Η Ζωή μου ως Αθίγγανου
Όπως την αφηγήθηκε στον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στον Καναδά
«ΟΤΑΝ ο Θεός ζωγραφίζη τις εικόνες του, είναι καλύτερα να σωπαίνης. Κοίταζε με τα μάτια σου, αλλά κράτα την ανόητη γλώσσα σου ακίνητη!» Η θεία μου Λίλα με συμβούλευε μ’ αυτόν τον τρόπο όταν ήμουν ακόμη ένα μικρό αγόρι καθώς κοιτάζαμε με δέος μια ιδιαίτερα ωραία ανατολή. Αυτός ήταν ο τυπικός τρόπος σκέψεως των Αθιγγάνων σχετικά με τον Θεό και τα θαυμάσια δημιουργικά έργα του.
Πιστεύαμε σ’ ένα Δημιουργό και δείχναμε ειλικρινή σεβασμό σ’ αυτόν, μολονότι μ’ ένα απλό, παιδιάστικο τρόπο. Η φιλοσοφία μας για τη ζωή ήταν ότι η ικανοποίησις των καθημερινών αναγκών μας πάντοτε εξηρτάτο από ένα Δημιουργό, ένα Θεό. Γι’ αυτό, ποτέ δεν θα σκεπτόμαστε να κακομεταχειρισθούμε τα χαριτωμένα πλάσματα που κατοικούσαν στα δάση, τα ποτάμια, τις λίμνες και τις θάλασσες. Ήσαν η δημιουργία του κι εμείς χαιρόμαστε να αναγνωρίζωμε αυτό το γεγονός.
Ένα περαιτέρω μέρος της φιλοσοφίας μας και του τρόπου της ζωής μας θα μπορούσε να συνοψισθή στο παλιό γνωμικό: «Το αύριο πάντα θα φροντίση για τον εαυτό του!» Γι’ αυτόν το λόγο η ζωή μας ήταν ξένοιαστη και γενικά ειρηνική. Καταβάλλαμε προσπάθειες για ν’ αντιμετωπίζωμε μόνο τις παρούσες ανάγκες. Όταν αυτές είχαν ικανοποιηθή, αναπαυόμαστε και απολαμβάναμε τη ζωή με τις οικογένειές μας και τη στενά συνδεδεμένη κοινωνία των δικών μας ανθρώπων. Χρησιμοποιούσαμε τον κόσμο για να κερδίσωμε τα αναγκαία για τη ζωή, αλλά πέρα απ’ αυτό δεν αναμειγνυόμαστε μ’ αυτόν. Οι πολιτικές του έριδες δεν μας ενδιέφεραν.
Η Ζωή μου ως Αθιγγάνικου Παιδιού
Από την περιοχή Ηστ Άγγλια της Αγγλίας, όπου γεννήθηκα, ταξίδεψα με τη θεία μου που ήταν σ’ ένα όμιλο Αθιγγάνων σε όλες τις Βρεττανικές νήσους. Διδάχθηκα να έχω πραγματικό σεβασμό για τους μεγαλυτέρους, προσφωνώντας πάντα τους ηλικιωμένους άνδρες ως «θείους» και τις ηλικιωμένες γυναίκες ως «θείες». Ποτέ δεν μου επετράπη να τους προσφωνήσω με το μικρό τους όνομα. Στα επόμενα χρόνια μου ήμουν πάντοτε ευγνώμων για την πειθαρχία που μου επεβάλλετο κάθε φορά που δεν έδειχνα σεβασμό στην εξουσία της θείας μου.
Στα παιδιά των Αθιγγάνων δεν επιτρέπεται ποτέ να τριγυρίζουν ελεύθερα, κι έτσι δεν επετρέπετο ούτε σε μένα. Η θεία μου με αγαπούσε και με κρατούσε απασχολημένο. Με έπαιρνε μαζί της να μαζεύωμε κάρδαμο, μανιτάρια και μούρα, και την επομένη ημέρα τα πουλούσαμε από σπίτι σε σπίτι ή τα πηγαίναμε σε κάποια κοντινή αγορά.
Ένας τρόπος για να κερδίζωμε τα αναγκαία για τη ζωή για την θεία μου και για μένα ήταν να πηγαίνωμε σε αγροκτήματα και ν’ αγοράζωμε σωρούς κοπριάς. Αφού τη βάζαμε σε μεγάλα καλάθια την πουλούσαμε από πόρτα σε πόρτα σε ανθρώπους που είχαν μικρούς ανθόκηπους ή λαχανόκηπους.
Στη διάρκεια των πρώτων χρόνων της εκπαιδεύσεώς μου, η θεία μου και άλλοι στην κατασκήνωσι συνήθιζαν να κάνουν μικροκλεψιές. Έτσι, έμαθα την ανεντιμότητα, περιλαμβανομένου και του πώς να κάνω ύποπτες συναλλαγές για να επωφελούμαι οικονομικώς. Κάποτε, όταν ήμουν παιδί, έγινα φίλος με ένα αγόρι του οποίου οι γονείς δεν ήσαν Αθίγγανοι. Η μητέρα του ήταν ετοιμοθάνατη από φυματίωσι και η οικογένεια ήταν τόσο πτωχή ώστε είχαν πολύ λίγη τροφή. Επιθυμώντας να της προσφέρω λίγη τονωτική τροφή, πήρα τον φίλο μου μαζί σ’ ένα κοντινό ορνιθώνα όπου αρπάξαμε μια ωραία καλοθρεμένη κότα. Την έδωσα στον φίλον μου να τη πάρη στο σπίτι του, αλλ’ ο πατέρας ανάγκασε τον γυιο του να επιστρέψη το φτερωτό λάφυρο σ’ εμένα μόλις έμαθε ότι είχε κλαπή.
Πρώτη Θρησκευτική Εκπαίδευσις και Απόψεις
Η απλή πίστις της θείας μου στον Θεό πάντοτε έκανε ζωηρή εντύπωσι στη διάνοιά μου. Στο τέλος της ημέρας με έβαζε να γονατίσω πλάι της καθώς ευχαριστούσε τον Θεό ως τον καθημερινό Προμηθευτή μας—αν και μπορεί να είχαμε κλέψει ένα κουνέλι ή τα μανιτάρια ή το κάρδαμο και τα μούρα από το κτήμα άλλων ανθρώπων!
Οι περισσότεροι Αθίγγανοι που γνώριζα ανήκαν σε κάποιο θρησκευτικό δόγμα, όπως στη Μεθοδιστική Εκκλησία, στην Αγγλικανική Εκκλησία ή στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αλλά η θεία μου δεν συμπαθούσε την ωργανωμένη θρησκεία οποιουδήποτε είδους. Η στάσις της απέναντι στον κλήρο των διαφόρων δογμάτων ήταν στάσις αηδίας για την υποκρισία τους. Αυτό επηρέασε για πολλά χρόνια τις δικές μου θρησκευτικές αντιλήψεις. Για κείνη μερικοί ιερείς ήσαν υποκριτικά υποκείμενα. Τους κληρικούς που άρπαζαν χρήματα τους θεωρούσε τόσο «ακάθαρτους όπως τα περιττώματα της χήνας,» και δεν φοβόταν να το πη και στους ίδιους.
Ενστάλαξε επίσης στη νεαρή μου διάνοια μια έντονη αποστροφή προς τη βία. Ποτέ δεν θα ξεχάσω το μάθημα που μου έδωσε μια μέρα. Μια κυρία στην οποία πουλούσαμε εμπορεύματα με είχε ρωτήσει τι θα γινόμουν όταν θα μεγάλωνα. Επειδή με είχαν ελκύσει οι στολές των ανδρών στις ένοπλες δυνάμεις, της είπα ότι ήθελα να γίνω στρατιώτης. Η θεία μου μού είπε ότι ποτέ δεν ήθελε να με ακούσει να ξαναπώ ένα τέτοιο πράγμα και αν ποτέ εμφανιζόμουν στην πόρτα της με στρατιωτική στολή, θα έκανα καλά να πάρω δρόμο. Μου εντύπωσε στην διάνοιά μου ότι κανένα ανθρώπινο πλάσμα δεν είχε το δικαίωμα να χύση αίμα σε ανθρωποποιήτους πολέμους.
Καθώς μεγάλωνα άρχισα να παρατηρώ κι εγώ ο ίδιος την υποκρισία του κλήρου. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος πλησίαζε και ήταν πολύ φανερό πως συμμετείχαν στην επιστράτευσι των νέων για τον πόλεμο. Ένας πλησίασε την θεία μου για να της ζητήση να με αφήση να καταταγώ, κι εκείνη τον επέπληξε με συγκεκριμένα λόγια.
Όσο περισσότερο ερχόμουν σε επαφή με δήθεν θρησκευτικούς ανθρώπους, τόσο με εντυπωσίαζε η υποκρισία της κοσμικής θρησκείας. Νεαροί μεθούσαν και επεδίδοντο σε όργια το Σάββατο βράδυ και κατόπιν πήγαιναν στη Λειτουργία την Κυριακή το πρωί. Το γεγονός ότι, όπως υπέθεταν, συγχωρούνταν οι αμαρτίες τους απλώς για να συνεχίσουν με τον ίδιο ανήθικο τρόπο τις μέρες που προηγούνταν της επομένης Κυριακάτικης Λειτουργίας, με αηδίαζε.
Ένα Διαφορετικό Είδος Θρησκείας
Το 1942 παντρεύθηκα. Μια μέρα γύρισα στο σπίτι και η σύζυγός μου μού είπε ότι δυο γυναίκες την είχαν επισκεφθή και της είχαν μιλήσει για τη Βίβλο και τις υποσχέσεις που δίνει για ένα καλύτερο μέλλον. Επειδή είχα την τάσι να γελοιοποιώ οτιδήποτε μύριζε θρησκεία, δεν έδειξα επιθυμία να συζητήσω το θέμα. Αργότερα στη Βόρειο Σκωτία, ένας άνδρας επισκέφθηκε την κατασκήνωσί μας και έπαιξε ένα δίσκο Γραμμοφώνου για τη σύζυγό μου ενώ έλειπα. Πραγματικά την εντυπωσίασε το γεγονός ότι αυτός ο άνθρωπος είχε το θάρρος να παίξη ένα δίσκο που εξέθετε τη θρησκεία ως παγίδα και απάτη. Η σύζυγός μου προσέφερε στον άνθρωπο ένα γεύμα προτού συνεχίση το δρόμο του.
Αργότερα, όταν βρισκόμαστε πάλι κοντά στο Νιούκασλ της Αγγλίας, η σύζυγός μου πρότεινε να ψάξωμε να βρούμε αυτούς τους ανθρώπους, διότι πίστευε ότι είχαν πη την αλήθεια. Αλλά λίγο αργότερα φύγαμε για τον Καναδά, όπου πίστευα ότι θα μπορούσαμε να ζήσωμε καλύτερα.
Ανατροφή των Παιδιών
Στο μεταξύ, ανέτρεφα την οικογένειά μου. Έπαιρνα τον γυιο μου μαζί στη δουλειά μου, που τότε ήταν ν’ αγοράζω και να πουλώ παλιοσίδερα. Όταν συγκεντρώνονταν αρκετά παλιοσίδερα για να τα πουλήσωμε σ’ ένα έμπορο, έδινα στο γυιο μου μια δέσμη δικά του και τον άφηνα να τα παζαρέψη, αλλά κάτω από την επίβλεψί μου για να είμαι σίγουρος ότι δεν θα τον εξαπατούσαν. Έτσι εκπαιδευόταν πώς να βγάζη τα αναγκαία για τη ζωή.
Η σύζυγός μου έδινε στην κόρη μας τυπική Αθιγγανική εκπαίδευσι, διδάσκοντάς την να μαγειρεύη, να πλένη τα ρούχα, να μαντάρη και να περιποιήται ένα μωρό, ώστε εν καιρώ να γίνη μια καλή σύζυγος ενός Αθίγγανου συζύγου. Η σύζυγός μου επίσης την εδίδασκε να παζαρεύη ασπρόρουχα. Την έπαιρνε στα καταστήματα όταν έκανε αγορές ώστε να παρατηρή πώς διεξάγονται οι συναλλαγές. Επιπροσθέτως, ένας θείος έμαθε στην κόρη μας πώς να γίνη επιδέξια στο να κατασκευάζη λουλούδια από ξύλο. Έτσι όταν συνώδευε τη μητέρα της από σπίτι σε σπίτι, αν τα ασπρόρουχα δεν γίνονταν δεκτά, προσέφερε τα «άνθη» της κερδίζοντας μερικά χρήματα για τον εαυτό της.
Η Ζωή στη Βόρειο Αμερική
Όταν ζούσαμε στη Βόρειο Αμερική, ταξίδεψα με άλλους Αθίγγανους σε όλο τον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό. Καταστρώσαμε ένα σχέδιο για να βγάλωμε μερικά «εύκολα χρήματα.» Αυτό που κάναμε δεν ήταν μια συνήθεια κοινή στους Αθίγγανους γενικά, διότι, κατά κανόνα, δεν επιδίδονται σε τόσο οφθαλμοφανείς δόλιες ενέργειες.
Υποκρινόμαστε ότι πουλούσαμε «λαθραία» Ανατολίτικα χαλιά. Μπαίνοντας σε μια πόλι, πηγαίναμε κατ’ ευθείαν σε κάποιον που ξέραμε ότι είχε πολλά χρήματα—τον τοπικό ιερέα! Εγώ υπεδείκνυα ότι πιθανόν να είχε φίλους που θα ενδιεφέρονταν επίσης και, σ’ αυτή την περίπτωσι, εκείνος θα μπορούσε να πάρη το χαλί σε ακόμη χαμηλότερη τιμή. Συνήθως μας συνιστούσε στον τοπικό γιατρό ή στον εργολάβο κηδειών. Κανένας από τους ιερείς που πλησιάσαμε δεν αρνήθηκε ποτέ ν’ αγοράση τα «λαθραία» χαλιά μας, ακόμη και όταν του λέγαμε ότι ήταν «κλεμμένο» εμπόρευμα. Αυτό με αηδίαζε ακόμη περισσότερο όσον αφορά τις δοσοληψίες μου με τις λεγόμενες Χριστιανικές θρησκείες.
Ένας Νέος Δρόμος Ανοίγεται
Πέρασαν μερικά χρόνια, ώσπου μια μέρα είχαμε κατασκηνώσει κοντά στη Σάρνια του Οντάριο. Ήμουν στο σπίτι όταν μια νεαρή γυναίκα μας επισκέφθηκε στη σκηνή μας. Ο ειλικρινής τρόπος με τον οποίον μιλούσε και τα πράγματα τα οποία έλεγε διήγειραν το ενδιαφέρον μου. Ένα νέο σύστημα πραγμάτων, όπου οι άνθρωποι θα ζούσαν μαζί με ειρήνη και ενότητα και σύμφωνα με δίκαιες αρχές, ήταν σχεδόν απίστευτο! Φεύγοντας υποσχέθηκε να στείλη δυο άνδρες για να μου μιλήσουν εκτενέστερα. Έτσι, είπα στη σύζυγό μου ότι αν έρχονταν οι άνθρωποι, έπρεπε να τους κρατήση εκεί αν εγώ έλειπα. Η νεαρή γυναίκα κράτησε τον λόγο της και όταν έκαμεν την επίσκεψι εγώ ήμουν στο σπίτι. Η συζήτησίς μας διήρκεσε περίπου πέντε ώρες. Όταν έφυγαν, η σύζυγός μου κι εγώ είχαμε πεισθή ότι τελικά είχαμε βρη «την αλήθεια.»
Μετά από αυτήν τη μακρά επίσκεψι είδαμε την ανάγκη να ζούμε σύμφωνα με τις Βιβλικές αρχές. Γύρισα στη σύζυγό μου και είπα: «Τι θα κάμωμε με αυτά που έχομε κρύψει κάτω από το δάπεδο της σκηνής μας;» Η σύζυγός μου πρότεινε: «Ίσως πρέπει να τα ρίξωμε στο ποτάμι.» Η σκέψις μου ήταν ότι θα έπρεπε να επιστρέψωμε τα κλεμμένα πράγματα στον δικαιωματικό κάτοχό τους. Αυτό δεν θα ήταν μια εύκολη εργασία. Πολύς κίνδυνος και πολλές δυσκολίες περιλαμβάνονταν στο να επιστρέψωμε ποσότητα δυο τόννων μολύβδου. Μολαταύτα, πιστεύω ότι ήταν με τη βοήθεια του Ιεχωβά που τελικά έγινε η δουλειά.
Με τακτικές επισκέψεις από τους δυο Μάρτυρες προωδεύαμε σε γνώσι της αληθείας του Θεού. Γρήγορα αντιληφθήκαμε ότι περιλαμβάνονταν περισσότερα από απλή γνώσι της αληθείας του Λόγου του Θεού. Θα έπρεπε να γίνουν και άλλες μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας. Μια από αυτές ήταν να συμμετέχωμε στη διακήρυξι των αγαθών νέων της βασιλείας του Θεού, κι σ’ αυτό το σημείο δεν μπορούσα να φαντασθώ τον εαυτό μου να το κάνη αυτό. Έτσι άρχισα να βρίσκω αντιρρήσεις για τα πράγματα που μάθαινα και να βασανίζω τους Μάρτυρας με παράλογες ερωτήσεις. Εν τούτοις, οι ευγενικές απαντήσεις που μου έδιναν από τη Βίβλο με έφεραν προ αδιεξόδου. Εγώ ήμουν εκείνος που έπρεπε ν’ αλλάξω όχι η αλήθεια της Βίβλου.
Τα παιδιά μας δεν έμεναν έξω από τις συζητήσεις μας. Ήταν μια οικογενειακή μελέτη από την αρχή και προχωρήσαμε μαζί μέχρι του σημείου που η σύζυγός μου κι εγώ συμβολίσαμε την αφιέρωσί μας στον Ιεχωβά το 1954. Το 1960 βαπτίσθηκαν τα παιδιά μας, αφού πήραν τη δική τους απόφασι να υπηρετήσουν τον Δημιουργό τους στις ημέρες της νεότητός των.
Αργότερα, ο γυιος μας νυμφεύθηκε μια Αθιγγανίδα από το Μεξικό η οποία ωνομαζόταν Πωλίνα, και η οποία είχε μάθει αρχικά την αλήθεια του Θεού στην Αργεντινή. (Βλέπε Ξύπνα! 8 Δεκεμβρίου 1962, σελ. 23, στην Αγγλική). Από καιρό σε καιρό έχει συμμετάσχει με τον σύζυγό της στην ολοχρόνια κήρυξι του ευαγγελίου της βασιλείας του Θεού. Η κόρη μας είναι ολοχρόνια κήρυξ του Θεού εδώ και πέντε χρόνια περίπου. Τώρα υπηρετεί με μια Κουβανεζική εκκλησία στη Νότιο Φλώριδα.
Ένας Καιρός Δοκιμασίας
Πριν από μερικά χρόνια ήρθε ένας καιρός δοκιμασίας επάνω μας ως οικογένεια. Είχα μια πείρα στην οποία πολύ με απογοήτευσαν οι Χριστιανοί αδελφοί μου. Ίσως θα έπρεπε ν’ αναγνωρίσω ότι κι αυτοί έχουν ελαττώματα όπως κι εγώ, αλλ’ αντ’ αυτού επέτρεψα σ’ αυτά να με κάνουν ν’ αποτραβηχτώ από την υπηρεσία του Δημιουργού μου, τον οποίον πραγματικά δεν είχα κανένα λόγο να κατηγορήσω. Το αποτέλεσμα ήταν να εγκαταλείψωμε την αλήθεια του Θεού τέσσερα χρόνια περίπου.
Μολαταύτα, συχνά σκεπτόμαστε τα πράγματα που είχαμε μάθει από τον Λόγο του Θεού και μιλούσαμε ελεύθερα γι’ αυτά. Φαινόταν ότι η αλήθεια μάς είχε αγγίξει και ότι ποτέ δεν θα μπορούσαμε να γίνωμε οι ίδιοι άνθρωποι που είμαστε στο παρελθόν. Μολονότι είχαμε διακόψει την επικοινωνία με την οργάνωσι του Θεού και είχαμε πει στον εαυτό μας ότι είμεθα και πάλι ελεύθεροι ν’ απολαύσωμε τον τρόπο της ζωής των Αθίγγανων, οι συνειδήσεις μας μάς έλεγαν ότι είχαμε κάποια ευθύνη απέναντι στον Δημιουργό μας Ιεχωβά και ότι κατά κάποιον τρόπο θα πρέπει να προσπαθήσωμε να του ανταποδώσωμε επειδή μας έδωσε την αλήθειά του.
Η απομάκρυνσίς μας από την αλήθεια του Θεού μάς στενοχωρούσε. Με τον καιρό συνειδητοποιήσαμε ότι υπάρχει μόνον μια οδός πραγματικής ελευθερίας και αυτή είναι μέσα στα ασφαλή όρια της ορατής οργανώσεως του Ιεχωβά στη γη. Μόνον εδώ μπορούσαμε να έχωμε αληθινούς Χριστιανούς αδελφούς και αδελφές, τους οποίους χρειαζόμαστε και οι οποίοι μας χρειάζονταν. Η μικρή εκκλησία στο Μέλβις του Σασκάτσουαν ήταν εκεί όπου αρχίσαμε πάλι να συναναστρεφώμεθα στην Αίθουσα Βασιλείας. Ποτέ δεν θα ξεχάσωμε το έλεος των Χριστιανών αδελφών μας εκεί καθώς μας βοηθούσαν να ξαναρχίσωμε την πολύτιμη υπηρεσία του Ιεχωβά. Από τότε, και λόγω της αγαθωσύνης του Ιεχωβά, ποτέ δεν απομακρυνθήκαμε ούτε σταματήσαμε να προσπαθούμε να κάνωμε την πρόοδό μας φανερή.
Ανώτερη από την Αθιγγάνικη Ζωή
Μολονότι δεν θα μπορέσωμε ποτέ να επιστρέψωμε στην «ελευθερία» των Αθιγγάνων, εν τούτοις έχομε μεγάλη εκτίμησι γι’ αυτούς σαν λαό. Αν και πολλοί ακόμα ζουν σύμφωνα με αρκετά καλές αρχές, εν τούτοις ένας υπολογίσιμος αριθμός έχει τώρα επηρεασθή από τις υλιστικές ιδέες του Δυτικού κόσμου. Επειδή δεν ικανοποιούνται πια με απλά πράγματα, θέλουν φανταχτερά αυτοκίνητα και τροχόσπιτα και θα κλέψουν ακόμη και θ’ απατήσουν για να τ’ αποκτήσουν. Σαν αποτέλεσμα, πολύ από το ξένοιαστο πνεύμα των Αθιγγάνων του χθες έχει χαθή, και αυτό προς βλάβην των.
Δεν επιθυμούμε πια να κλέβωμε τον πλησίον μας, αλλά ειλικρινά προσπαθούμε να τους βοηθήσωμε να γνωρίσουν ότι «η ευλογία του Ιεχωβά πλουτίζει, και λύπη δεν θέλει προστεθή εις αυτήν.»—Παροιμ. 10:22.
Πόσα οφείλομε στον μεγάλο Θεό της αληθείας για τη Βίβλο, την οποία δεχόμεθα τώρα από την καρδιά μας «ουχί ως λόγον ανθρώπων, [όπως ο κλήρος του Χριστιανισμού], αλλά, καθώς είναι αληθώς, Λόγον Θεού.»—1 Θεσ. 2:13.
Γι’ αυτόν τον λόγο η ειλικρινής προσευχή μας είναι και άλλοι που ακολουθούν τώρα τον Αθιγγάνικο τρόπο ζωής να στραφούν προς την αλήθεια η οποία πραγματικά θα τους ελευθερώση κι έτσι θ’ απολαύσουν ένα ανώτερο τρόπο ζωής. (Ιωάν. 8:32) Επίσης, η προσωπική μου ελπίς είναι ότι κάποια μέρα σύντομα θα ξαναδώ την αγαπημένη μου θεία Λίλα αναστημένη σε ζωή στη δικαία νέα τάξι του Θεού. Εκεί, είμαι βέβαιος, ότι η εκτίμησίς της για την αγαθωσύνη του Ιεχωβά και τις ομορφιές της δημιουργίας του θα εξακολουθή ν’ αυξάνη με κάθε νέα ανατολή σ’ ένα κόσμο δίχως τέλος.