Η Μουσική Πολλών Χωρών

ΈΧΕΙ λεχθή συχνά ότι η μουσική είναι μια διεθνής γλώσσα. Απόδειξις τούτου είναι η λαϊκή μουσική του κόσμου. Η απόλαυσίς της δεν περιορίζεται στη χώρα της προελεύσεώς της. Οι άνθρωποι μπορούν και συχνά απολαμβάνουν ν’ ακούουν μουσική από ξένες χώρες. Το να γνωρίση κανείς τη μουσική άλλων χωρών μπορεί να είναι μια ευχάριστη πείρα.

Αν επρόκειτο να ταξιδεύσετε σε κάθε μέρος της γης μας θα διαπιστώνατε ότι κάθε έθνος ή ομάς ανθρώπων έχει τα δικά της χαρακτηριστικά τραγούδια και χορούς. Κάθε ομάς έχει συνεισφέρει τον δικό της «τόνο» στη «γλώσσα» της μουσικής. Και αυτός ο «τόνος» είναι γενικά τόσο ευδιάκριτος, ώστε μπορεί κανείς ν’ αναγνωρίση τη χώρα απ’ την οποία προήλθε ένα τραγούδι ή ένας χορός με τον ίδιο τρόπο που μπορούμε να διακρίνωμε την εθνικότητα ενός ξένου από την προφορά του.

Η περισσότερη λαϊκή μουσική δεν συνετέθη από επαγγελματίες συνθέτες. Ένα μέρος απ’ αυτή υπάρχει από χιλιάδες έτη. Στα παληά χρόνια οι μελωδίες γίνονταν από άτομα που είχαν κλίσι στη μουσική και μεταδίδονταν από γενεά σε γενεά. Τα λόγια των τραγουδιών μιλούσαν γι’ αγάπη, ειρήνη, πόλεμο, κρασί, δια φανταστικούς χαρακτήρες και διασκεδαστικά περιστατικά. Και οι άνθρωποι χόρευαν σύμφωνα με τις μελωδίες, και κάθε ομάς ανέπτυσσε τον δικό της τύπο χορού.

Έτσι, όταν οι άνθρωποι συγκεντρώνονταν σε κοινωνικές περιστάσεις στις αγορές των χωριών, στα σπίτια ή γύρω από φωτιές κατασκηνώσεων, τραγουδούσαν και χόρευαν σύμφωνα με τη μουσική που τους είχε μεταβιβασθή από τους προγόνους των. Βέβαια η γεωγραφία και το κλίμα της χώρας των, καθώς και η ιστορία των, η γλώσσα, τα έθιμα και η ιδιοσυγκρασία των συνετέλεσαν στη διαμόρφωσι των τραγουδιών και των χορών των. Και αυτά είναι τα πράγματα που δίνουν στη λαϊκή μουσική «τόνο» που την διακρίνει ως δική της.

Η Μουσική της Ευρώπης

Πολλή από την ωραιότερη μουσική του Δυτικού κόσμου παρήχθη στην Ευρώπη. Από τον δέκατον έβδομο αιώνα κι’ έπειτα πολλοί εξέχοντες μουσικοσυνθέτες έγραψαν μια μεγάλη ποσότητα μουσικής τόσο για μουσικά όργανα όσο και για τραγούδι. Η μουσική τους για ορχήστρα απαιτούσε πολλά έγχορδα όργανα, καθώς και πνευστά και κρουστά. Τα ωραία τους κονσέρτα είχαν ως πρωταγωνιστή ένα όργανο σόλο με τη συνοδεία μιας ορχήστρας. Και υπήρχαν συγκινητικά έργα που απαιτούσαν μια μεγάλη χορωδία μαζί με μια ορχήστρα.

Η Ευρώπη είναι γνωστή για τις οπερέττες της. Καθώς το έργο παίζεται στη σκηνή, με σκηνικά και κοστούμια, η παράστασις είναι ακόμη πιο συγκινητική, διότι τα λόγια συνήθως τραγουδούνται μάλλον παρά ομιλούνται. Μια ορχήστρα που συνοδεύει τους τραγουδιστές αυξάνει το δραματικό αποτέλεσμα. Οι οπερέττες, όπως και οι όπερες, έχουν πλοκή [υπόθεσι], αλλά είναι ελαφρότερες και η μουσική τους είναι εύθυμη.

Τα ορατόρια άρχισαν σ’ αυτό το μέρος του κόσμου. Αυτές οι συνθέσεις ασχολούνται συχνά με Βιβλική ιστορία. Δεν χρησιμοποιούνται σκηνικά ή κοστούμια. Σολίστ τραγουδούν τα διάφορα μέρη, και χρησιμοποιούνται χορωδία και ορχήστρα. Ο Γ. Φ. Χαίντελ συνέθεσε μεγάλα Βιβλικά ορατόρια που έχουν ως θέματα τον Ιωσήφ και τους αδελφούς του, την απελευθέρωσι του Ισραήλ από την Αίγυπτο, τον Ιησού του Ναυή, τη Δεβόρρα, τον Ιεφθάε, τον Σαμψών, τον Σαούλ, τον Σολομώντα, τη Γοθολία, τον Βαλτάσαρ και την πτώσι της Βαβυλώνος, την Εσθήρ και τον Μεσσία. Σε πολλά απ’ αυτά τα συγκινητικά αριστουργήματα εμφανίζεται το Θείον όνομα Ιεχωβά.

Κατά καιρούς αυτοί οι συνθέται ερεύνησαν μέσα στον θησαυρό της Ευρωπαϊκής λαϊκής μουσικής και ή χρησιμοποίησαν μια λαϊκή μελωδία ακριβώς όπως ήταν, ή συνέθεσαν μια μελωδία που είχε τα διακριτικά χαρακτηριστικά της λαϊκής μουσικής ενός έθνους. Στην αρχή της συνθέσεώς των συχνά υπεδείκνυαν ότι αυτή είχε τον ρυθμό της μουσικής μιας ωρισμένης χώρας.

Όσο για τη λαϊκή μουσική της Ευρώπης, η πιο ευδιάκριτη είναι της Ισπανίας. Η κατοχή της χώρας αυτής από τους Μαυριτανούς από τον όγδοο μέχρι τον δέκατο πέμπτο αιώνα μ.Χ., καθώς και οι Τσιγγάνοι, άφησαν τα αποτυπώματά τους στην Ισπανική μουσική. Ίσως κανένας άλλος λαός δεν έχει τόσο πολλούς διαφορετικούς χορούς όσο οι Ισπανοί, κι’ εν τούτοις εκείνος ο Ισπανικός «τόνος» της ζωτικότητος είναι έκδηλος σε όλους αυτούς. Ο «τόνος» αυτός ενισχύεται από τα όργανα που χρησιμοποιούν οι λαϊκοί μουσικοί τους, όπως η κιθάρα, το ντέφι, και οι καστανιέτες με τον χαρακτηριστικό τους ήχο.

Μπορεί να λεχθή ότι ένας βασικός αντιπρόσωπος της Δυτικής μουσικής της Ευρώπης είναι η Γερμανική μουσική. Τονίζει τον ζωηρό ήχο της κλίμακος «ματζόρε» και είναι πλούσια σε αρμονία. Η Ιταλική μουσική είναι γενικά πιο μελωδική από τη Γερμανική και πιο ελαφρά. Η λαϊκή μουσική των Γάλλων είναι επίσης πολύ μελωδική· εν τούτοις η έμφασις στη μουσική τους δίνεται περισσότερο στον ρυθμό.

Το Ανατολίτικο άρωμα στην Ευρωπαϊκή μουσική είναι ειδικά έκδηλο στη μουσική της Ρωσίας. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στους Μογγόλους που κατέκλυσαν τη χώρα εκείνη τον δέκατον τρίτο αιώνα. Επίσης οι στερήσεις του λαού κάτω από τους δεσποτικούς Τσάρους αναμφιβόλως συνέβαλαν στο να δώσουν στη Ρωσική μουσική τον χαμηλό, λυπηρό τόνο της. Επί πλέον, οι μακροί ψυχροί χειμώνες σ’ εκείνη τη χώρα συνέβαλαν σ’ αυτόν τον μελαγχολικό «τόνο.»

Η Σκανδιναυική μουσική μπορεί να λεχθή ότι βρίσκεται κάπου μεταξύ της Γερμανικής και της Ρωσικής. Η Φιλλανδική μουσική φαίνεται να έχη έναν Ανατολίτικο ελαφρό χρωματισμό γύρω της. Πολλές, όμως, λαϊκές μελωδίες της Δανίας και της Ολλανδίας είναι πολύ όμοιες με την Γερμανική λαϊκή μουσική. Η Πολωνική λαϊκή μουσική εμφανίζει τόσο Ρωσική όσο και Γαλλική επίδρασι.

Σήμερα οι Ευρωπαίοι που ζουν στην επαρχία είναι συνήθως εκείνοι που όχι μόνο ακούνε αλλά και τραγουδούν και χορεύουν τη λαϊκή τους μουσική. Εκείνοι που ζουν στις πόλεις προτιμούν μάλλον να πηγαίνουν σε αίθουσες συναυλιών και ν’ ακούνε μουσική από το ραδιόφωνο.

Ο Λατινοαμερικανικός «Τόνος»

Η Λατινοαμερικανική μουσική είναι ένας συνδυασμός Ισπανικής, Αφρικανικής και, αναλόγως της χώρας, ιθαγενούς Ινδιάνικης μουσικής. Σ’ αυτή τη μουσική η Αφρικανική επίδρασις είναι ειδικά αξιοσημείωτη στη μεγαλύτερη χρήσι τυμπάνων, στην έντονη έμφασι στο ρυθμό και στην ποικιλία του ρυθμού. Παραδείγματα τέτοιων χαρακτηριστικών βρίσκονται σε χορούς, όπως η κόνγκα, η ρούμπα, η σάμπα και η μπέγκιν. Σ’ αυτούς τους χορούς, καθώς και σε άλλους, ο ρυθμός αποδίδεται έντονα και τονίζεται από τύμπανα και άλλα κρουστά όργανα. Αυτή η ιδιότης είναι που κάνει τη μουσική αυτή τόσο συναρπαστική και υποκινεί έναν να θέλη να χορέψη.

Μεταξύ των Λατινοαμερικανών υπάρχουν πολλοί που θέλουν ν’ ακούνε μουσική πάντοτε—και μάλιστα δυνατά. Έτσι δεν είναι ασύνηθες γι’ αυτούς ν’ ακούνε μουσική στο ραδιόφωνο όλη την ημέρα και συχνά ως αργά τη νύχτα με την μεγαλύτερη έντασι φωνής. Τα καφενεία με τα Τζουκ-Μποξ και τα καταστήματα με τα ραδιόφωνα συμβάλλουν στο θόρυβο που μπορεί ν’ ακούεται από ένα μεγάλο τμήμα της γειτονιάς. Σε κοινωνικές συγκεντρώσεις μπορεί να μισθωθή μια ορχήστρα ή μπορεί ένας φωνογράφος ανοιγμένος σε όλη του την έντασι να προμηθεύση τη μουσική. Οι προτιμήσεις βέβαια ποικίλλουν. Σε μερικές περιοχές οι άνθρωποι παίρνουν μια κιθάρα ή ένα ακκορντεόν και προσφέρουν τη δική τους μουσική, τραγουδώντας ή χορεύοντας μαζί.

Η Μουσική της Αφρικής

Η Αφρικανική μουσική χρησιμοποιείται κυρίως για να συνοδεύη το τραγούδι και τον χορό. Υπάρχουν αρκετοί τύποι τραγουδιού που επικρατούν σ’ αυτή την ήπειρο. Σε μερικές περιοχές είναι έρρινη· το τραγούδι είναι σε υψηλό τόνο, με πολύ καλλωπισμένες μελωδικές γραμμές, που είναι όμως συνήθως μουσική χωρίς αρμονία. Οι συνοδευτικοί ρυθμοί δεν είναι πολύ περίπλοκοι. Σε μερικά πάλι μέρη της Αφρικής υπάρχει το τραγούδισμα απλών μελωδιών που γίνεται με τον λάρυγγα. Μ’ αυτές τις μελωδίες συνδυάζεται η αρμονία. Εδώ οι ρυθμοί είναι πολύ περίπλοκοι, πράγματι, και συχνά πολλοί ρυθμοί χρησιμοποιούνται ταυτοχρόνως. Ο ρυθμός είναι το πιο διακριτικό γνώρισμα πολλής από την Αφρικανική λαϊκή μουσική.

Μια εφημερίς της Τανζανίας στην Αφρική εδημοσίευσε ένα άρθρο που ανεσκεύαζε την κατηγορία ότι οι Τανζανοί δεν έχουν καμμιά σχέσι με τη σύγχρονη μουσική «σόουλ,» ‘διότι είναι Δυτική και παρηκμασμένη.’ Αντιθέτως, ο συγγραφεύς ισχυρίσθηκε: «Ο χορός σόουλ γεννήθηκε στην Αφρική. . . . Οι μαύροι ανέπτυξαν το «σόουλ» σ’ αυτό που είναι σήμερα από τα θρησκευτικά των τραγούδια των Νέγρων.» Σύμφωνα με τον συγγραφέα αυτόν, «κανένας λευκός καλλιτέχνης δεν μπορεί να τραγουδήση το «σόουλ» όπως ένας μαύρος.»

Τα κύρια Αφρικανικά μουσικά όργανα είναι τα τύμπανα. Συχνά αυτά είναι απλώς βαρελοειδή όργανα με ένα δέρμα επάνω στη μια άκρη. Άλλα δημοφιλή όργανα μεταξύ των ιθαγενών της Αφρικής είναι το ξυλόφωνο, τα μουσικά τόξα, οι άρπες και πνευστά όργανα, όπως το καλαμένιο φλάουτο και σάλπιγγες από κέρατα ζώων.

Η Λεπτή Μουσική της Ανατολής

Μεταξύ των Ασιατών, υπάρχουν τόσο πολλά διαφορετικά είδη μουσικής όσα και έθνη. Η μουσική αυτού του μέρους του κόσμου διακρίνεται προ πάντων για τη λεπτότητά της. Ίσως να φαίνεται πολύ περίεργη στα Δυτικά αυτιά, διότι χρησιμοποιεί τόνους «τετάρτων» ή και ακόμη μικρότερες διαιρέσεις της κλίμακος. Όσο για τους ρυθμούς της, μερικοί είναι πολύ περισσότερο περίπλοκοι από οποιονδήποτε ρυθμό της Δυτικής μουσικής. Κατά μέγα μέρος η Ανατολίτικη μουσική αγνοεί τη συγχορδία και την αρμονία. Τα κονσέρτα δίνονται συνήθως από σολίστ με τον συνοδό της μουσικής, ή από ομάδες τριών μουσικών μάλλον παρά από ομάδες εκατό μουσικών που αποτελούν τη Δυτική συμφωνική ορχήστρα. Η Ανατολίτικη μουσική αναπτύχθηκε στο μεγαλύτερο βαθμό στις Ινδίες.

Η λαϊκή μουσική της Ανατολής είναι πολύ διαφορετική από την καλλιεργημένη μουσική των. Εν τούτοις η καλλιεργημένη μουσική είναι περισσότερο αντιπροσωπευτική και καλύτερα γνωστή. Οι καλλιτέχναι εκτελεσταί της κλασικής Ινδικής μουσικής πρέπει να είναι συνθέται και παίκται. Η αυτοσχεδίασις (αλλά μόνο σύμφωνα με ωρισμένους κανόνες) είναι το κύριο επίτευγμα του εκτελεστού.

Πιστεύουν ότι η Ανατολίτικη μουσική έχει κάποια θέσι στις τύχες των ανθρώπων και σχετίζεται στενά με τη θρησκεία των, τις φιλοσοφίες των και ακόμη με τη μαγεία. Τα όργανα που χρησιμοποιούνται στην Ανατολή περιλαμβάνουν έγχορδα όργανα, όπως τα «σιτάρ,» που παίζονται μ’ ένα κομμάτι ελεφαντοστού ή μετάλλου που ονομάζεται πλήκτρον, και διάφορα καλαμοειδή φλάουτα, καθώς και διάφορα είδη τυμπάνων.

Μουσικοί Ιδιωματισμοί της Αμερικής

Τι είναι η Αμερικανική λαϊκή μουσική; Είναι ένα κράμα πολλών ειδών μουσικής, όπως και ο λαός της είναι κράμα λαών διαφόρων εθνικοτήτων. Δεν υπάρχει αμφιβολία για τη βασική Ευρωπαϊκή επίδρασι. Οι ποικίλοι «τόνοι» της Ευρωπαϊκής λαϊκής μουσικής εμφανίζονται σε πολλά Αμερικανικά τραγούδια και χορούς. Ακόμη και ίχνη ανατολίτικα μπορούν ν’ ακουσθούν κάπου-κάπου.

Εξέχουσα είναι η επίδρασις των Νέγρων, που αντιπροσωπεύεται στα θρησκευτικά τραγούδια των Νέγρων, στη μουσική «μπλους» και «τζαζ,» με τη σαφώς διακρινομένη συγκοπή ή τονισμό του «ακομπανιαμέντου,» και ένα ωρισμένο είδος αρμονίας που χρησιμοποιεί αυτό που είναι γνωστόν ως συγχορδία σε ύφεσι [μπεμόλ]. Η Αμερικανική Νέγρικη μουσική είναι κυρίως εμπνευσμένη από την Αφρική, όπως παρετήρησε και ο Τανζανός συγγραφεύς που αναφέραμε προηγουμένως.

Στις μεγάλες Αμερικανικές πόλεις οι φιλόμουσοι πηγαίνουν σε αίθουσες συναυλιών για ν’ ακούσουν μουσικές εκτελέσεις από συμφωνικές ορχήστρες όπως κάνουν οι Ευρωπαίοι. Και γεμίζουν ασφυκτικώς αυτές τις αίθουσες για ν’ ακούσουν και να δουν λαϊκούς μουσικούς και εκτελεστάς από τη Ρωσία, την Αφρική, το Μεξικό, τις Ινδίες, τις Φιλιππίνες και άλλες χώρες, όταν αυτοί ταξιδεύουν στην Αμερική. Στις ώρες της αναπαύσεώς των, πολλοί ακούνε δίσκους κάθε είδους μουσικής από στερεοφωνικά ηχητικά συστήματα ή από ραδιοφωνικές εκπομπές FM.

Σήμερα η επικρατούσα Αμερικανική μορφή λαϊκής μουσικής είναι το «ροκ εν’ ρολλ.» Οι δίσκοι της πωλούνται κατά εκατομμύρια. Πράγματι, η ηχογράφησις σοβαράς μουσικής στις Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζει κρίσι, αφού γίνεται με οικονομική ζημία, ενώ η μουσική «ροκ εν’ ρολλ» είναι καταπληκτικά δημοφιλής.

Βασικά μπορεί να λεχθή ότι το «ροκ εν’ ρολλ» είναι δυνατό σε ρυθμό αλλά ασθενές σε ελκυστική μελωδία. Αυτός ο ρυθμός μαζί με τα λυρικά του τραγούδια είναι ελκυστικός στη στασιαστική νεολαία. Πολλά από τα τραγούδια του ενθαρρύνουν τη χρήσι ναρκωτικών. Και έχει αποδειχθή ότι αυτή η μουσική παίζει επίσης εξέχοντα ρόλο στη σεξουαλική ανηθικότητα. Όχι μόνο στην Αμερική αλλά και σε πολλές χώρες οι νεαροί έχουν ξετρελλαθή με το επίμονο χτύπημά του.

Η Αμερικανική μουσική περιλαμβάνει επίσης τη «Γουέστερν» ή καουμπόικη μουσική, έναν σαφώς Αμερικανικό τύπο λαϊκής μουσικής. Ανεπτύχθη συγχρόνως με τον αποικισμό του δυτικού τμήματος των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα θέματα των τραγουδιών της περιγράφουν τον τρόπο ζωής του κάουμποϋ πέρα στα δυτικά μέρη καθώς και την ιστορία αυτής της περιοχής. Η μουσική αυτή για τραγούδι και για χορό είναι εξαιρετικά δημοφιλής.

Το γούστο καθενός για τη μουσική εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από το περιβάλλον στο οποίο ανετράφη και από τον τύπο της μουσικής τον οποίο συχνά άκουε. Αλλ’ αν κανείς σταματήση αρκετά για ν’ ακούση λίγη από τη μουσική άλλων ανθρώπων, θα διαπιστώση ότι έχει γοητευτικά χαρακτηριστικά. Και θα παρατηρήση ότι αντανακλά ενδιαφέροντα πράγματα για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που ζουν σε άλλα μέρη του κόσμου.