Μια Γέφυρα Μεταξύ δύο Ηπείρων

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Τουρκία

ΣΕ ΛΙΓΩΤΕΡΟ από δύο λεπτά ένας ταξιδιώτης με αυτοκίνητο μπορεί τώρα να διασχίση τα περίφημα στενά του Βοσπόρου που χωρίζουν την Ευρώπη από την Ασία. Εκείνο που το καθιστά δυνατόν είναι η θαυμάσια νέα Γέφυρα του Βοσπόρου, που άνοιξε εδώ στην Ισταμπούλ στις 31 του περασμένου Οκτωβρίου. Είναι η μόνη μόνιμη γέφυρα που κτίσθηκε ποτέ για να συνδέση τις δύο ηπείρους.

Κάποτε στο παρελθόν οι ήπειροι είχαν γεφυρωθή—προσωρινά. Αυτό συνέβη τον έκτον αιώνα π.Χ. Ήταν η περίπτωσις που ο Πέρσης βασιλεύς Δαρείος ο Μέγας έδεσε βάρκες τη μια πλάι στην άλλη, κοντά σ’ αυτή την τοποθεσία, για να σχηματίση πλωτή γέφυρα με βάρκες που θα επέτρεπε στον στρατό του να περάση από την Ασία στην Ευρώπη.

Από τότε, πολλά σχέδια έχουν γίνει για να κτισθή μια πιο μόνιμη γέφυρα εδώ. Διακόσια χρόνια περίπου προηγουμένως, η Γαλλία πρότεινε μια γέφυρα με κτιστές αψίδες. Έπειτα το 1860 η Γαλλία σχεδίασε μια γέφυρα πέντε διαστημάτων με κολοσσιαίους πύργους ως στηρίγματα, που θα είχε ο καθένας στην κορυφή του ένα τζαμί. Ένα σχέδιο Γερμανικής γέφυρας έγινε το 1905. Στη δεκαετία του 1930 ένα συμβούλιο Ευρωπαίων τεχνικών πρότεινε σχέδια γέφυρας, και το ίδιο έκαμε η Τουρκική κυβέρνησις το 1953. Κανένα, όμως, απ’ αυτά τα σχέδια δεν πραγματοποιήθηκε.

Αλλά γιατί όλο αυτό το ενδιαφέρον για μια γέφυρα; Αυτό οφείλεται στην τοποθεσία και στην ανάπτυξι της Ισταμπούλ.

Η Ισταμπούλ είναι χτισμένη στις δύο ακτές του Βοσπόρου, και είναι η μοναδική πόλις στον κόσμο που είναι χτισμένη σε δυο ηπείρους. Σ’ αυτό το στρατηγικό σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσεως, η πόλις έγινε πασίγνωστη από τότε ακόμη που είχε θεμελιωθή στις αρχές του έκτου αιώνος π.Χ., όταν εκαλείτο Βυζάντιον. Με το νέο όνομα Κωνσταντινούπολις, που της έδωσε ο Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος 800 χρόνια περίπου αργότερα, έγινε η πλουσιώτερη πόλις του κόσμου. Το 1453 κατελήφθη από τους Τούρκους, οι οποίοι την εξωράισαν με τζαμιά και παλάτια και άλλαξαν το όνομά της σε Ισταμπούλ.

Το κύριο μέρος της πόλεως είναι στην Ευρωπαϊκή πλευρά. Ως τα πρόσφατα χρόνια λίγοι σχετικώς ζούσαν στην Ασιατική πλευρά. Αλλ’ η Ασιατική Ισταμπούλ έχει αυξηθή αλματωδώς, και περίπου 25 τοις εκατό από τον άνω των 2.000.000 πληθυσμό της πόλεως ζουν τώρα εδώ.

Πολλοί εργάτες περνούν από την Ασία στην Ευρώπη κάθε πρωί και επιστρέφουν το βράδυ. Όταν είναι, όμως, κακές καιρικές συνθήκες προκαλούνται καθυστερήσεις στα «φέρρυ μπωτ.» Επίσης, προτού ανοίξη η νέα γέφυρα, ο αυξανόμενος όγκος της κυκλοφορίας δημιουργούσε μια τρομερή έντασι στη λειτουργία των «φέρρυ μπωτ.» Αναμονή μιας ώρας ή περισσότερο δεν ήταν ασυνήθης. Αλλά τώρα οι μακρές σειρές αυτοκινήτων που περίμεναν για το «φέρρυ μπωτ» έχουν εξαφανισθή.

Η Γέφυρα του Βοσπόρου σχηματίζει τον κεντρικό κρίκο δεκατριών μιλίων αυτοκινητοδρόμων που τελικά θα σχηματίσουν ένα περιφερειακό δρόμο γύρω από την Ισταμπούλ. Αυτό θα επιτρέπη σ’ εκείνους που ταξιδεύουν από τη μια ήπειρο στην άλλη ν’ αποφεύγουν τη συμφόρησι της κυκλοφορίας της πόλεως. Έτσι, μπορούν να ενθαρρυνθούν περισσότερα εμπορικά ταξίδια μεταξύ του Ευρωπαϊκού και Ασιατικού τμήματος της Τουρκίας.

Ένα Σχέδιο Μαμμούθ

Για να συνδεθούν οι δύο ήπειροι χρειάσθηκε η κατασκευή της μεγαλύτερης σε μήκος κρεμαστής γέφυρας ενός τόξου εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το άνοιγμα του τόξου εκτείνεται σε 1100 περίπου μέτρα, όσο είναι όλο το πλάτος των στενών. Οι μόνες γέφυρες με μεγαλύτερα ανοίγματα είναι τα στενά Βερατζάνο της Νέας Υόρκης (1300 περίπου μέτρα), η Χρυσή Πύλη του Σαν Φρανσίσκο (1280 μέτρα) και το Μάκινακ του Μίσιγκαν (1158 μέτρα).

Η κατασκευή της γέφυρας του Βοσπόρου άρχισε τον Φεβρουάριο του 1970 και συνεπληρώθη σε 1.345 εργάσιμες ημέρες. Το κόστος 40 εκατομμυρίων δολλαρίων περίπου πληρώθηκε ως επί το πλείστον με ξένη βοήθεια. Υπολογίσθηκε, όμως, ότι τα δανεισθέντα χρήματα μπορούν να επιστραφούν μέσα σε τέσσερα χρόνια.

Τα διόδια για ένα επιβατικό αυτοκίνητο είναι 10 Τουρκικές λίρες, ή 70 σεντς περίπου. Άλλα οχήματα πληρώνουν περισσότερο ανάλογα με το βάρος και το μέγεθος. Με μια προβλεπομένη κυκλοφορία 20.000 ως 22.000 οχημάτων την ημέρα, η γέφυρα μπορεί σύντομα να έχη ένα σημαντικό ετήσιο εισόδημα. Όταν ξοφληθή το δάνειον, τα έσοδα προγραμματίζεται να μπαίνουν στα χρηματοκιβώτια της Ισταμπούλ.

Χαρακτηριστικά της Κατασκευής

Μια από τις πρώτες εργασίες ήταν η κατασκευή των δύο πύργων της Γέφυρας. Τελικά οι πύργοι υψώθησαν και στις δυο πλευρές των στενών σε 165 περίπου μέτρα, δηλαδή όσο είναι το ύψος ενός κτιρίου 55 ορόφων. Σε ύψος 45 περίπου μέτρων από το έδαφος τα δύο σκέλη του πύργου ενώθησαν με μια εγκάρσια δοκό δέκα περίπου μέτρων. Στο επάνω μέρος αυτής της τραβέρσας στηρίζεται τώρα ο αυτοκινητόδρομος, αρκετά υψηλά για να επιτρέπη στα μεγαλύτερα πλοία να περνούν από κάτω. Μια άλλη εγκάρσια δοκός ενώνει τα σκέλη του πύργου στα 100 μέτρα και μια τρίτη στα 152 μέτρα, κοντά στην κορφή.

Τα τέσσερα σκέλη των πύργων είναι τεράστια—επτά επί πέντε μέτρα στη βάσι των. Και είναι κούφια! Έτσι, μέσα στο καθένα απ’ αυτά υπάρχει ένας ανελκυστήρας αρκετά μεγάλος για να μεταφέρη είκοσι επιβάτες στο επίπεδο του αυτοκινητοδρόμου. Υπάρχει ακόμη και ένας μικρός ανελκυστήρας για να μεταφέρη τους άνδρες για τη συντήρησι στην κορυφή των πύργων.

Αφού τοποθετήθηκαν οι πύργοι της γέφυρας, έβαλαν τα δύο πελώρια κρεμαστά καλώδια χρησιμοποιώντας 25.000 μίλια ατσάλινο σύρμα. Κάθε καλώδιο έχει δεκαεννέα σχοινιά. Αυτά τα σχοινιά αποτελούνται το καθένα από 550 σύρματα. Στην πραγματικότητα αυτά τα σύρματα σχηματίζουν μια συνεχή κουλούρα που τεντώθηκε πίσω κι εμπρός κατά πλάτος των στενών 550 φορές για να κάμουν ένα σχοινί.

Κάθε συμπληρωμένο καλώδιο από δεκαεννέα σχοινιά ζυγίζει 2.700 τόννους, και έχει διάμετρο 60 περίπου εκατοστά! Συνδεδεμένα με αυτά τα δύο καλώδια είναι κρεμαστά καλώδια στα οποία προσαρτήθηκε κατόπιν ο αυτοκινητόδρομος. Ο τρόπος που έγινε αυτό ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρων να το παρακολουθή κανείς.

Ο αυτοκινητόδρομος των έξη γραμμών αποτελείται από 60 προκατασκευασμένα τμήματα ατσάλινων σωμάτων μήκους 18 μέτρων και πλάτους 32 μέτρων. Κάθε τμήμα ζυγίζει περίπου 150 τόννους. Στις 7 Δεκεμβρίου 1972, το πρώτο απ’ αυτά τα τμήματα ανυψώθηκε στη θέσι του ψηλά πάνω απ’ το νερό από μια μαούνα στο μέσον του πορθμού. Ο αυτοκινητόδρομος σχηματίσθηκε γρήγορα, καθώς τα τμήματα το ένα μετά το άλλο ανυψώνονταν στη θέσι τους και συνδέονταν μεταξύ των. Τελικά, στις 26 Μαρτίου 1973, το τελευταίο τμήμα ανυψώθηκε και κρεμάσθηκε εν μέσω εορτασμού.

Υπήρχε, όμως, ακόμη εργασία να γίνη. Το κατάστρωμα του αυτοκινητοδρόμου χρειαζόταν να ασφαλτοστρωθή, τα κρεμαστά καλώδια χρειάζονταν βάψιμο και οι ανελκυστήρες έπρεπε να τεθούν σε λειτουργία. Επίσης, χρειάζονταν ακόμη να κατασκευασθούν και να λιθοστρωθούν οι είσοδοι προς τη γέφυρα.

Τώρα έχουν συμπληρωθή όλα και η συγκοινωνία διεξάγεται κανονικά. Σχεδόν 28.000 οχήματα διέσχισαν τη γέφυρα σε μια μόνο μέρα! Για πολλούς σ’ αυτή την αναπτυσσόμενη χώρα η γέφυρα, όπως η τηλεόρασις και άλλα σύγχρονα θαύματα, είναι κάτι που θαυμάζουν καθώς στέκονται κοντά, τεντώνοντας το λαιμό τους για να δουν μια κορυφή του πύργου.