχι μόνον οκτώ αλλά δέκα από τους τρομερότερους βραχίονες που μπορείτε να φαντασθήτε. Οκτώ από τους βραχίονες αυτούς μπορούν να φθάσουν σε μια απόστασι δώδεκα ποδών. Επί πλέον έχει δυο πλοκάμους με τα άκρα καταλήγοντα σε απομυζητήρες που μπορούν να απλωθούν σε σαράντα ή πενήντα πόδια!

Οι βραχίονες έχουν επίσης σειρές μυζητικών θηλών στερεωμένων επάνω σε κοντά ευλύγιστα στελέχη που επιτρέπουν στις μυζητικές θηλές να στρέφονται προς οποιαδήποτε διεύθυνσι. Και, αναλόγως του είδους, αυτές οι μυζητικές θηλές μπορούν να έχουν σουβλερά δόντια γύρω στη στεφάνη τους ή νύχια που μπορούν να μαζευθούν ή να απλωθούν κατά βούλησιν. Είναι ωραίο να συλλαμβάνης και να κρατάς ένα πιθανό φαγητό με γλιστερό δέρμα!

Ένας Αυτοκινητιστής που Τρέχει με Δύναμι Τζετ

Ενώ ο οκτάπους έρπει κατά μήκος του πυθμένος του ωκεανού και ζη μέσα σε σχισμές, ο Βασιλεύς Καλαμάρι κολυμβά στην ανοιχτή θάλασσα. Χρησιμοποιώντας δυο πτερύγια που έχει στα πλευρά του σώματός του μπορεί να περιπλέη με άνετο τρόπο. Όταν όμως θέλει να πάη γρήγορα σε μια θέσι, πηγαίνει σαν τζετ! Σε μερικά είδη αυτή η δύναμις της ωθήσεως είναι αρκετή να εκσφενδονίση το κήτος έξω από το νερό και εκατό πόδια μέσα από τον αέρα. Πώς είναι αυτό δυνατόν;

Το μυστικό βρίσκεται στον μανδύα του κήτους. Ο μανδύας αυτός αποτελείται από παχύ δέρμα και μυς που όχι μόνο προστατεύουν τα ζωτικά όργανα του καλαμαριού αλλά και του παρέχουν την προώθησί του με δύναμι τζετ. Όταν οι μυς του μανδύα χαλαρωθούν, το νερό μπαίνει από μια χαλαρή άκρη γύρω στο λαιμό και γεμίζει μεγάλες κοιλότητες του σώματος. Τότε καθώς ο μανδύας συστέλλεται, σφραγίζεται το άνοιγμα και το νερό πιέζεται να εξέλθη κάτω από μεγάλη πίεσι από ένα άνοιγμα σαν χωνί που βρίσκεται κάτω από το κεφάλι. Αλλάζοντας τη διεύθυνσι αυτής της «κάνουλας» το καλαμάρι μπορεί να παίρνη στη στιγμή αντίθετη ώθησι, κινούμενο είτε προς τα εμπρός είτε προς τα οπίσω χωρίς να στρέφεται.

Όταν τρομάξη, τα ασυνήθως μεγάλα νεύρα του καλαμαριού αναπτύσσουν μια αυτόματη παραγωγή δυνάμεως που το προωθεί με πολύ μεγάλη ταχύτητα σε λίγες στιγμές. Αυτές οι ίνες των νεύρων, που έχουν μέγεθος εκατονταπλάσιο από τα ανθρώπινα νεύρα, είναι τόσο ευαίσθητες ώστε όταν το καλαμάρι απειλήται, μια αιφνίδια νευρική ώθησις δημιουργείται σε όλα τα μέρη του μανδύα ταυτοχρόνως. Αντιδρώντας με τεραστία δύναμι, οι μυς συστέλλονται για να δημιουργήσουν μια ισχυρή σαν τζετ ώθησι.

Άλλα Ασυνήθη Εφόδια

Το καλαμάρι είναι πραγματικά ένα γαλαζοαίματο πλάσμα στον θαλάσσιο κόσμο. Το αίμα του έχει μια κυανή απόχρωσι λόγω ενός μίγματος χαλκού που περιέχει. Όταν εξαντληθή το οξυγόνο, το αίμα κυκλοφορεί διά μέσου των βραγχίων από δυο καρδιές που το εκτοξεύουν η κάθε μια σ’ ένα βράγχιο. Κατόπιν μια γενική καρδιά χρησιμεύει για να δίνη το νέο αίμα στους ιστούς. Έτσι, το καλαμάρι έχει στην πραγματικότητα τρεις καρδιές! Τα όργανα αυτής της ζωντανής μηχανής τζετ παρέχουν θαυμάσια μαρτυρία περί του έργου των χειρών του Δημιουργού της.

Το καλαμάρι και η σύντροφός του είναι το καθένα εφωδιασμένο με μια σακούλα μελάνης. Απ’ εκεί εξαπολύονται μεγάλες ποσότητες μαύρου υγρού για καμουφλάρισμα. Σε στιγμές κινδύνου το καλαμάρι εξακοντίζει μια ποσότητα μελάνης που σχηματίζει μια μαυρίλα στην έκτασι του σώματός του περίπου, για να φέρη σύγχισι στους εχθρούς. Είναι ένα πραγματικό «προπέτασμα καπνού»!

Για τη βοήθεια του καλαμαριού όπως αποφεύγη τους επιτιθεμένους, υπάρχουν μικρά έγχρωμα κύτταρα που του παρέχουν την ικανότητα να αλλάξη χρωματισμό. Τα κύτταρα αυτά είναι τόσο αποτελεσματικά ώστε μπορούν να πλησιάσουν σε μεγάλο βαθμό το χρώμα του περιβάλλοντός του, προξενώντας ακόμη ένα κύμα χρώματος που διέρχεται διά μέσου του σώματος του καλαμαριού καθώς αυτό κολυμβά από ένα περιβάλλον σ’ ένα άλλο.

Γιγαντιαία είναι πραγματικά τα μάτια του εκπληκτικού αυτού θαλασσίου τέρατος. Μπορούν να μεγαλώσουν σε διάμετρο 15 ιντσών. Τα μάτια του καλαμαριού είναι εκπληκτικώς όμοια με τα ανθρώπινα. Και τα δυο έχουν βλέφαρα, διαφανείς κερατοειδείς χιτώνας, εξωτερικούς και εσωτερικούς θαλάμους, αμφιβληστροειδείς χιτώνας, φακούς, κύτταρα ραβδίων που παράγουν μαύρες και λευκές εικόνες και κύτταρα κωνίων για την καταγραφή χρωματιστών εντυπώσεων. Η ομοιότης της κατασκευής των οφθαλμών είναι τόσον εκπληκτική ώστε ο Δρ. Ν. Τζ. Μπέριλ, διάσημος βιολόγος, έκαμε τα εξής σχόλια: «Νομίζω ότι αν ζητήσετε από οποιονδήποτε ζωολόγο να εκλέξη το πιο εκπληκτικό χαρακτηριστικό σ’ ολόκληρο το ζωικό βασίλειο, οι πιθανότητες θα λέγαμε ότι είναι όχι το ανθρώπινο μάτι, το οποίο από κάθε άποψι είναι ένα όργανο απίστευτα καταπληκτικό, όχι το μάτι του οκτάποδος καλαμαριού αλλά το γεγονός ότι τα δυο αυτά μάτια, του ανθρώπου και του καλαμαριού, είναι όμοια σχεδόν σε κάθε λεπτομέρεια.» Οι 100.000 δέκται κατά τετραγωνικό χιλιοστόμετρο στο μάτι του καλαμαριού του επιτρέπουν να βλέπη και την ελάχιστη λεπτομέρεια.

Το Ζήτημα του Μεγέθους

Πολλοί απορούν μέχρι ποίου μεγέθους μπορούν να αναπτυχθούν τα γιγάντια αυτά καλαμάρια. Το μεγαλύτερο που ανεκαλύφθη ήταν στις ακτές της Νέας Ζηλανδίας, και είχε μήκος 57 ποδών. Αλλά μόνο 12 διαφορετικά είδη αυτών των γιγάντων έχουν ταξινομηθή, και είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλα μεγαλύτερα. Πραγματικά μερικές ενδείξεις το υποδεικνύουν αυτό.

Παραδείγματος χάριν, ένα είδος φάλαινες ζουν σχεδόν αποκλειστικώς από καλαμάρια, από τα μικρότερα είδη ώς τα γιγάντια καλαμάρια. Συχνά το δέρμα των παρουσιάζει κυκλοτερείς ουλές με διάμετρο από δυόμισυ ώς τέσσαρες ίντσες. Αυτές παράγονται προφανώς από τις μυζητικές θηλές των πλοκάμων των καλαμαριών στη διάρκεια άγριων υποβρυχίων μαχών, διότι οι ουλές αυτές έχουν περίπου το μέγεθος των μυζητικών θηλών του γιγάντιου καλαμαριού πενήντα ποδών μήκους.

Αλλ’ αν το μέγεθος της μυζητικής θηλής είναι ανάλογο με το μέγεθος του καλαμαριού, τότε οι ωκεανοί θα περιέχουν μερικά αληθώς τεράστια κήτη. Γιατί; Διότι μερικές από τις ουλές αυτές έχουν διάμετρο δέκα οκτώ ίντσες! Συγκριτικώς, ένα καλαμάρι με μυζητικές θηλές δέκα οκτώ ιντσών θα είχε μήκος διακοσίων περίπου ποδών. Η ύπαρξις τόσο γιγάντιων καλαμαριών δεν είχε ποτέ βεβαιωθή και είναι αλήθεια ότι οι μεγάλες αυτές ουλές πιθανόν να είναι το αποτέλεσμα του τεντώματος του ευλυγίστου δέρματος της φάλαινας από τις μυζητικές θηλές. Εν τούτοις, ένας ταξιδιωτικός συγγραφεύς του δεκάτου ενάτου αιώνος υποστηρίζει ότι έχει ιδή ένα πλόκαμο καλαμαριού που ήταν τόσο χονδρός όσο το σώμα του ανθρώπου και με θηλές μεγέθους ενός πιάτου.

Αναμφιβόλως, στον κατάλληλο καιρό πολύ περισσότερα πράγματα πρόκειται ν’ αποκαλυφθούν για το γιγάντιο καλαμάρι και για τα μυστήρια που περιβάλλουν το δυναμικό και τρομερό αυτό θαλάσσιο κήτος.

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Το γιγάντιο καλαμάρι είναι εφωδιασμένο με δέκα από τους πιο τρομερούς βραχίονες και πλοκάμους που μπορείτε να φαντασθήτε