Σχιστοσωμίασης—Βραδύς Θάνατος Εκατομμυρίων Ανθρώπων

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Λιβερία

ΑΝ ένας κακοήθης εχθρός ερχόταν στο σπίτι σας για να σας εξοντώση σιγά σιγά, θα τον αφήνατε; Ασυναίσθητα εκατομμύρια στον κόσμο κάνουν ακριβώς αυτό όταν εκτίθενται στην ασθένεια που είναι γνωστή ως σχιστοσωμίασις ή βιλαρζίωσις.

Σε μέρη της Αφρικής, της Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής, άνθρωποι, που υπολογίζονται σε διακόσια ή τριακόσια εκατομμύρια, έχουν προσβληθή. Περισσότεροι μολύνονται και ξαναμολύνονται καθημερινώς λόγω απροσεξίας ή αγνοίας. Ποια είναι η αιτία αυτής της εξασθενητικής αρρώστιας;

Σ’ αυτή την περίπτωσι ο εχθρός είναι τρία είδη μικροσκοπικά σκουλήκια που λέγονται σχιστόσωμα από τα οποία έλαβε και η ασθένεια το όνομά της, σχιστοσωμίασις. Αυτά τα σκουλήκια πολλαπλασιάζονται κατά εκατοντάδες σε μερικά είδη σαλιγγάρια του γλυκού νερού. Το είδος που παρατηρείται στην Ανατολή του αρέσουν σχεδόν όλα τα θηλαστικά. Τα άλλα δυο είδη εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τον άνθρωπο για να ζήσουν. Μέσα σε δυο μέρες από τότε που θα εγκαταλείψουν το σαλιγγάρι, αυτά τα μικρά σκουλήκια με τη διχαλωτή ουρά πρέπει να βρουν κατάλληλη σάρκα στην οποία να φωλιάσουν διότι αλλιώς θα πεθάνουν. Αλλά πώς διεισδύουν στο ανθρώπινο σώμα;

Αυτά τα μικροσκοπικά σκουλήκια που παρομοιάζονται με «βέλη» εκκρίνουν ένα ένζυμο ή χημική ουσία που στην πραγματικότητα αποσυνθέτει και ανοίγει μια τρύπα διά μέσου του δέρματος του ατόμου που έτυχε να βαδίση μέσα σε μολυσμένα νερά. Αυτό προκαλεί φαγούρα και φουσκάλες. Κατόπιν βυθίζονται στη σάρκα μέχρι να φθάσουν στην κυκλοφορία του αίματος και τελικά στο συκώτι.

Μέσα σε λίγους μήνες είναι ώριμα για πολλαπλασιασμό και φθάνουν σε μέγεθος από μισό έως δυόμισυ εκατοστά. Σ’ αυτή την περίοδο της επωάσεως το προσβληθέν άτομο δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Τώρα, όμως, αυτός ο τρομερός εχθρός είναι έτοιμος να θανατώση αργά το θύμα του. Πώς συμβαίνει αυτό;

Επιδράσεις που Έχουν τα Σκουλήκια στο Σώμα

Μετά τη γονιμοποίησι τα σκουλήκια ταξιδεύουν από το συκώτι μέσω των πυλαίων φλεβών στα μικρότερα αιμοφόρα αγγεία των υπογαστρίων οργάνων. Εδώ το θηλυκό σκουλήκι παράγει 300 έως 3.500 αυγά την ημέρα, και αυτό για 10 έως 30 χρόνια, εκτός εάν σκοτωθούν με θεραπεία. Επειδή τρέφονται με τα θρεπτικά συστατικά του αίματος και ζουν στο αίμα, έχουν συνεχή εφόδια τροφής.

Όταν αρχίζη η παραγωγή αυγών, ο άνθρωπος που έχει μολυνθή μπαίνει στην οξεία κατάστασι της ασθενείας, που έρχεται τέσσερες έως έξη εβδομάδες μετά την εισβολή του «σχιστοσώμου.» Έχει δυνατό κεφαλόπονο, γενική εξασθένησι, υψηλό πυρετό και διάρροια μαζί με αιματουρία. Ενώ μερικά αυγά αποβάλλονται με τα κόπρανα, η πλειονότης αυτών μεταφέρονται με το αίμα στο συκώτι, στη σπλήνα, στην ουροδόχο κύστι και καμμιά φορά στον εγκέφαλο.

Τα συσσωρευμένα αυγά, μαζί με τα ζωντανά και νεκρά σκουλήκια, μαζεύονται σ’ αυτά τα όργανα και τα αιμοφόρα αγγεία και προκαλούν τα χρόνια στάδια της ασθενείας. Ο αμυντικός μηχανισμός του σώματος μάχεται μια χαμένη μάχη εναντίον της εισβολής, διότι το κυκλοφοριακό σύστημα μολύνεται συνεχώς και περισσότερο. Ένας αργός και αγωνιώδης θάνατος έχει αρχίσει. Η ζωή δυνατόν να παραταθή για μερικές δεκαετίες, και αυτό εξαρτάται από την ποσότητα των σκουληκιών και από τις θεραπείες που γίνονται, αλλά η ανθεκτικότης και η δύναμις του θύματος είναι τόσο εξασθενημένα ώστε ο πρώιμος θάνατος είναι συνήθως ζήτημα χρόνου.

Αλλά τι συμβαίνει μ’ εκείνα τα αυγά που εξέρχονται από το σώμα όταν ο άρρωστος πηγαίνη στην τουαλέττα; Πολύ συχνά εκβάλλονται σε νερά όπου ζουν τα σαλιγγάρια που τα φιλοξενούν. Τα αυγά σύντομα εκκολάπτονται και οι απολυόμενες νύμφες αναζητούν γρήγορα ένα σαλιγγάρι και φωλιάζουν στη τρυφερή του σάρκα για να ζήσουν, ξαναρχίζοντας τον κύκλο.

Προσπάθειες Ελέγχου της Ασθενείας

Η απάντησις του προβλήματος φαίνεται ότι έγκειται στην εκπαίδευσι των ανθρώπων για το τι μπορούν να κάμουν για να προστατευθούν από την ασθένεια και να προλάβουν την εξάπλωσί της. Αλλά οι προσπάθειες των ιατρών και των υγειονόμων συχνά αντιμετωπίζονται με αδιαφορία. Τόσο πολλοί έχουν προσβληθή σε ενδημικές περιοχές που θεωρείται φυσικό για τον καθένα να έχη τις χρόνιες ενοχλήσεις που ακολουθούν την ασθένεια. Όπως ωμολόγησε μια έκθεσις του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας: «Είναι δύσκολο ν’ αλλάξη κανείς τις συνήθειες των ανθρώπων.»

Εν τούτοις, αν ένα άτομο πραγματικά ενδιαφέρεται για τον εαυτό του και τον συνάνθρωπό του, θα υποκινηθή να συμμορφωθή με τα μέτρα προστασίας κοινής λογικής. Η ίδια η έκθεσις του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας ετόνισε: «Αν τα ανθρώπινα περιττώματα κρατούνται μακρυά από τα νερά, τότε τα σαλιγγάρια δεν μπορούν να προσβληθούν. Η σχιστοσωμίασις ή βιλαρζίωσις θα εξαφανιζόταν σύντομα αν ο καθένας χρησιμοποιούσε αφοδευτήρια (δημόσιες τουαλέττες).»

Προσπάθειες κατεβλήθηκαν για τον έλεγχο της ασθενείας με την παρασκευή δηλητηρίων που σκοτώνουν τους σαλίγγαρους. Αλλ’ αυτό είναι δύσκολο, διότι και άλλα ζώα και φυτά συχνά προσβάλλονται από τα ίδια χημικά προϊόντα. Ένα μέτρον επιτυχίας κατωρθώθηκε με την εισαγωγή εχθρικών ζώων που τρώγουν τα σαλιγγάρια στα ποτάμια. Μερικές χώρες προοδεύουν στην αναχαίτισι της εξαπλώσεως της ασθενείας. Αλλά μερικές αυθεντίες αισθάνονται ότι η σχιστοσωμίασις μπορεί να ξεπεράση την ελονοσία ως το υπ’ αριθμόν ένα παρασιτικόν πρόβλημα υγείας του κόσμου. Η διάνοιξις τα τελευταία έτη πολλών νέων αρδευτικών διωρύγων και τεραστίων ανθρωποποιήτων λιμνών ανησυχεί τους υγειονόμους.

Αλλ’ όπου οι κοινότητες αργούν να αναλάβουν δράσι για την παύσι της σχιστοσωμιάσεως, τι μπορεί κανείς να κάμη για να προστατεύση τον εαυτό του;

Προφυλαχθήτε από την Μόλυνσι

Ρωτήστε τους υγειονόμους της περιοχής σας για να δήτε αν τα εντόπια νερά είναι μολυσμένα από επιβλαβή παράσιτα. Στην Αφρική σχετικώς πολύ ολίγα ποτάμια είναι απηλλαγμένα από σχιστόσωμα. Για οικιακή χρήσι το πηγαδίσιο νερό είναι το καλύτερο. Αν είναι απαραίτητο να πάρετε νερό από κάποιο ρέμα, το νερό του ρέματος που τρέχει γρήγορα είναι ασφαλέστερο, καθ’ όσον τα λεπτά διχαλωτά σκουλήκια σκοτώνονται εύκολα από το γοργό ρεύμα. Βράστε το πόσιμο νερό τουλάχιστον δεκαπέντε λεπτά. Αποθήκευσις του νερού σε κουβάδες σαράντα οκτώ ώρες θα καταστρέψη τα σχιστόσωμα που περιέχει. Αλλά πρέπει να δίδεται προσοχή στην μεταφορά του νερού. Αν εκτεθήτε στο παράσιτο, γρήγορο στέγνωμα ζωηρά με μια πετσέτα θα εμποδίση τη μόλυνσι.

Να μη λούζεσθε ούτε να πλένεσθε σ’ ένα ποτάμι, αν δεν είσθε βέβαιοι ότι δεν έχει «σχιστόσωμα.» Αυτός είναι επίσης ένας παράγων που πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν στην εκλογή μέρους για βάπτισμα. Το παράσιτο δεν ζη σε αλμυρό νερό, έτσι ο ωκεανός είναι απηλλαγμένος απ’ αυτή την πληγή. Μέτρα πρέπει να ληφθούν για την προφύλαξι των ορυζώνων και των καναλιών από τη μόλυνσι. Να φοράτε λαστιχένιες μπότες όταν ψαρεύετε ή άλλως πως βαδίζετε μέσα σε άγνωστα νερά. Προσέχετε όμως όταν τις βγάζετε.

Αν ένα άτομο υποπτεύεται ότι κόλλησε «σχιστόσωμα,» είναι φρόνιμο να συμβουλευθή γιατρό. Είναι ευκολώτερο να νοσηλευθή, και μικρότερη βλάβη γίνεται στο σώμα, αν νοσηλευθή σύντομα. Η συνήθης θεραπεία για χρόνια είναι να δίνουν στον ασθενή αντιμονιακά φάρμακα με ενέσεις για μερικές ημέρες, μια οδυνηρή και κάπως επικίνδυνη μέθοδος. Ακόμα ένας λόγος για ν’ αποφεύγη κανείς αυτή την αρρώστια. Μερικές σημαντικές πρόοδοι έγιναν στη βελτίωσι μεθόδων εξαλείψεως των σκουληκιών από το σώμα, αλλά πολύ λίγα μπορούν να γίνουν για την επανόρθωσι της σοβαρής βλάβης που προξενήθηκε στα όργανα του σώματος κατά το χρόνιο στάδιο. Επιπλέον, λίγο ωφελεί ο καθαρισμός του σώματος από τα σκουλήκια αν το θύμα επιστρέψη στα μολυσμένα νερά και προσβληθή με «σχιστοσωμίασι» εκ νέου.

Έτσι για το καλό σας εμποδίζετε αυτόν τον θανάσιμο εχθρό τη σχιστοσωμίασι—από το να εγκατασταθή στο σώμα σας. Αυτό θα σας γλιτώση από πολλούς πόνους και θα σας βοηθήση ν’ απολαύσετε μακρότερη ζωή.

[Διάγραμμα στη σελίδα 21]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Ο άνθρωπος μολύνει το σαλιγγάρι· το σαλιγγάρι μολύνει τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος έχει την δύναμι να σπάση τον κύκλο και να εξαλείψη τη σχιστοσωμίασι

ΑΥΓΟ

ΣΑΛΙΓΓΑΡΙ

ΣΚΟΥΛΗΚΙΑ

ΑΝΘΡΩΠΟΣ