Οικιακή Περίθαλψις για τους Ψυχασθενείς;
ΕΠΙ δέκα έτη ήσαν ένα ευτυχισμένο παντρεμένο ζευγάρι. Ο άνδρας είχε μια πρόσχαρη διάθεσι και ήταν δραστήριος στη Χριστιανική διακονία. Αλλά έπειτα άρχισε να έχη διαλείψεις της μνήμης, η διάνοιά του παρουσίαζε κενά ενώ εκφωνούσε Βιβλικές ομιλίες, και στην εργασία του χρησιμοποιούσε ανακατωμένα χρώματα όταν έκανε βαφή αυτοκινήτων.
Σιγά σιγά, μιλούσε ολοένα και λιγώτερο, και προτού περάση πολύς καιρός, εκείνο που μόνο μπορούσε να λέγη ήταν «Όχι! Όχι! Όχι!» οκτώ φορές κατά σειράν. Έπειτα έπεσε σε πλήρη σιωπή. Αλλά σωματικώς ήταν υπερενεργητικός. Βημάτιζε στο πάτωμα από το πρωί ώς το βράδυ, και ήταν πρόβλημα για να τον κάμουν να πέση στο κρεββάτι. Ύστερα από πέντε χρόνια πέθανε.
Στη διάρκεια εκείνων των ετών, επανειλημμένως συμβουλεύθηκαν ειδικούς γιατρούς, αλλά όλοι έλεγαν ότι τίποτε δεν μπορούσαν να κάμουν για να διορθώσουν αυτή την κατάστασι. Ένας κορυφαίος ψυχίατρος της Νέας Υόρκης, ο οποίος διέγνωσε ότι υπέφερε από «εκφυλιστική, προοδευτική, οργανική νόσο,» έκλεισε τη διάγνωσί του με αυτά τα λόγια προς τη σύζυγο του αρρώστου: «Μπορώ να πω σ’ αυτό το σημείο ότι είσθε ένα εξαιρετικά έξοχο άτομο. Η θυσία που κάνετε να περιποιήσθε τον άνδρα σας για τον οποίον δεν υπάρχει καμμιά ελπίδα βελτιώσεως είναι ασυνήθης. Πολλοί άνθρωποι θα τοποθετούσαν από πολλού σ’ ένα ίδρυμα τον συγγενή τους που δεν μπορεί να σκεφθή καθόλου.»
Γιατί η σύζυγός του αποφάσισε να περιποιηθή τον σύζυγό της στο σπίτι; Γιατί δεν είχε αποφασίσει να τον εμπιστευθή σ’ ένα ίδρυμα; Αφού οι γιατροί συμφώνησαν ότι καμμιά περαιτέρω ιατρική βοήθεια δεν μπορούσε να βελτιώση την κατάστασί του, ακόμη και σ’ ένα ίδρυμα, θα έπρεπε να τον εμπιστευθή εκεί; «Αυτό θα ήταν σαν να πετούσε μακρυά τον αγαπημένο της,» έτσι το θεωρούσε. «Νυμφεύεσαι για το καλύτερο ή για το χειρότερο, έτσι δεν είναι;» Εξακολούθησε να τον περιβάλλη με στοργή διότι έλεγε «είναι σαν ένα μωρό· δεν μπορείτε να επικοινωνήσετε νοημόνως μ’ ένα μωρό, αλλ’ αυτό μπορεί να αισθανθή την αγάπη, κι’ έτσι μπορεί να την αισθανθή και ο Γιάννης μου.»
Η Περίθαλψις σε Ιδρύματα δεν Είναι Πάντοτε Ευλογία
Μήπως αυτός ο παλαίμαχος ψυχίατρος της Νέας Υόρκης είπε στη σύζυγο ότι ήταν ανόητη διότι περιποιόταν τον χωρίς καμμιά ελπίδα βελτιώσεως σύζυγό της στο σπίτι; Όχι, μάλλον, την επήνεσε ως «ένα εξαιρετικά έξοχο άτομο.» Δυνατόν να εξέφρασε μια τέτοια άποψι λόγω του ότι ήταν ενήμερος του γεγονότος ότι η περίθαλψις στα ιδρύματα τέτοιων διανοητικών καταστάσεων συχνά δεν μπορεί ν’ ανταποκριθή σε πολλά πράγματα όπως θα έπρεπε.
Το γεγονός αυτό τονίσθηκε από ένα πείραμα κατά το οποίον οκτώ καλά εκπαιδευμένα άτομα προσποιήθηκαν τους διανοητικώς ασθενείς. Εζήτησαν να εισαχθούν σε δώδεκα διάφορα ιδρύματα σε διάφορα μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών. Τι βρήκαν; Ο ψυχολόγος του πανεπιστημίου ο οποίος ωργάνωσε το πείραμα ήταν ο ίδιος ένας από τους πειραματιστάς και ανέφερεν ότι οι ανακαλύψεις των «κατεδίκαζαν το σύστημα των ιδρυμάτων.» Επί παραδείγματι, τους τέσσερες από αυτούς τους ψευδοαρρώστους (οι οποίοι κρατούσαν ημερολόγιο συμβάντων) τους αγνοούσε ή δεν τους έδινε σημασία το προσωπικό των γιατρών ή των υπηρετών κατά τα τρία τέταρτα του χρόνου όταν οι ασθενείς προσπαθούσαν να μιλήσουν μαζί τους.
Μεταξύ των συμπερασμάτων στα οποία έφθασαν αυτοί οι πειραματισταί ήταν ότι «οι συνέπειες για τους ασθενείς που είχαν εισαχθή για περίθαλψι σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον—η μη αποτελεσματικότης, η απώλεια της προσωπικότητος, η διάκρισις που γίνεται, η ταπείνωσις και ο χαρακτηρισμός του εαυτού των με μια ετικέττα—φαίνονται να είναι αναμφιβόλως αντιθεραπευτικές,» δηλαδή, τείνουν να κάνουν τους ασθενείς χειρότερα μάλλον παρά να τους βοηθήσουν να γίνουν καλύτερα.—Νέα του Ιατρικού Κόσμου, 9 Φεβρ. 1973 (στην Αγγλική).
Σ’ ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Διανοητική Υγιεινή του Ιανουαρίου 1969 (στην Αγγλική) με τίτλο «Δημιουργία Χρονίων Σχιζοφρενικών,» δυό ψυχολόγοι έδωκαν όμοια μαρτυρία. Έδειξαν ότι συχνά προκύπτει βλάβη σε διανοητικούς αρρώστους λόγω του τρόπου με τον οποίον τους μεταχειρίζονται σ’ ένα ίδρυμα. Οι υπηρέται «επανειλημμένως ταπεινώνουν τους ασθενείς και δεν δείχνουν την παραμικρή εκτίμησι απέναντί τους.» Μερικοί υπάλληλοι ιδρυμάτων λαμβάνουν τη στάσι ότι οι ασθενείς «είναι ουσιαστικά διαφορετικοί, και ότι εκείνο που είναι κακό για μάς, δεν είναι κατ’ ανάγκην κακό γι’ αυτούς.» Είναι τραγικό το ότι ο τρόπος με τον οποίον οι υπηρέτες τούς μεταχειρίζονται έκαμε τους ασθενείς να ενεργούν με τους ίδιους τρόπους που οι υπηρέτες ισχυρίσθηκαν ότι ήθελαν να καταστείλουν. Έκαμε τους αρρώστους τούς ίδιους να προκαλούν τις διάφορες τιμωρίες που φοβούνταν περισσότερο.
Σύμφωνα με την άποψι ενός πολύ γνωστού Αμερικανού ψυχιάτρου, η χρήσις της θεραπείας του ηλεκτροσόκ γίνεται σε υπερβολικό βαθμό στα ψυχιατρεία καθώς και η χρήσις φαρμάκων. Στην ιδιωτική άσκησι του επαγγέλματός του αυτός ο ψυχίατρος προσπαθεί να κρατή τους σοβαρά αρρώστους έξω από το νοσοκομείο, αν είναι δυνατόν. Γιατί; Επειδή, καθώς είπε, «τα νοσοκομεία είναι τόποι όπου οι ασθενείς συχνά γίνονται χειρότερα.»
Γιατί το Σπίτι Μπορεί να Είναι Καλύτερος Τόπος
Αναμφιβόλως υπάρχουν πολλοί ειλικρινείς και αφωσιωμένοι γιατροί και μέλη του προσωπικού σε τέτοια ιδρύματα, εν τούτοις ποιο είναι το λάθος; Πολύ μεγάλο! Πρώτα πρώτα, τα ιδρύματα συχνά δεν μπορούν να πληρώνουν βοηθητικό προσωπικό ποιότητος ή έχουν ελαττωμένο προσωπικό. Και είναι πάρα πολύ ν’ αναμένωμε ότι κάθε διανοητικώς άρρωστος θα έχη τη συμπαθητική προσωπική βοήθεια που χρειάζεται.
Φαίνεται ότι πολλοί υπηρέται σ’ αυτά τα ιδρύματα έχουν την τάσι να παραβλέπουν το γεγονός ότι ένα διανοητικώς διαταραγμένο άτομο δεν είναι πάντοτε και από κάθε άποψι ανώμαλο. Με άλλα λόγια, η πορεία του είναι ακανόνιστη. Από μερικές απόψεις μπορεί να είναι ομαλό όλο τον καιρό και από άλλες απόψεις ανώμαλο μόνον μέρος του χρόνου. Έχει διαυγείς στιγμές, οπότε μπορεί να λογικευθή και μπορεί ν’ ανταποκριθή σε θεραπεία με κατανόησι.
Έπειτα, επίσης, η πείρα έδειξε ότι οι διανοητικώς άρρωστοι είναι γενικώς πιο ευαίσθητοι στη συμπεριφορά των άλλων από ό,τι ήσαν στην κανονική τους κατάστασι· αυτό συμβαίνει λόγω της αβοήθητης καταστάσεώς των. Ένας διανοητικώς ασθενής χρειάζεται να τον περιποιήται κάποιος που έχει σταθερό χέρι και συγκρατημένη συμπάθεια, πράγματα που είναι πιθανώτερο να τα βρη στο σπίτι παρά σ’ ένα ίδρυμα.
Μια έκθεσις του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας υποστηρίζει αυτή τη θέσι: «Με την ανάπτυξι της εκπαιδεύσεως σε ψυχιατρικά θέματα, ολοένα και περισσότεροι συγγενείς ανέπτυξαν αρκετή αντίληψι ώστε να μπορούν να υποφέρουν τον άρρωστο στο περιβάλλον του σπιτιού, αρκεί να τους δίδεται (επαγγελματική) βοήθεια. . . . Δεν συνίσταται πάντοτε να εισάγεται ο ασθενής σ’ ένα νοσοκομείο αν η οικογένειά του είναι διατεθειμένη να τον κρατήση στη στενή αισθηματική σχέσι του σπιτιού.»
Ένα βιβλίο επάνω σ’ αυτό ακριβώς το θέμα, Περίθαλψις στο Σπίτι για τους Συναισθηματικώς Ασθενείς, υπό του δόκτορος Χ. Σ. Σβαρτς (στην Αγγλική), υπογραμμίζει το γεγονός ότι μια νοήμων και πονετική οικογένεια μπορεί να δημιουργήση ένα πάρα πολύ ευνοϊκό κλίμα για την ανάρρωσι ενός ψυχασθενούς. Αλλά υπάρχει επίσης και ένας άλλος παράγων που πρέπει να εξετασθή. Ποιος;
Η Βίβλος δείχνει ότι οι σύντροφοι έχουν υποχρεώσεις μεταξύ τους. Επί πλέον, οι γονείς είναι υποχρεωμένοι να περιποιηθούν τα παιδιά τους, και δυνατόν να τους έχουν μεταβιβάσει ένα γενετικό ελάττωμα που οδηγεί στο πρόβλημα. Εξ άλλου, η Βίβλος θέτει στα ενήλικα παιδιά την υποχρέωσι να φροντίζουν για τους ηλικιωμένους γονείς. Αυτή η υποχρέωσις μπορεί να περιλαμβάνη περίθαλψι των γονέων ακόμη κι’ αν δεν είναι πια τελείως υγιείς στη διάνοια.—1 Τιμ. 5:3-8.
Φυσικά, κάθε ψυχασθενής δεν μπορεί να έχη περίθαλψι στο σπίτι. Αλλ’ όπου είναι φανερό ότι ο ασθενής δεν αποτελεί κίνδυνο για τον εαυτό του ή για τους άλλους, το σπίτι δυνατόν να είναι ο καλύτερος τόπος για την περίθαλψι του ασθενούς. Στο σπίτι, η ανάρρωσις μπορεί να είναι ταχύτερη και ευκολώτερη.
Τι Χρειάζεται
Η περίθαλψις ενός ψυχασθενούς στο σπίτι δεν είναι μικρό έργο. Θα ήταν ιδεώδες για τον άρρωστο να έχη το δικό του δωμάτιο και για την οικογένεια να έχη κάποια βοήθεια ενός εκπαιδευμένου προσώπου, όπως μιας νοσοκόμου είτε ολοχρονίου είτε μέρος του χρόνου. Επίσης, θα ήταν ιδεώδες αν ένας γιατρός με κατανόησι και με συμπόνια είχε την επίβλεψι του αρρώστου και μπορούσαν οι οικείοι να τον συμβουλεύονται από καιρού σε καιρό. Εν τούτοις, πολλά άτομα θεραπεύθηκαν από μια «νευρική κατάρρευσι» ή σοβαρή διανοητική κατάθλιψι ή άλλες μορφές διανοητικής ασθενείας στα σπίτια τους χωρίς τέτοιες ιδεώδεις συνθήκες. Τα άλλα μέλη της οικογενείας, όμως, χρειάσθηκε να έχουν τη δύναμι ν’ αντιμετωπίσουν την κατάστασι.
Το μέλος της οικογενείας επάνω στο οποίον συνήθως πέφτει το κύριο φορτίον είναι η σύζυγος ή η μητέρα, όπως συνέβη ακριβώς στην περίπτωσι που σημειώθηκε ανωτέρω. Αυτή πρέπει να είναι ώριμη—διανοητικώς, συναισθηματικώς, πνευματικώς και σωματικώς. Πρέπει να είναι εγκρατής, στοργική, αλλ’ όχι αισθηματική· πρέπει να μπορή να είναι σταθερή, όταν είναι ανάγκη, και να μπορή ν’ αντέχη στις δοκιμασίες. Εκείνο που πραγματικά χρειάζεται είναι αυτό που η Γραφή ονομάζει «καρποφορίαν του πνεύματος,» όπως αγάπη, χαρά και εγκράτεια. Υπεράνω όλων, είναι αναγκαία πολλή αγάπη.—Γαλ. 5:22, 23· 1 Κορ. 13:4-8.
Η αγάπη πρέπει να είναι ειλικρινής και ανυπόκριτη, όχι επιφανειακή. Πρέπει να υπάρχη ειλικρινές ενδιαφέρον για την ευημερία του ασθενούς. Η Γραφή λέγει επίσης ότι «η αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών.» Η αγάπη ελπίζει, έτσι να ελπίζετε για το καλύτερο και να κάνετε το καλύτερο για τον ασθενή. Να δείχνετε συμπάθεια προς αυτόν. Να μεταχειρίζεσθε τον ασθενή όπως θα θέλατε να μεταχειρισθούν εσάς αν βρισκόσαστε στη θέσι του.—1 Πέτρ. 4:8· 1:22.
Η κατανόησις επίσης είναι σπουδαία, όπως είπε ένας γιατρός: «Ο σκοπός . . . είναι να κατανοή κανείς τον ασθενή. Κάθε τι που λέγει ή κάνει ο θεραπευτής πρέπει να κατευθύνεται προς αυτόν τον σκοπό.» Πώς μπορείτε να φθάσετε να κατανοήτε ένα τέτοιο άτομο; Με το να το ενθαρρύνετε να ομιλή.
Επί πλέον, αναγνωρίστε ότι οι παραλογισμοί είναι μόνον υπερβολικές μορφές αδυναμιών τις οποίες όλοι έχομε. Επί παραδείγματι, εμείς όλοι έχομε αισθήματα ενοχής κατά καιρούς. Αλλά ο ψυχασθενής δυνατόν να υπερνικάται τόσο με αισθήματα ενοχής ώστε να αισθάνεται απελπισμένος.
Κάνετε κάθε τι που μπορείτε για να εποικοδομήσετε τον αυτοσεβασμό του αρρώστου. Αποφεύγετε να γελάτε εις βάρος του. Πάντοτε δίνετέ του την ευκαιρία να βρίσκη δικαιολογία. Όπου είναι δυνατόν, δίνετε ικανοποιητικές εξηγήσεις των σφαλμάτων του. Μη τον μεταχειρίζεσθε σαν κατώτερο, αλλά σαν να ήταν φυσιολογικό άτομο, πράγμα που δυνατόν να είναι μερικές φορές, όπως είπε ένας από τους κορυφαίους ψυχιάτρους της Αμερικής: «Μπορεί να τους δίνουν ό,τι τους λείπει· μπορούν να διδάσκωνται και με αυτή τη νέα γνώσι να λάβουν βοήθεια για να επιθυμούν διαφορετικά και να ενεργούν καλύτερα.» Γι’ αυτό να δείχνετε ενδιαφέρον στο καλύτερο μέρος του. Να εκδηλώνετε εύθυμη διάθεσι, προσπαθώντας να τον κάμετε να γελάση με το να κάμετε τον εαυτό σας αντικείμενο του αστείου. Το γέλιο χαλαρώνει την έντασι κι έτσι είναι καλό για το πνεύμα και για το σώμα.
Να έχετε υπ’ όψιν ότι ένα κοινό βασικό χαρακτηριστικό του ψυχασθενούς είναι η ανταρσία. Συχνά είναι αποφασισμένοι να κάμουν το αντίθετο από εκείνο που τους λέγουν να κάμουν ή από ό,τι τους λέγουν να μη κάμουν. Δυνατόν να μοιάζουν με παιδιά που εξαγριώνονται, που τους λείπει η λογική και η αυτοκυριαρχία. Επιρρεπείς στο να είναι φιλύποπτοι, δυνατόν να χρειάζωνται ένα «έμμεσον τρόπον» χειρισμού.
Επί παραδείγματι, μια στασιαστική άρρωστη μια φορά εξαγριώθηκε και άρχισε να πετά βιβλία κάτω και ν’ απειλή ότι θα σπάση τα παράθυρα. Τι έπρεπε να γίνη; Το να της πη κανείς να σταματήση απλώς θα την έκανε πιο αποφασιστική να εξακολουθήση. Έτσι ο ψυχίατρός της χρησιμοποίησε τον έμμεσο τρόπο. Εκάθησε επάνω στη βιβλιοθήκη και μετρούσε μεγαλόφωνος καθώς αυτή έρριχνε το ένα βιβλίο κατόπιν του άλλου στο πάτωμα. Κατόπιν έπιασε ένα βιβλίο και την ρώτησε αν το είχε ποτέ διαβάσει. Της είπε για τα ενδιαφέροντα περιεχόμενά του. Ποια ήσαν τα αποτελέσματα της αυτοκυριαρχίας του και της χρησιμοποιήσεως μιας συμπαθητικής διαθέσεως ευθυμίας και διασκεδαστικής τακτικής; Την έκαμε να τον βοηθήση να τεθούν τα βιβλία πάλι στη βιβλιοθήκη, ζητώντας συγγνώμη διότι τα έρριξε κάτω! Με όμοια τακτική απέσπασε τη σκέψι ενός αρρώστου που στεκόταν στην άκρη ενός παραθύρου έτοιμος να αυτοκτονήση.
Οι Σωματικές Απόψεις
Οι σωματικές απόψεις είναι επίσης σπουδαίες, διότι δικαίως έχει λεχθή ότι «η καλή σωματική φροντίδα είναι η θύρα προς τη διανοητική υγεία.» Ένας άρρωστος πρέπει να διατηρήται σε άνεσι όσο είναι δυνατόν. Το να δίνη προσοχή στην εμφάνισί του μπορεί να έχη ευεργετική επίδρασι επάνω του. Με σταθερή και στοργική βοήθεια μπορείτε ν’ αρχίσετε μια ενέργεια και να τον δελεάσετε να την συμπληρώση, όπως το να πλύνεται, να ντύνεται και να τρώγη μόνος του.
Αν έχη κλίσι να κάθεται σε μια γωνιά μόνος του όλη την ημέρα, ενθαρρύνετέ τον να κάνη περιπάτους. Βοηθητικά επίσης είναι τα μασάζ, ακόμη κι αν κανείς δεν μπορή να έχη κάποια επαγγελματική εκπαίδευσι. Ένα παρατεταμένο ζεστό μπάνιο μπορεί να βοηθήση ένα άρρωστο που είναι σε διέγερσι. Εξαιρετικά σπουδαία είναι η κατάλληλη δίαιτα. Κατά τη γνώμη ενός κορυφαίου ψυχιάτρου, μια κατάλληλη δίαιτα μπορεί να είναι το κλειδί για τη θεραπεία διανοητικών διαταραχών. Ειδικά σπουδαίες είναι οι βιταμίνες και τα μεταλλικά στοιχεία που βρίσκονται σε μη διυλισμένες τροφές.
Βοήθεια από τη Βίβλο
Ιδιαίτερα, πρέπει κανείς να εφαρμόζη τις Βιβλικές αρχές και τις αλήθειες στη συμπεριφορά του με έναν διανοητικώς ασθενή. Η Βίβλος δείχνει ότι μια χαρούμενη καρδιά κάνει καλό σαν ένα γιατρικό. (Παροιμ. 17:22) Επίσης δίνει το παράδειγμα πώς η μουσική βοήθησε ένα βασιλέα που είχε ένα συναισθηματικό πρόβλημα. Ασθενείς που ποτέ δεν μιλούσαν έγινε γνωστόν ότι τραγουδούσαν.—1 Σαμ. 16:14-22.
Είναι επίσης βοηθητικό να ενθαρρύνη κανείς τον άρρωστο με το να του υπενθυμίζη εκφράσεις που δείχνουν ότι ο Θεός φροντίζει για τα γήινα τέκνα του. Παραδείγματος χάριν: «Καθώς σπλαγχνίζεται ο πατήρ τα τέκνα, ούτως ο Ιεχωβά σπλαγχνίζεται τους φοβούμενους αυτόν. Διότι αυτός γνωρίζει την πλάσιν ημών, ενθυμείται ότι είμεθα χώμα.» (Ψαλμ. 103:13, 14 ΜΝΚ) Επίσης: «Μη μεριμνάτε περί μηδενός· αλλ’ εν παντί πράγματι, ας γνωρίζωνται τα ζητήματά σας προς τον Θεόν μετ’ ευχαριστίας διά της προσευχής και της δεήσεως. Και η ειρήνη του Θεού, η υπερέχουσα πάντα νουν, θέλει διαφυλάξει τας καρδίας σας και τα διανοήματα σας διά του Ιησού Χριστού.»—Φιλιππ. 4:6, 7.
Αληθινά, η περίθαλψις των ψυχασθενών παρουσιάζει μια πρόκλησι. Γνώσις του τι περιλαμβάνεται θα κάμη μια οικογένεια να ζυγίση το ζήτημα προσεκτικά προτού εμπιστευθή ένα μέλος της που είναι διανοητικά ή ψυχικά ταραγμένο σ’ ένα ψυχιατρείον αντί να το περιποιηθή στο σπίτι.