Τα Απίθανα Ζώα της Κολομβίας

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Κολομβία

ΣΚΟΥΛΗΚΙΑ μεγαλύτερα από φίδια. Σκώροι μεγαλύτεροι από πουλιά! Βατράχια πιο θανατηφόρα από τίγρεις! Ελάφια μέγεθος κουνελιών! Αυτές είναι μερικές από τις βεβαιώσεις που γίνονται για τα ζώα της Κολομβίας.

Τα πυκνά μας δάση με ζούγκλες και βροχές, τα ψηλά βουνά, οι μεγάλοι πράσινοι κάμποι και οι άνυδροι έρημοι συντείνουν σε μια μεγάλη ποικιλία ζώων. Λέγεται ότι έχομε 259 γένη και είδη θηλαστικών, περιλαμβανομένων 8 ειδών της οικογενείας των αιλουροειδών και 31 αντιπροσώπους των ανθρωποειδών πιθήκων και μικρών πιθήκων και παρόμοια ζώα. Αναφέρεται επίσης, ότι υπάρχουν 1.500 διαφορετικά είδη πουλιών που ζουν ή μεταναστεύουν στην Κολομβία, περισσότερα απ’ όσα υπάρχουν σε οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Πόσο Μεγάλα Σκουλήκια

Μπορεί να φαίνεται εκπληκτικό, αλλά υπάρχουν σκουλήκια μεγαλύτερα από πολλά φίδια! Προκολομβιανοί (πριν από τον Κολόμβο) ζωγράφοι απεικόνισαν αυτά τα γιγαντιαία σκουλήκια σε αγγεία και άρχισε μια έρευνα γι’ αυτά το 1956. Τελικά βρέθηκαν στο πάραμο (υψηλή ψυχρή περιοχή) της νοτιοδυτικής Κολομβίας κοντά στην πόλι Ποπαυάν. Μερικά είχαν μήκος πέντε πόδια (ενάμισυ μέτρο) και διάμετρο δύο ίντσες (πέντε πόντους)! Φαίνονται μαύρα, ενώ στην πραγματικότητα είναι σκούρα μπλε ή πράσινα όταν τα βλέπωμε στον λαμπρό ήλιο.

Αυτά τα τεράστια σκουλήκια βρίσκονται μόνο στα ψηλά βουνά σε 13.000 ώς 14.000 πόδια (3.900 ώς 4.200 μέτρα) υψόμετρο. Αυτό τα τοποθετεί πάνω από τα δάση με τα μεγάλα δένδρα, αλλά κάτω από τη γραμμή του χιονιού σ’ αυτό το πλάτος. Για να καταλάβωμε πόσο ψηλά είναι, αρκεί να σκεφθούμε ότι το περίφημο όρος Μάττερχορν μεταξύ Ελβετίας και Ιταλίας έχει ύψος 14.685 πόδια (4.473 μέτρα).

Αυτά τα γιγαντιαία σκουλήκια κάνουν τη φωλιά τους κάτω από το έδαφος κι έτσι βρίσκονται συχνά κατά μήκος των μονοπατιών. Αλλ’ αυτό δεν σημαίνει ότι είναι εύκολο να τα πιάσετε! Όπως ακριβώς στηρίζεται ένας κοκκινολαίμης για να τραβήξη ένα κοινό σκουλήκι από το χώμα, έτσι μπορούμε να φαντασθούμε έναν άνθρωπο να προσπαθή να τραβήξη ένα τέτοιο μεγάλο σκουλήκι. Είναι καλύτερα να μη τραβά πολύ δυνατά επειδή αυτό το σκουλήκι, που διαιρείται σε πολλά μεταμερίδια, θα κοπή! Πρέπει να βγάλετε από το χώμα περισσότερο από το μισό σκουλήκι για να μπορέσετε να το τραβήξετε άθικτο.

Σκώροι Μεγαλύτεροι από Πουλιά;

Σ’ ένα πολύ χαμηλότερο ύψος, στην κοιλάδα του Ποταμού Κάουκα, κοντά στο Κάλι που είναι πρωτεύουσα του νομού της Βάλλε, συναντούμε σκώρους που είναι πράγματι πολύ μεγάλοι. Πριν από μερικά χρόνια έπιασαν έναν απ’ αυτούς και τώρα βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι της Γαλλίας. Έχει πλάτος δεκάμισυ ίντσες (26 εκατοστά περίπου) από την άκρη του ενός φτερού μέχρι το άλλο!

Αυτός ο γκριζόμαυρος σκωληκόβρωτος γίγαντας κατείχε τον τίτλο του μεγαλύτερου σκώρου στον κόσμο μέχρι που βρέθηκε ένας ακόμη μεγαλύτερος σκώρος. Ο νέος κάτοχος του τίτλου έχει πλάτος δεκατρείς ίντσες (33 εκατοστά)! Βρίσκεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Κάλι της Κολομβίας.

Σ’ ένα μικρό περίπατο εδώ μπορεί να μη βρη κανείς τέτοιους γίγαντες από τον κόσμο των σκώρων, αλλά θα συναντήση μια ποικιλία από ωραιότατες πεταλούδες. Υπάρχουν μεγάλες, μικρές, χρωματιστές—με λαμπρά μπλε, πορτοκαλί και γκρίζα χρώματα. Υπάρχουν, επίσης, πεταλούδες με ψεύτικα κεφάλια στις ουρές τους για να ξεγελούν τους εχθρούς και πεταλούδες που έχουν στα φτερά τους κάτι που μοιάζει με τον αριθμό 98—ποιος ξέρει για ποια αιτία. Γύρω από ένα φως τη νύχτα θα δούμε όλα τα είδη των σκώρων ακόμη και μερικούς που μοιάζουν με ξεραμένα φύλλα.

Βάτραχοι πιο Θανατηφόροι από Τίγρεις;

Μάλιστα, και όμως αυτοί οι βάτραχοι είναι τόσο μικροί ώστε χωρούν σ’ ένα κουταλάκι του τσαγιού. Αυτά τα μικροσκοπικά πλάσματα δεν επιτίθενται στον άνθρωπο. Έχουν, όμως, ένα πολύ οξικό δηλητήριο στο δέρμα τους που το χρησιμοποιούν οι Ερυθρόδερμοι για να κάνουν τα κυνηγετικά τους βέλη θανατηφόρα.

Αυτός ο μικροσκοπικός βάτραχος με τις κίτρινες και μαύρες ραβδώσεις βρίσκεται στις ζούγκλες του Τσόκο, στη δυτική Κολομβία. Σ’ αυτή τη περιοχή των μεγάλων βροχών, οι Ερυθρόδερμοι πιάνουν τους βατράχους μιμούμενοι τη χαρακτηριστική τους κραυγή τση, τση, τση, τση και όταν αυτοί απαντούν, τους αρπάζουν γρήγορα. Κρατούν τον βάτραχο έπειτα πάνω από φωτιά μέχρι που η ζέστη κάνει το δηλητήριο να στάξη, το μαζεύουν και βουτούν μέσα τις αιχμές των βελών.

Χρειάζονται 2.400 τέτοια βατράχια για να δώσουν μόνο 30 χιλιοστόγραμμα δηλητήριο—αρκετό, όπως υπολογίζεται, να σκοτώση 3.000.000 ποντίκια. Αν το δηλητήριο αυτό εισαχθή στο ανθρώπινο δέρμα από μια σχισμή, προκαλεί μια μεταλλική γεύσι στο στόμα. Το άτομο ιδρώνει, προκαλείται στένωσις της καρδιάς και τελικά θάνατος. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθή ότι, όταν πεθαίνη ο βάτραχος, κάποιο ένζυμο καταστρέφει το δηλητήριο κι’ έτσι μόνο οι ζωντανοί βάτραχοι δίνουν δηλητήριο.

Η ιατρική επιστήμη ενδιαφέρεται γι’ αυτό το δηλητήριο, επειδή είναι όμοιο με το δηλητήριο κουράριον της Νοτίου Αμερικής και το δηλητήριο στροφανθίνη της Νοτίου Αφρικής. Και τα δύο αυτά δηλητήρια έχουν χρησιμοποιηθή για θεραπεία ασθενειών της καρδιάς και στη χειρουργική, και τώρα το δηλητήριο αυτού του βατράχου, του κοκοά, ίσως αποδειχθή ότι έχει παρόμοιες ικανότητες.

Ελάφι «Τσέπης»

Θα μπορούσε ένα ελάφι να είναι τόσο μικρό όσο ένα κουνέλι; Όσο παράξενο κι αν φαίνεται, είναι σχεδόν τόσο μικρό. Αυτό το ελάφι, που ονομάζεται κουνέλι ελάφι, Πουντού ο μεφιστοφελής, μπορεί να ζυγίζη μόνον εικοσιδύο πάουντς (δέκα κιλά περίπου). Αυτό το λεπτό ελάφι με το σκούρο πρόσωπο συναντάται σε μια πολύ περιωρισμένη περιοχή στις Άνδεις των συνόρων Κολομβίας και Ισημερινού, στο ίδιο γενικά υψόμετρο που βρίσκονται και τα γιγαντιαία σκουλήκια.

Όπως και πολλά άλλα ζώα, το κουνέλι ελάφι έχει έναν καθωρισμένο τομέα και μένει μέσα στα όριά του. Είναι ένας πολύ μικρός τομέας, όπως θα περίμενε κανείς από ένα πολύ μικρό ελάφι. Αλλά, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, τα σκυλιά το βρίσκουν εύκολα.

Πολύ λίγα γνωρίζομε για τις συνήθειες αυτού του μικρού ελαφιού και οι Κολομβιανοί φυσιοδίφες ελπίζουν να ληφθούν μερικά προστατευτικά μέτρα για τη διατήρησί του. Η εξαφάνισίς του θα ήταν πραγματικά μεγάλη απώλεια.

Τα Αιλουροειδή της Κολομβίας

Υπάρχουν, επίσης, οχτώ είδη αιλουροειδών στην Κολομβία. Τα πιο γνωστά αιλουροειδή είναι οι ιαγουάροι (τζάγκουαρ)—η τίγρις της Νοτίου και Κεντρικής Αμερικής—και το πούμα, που είναι γνωστό, επίσης, ως το λιοντάρι των βουνών. Υπάρχουν μερικά πολύ ενδιαφέροντα μικρότερα αιλουροειδή, όπως είναι ο οζελότος (πάρδαλις) και το τζαγκουρούντι (ένα είδος ιαγουάρου). Αλλά πολλοί άνθρωποι θεωρούν τον αγριόγατο (γαλή την τιγροειδή) ως το πιο ενδιαφέρον αιλουροειδές της Κολομβίας.

Ο αγριόγατος δεν είναι πολύ μεγαλύτερος από μια συνηθισμένη γάτα που είναι εξίσου παιχνιδιάρης. Έχει κίτρινα στίγματα πάνω σε μαύρο χρώμα, που θυμίζουν ροζέττες παρασήμου, και οι ροζέττες προχωρούν μέχρι τη ράχη και το κεφάλι του και μοιάζουν με ραβδώσεις στο κεφάλι. Η ομορφιά και τα παιχνίδια του αγριόγατου κάνουν τους ανθρώπους να θέλουν να τον πάρουν σπίτι τους.

Ο Ζωολογικός Κήπος Ματεκάνια στην Περέιρα της Κολομβίας έχει ένα ζευγάρι απ’ αυτά τα μικρά γοητευτικά ζώα. Εδώ ένας απ’ αυτούς παρατηρήθηκε να παίζη μ’ ένα ξερό φύλλο όπως μια οικιακή γάτα. Ένα τετράδιο που κράτησαν κοντά στο κλουβί του προκάλεσε πολλά λεπτά κτυπήματα εκ μέρους του αγριόγατου, αλλά χωρίς την παραμικρή γρατσουνιά. Παρετηρήθη, επίσης, ότι δείχνει διακριτικότητα.

Δεν δελεάσθηκε να πάη κοντά στο πλαϊνό κλουβί όπου ο γείτονάς του, ένας μεγαλύτερος οζελότος, ήταν έτοιμος να δείξη εχθρικές διαθέσεις. Ο άλλος αγριόγατος, όμως, πήγε κοντά στον γείτονά του, ένα μικρό αρκουδάκι, και σε κάθε πέρασμα του αρκουδιού φώναζε και τσίριζε όπως μια οικιακή γάτα θα φώναζε και θα τσίριζε σ’ ένα σκύλο. Ήξερε καλά ότι το αρκουδάκι δεν μπορούσε να τον φθάση.

Στο φυσικό τους περιβάλλον αυτά τα αιλουροειδή είναι δραστήρια τη νύχτα και ζουν στα δέντρα. Λόγω της δειλής φύσεώς των και της πυκνότητος της ζούγκλας στην οποία ζουν, γνωρίζομε σχετικά λίγα πράγματα γι’ αυτά.

Ασυνήθη Πουλιά

Όταν ρώτησαν μια ταριχεύτρια του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Κάλι ποιο νομίζει ότι είναι το πιο ενδιαφέρον ζώο της Κολομβίας απήντησε χωρίς δισταγμό, «Η άρπυια.» (Αετός της Νοτίου Αμερικής) Αν και η άρπυια δεν είναι αποκλειστικό ζώο της Κολομβίας, επειδή, όμως, κατοικεί στην τροπική Αμερική, η εκλογή της ταριχευτρίας είναι πολύ κατανοητή.

Αυτός ο αετός απέχει πολύ από το τέρας της Ελληνικής μυθολογίας με κεφάλι γυναίκας και σώμα και πόδια πουλιού. Αντιθέτως, είναι ένα όμορφο γκριζωτό πουλί μεγάλου μεγέθους. Το όνομά του, χωρίς αμφιβολία, οφείλεται στο παράξενο κι όμως αξιοπρεπές πρόσωπό του που, όταν το βλέπωμε από εμπρός, φαίνεται καταπληκτικά ανθρώπινο. Αυτή η ομοιότης τονίζεται περισσότερο από μια διπλή κορώνα φτερών που περιβάλλουν την κορυφή του κεφαλιού του, όπως ακριβώς μια γυναικεία κόμμωσις. Το βάρος του, που φθάνει στα μεγαλύτερα θηλυκά τα εικοσιπέντε πάουντς (12 κιλά περίπου), λέγεται ότι του χαρίζει τον τίτλο του βαρύτερου αετού, αν και οι αετοί της Βορείου Αμερικής είναι ψηλότεροι.

Ένα άλλο πουλί, ο κόνδωρ, θεωρείται το σύμβολο της Κολομβίας. Ο κόνδωρ, μεγαλοπρεπής γύπας με άνοιγμα φτερών δέκα ποδών (3 μέτρα περίπου), πετά πάνω από τις ψηλές Άνδεις. Είναι ένα είδος που απειλείται τώρα με εξαφάνισι και δεν αριθμεί περισσότερα από διακόσια τέτοια πτηνά στην Κολομβία, όπως πιστεύεται, αν και υπάρχουν περισσότερα σε άλλες χώρες της Νοτίου Αμερικής.

Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Κάλι υπάρχουν πολλά κολίβρια, περιλαμβανομένου και του μεγαλύτερου κολίβριου που βρέθηκε ποτέ. Τώρα, όμως, λέγεται ότι εθεάθη μια μεγαλύτερη ακόμη ποικιλία στους πρόποδες των Άνδεων πάνω από την Περέιρα της Κολομβίας. Βέβαια, εύκολα μπορεί να γίνη λάθος ως προς το μέγεθος. Όταν, όμως, σκεφθή κανείς πόσο λίγα πράγματα είναι γνωστά για τα ζώα της Κολομβίας, διαπιστώνει ότι είναι πιθανόν να βρεθούν πολλά είδη πουλιών και άλλων ζώων που δεν έχουν ακόμη εντοπισθή. Μην ξεχνάτε ότι τα γιγαντιαία σκουλήκια εδώ δεν ανεκαλύφθηκαν και πάλι παρά μόνο στο τέλος της δεκαετίας του 1950.

Εν τω μεταξύ, αρκετά ζώα της Κολομβίας έχουν περιορισθή πολύ σε αριθμό. Μεταξύ αυτών είναι μερικά πουλιά, όπως είναι η παλαμήδεια η κερασφόρος, ο κοινός ερωδιός, η ίβις με τον κίτρινο λαιμό και ο κόνδωρ. Επιπλέον, ο ιαγουάρος, η αρκούδα των Άνδεων, το κουνέλι ελάφι και το πούμα κινδυνεύουν να εξαφανισθούν.

Αλλά, ευτυχώς, υπάρχει τώρα μια διαρκώς μεγαλύτερη κίνησις για τη διατήρησι αυτών των ζώων στην Κολομβία. Εμείς που ζούμε εδώ είμεθα ευτυχείς γι’ αυτό, επειδή η πληθώρα των παράξενων και απίθανων ζώων και η ομορφιά και το ενδιαφέρον των καλύτερα γνωστών ζώων συμβάλλουν πολύ στη γοητεία της όμορφης χώρας μας.

[Εικόνα στη σελίδα 13]

ΑΕΤΟΣ Ν. ΑΜΕΡΙΚΗΣ

[Εικόνα στη σελίδα 13]

ΒΑΤΡΑΧΟΣ ΚΟΚΟΑ

[Εικόνα στη σελίδα 13]

ΕΛΑΦΙ ΠΟΥΝΤΟΥ