Βρεφική Διατροφή—Ποια Είναι η Καλύτερη Μέθοδος;

ΣΕ ΠΟΛΛΕΣ χώρες οι μέλλουσες μητέρες αντιμετωπίζουν το ερώτημα: Πώς να θρέψω το μωρό μου—από το στήθος ή με το μπιμπερό;

Πριν από μερικές γενεές το ερώτημα αυτό σπάνια παρουσιαζόταν ή και καθόλου. Ουσιαστικά όλες οι μητέρες εθήλαζαν τα μωρά τους. Δεν υπήρχε πραγματικά άλλη ασφαλής εκλογή. Αν, για κάποιο λόγο, μια μητέρα δεν μπορούσε να θηλάση το μωρό της, έβρισκαν μια άλλη γυναίκα, που την αποκαλούσαν τροφό [παραμάνα], για να το θηλάση. Σε μερικές περιοχές του κόσμου χρησιμοποιούνται ακόμη παραμάνες.

Σύγχρονες Τάσεις στη Διατροφή των Βρεφών

Σε χώρες, όμως, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, έγινε μια γρήγορη αλλαγή στον τρόπο διατροφής των βρεφών. Η μέθοδος που προτιμάται είναι να δίνουν στα βρέφη έτοιμη τροφή σε φιάλες.

Επί παραδείγματι, στην αρχή αυτού του αιώνος σχεδόν το 100 τοις εκατό των νέων μητέρων στις Ηνωμένες Πολιτείες εθήλαζαν τα βρέφη τους. Αλλά το 1946 ο αριθμός των μητέρων που εθήλαζαν είχε πέσει στο 38 τοις εκατό. Το 1956 ο αριθμός μειώθηκε σε 21 τοις εκατό και το 1966, το τελευταίο έτος για το οποίον υπάρχουν διαθέσιμες καλές στατιστικές, ο αριθμός των νέων μητέρων που εθήλαζαν τα μωρά τους έπεσε στο 18 τοις εκατό μόνο! Σε μερικά μέρη τώρα, σχεδόν όλες οι μητέρες τρέφουν τα βρέφη τους με το μπιμπερό.

Σύμφωνα με το τεύχος του Μαΐου 1973 του περιοδικού Σάτερνταιη Ρηβιού οβ δη Ζάιενσες, στις «φτωχές χώρες του κόσμου,» επίσης, υπήρξε «μια θεαματική πτώσις των μητέρων που θηλάζουν τα πρόσφατα χρόνια.» Σε μια τέτοια χώρα, υπολογίσθηκε ότι θα χρειαζόταν το γάλα 32.000 αγελάδων για να αναπληρώσουν σε ποσότητα μόνο το γάλα των μητέρων που δεν το χορηγούσαν πλέον στα παιδιά τους με θηλασμό.

Η επανάστασις στη διατροφή των βρεφών συνέβη μέσα σε χρονικό διάστημα που θυμούνται πολλοί απ’ αυτούς που ζουν ακόμη. Σχολιάζοντας το σημείο αυτό, το περιοδικό Σαϊκόλοτζη Τουνταίη του Ιουνίου 1968, παρατήρησε: «Μόλις πριν από 25 χρόνια στον αγροτικό Μισσισσιπή επιτρεπόταν ο θηλασμός στην εκκλησία. Και πριν από 80 χρόνια στην Ινδιάνα, εθεωρείτο φυσικό να παίρνουν οι γυναίκες της ανωτέρας τάξεως τα μωρά τους στα απογευματινά πάρτυ να τα θηλάζουν όταν θα χρειαζόταν.»

Αλλά σήμερα πολλά άτομα μεγαλώνουν χωρίς ποτέ να ιδούν μια μητέρα να θηλάζη το παιδί της. Ακόμη και αν μια νέα μητέρα ενδιαφέρεται για τον θηλασμό, μπορεί να έχη άγνοια για το πώς ακριβώς να το κάμη.

Γιατί Αυτή η Αλλαγή;

Ένας βασικός λόγος γι’ αυτή την αλλαγή είναι η στάσις που παίρνουν σήμερα τα νοσοκομεία. Ο Δρ. Σαν Μέιερ, καθηγητής της διατροφής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, παρατηρεί: «Στα νοσοκομεία που διοικούνται από άνδρες, ο θηλασμός αποθαρρύνεται επισήμως. Στη νέα μητέρα κάνουν μια ένεσι οιστρογόνων πριν ακόμη συνέλθη από την αναισθησία ώστε να της ‘κόψουν’ το γάλα, εκτός αν δηλώση σαφώς ότι θέλει να θηλάση το βρέφος.»

Η προτίμησις των γιατρών για τη διατροφή με μπιμπερό οφείλεται κυρίως στο ότι αυτό τους διευκολύνει στην περιποίησι της μητέρας και του παιδιού. «Μερικοί μαιευτήρες υποστηρίζουν ενεργώς τη διατροφή με μπιμπερό, διότι οι θηλάζουσες μητέρες τούς παίρνουν πάρα πολύ χρόνο με επισκέψεις για συμβουλές,» αναφέρει το περιοδικό Νιούσγουηκ της 12ης Ιανουαρίου 1970. Έπειτα, οι βελτιώσεις, επίσης, των εμπορικά επεξεργασμένων γαλακτικών τροφών υπήρξε ένας παράγων για την υποστήριξι της διατροφής με μπιμπερό. Έχουν επιτευχθή εύγευστα και εύπεπτα μίγματα γάλακτος, νερού και διαφόρων ζαχάρεων, που ισχυρίζονται ότι αντικαθιστούν καλά το γάλα της μητέρας.

Επειδή το μπιμπερό είναι «μοντέρνο» και καθ’ υπόθεσιν «επιστημονικό,» μερικές μητέρες το θεωρούν προφανώς ως καθιερωμένο σύμβολο και τον θηλασμό ως απηρχαιωμένο. Ο διευθυντής της κλινικής του Σαν Φρανσίσκο Δρ Ντέηβιντ Ε. Σμιθ παρατηρεί: «Είναι σχεδόν αδύνατο να πείσης μια μαύρη ή Μεξικανοαμερικανή μητέρα να θηλάση, διότι το θεωρούν ότι είναι συνήθεια της κατωτέρας τάξεως—είναι κάτι που κάνουν οι φτωχοί συγγενείς της.»

Και είναι αλήθεια ότι το μπιμπερό συχνά ταιριάζει καλύτερα στον σύγχρονο τρόπο ζωής της πόλεως. Μια θηλάζουσα μητέρα πρέπει να είναι διαθέσιμη όλο το εικοσιτετράωρο για να θηλάζη το παιδί της, ενώ κάποιος άλλος μπορεί να ταΐση ένα βρέφος με μπιμπερό, όταν η μητέρα ασχολήται με κοσμική εργασία ή βγαίνη έξω κανένα βράδυ με φιλικές συντροφιές.

Είναι Καλύτερο το Μπιμπερό;

Η σημερινή δημοτικότης του μπιμπερού θα έδινε την εντύπωσι ότι είναι καλύτερο ή τουλάχιστον εξίσου καλό με τον θηλασμό. Αλλά είναι αυτό αληθινό; Ποια τροφή είναι καλύτερη για το βρέφος;

Η Διάσκεψις του Λευκού Οίκου για τα Τρόφιμα, τη Διατροφή και την Υγεία κατέληξε προσφάτως στο εξής: «Το γάλα του στήθους είναι η τελεία τροφή για τις ανάγκες διατροφής και αναπτύξεως του μωρού. Είναι ο πιο φυσικός τρόπος διατροφής των βρεφών.»

Ομοίως και το Κάρρεντ Θέραπυ 1970, ένας ευυπόληπτος ιατρικός τόμος, παρατηρεί: «Για αρκετούς λόγους, έχει βεβαιωθή πολύ καλά ότι ο θηλασμός είναι ο ιδεώδης τρόπος διατροφής του βρέφους τους πρώτους λίγους μήνες της ζωής. Ο γιατρός θα πρέπει να ενθαρρύνη αυτή τη συνήθεια.» Η Ενσαϊκλοπήντια Μπριτάννικα συμφωνεί, λέγοντας: «Η ιδεώδης τροφή για το βρέφος είναι το ανθρώπινο γάλα. Προμηθεύει όλες τις θρεπτικές ουσίες σε ποσότητα και ποικιλία που είναι αναγκαίες για την καλή αύξησι και ανάπτυξι.»

Το γάλα της μητέρας είναι ειδικά καμωμένο για τα βρέφη. Έτσι ο Δρ. Ι. Νιούτον Κουγκέλμας, γράφοντας στο Κάρρεντ Θέραπυ 1967, είπε: «Το ανθρώπινο γάλα είναι ιδεώδες για το βρέφος, το γάλα της αγελάδας για το μοσχάρι. Δεν υπάρχει υποκατάστατο για το γάλα του στήθους.» Ο εξέχων επίτιμος καθηγητής του Μάγιο, Δρ. Γουώλτερ Αλβαρέζ, εξηγεί: «Το γάλα της αγελάδας δεν ταιριάζει στο πεπτικό σύστημα του ανθρωπίνου βρέφους και γι’ αυτό πρέπει να διαλύεται και να παρασκευάζεται σε γάλα για τα βρέφη.»

Ναι, το ανθρώπινο γάλα είναι μια ανώτερη τροφή για τα βρέφη, και λίγοι ή και κανείς επιστήμων δεν θα ισχυριζόταν το αντίθετο. Αλλά είναι πράγματι ο θηλασμός τόσο ανώτερος από το μπιμπερό ώστε να πρέπη να ενθαρρύνεται;

Διαφορές Γνώμης

Μερικοί γιατροί δεν φαίνεται να έχουν αυτή τη γνώμη. Προφανώς πιστεύουν ότι οι βελτιώσεις στη διατροφή με μπιμπερό τις τελευταίες τρεις δεκαετίες την έχουν κάμει τόσο ωφέλιμη για το βρέφος όσο είναι και ο θηλασμός. Όταν ακολουθούνται οι οδηγίες, διαβεβαιώνει ο παιδίατρος Γουίλλιαμ Ε. Χόμαν, «στα βρέφη που τρέφονται με μπιμπερό δεν είναι ούτε πιο υγιή ούτε λιγώτερο υγιή, σωματικώς ή συναισθηματικώς, σε σύγκρισι με μια ομάδα βρεφών που θηλάζονται.» Είναι αυτό αληθινό;

Υπάρχουν, εν τούτοις, έντονες διαφορές γνώμης. Ο Δρ. Ντέιβιντ Ρούμπεν ισχυρίζεται: «Στην ηλικία των εικοσιενός ετών, είναι δύσκολο να διακρίνη κανείς τη διαφορά από σωματικής απόψεως μεταξύ του ποδοσφαιριστού που ετράφη με γάλα αγελάδος και εκείνου που τον θήλασε η μητέρα του.» Αλλά τι θα λεχθή για την υγεία των βρεφών πριν φθάσουν την ενηλικίωσι;

Αυτό ίσως να είναι μια άλλη ιστορία. Διότι το περιοδικό Μέντικαλ Τρίμπιουν της 16 Αυγούστου 1972, επισύρει την προσοχή στην «επανειλημμένη παρατήρησι ότι η θνησιμότης στα θηλάζοντα βρέφη είναι σημαντικά χαμηλότερη παρά στα τεχνητώς τρεφόμενα βρέφη.» Είναι αξιοσημείωτο, επομένως, ότι ο Δρ. Πωλ Τζιόρτζυ, μια από τις κυριωτερες αυθεντίες του κόσμου για τη διατροφή των βρεφών, ωνόμασε πρόσφατα τη μόδα του μπιμπερού «εγκληματική.»

Εκφράζοντας μια παρόμοια γνώμη, ο Δρ. Τζων Σ. Μίλλερ, διευθυντής της μαιευτικής και γυναικολογίας στο Γαλλικό Νοσοκομείο του Σαν Φρανσίσκο, είπε: «Δεν γνωρίζω αν ο θηλασμός θα ξαναγίνη ποτέ η ευνοούμενη μέθοδος διατροφής των βρεφών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά γνωρίζω ότι αρχίζομε να μαθαίνωμε την τρομερή ποινή που πληρώνομε επιτρέποντας στις βιομηχανίες γάλακτος και παιδικών τροφών να μας υπαγορεύουν τα έθιμα απ’ αυτή την άποψι.»

Τι εννοεί αυτός ο μαιευτήρ; Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι του μπιμπερού που αποφεύγονται με τον θηλασμό;

Ορθή Σύνθεσις του Ανθρωπίνου Γάλακτος

Όπως ήδη παρατηρήσαμε, το ανθρώπινο γάλα είναι ιδεωδώς καμωμένο για τα ανθρώπινα βρέφη· το γάλα της αγελάδος δεν είναι. Επί παραδείγματι, ο τύπος της πρωτεΐνης που περιέχουν τα δύο γάλατα είναι διαφορετικός. Το ανθρώπινο γάλα αφομοιώνεται εύκολα και χρησιμοποιείται σχεδόν πλήρως από το βρέφος. Η πρωτεΐνη, όμως, που περιέχει το γάλα της αγελάδος σχηματίζει μεγάλες, παχειές και δύσπεπτες κρούστες. Γι’ αυτό το λόγο το γάλα της αγελάδος διαλύεται μ’ έναν τρόπο με την προσπάθεια να το κάμουν όσο το δυνατόν όμοιο με το ανθρώπινο γάλα.

Τα λιπαρά οξέα στο ανθρώπινο γάλα δεν είναι τα ίδια με τα οξέα που είναι στο γάλα της αγελάδος. Και μερικοί γιατροί πιστεύουν ότι τα οξέα αυτά στο γάλα της αγελάδος δεν είναι πολύ καλά για τα βρέφη, επηρεάζοντας ίσως δυσμενώς την περιεκτικότητα του αίματος σε χοληστερίνη. Στη μετέπειτα ζωή, λέγουν, αυτή η ποσότης της χοληστερίνης μπορεί να είναι αιτία για την ανάπτυξι σκληρύνσεων στις αρτηρίες, που είναι μια από τις κυριώτερες αιτίες των συμφορήσεων και καρδιακών νοσημάτων.

Επίσης, το ανθρώπινο γάλα περιέχει πολύ μικρότερη ποσότητα μεταλλικών ουσιών από το γάλα της αγελάδος· επί παραδείγματι, το γάλα της αγελάδος έχει τετραπλάσιο ή πενταπλάσιο νάτριο από το ανθρώπινο γάλα. Ο Δρ. Σαν Μέιερ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ παρατηρεί ότι αυτό είναι «ένα γεγονός που μερικοί επιστήμονες θεωρούν πολύ σημαντικό. Η διατροφή με μεγάλη περιεκτικότητα αλάτων στη βρεφική ηλικία έχει συνδεθή με την υπέρτασι σε πειραματόζωα.» Ο Δρ. Μέιερ προσθέτει: «Αν αυτή η κατάστασις εφαρμοσθή στον άνθρωπο, πιθανόν η διατροφή των βρεφών με μεγάλες ποσότητες νατρίου στο γάλα (και στις παιδικές τροφές) να είναι ένας παράγων για τη σημερινή εξάπλωσι της υπερτάσεως, που επηρεάζει 20 εκατομμύρια Αμερικανών.»

Καθώς διεξάγονται περισσότερες έρευνες, γίνεται φανερό ότι το ανθρώπινο γάλα έχει ακριβώς την ορθή σύνθεσι για τα βρέφη, επειδή είναι φανερό ότι έγινε μ’ αυτόν τον τρόπο από έναν πάνσοφο Δημιουργό. Και υπάρχει αυξανόμενη απόδειξις ότι η χρήσις υποκατάστατων μπορεί να προκαλέση βλάβη.

Το Ανθρώπινο Γάλα Αποτελεί Προστασία

Έχει παρατηρηθή ότι το ανθρώπινο γάλα είναι μια πραγματική προστασία κατά των ασθενειών στα βρέφη. Οι στατιστικές αποδείξεις φαίνεται να το επιβεβαιώνουν αυτό. Στο πρόσφατο βιβλίο της, Διατροφή των Βρεφών, η Δρ. Μάρβις Γκούνθερ γράφει: «Σχεδόν κάθε έρευνα, που συγκρίνει τη σχέσι της μολύνσεως με τη μέθοδο διατροφής, απέδειξε ότι το βρέφος που τρέφεται με μπιμπερό προσβάλλεται ευκολώτερα από ασθένειες.»

Σχετικά μ’ αυτό, η Διάσκεψις του Λευκού Οίκου για τα Τρόφιμα, τη Διατροφή και την Υγεία κατέληξε πρόσφατα στο συμπέρασμα ότι το γάλα του στήθους «προσφέρει προστασία κατά των μολύνσεων,» ειδικά κατά των εντερικών διαταραχών και των νοσημάτων του αναπνευστικού συστήματος. Το πρωτόγαλα, το κιτρινωπό νερουλό υγρό που εκκρίνεται τις λίγες πρώτες μέρες μετά τη γέννησι, είναι ιδιαίτερα ζωτικό για την προστασία του βρέφους από τις ασθένειες.

Μελέτες απεκάλυψαν, επίσης, ότι τα θηλάζοντα βρέφη έχουν λιγώτερη τάσι ν’ αναπτύξουν αλλεργίες. Βασίζοντας τα συμπεράσματα σε μια μελέτη 1.377 βρεφών, ο Δρ Ε. Ρόμπινς Κίμπαλ, παιδίατρος της πόλεως Έβανστον του Ιλλινόις, είπε: «Φαίνεται ότι η χορήγησις μη ανθρωπίνου γάλακτος καθιστά ευαίσθητο το βρέφος στην ανάπτυξι αλλεργιών . . . τόσο τωρινών όσο και μελλοντικών.» Ο πασίγνωστος Δρ. Γώλτερ Άλβαρεζ παρετήρησε: «Κάθε φορά που βλέπω κάποιον ενήλικο να λέγη ότι δεν μπορεί να πιη γάλα χωρίς να βγάλη σπιθούρια, ή να υποφέρη από κάποια σοβαρά μορφή δυσπεψίας, ρωτώ, και συχνά μαθαίνω, ότι η μητέρα του αρνήθηκε να τον θηλάση, και του έδωσε αμέσως έτοιμη παιδική τροφή.»

Ένα ιδιαίτερα τραγικό γεγονός είναι ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο γύρω στα 10.000 έως 20.000 βρέφη πεθαίνουν ξαφνικά. Η αιτία αυτών των αποκαλουμένων «θανάτων της κούνιας» είναι άγνωστη. Αλλά, σύμφωνα με την Δρα Μάρβις Γκούνθερ, ο «κίνδυνος είναι μεγαλύτερος μεταξύ των βρεφών που τρέφονται με μπιμπερό.» Έχει γίνει υπαινιγμός ότι πιθανόν να οφείλεται σε κάποια μόλυνσι από ιό ή σε κάποια έντονη αλλεργική αντίδρασι προς το γάλα της αγελάδος. Αυτό είναι ίσως κάτι που θα πρέπει να εξετάσουν οι μελλοντικοί γονείς όταν αποφασίζουν πώς πρόκειται να θρέψουν το βρέφος τους.

Οφέλη για τη Μητέρα

Αποτελεί επίσης ο θηλασμός προστασία για τη μητέρα; Αυτό μπορεί να αληθεύη με πολλούς τρόπους.

Πρώτα απ’ όλα, αυτό είναι προφανώς προστασία κατά του καρκίνου του στήθους. Σε μια μελέτη για τον καρκίνο που έγινε στη φυλή Μπαντού στη νότιο Αφρική, ο Δρ. Τσαρλς Μαρκς αναφέρει: «Ο καρκίνος του στήθους είναι εξαιρετικά χαμηλός στην πρωτόγονη φυλή Μπαντού σε σύγκρισι με τους Ευρωπαίους της Αφρικής, και αυτό μπορεί να συσχετισθή με την εξαιρετικά μακρά περίοδο θηλασμού, αφού η μητέρα Μπαντού θηλάζει το παιδί της δυο χρόνια, ή περισσότερο.»

Είναι αξιοσημείωτο επίσης ότι στην έκδοσι της 101 Ερωτήσεις για τον Καρκίνο, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία λέγει: «Οι μητέρες που θηλάζουν παρουσιάζουν λιγώτερες περιπτώσεις καρκίνου του στήθους.»

Μια άλλη ωφέλεια του θηλασμού είναι ότι μπορεί να μειώση την αιμορραγία της μητέρας μετά τον τοκετό. Αυτό συμβαίνει διότι το θήλασμα του βρέφους όταν το βάζουν στο στήθος γρήγορα μετά τη γέννησι, διεγείρει τη μήτρα της μητέρας να συσπασθή. Αυτό είναι ένα γεγονός στο οποίον οι γονείς, που σέβονται τον νόμο του Θεού σχετικά με το αίμα, θα θελήσουν να δώσουν προσοχή, ειδικά επειδή μερικοί γιατροί έχουν τη τάσι να θέλουν να κάμουν μετάγγισι αίματος όταν υπάρχη σημαντική απώλεια αίματος.

Ένα άλλο ακόμη όφελος είναι ότι ο θηλασμός τείνει να αναβάλη την επανάληψι της ωορρηξίας και τον έμμηνο κύκλο για επτά έως δεκαπέντε περίπου μήνες. Έτσι τα βρέφη απέχουν μεταξύ τους εκ φύσεως και μια θηλάζουσα μητέρα μπορεί να φροντίζη για το ένα βρέφος πριν συλληφθή το άλλο.

Και υπάρχει ακόμη άλλο ένα όφελος. Στη διάρκεια του θηλασμού ο αδένας της υποφύσεως της μητέρας παράγει την ορμόνη προλακτίνη, η οποία, όπως δείχνουν πειράματα με ζώα, μπορεί να κάμη τη θηλάζουσα μητέρα να αισθάνεται πιο πολύ «σαν μητέρα» απέναντι στο βρέφος.

Η Καλύτερη Μέθοδος

Είναι φανερό, ότι ο τρόπος τον οποίον εσχεδίασε ο Δημιουργός του ανθρώπου για να τρέφουν οι μητέρες τα μικρά τους είναι η καλύτερη μέθοδος. Τα βρέφη που θηλάζουν είναι πράγματι τα πιο καλοθρεμμένα βρέφη, και οι μητέρες επίσης ωφελούνται.

Αλλά συγχρόνως τα βελτιωμένα παρασκευάσματα γάλακτος για βρέφη υπήρξαν πολύ ωφέλιμα. Όταν ο θάνατος, η ασθένεια ή κάποια άλλη ανικανότης της μητέρας κατέστησαν αδύνατο ή δύσκολο να θηλάση, τότε χρησιμοποιήθηκε το μπιμπερό για να μεγαλώση το βρέφος της. Αλλ’ αυτή η υποκατάστατη μέθοδος πρέπει να παραδεχθούμε ότι δεν είναι η καλύτερη. Για ν’ αντιδράση σ’ αυτή την τάσι, η Ελβετία προσφέρει οικονομική αμοιβή στις μητέρες αν θηλάσουν τα βρέφη τους για δέκα εβδομάδες.

Το πώς θα εκλέξουν οι γονείς να θρέψουν τα βρέφη τους είναι ένα προσωπικό ζήτημα, αλλά με το να είναι πληροφορημένοι για το θέμα μπορεί να τους βοηθήση να κάμουν καλή εκλογη.