Πρέπει η Ιστορία να Ξαναγραφή;
Η ΙΔΙΑ η σκέψις να «ξαναγραφή η ιστορία» αναστατώνει μερικά άτομα. Το βλέπουν σαν ανέντιμη προσπάθεια να παραποιήσουν το παρελθόν για να ταιριάζη με κάποια σύγχρονη θεωρία ή για να εξυμνή ένα έθνος, μια φυλή ή μια θρησκεία. Συμβαίνει, όμως, έτσι;
Ναι, μερικές φορές το υπόμνημα του παρελθόντος του ανθρώπου έχει «ξαναγραφή» σε μερικές περιπτώσεις ώστε να ταιριάζη με ορισμένες πολιτικές ή θρησκευτικές ιδεολογίες. Αλλ’ αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Υπάρχουν, επίσης, περιστάσεις κάτω από τις οποίες η ιστορία θα έπρεπε να αναθεωρηθή.
Το σπουδαίο πράγμα που πρέπει να έχωμε υπ’ όψιν είναι: Γιατί ξαναγράφεται; Ποιο είναι το ελατήριο ή η αιτία για την αναπροσαρμογή της ιστορίας; Ας δούμε.
Γνώσις των Γεγονότων
Μια εύλογη αιτία για την επανασυγγραφή της ιστορίας είναι το ότι έχουν έλθει στο φως περισσότερα πληροφοριακά στοιχεία. Παρ’ ό,τι νομίζουν μερικοί άνθρωποι, είναι συχνά δύσκολο για ένα συγγραφέα να κατέχη τα «γεγονότα» τα σχετικά με την ιστορία. Γιατί;
Εκπλήσσει πολλούς το ότι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα είναι η υπεραφθονία υλικού που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος συγγραφεύς· αυτό μπορεί να τον εμποδίση στην έρευνά του. Είναι ανθρωπίνως αδύνατον να διερευνήση όλες τις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες σε μερικά θέματα. Ταυτόχρονα, παραδόξως, λείπει συχνά ή είναι ασαφής σε νόημα πολλή βασική ύλη που αφορά γεγονότα ακόμη και της σχετικά προσφάτου εποχής.
Παραδείγματος χάριν, γνωρίζετε ποιος ανακάλυψε τον Βόρειο Πόλο; Αν εξετάσωμε τις εκθέσεις που υπάρχουν θα διαπιστώσωμε ότι την ανακάλυψι αυτή διεκδικούν δύο τουλάχιστον άνδρες, ο Ρόμπερτ Ε. Πήρυ και ο Φρέντερικ Α. Κουκ. Πολλά βιβλία έχουν γραφή σχετικά μ’ αυτό το θέμα. Αλλά, σήμερα, ποιος μπορεί πραγματικά να πη με βεβαιότητα ποιος έφθασε πρώτος στον Βόρειο Πόλο—ένα γεγονός που συνέβη λιγώτερο από εβδομήντα χρόνια πριν;
Πριν από δέκα περίπου χρόνια μόνον, ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζων Φ. Κέννεντυ δολοφονήθηκε μπροστά σε πολλά άτομα. Σκοτώθηκε από ένα μόνο δολοφόνο, όπως γενικά πιστεύεται; Ή υπήρχαν στην πραγματικότητα πολλοί συνωμότες που ήσαν υπεύθυνοι για τον θάνατο του προέδρου; Η απάντησις σ’ αυτά τα ερωτήματα αποτελεί ακόμα θέμα συζητήσεως σε μερικούς κύκλους.
Ναι, όπως δείχνουν αυτά τα παραδείγματα, η σταχυολόγησις και μόνο των «γεγονότων» αποτελεί μια μεγάλη πρόκλησι για τον σύγχρονο ιστορικό. Ας υποθέσωμε ότι κάποιο από τα ζητήματα που ανεφέρθησαν εδώ μπορούσε να επιλυθη. Θα ήταν αναγκαίο να ξαναγραφή η ιστορία μ’ αυτό το φως. Αλλά μερικές φορές τα ιστορικά βιβλία πρέπει να προσαρμοσθούν για άλλους λόγους.
Νέες Απόψεις
Ο χρόνος μπορεί να γίνη αιτία να αναπτύξουν οι λαοί και τα έθνη νέες απόψεις για το παρελθόν. Με τη διπλωματία και τις εμπορικές συμφωνίες οι άλλοτε εχθροί γίνονται σύμμαχοι. Η άποψις από την οποία εξετάζεται το παρελθόν αλλάζει και τα ιστορικά βιβλία που εγράφησαν και τα μνημεία που ανηγέρθησαν σε μια προηγούμενη περίοδο φαίνονται αναχρονιστικά ή ανιαρά. Αυτό που κάποτε φαινόταν κακό, με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί να φαίνεται καλό. Η ιστορία τότε συχνά ξαναγράφεται για να ταιριάξη με μια νεώτερη κατάστασι.
Έτσι, το 1868 το περιφερειακό νομοθετικό σώμα της πολιτείας του Νέου Μεξικού των Η.Π.Α. θέλησε να τιμήση τους νεκρούς στρατιώτες. Ένας οβελίσκος ύψους περίπου δέκα μέτρων αφιερώθηκε: «Στους ήρωες που έπεσαν σε διάφορες μάχες εναντίον των αγρίων Ινδιάνων στην Επικράτεια του Νέου Μεξικού.» Τώρα, πάνω από εκατό χρόνια αργότερα και οι πιο πολλοί Αμερικανοί θα συμφωνήσουν ότι οι Ινδιάνοι που ζούσαν σ’ αυτή την περιοχή δεν ήσαν «αγριώτεροι» από τους εισβολείς. Έτσι πολλοί σύγχρονοι αξιωματούχοι του Νέου Μεξικού επιθυμούν να ανεγείρουν ένα άλλο ενδεικτικό σημείο που να εξηγή ότι η αρχική γλώσσα του μνημείου ‘αντανακλά τον τρόπο σκέψεως μιας περασμένης εποχής.’
Το πώς οι μεταβαλλόμενες διαθέσεις επηρεάζουν την ιστορική άποψι φαίνεται, επίσης, στο αποκαλούμενο σύγχρονο οικουμενικό θρησκευτικό πνεύμα. Άλλοτε, οι Καθολικές ιστορίες σχετικά με την Ιερά Εξέτασι είχαν την τάσι να υπερασπίζουν εκείνες τις αποφάσεις των Εκκλησιαστικών δικαστηρίων στη διάρκεια του δεκάτου πέμπτου και δεκάτου έκτου αιώνος. Αλλά τώρα, Καθολικοί συγγραφείς περιγράφουν το πρόσφατο βιβλίο με τον τίτλο Η Ιερά Εξέτασις, του Τζων Α. Ο Μπράιαν, της Καθεδρικής Εκκλησίας των Παρισίων, ότι λαμβάνει «τη νέα πλεονεκτική θέσι του Καθολικισμού μετά τη δευτέρα σύνοδο του Βατικανού» κι έτσι είναι σημαντικά πιο έντιμο και απηλλαγμένο από ειδική υπεράσπισι.
Ομοίως, το οικουμενικό πνεύμα φαίνεται ότι έχει επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι Ιουδαϊκές εκδόσεις αναφέρονται στον Ιησού Χριστό. Επί αιώνες η Ιουδαϊκή παράδοσις απαγόρευε ακόμα και την προφορά του ονόματος του Ιησού. Αλλά σήμερα, μια Ιουδαϊκή μελέτη αποκαλύπτει ότι τα σύγχρονα σχολικά βιβλία που χρησιμοποιούνται από τους Ισραηλινούς νέους παρουσιάζουν μερικές από τις πιο συμπαθητικές εικόνες του Ιησού Χριστού που έχουν προσφερθή ποτέ στους συγχρόνους Ιουδαίους.
Ο χρόνος έχει αλλάξει τις απόψεις των αξιωματούχων της πολιτείας του Νέου Μεξικού, της Καθολικής Εκκλησίας και του Ιουδαϊσμού. Όλοι θεώρησαν σοφό να «ξαναγραφή η Ιστορία.»
Η Άλλη Πλευρά
Υπάρχει άλλο ένα ζήτημα. Μια άποψις μπορεί να είναι πασίγνωστη· αποτελεί δημοφιλή ιστορία. Αλλά μπορεί να κάμη μια άλλη χώρα ή φυλή να φαίνεται οπισθοδρομική ή ανόητη. Έτσι, αυτοί οι τελευταίοι θα θελήσουν τελικά να πουν και τη δική τους πλευρά της ιστορίας. Αυτό είναι κάτι που αναμένεται, έτσι δεν είναι; Και η ιστορία ξαναγράφεται.
Υπάρχει βέβαια, ένας φανερός κίνδυνος εδώ. Η συνήθης τάσις, όταν ξαναγράφεται η ιστορία με μια προσπάθεια να υποστηριχθή μια ωρισμένη άποψις, είναι να «συλλέξουν και να εκλέξουν» πληροφορίες, για να βρουν εκείνες που απεικονίζουν μια ευγενή εικόνα της πλευράς της ιστορίας του συγγραφέως. Αυτό είναι κάτι παρόμοιο με τη μέθοδο ενός έξυπνου δικηγόρου που ‘ψιλοκοσκινίζει’ τις αποδείξεις και διαλέγει μόνον την ύλη που θα ωφελήση τον πελάτη του αγνοώντας ή αποκρύπτοντας άλλες πληροφορίες. Όταν κυριαρχή αυτό το πνεύμα του να «συλλέγη και να διαλέγη» κανείς, η ξαναγραμμένη έκδοσις της ιστορίας θα είναι πιθανώς τόσο μονόπλευρη όσο και η προηγούμενη.
Στην περίπτωσι αυτή, αν ένα άτομο διαβάση την ιστορία ενός έθνους θα διαμορφώση πιθανώς μια γνώμη· η ανάγνωσις ενός βιβλίου από μια άλλη χώρα θα δώση μια εντελώς διαφορετική άποψι. Προσφάτως, παραδείγματος χάριν, μια επιτροπή από Γερμανούς και Πολωνούς αναθεωρεί τα σχολικά βιβλία ιστορίας στο θέμα των συνόρων ανάμεσα στις δυο χώρες. Δυνατά μίση έχουν διαποτίσει τον λαό σ’ αυτή την περιφέρεια επί γενεές. Τώρα και οι δυο πλευρές λένε ότι θέλουν νέα ιστορικά βιβλία για να βοηθήσουν να κατευνάσουν τις φλέγουσες φιλονεικίες του παρελθόντος για το θέμα των συνόρων. Αλλά δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε ορισμένα σημεία.
Αν ρωτήσετε τους Γερμανούς για τις εισβολές των Τευτόνων στο ανατολικό μέρος της Πολωνίας πριν από εξακόσια περίπου χρόνια, μπορεί να το ονομάσουν αυτό «εκπολιτιστική αποστολή.» Αλλά ρωτήστε και τους Πολωνούς. Μπορεί να σας πουν ότι αυτές οι ίδιες ενέργειες ήσαν «επιθέσεις κάτω από τον μανδύα του ιεραποστολικού έργου.» Η κάθε πλευρά συνεπώς έχει μια ωρισμένη άποψι αυτών που έλαβαν χώρα στο παρελθόν. Η κάθε μια μπορεί να αναφέρη αποδείξεις για να υποστηρίξη τη δική της πλευρά της ιστορίας.
Είναι παρόμοιο με την Αφρικανική ιστορία. Ρωτήστε τον εαυτό σας ‘Πόσα πράγματα γνωρίζω στην πραγματικότητα για το παρελθόν της Αφρικής;’ Ειλικρινά, οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα έχουν μάθει την Αφρικανική ιστορία όπως την παρουσιάζουν οι Ευρωπαίοι. Στον Ευρωπαίο, η Αφρική ήταν ο τόπος όπου ο έμπορος, ο ιεραπόστολος, ο εξερευνητής και ο κατακτητής έγιναν ονομαστοί. Οι Ευρωπαίοι συχνά θεωρούσαν την Αφρική οπισθοδρομική και την ωνόμαζαν «Σκοτεινή Ήπειρο.»
Αλλά μήπως πιστεύουν οι Αφρικανοί ότι ήσαν πράγματι οπισθοδρομικοί, όπως τους θεωρούσαν οι Ευρωπαίοι; Μια απάντησις προέρχεται από τον Ναμπουέζε Τσουκουεμέκα Οκόγιε του Πανεπιστημίου της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, στο Τμήμα Αφρικανικών και Αφρικανοαμερικανικών Σπουδών. Για την Ευρωπαϊκή εξάπλωσι στην Αφρική, λέγει: «Η προσπάθεια ήταν σαφώς να δικαιολογήσουν την Ευρωπαϊκή κυριαρχία επί των Αφρικανών όχι με όρους απόλυτης βίας (πράγμα που συνέβη), αλλά, με όρους πολιτιστικής υπεροχής (που δεν συνέβη).»
Σήμερα, οι συνετοί Αφρικανοί και Ευρωπαίοι αναγνωρίζουν ότι μερικοί από τους Ευρωπαίους είχαν έντιμους λόγους για να πάνε στην Αφρική και έχουν κάμει πραγματικά μεγάλο καλό. Αφ’ ετέρου, αναγνωρίζουν, ότι μετά την άφιξι των ξένων, πολλοί Αφρικανοί έγιναν σαφώς αντικείμενο εκμεταλλεύσεως.
Το άτομο που διαβάζει ιστορία και προσπαθεί να είναι όσο το δυνατόν αντικειμενικό εκτιμά το ότι όλες οι πλευρές—Γερμανοί και Πολωνοί, Ευρωπαίοι και Αφρικανοί—έχουν να αφηγηθούν μια ιστορία. Γνωρίζει ότι υπάρχει συνήθως κάποια ακρίβεια σε κάθε άποψι. Αλλά γνωρίζει, επίσης, ότι για να φθάση κάπου κοντά στην αλήθεια, πρέπει κατάλληλα να αντιπαραβάλη τη μια ιστορία με την αντίθετη αυτής της ιστορίας.
Έρευνα για ένα Πρότυπο
Οι άνθρωποι ξαναγράφουν, επίσης, ιστορία διότι αναζητούν ένα πρότυπο σε όλα τα γεγονότα που έχουν συμβή. Περίπλοκες θεωρίες έχουν αναπτυχθή σε μια προσπάθεια να εξηγήσουν γιατί τα πράγματα έγιναν έτσι. Οι ιστορικές αφηγήσεις τροποποιούνται για να συμφωνούν μ’ αυτές τις ιδέες.
Έτσι, ένας σύγχρονος ιστορικός βλέπει τον φαινομενικό κύκλο της ανόδου και της πτώσεως των αυτοκρατοριών σαν «κύματα,» το ένα μετά το άλλο, που φθάνουν στην κορυφή και έπειτα καταρρέουν. Ένας άλλος συγγραφεύς μπορεί ν’ αναλύση όλη την ανθρώπινη ιστορία σαν μια επαύξησι ή σταθερή δομή από ιδέες και ιδεολογίες που έχουν φθάσει στο αποκορύφωμά τους στον σύγχρονο Δυτικό πολιτισμό. Άλλοι, όμως, ισχυρίζονται ότι η ίδια η αύξησις των ιδεών οδηγεί στον παγκόσμιο Κομμουνισμό. Οι άνθρωποι που έχουν εξετάσει το παρελθόν αναζητώντας κάποιο πρότυπο έχουν καταλήξει σε πολλά διαφορετικά συμπεράσματα, και ο καθένας έχει γράψει και ξαναγράψει ιστορία αναλόγως.
Υπάρχει, όμως, πραγματικά ένα πρότυπο στην ιστορία; Πολλά από τα αναγνωρισμένα πρότυπα στην ιστορία υπάρχουν κυρίως στις διάνοιες των δημιουργών τους. Συχνά φαίνονται επινοημένα και τεχνητά, μολονότι μερικά περιέχουν σπόρους αλήθειας. Αλλά υπάρχει ένα πρότυπο με το οποίο σχεδόν όλοι οι σπουδασταί θα συμφωνήσουν. Ποιο είναι αυτό;
Ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι στο μεγαλύτερο μέρος άσχημη. Οι αιματοχυσίες, οι οικονομικές κρίσεις, τα σκάνδαλα και οι διάφορες μορφές σαδιστικών ωμοτήτων και βασανιστηρίων είναι καθημερινά συμβάντα της ιστορίας του ανθρωπίνου γένους. Λίγοι σπουδασταί αποτυγχάνουν να δουν αυτό το πρότυπο.
Γιατί Αυτό το Πρότυπο του Κακού;
Οι περισσότεροι ιστορικοί, κατευθύνουν την προσοχή τους σε κάτι απρόσωπο, που το ονομάζουν «ιστορικές δυνάμεις,» και λέγουν ότι αυτές είναι υπεύθυνες για ό,τι έχει συμβή. Αλλά γιατί οι «ιστορικές δυνάμεις» έχουν επιφέρει τόσο μεγάλη ζημιά, έχουν δημιουργήσει τόσο μεγάλη αναταραχή και αναστάτωσι όταν οι άνθρωποι κατά κανόνα προτιμούν ειρήνη και ηρεμία; Οι θεωρίες των ανθρώπων σχετικά με την ιστορία, μολονότι γεμίζουν τα ράφια των βιβλιοθηκών σε σημείο υπερφορτώσεως, δεν έχουν βρη πραγματικά ικανοποιητικές απαντήσεις σ’ αυτή την ερώτησι.
Αλλ’ η Αγία Γραφή εξηγεί γιατί αυτό το ταραχώδες πρότυπο έχει στιγματίσει τόσο πολύ την ανθρώπινη ιστορία. Εξηγεί με σαφήνεια ποιες υπήρξαν οι πραγματικές «ιστορικές δυνάμεις» που υποκινούν τους ανθρώπους. Πρώτ’ απ’ όλα, η Αγία Γραφή δεν αγνοεί τη φυσική πορεία των πραγμάτων και των περιστάσεων· δείχνει ότι οι άνθρωποι και τα έθνη ‘θερίζουν εκείνο που σπέρνουν.’ Τα καλά και τα άσχημα έργα έχουν τον τρόπο να φθάνουν τα έθνη—όπως γίνεται και με τα άτομα—και να τα αμείβουν ανάλογα. (Συγκρίνατε το παράδειγμα των Αμορραίων που αναφέρεται στη Γένεσι 15:16.) Επιπλέον, η Αγία Γραφή αποκαλύπτει ότι πολλά από τα προβλήματα του ανθρώπου είναι ριζωμένα στην αμαρτία και την πλεονεξία του, και αυτή μόνο εξηγεί την προέλευσί τους. (Γέν. κεφ. 3· Ρωμ. 5:12) Αλλά η Γραφή αποδίδει πολλή από την μομφή για την κατάστασι των ανθρωπίνων υποθέσεων, όχι στην τυφλή «ιστορική δύναμι,» αλλά σ’ ένα πρόσωπο, τον αόρατο Σατανά. Δείχνει ότι αυτός έχει επιδεινώσει τις άσχημες συνθήκες σε όλη την ιστορία, κάνοντάς τις χειρότερες με το να δημιουργή συμφορές. Τίποτε άλλο δεν εξηγεί ικανοποιητικά το συνεχές κακό πρότυπο της ιστορίας.—Ιωάν. 8:44· Πράξ. 10:38· Αποκάλ. 12:10-12· 13:1, 2.
Ο Σκοπός του Θεού Μέσω της Ιστορίας
Μπορεί να γίνη, όμως μια ορθή εκτίμησις της ιστορίας στο φως κάποιου άλλου πράγματος. Τι είναι αυτό; Το θέλημα και ο σκοπός του Θεού. Μια κατάλληλη άποψις της ιστορίας δεν πρέπει ν’ αγνοή την αλήθεια που ελέχθη στον Βασιλέα της Βαβυλώνος, αιώνες πριν: «Ο Ύψιστος είναι Κύριος της βασιλείας των ανθρώπων, και εις όντινα θέλει, δίδει αυτήν.» (Δαν. 4:32) Όπου περιλαμβάνεται, ο σκοπός του, ο Θεός έχει αναμιχθή στις ανθρώπινες υποθέσεις. Όποιος παραβλέπει αυτό το γεγονός της ιστορίας πρέπει να αναθεωρήση πολύ την άποψί του για το παρελθόν.
Ο Χριστιανός απόστολος Παύλος εγνώριζε αυτόν τον σημαντικό παράγοντα. Μιλώντας για τον Θεό, ο Παύλος είπε: «Και έκαμεν εξ ενός αίματος παν έθνος ανθρώπων, δια να κατοικώσιν εφ’ όλου του προσώπου, της γης, και διώρισε τους προδιατεταγμένους καιρούς, και τα οροθέσια της κατοικίας αυτών.» (Πράξ. 17:26) Με ποια έννοια ο Θεός «διώρισε τους προδιατεταγμένους καιρούς» της ανθρώπινης ιστορίας;
Πρώτα, με το ότι έχει προβλέψει την άνοδο και την πτώσι των διαφόρων πολιτικών αυτοκρατοριών και τη σχέσι τους με τον λαό του. (Παράβαλε Δευτερονόμιον 32:8) Το Γραφικό βιβλίο του Δανιήλ ιδιαίτερα το δείχνει αυτό. (Διαβάστε τα κεφάλαια 2, 4, 7, 8, 11) Για αρκετές χιλιάδες χρόνια ο Θεός έχει επιτρέψει στους ανθρώπους να δοκιμάσουν όλα τα είδη κυβερνήσεως. Καμμιά κυβέρνησις δεν έφερε διαρκή ειρήνη στη γη, έτσι δεν είναι; Καμμιά δεν τακτοποίησε τα βασικά κοινωνικά προβλήματα, όπως είναι το έγκλημα και η ανηθικότης. Καμμιά δεν έθεσε τέρμα στην ασθένεια και στον θάνατο. Αλλ’ ο Θεός επέτρεψε σ’ όλες αυτές τις κυβερνήσεις να προσπαθήσουν. Το υπόμνημα που έχουν πραγματοποιήσει τις κρίνει «θηριώδεις.»—Δαν. 7:2-14.
Τώρα ζούμε σε διαφορετικούς ‘καιρούς.’ Ο καιρός που παρεχώρησε ο Θεός στα έθνη να κυβερνήσουν τον κόσμο του ανθρωπίνου γένους έχει εξαντληθή! Σύντομα θα ενεργήση αποφασιστικά για να εκπληρώση την προφητεία που αναγράφεται στο βιβλίο του Δανιήλ 2:44: «Και εν ταις ημέραις των βασιλέων εκείνων, θέλει αναστήσει ο Θεός του ουρανού βασιλείαν, ήτις εις τον αιώνα δεν θέλει φθαρή· και η βασιλεία αυτή δεν θέλει περάσει εις άλλον λαόν· θέλει κατασυντρίψει και συντελέσει πάσας ταύτας τας βασιλείας, αυτή δε θέλει διαμένει εις τους αιώνας.» Κάτω από τη διαρκή κυβέρνησι αυτής της βασιλείας του Θεού η γη θα γίνη ένας παράδεισος για εκείνους ,που αγαπούν δικαιοσύνη. Και σεις μπορείτε να ζήτε τότε.—Ματθ. 6:9, 10.
Ναι, υπάρχουν πράγματι περιπτώσεις οπότε η ιστορία πρέπει να ξαναγραφή. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι να αναθεωρήσωμε τη δική μας άποψι για την ιστορία, αν χρειάζεται, ώστε να συμφωνή με την άποψι Εκείνου που ‘διώρισε τους προδιατεταγμένους καιρούς της ανθρώπινης ιστορίας.’