Εργασία σε Στενά Ύδατα
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Νέα Ζηλανδία
ΕΙΝΑΙ νωρίς το πρωί και το φως της ημέρας δεν έχει ακόμα απλωθή στα ήρεμα νερά του λιμανιού της πόλεως Ώκλαντ, καθώς μια μοναχική σιλουέττα βαδίζει κατά μήκος της αποβάθρας προς την βενζινάκατο που περιμένει. Καθώς επιβιβάζεται στο σκάφος, ο πλοηγός του λέγει: «Ο παράκτιος σταθμός σηματοδοτήσεων μόλις ανέφερε ότι το πλοίο βρίσκεται εννέα μίλια έξω από τον σημαντήρα (σημαδούρα) του διαύλου. Είναι καλύτερα να πηγαίνουμε.» Με τον χαρακτηριστικό υπόκωφο θόρυβο των πετρελαιομηχανών του, το ρυμουλκό χάνεται μέσα στο σκοτάδι.
Με το τριμελές του πλήρωμα, το σκάφος περνά μέσα από τους διαύλους και πλησιάζει τη σημαδούρα στην είσοδο του λιμανιού. Το πλοίο είναι ένα καλοφτιαγμένο σκάφος, μήκους εξήντα πέντε περίπου ποδών (20 μέτρων) και ταχύτητος δέκα και πλέον κόμβων. «Τώρα βλέπω τα φώτα του,» λέγει ο πλοηγός του ρυμουλκού και ένα μήνυμα μέσω του ασυρμάτου επιβεβαιώνει ότι η σκάλα του πιλότου θα είναι από την αριστερή πλευρά, που απόψε θα είναι η απάνεμη πλευρά. (Η απάνεμη πλευρά είναι αντίθετο από την πλευρά του καιρού.)
Η νύχτα είναι ήσυχη, με ένα ελαφρό κυματάκι, κι έτσι πολύ σύντομα διαγράφεται η σκοτεινή φιγούρα ενός μεγάλου φορτηγού πλοίου πίσω από τα φώτα της πορείας του. Σε λίγο το πλοιάριο γλιστρά ήσυχα δίπλα στο φορτηγό. Τα δυο σκάφη εξακολουθούν να κινούνται με ταχύτητα πέντε έως έξη κόμβων (ή ναυτικών μιλίων την ώρα) καθώς ο πλοηγός αρχίζει ν’ ανεβαίνη την ανεμόσκαλα που έχουν κρεμάσει από τα κάγκελα του πλοίου και αρχίζει μια ανάβασι η οποία μπορεί να έχη μήκος από δέκα έως τριάντα πόδια (3 ως 9 μέτρα). Μέσω του φορητού του ασυρμάτου υπενθυμίζει στο ναύτη που είναι κάτω «μη ξεχάσης να στείλης επάνω το ταχυδρομείο,» το οποίο το ανεβάζουν επάνω με τη βοήθεια ενός ελαφρού σχοινιού. Εκ παραδόσεως στα περισσότερα λιμάνια ο πλοηγός είναι εκείνος που φέρνει το ταχυδρομείο που απευθύνεται στο πλήρωμα.
Η επιβεβαίωση αυτού του πλοηγού του λιμανιού δεν γίνεται, πάντοτε κάτω από τέτοιες ιδανικές συνθήκες. Στις θύελλες, όταν υπάρχη μεγάλη θαλασσοταραχή, απαιτείται ένας υψηλός βαθμός ναυτικής εμπειρίας για την εκλογή της κατάλληλης στιγμής που θα γίνη το πήδημα από το ταλαντευόμενο κατάστρωμα του πλοιαρίου στην ανεμόσκαλα.
Ο τρίτος πλοίαρχος και ένας ικανός ναύτης βοηθούν τον πλοηγό του λιμανιού να πηδήση τα κάγκελα και εν συνεχεία τον συνοδεύουν προς τη γέφυρα. Η γέφυρα και η καμπίνα κατευθύνσεως (τιμονιέρα) είναι σκοτεινές ώστε να μη μπορή κανείς να διακρίνη εκείνους που έχουν υπηρεσία, εκτός από το πρόσωπο εκείνου που κρατά το τιμόνι καθώς φωτίζεται από την πυξιδοθήκη (το εξάρτημα που περιβάλλει την πυξίδα) και που στα εμπορικά καράβια καλείται τιμονιέρης. Κρατεί την πορεία που του εχάραξε ο πλοίαρχος με την πυξίδα. Ο πλοηγός βαδίζει τώρα προς το μέρος μιας σιωπηλής σιλουέττας που στέκεται μπροστά στα φινιστρίνια κοιτώντας μπροστά. Συστήνεται σ’ αυτή τη σκοτεινή σιλουέττα, που είναι ο πλοίαρχος του πλοίου, και οι δύο άνδρες ανταλλάσσουν μια χειραψία.
Αναλαμβάνοντας τον Έλεγχο του Πλοίου
Ο πλοίαρχος αυτός είναι Έλληνας και έχει φέρει το πλοίο του στη Νέα Ζηλανδία μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδος. Ομιλεί τα Αγγλικά με ευχέρεια κι έτσι, σ’ αυτή την περίπτωσι, δεν υπάρχει δυσκολία στη συνενόησι. Όμως περισσότερα από δύο χιλιάδες σκάφη, που χρειάζονται πλοηγούς στο Λιμάνι του Ώκλαντ κάθε χρόνο, αντιπροσωπεύουν σχεδόν κάθε ναυτικό έθνος—τη Ρωσία, τη Σκανδιναυία, την Αμερική, τη Βρεταννία, την Ιαπωνία και πολλά άλλα.
Αυτό το πλοίο είχε συναντήσει κακοκαιρία στο Μεγάλο Κόλπο της Αυστραλίας καθώς έπλεε ανατολικά κατά μήκος του νοτίου Ινδικού Ωκεανού. Ο πλοίαρχος πληροφορεί τον πλοηγό ότι έχει γίνει κάποια ζημιά στο βαρούλκο, το μηχάνημα που ανεβάζει και κατεβάζει τις άγκυρες. «Αν χρειασθή να αγκυροβολήσετε το πλοίο,» λέγει ο πλοίαρχος στον πλοηγό, «τότε σας παρακαλώ να χρησιμοποιήσετε μόνο τη δεξιά άγκυρα του πλοίου. Το βύθισμα στην πρύμνη μας είναι περίπου 32 πόδια (10 μέτρα), και στην πρώρα 29 πόδια (9 μέτρα). Οι μηχανές μας είναι απλές πετρελαιοκίνητες μ’ ένα κοχλία . . . λίγο αργές όταν βάζω όπισθεν, αλλά δεν αντιμετωπίζω κανένα δυσάρεστο πρόβλημα . . . συνήθως τις διευθύνω καλά. Τι γίνεται με τις Τελωνειακές διατυπώσεις και την υγειονομική υπηρεσία του λιμανιού; Δεν έχω έλθει σ’ αυτό το λιμάνι άλλη φορά.»
Μ’ αυτές τις εξηγήσεις το πλοίο παραδίδεται στον πλοηγό, που σ’ αυτή την περίπτωσι είναι εντελώς άγνωστος στον πλοίαρχο και που μόλις διακρίνεται μέσα στο σκοτάδι της καμπίνας διευθύνσεως. Τόσο μεγάλη είναι η εκ παραδόσεως εμπιστοσύνη και η αξιοθαύμαστη προσαρμογή των ναυτικών στους διεθνείς κανονισμούς και εθιμοτυπίες.
«Σταθερά όπως πηγαίνεις,» λέγει ο πλοηγός στον τιμονιέρη, εννοώντας ότι πρέπει να συνεχίση την ίδια πορεία. Έπειτα λέγει, «Πρόσω ολοταχώς,» απευθυνόμενος στον τρίτο πλοίαρχο που έχει παραμείνει στη γέφυρα και του οποίου η εργασία είναι να καταγράφη όλες τις κινήσεις της μηχανής που δίδονται από τον πλοηγό, στην περίπτωσι που θα συμβή κάποιο ατύχημα.
Ρυμουλκώντας το Πλοίο
Το πλοίο τώρα εισέρχεται στη στενή είσοδο του λιμανιού και η σημαδούρα βρίσκεται κοντά στην αριστερή μας πλευρά. «Όλο αριστερά,» λέγει ο πλοηγός στον πηδαλιούχο. Αυτός ανταποκρίνεται επαναλαμβάνοντας ταυτοχρόνως την εντολή και στρέφοντας το τιμόνι όσο παίρνει προς τα αριστερά. Στην πραγματικότητα, έθεσε σε ενέργεια ένα μεγάλο μηχάνημα, που είναι συνδεδεμένο με το πηδάλιο, και αυτό είναι που το στρέφει προς τα αριστερά. Μόνο στα πολύ μικρά πλοία μια χειροκίνητη συσκευή είναι αρκετή για να στρέψη το πηδάλιο. Το πλοίο αυτό έχει συνολικό μήκος 550 πόδια (167 μέτρα), και εκτόπισμα περίπου 25.000 τόννους, πράγμα που σημαίνει, αν θυμόμαστε το αξίωμα του Αρχιμήδη, ότι αυτό είναι ίσο με το βάρος του πλοίου και οτιδήποτε υπάρχει σ’ αυτό. Στην αρχή, το πλοίο ανταποκρίνεται σιγά-σιγά σ’ αυτή την κίνησι του πηδαλίου. Είναι ενδιαφέρον να λεχθή ότι ένα πλοίο στρέφεται σ’ ένα νοητό άξονα τοποθετημένο περίπου στο ένα τρίτο του μήκους του από την πλώρη του πλοίου ώστε η πρύμνη του να σύρεται σε μια περιοχή που περικλείεται από την περίμετρο ενός κύκλου, που στην προκειμένη περίπτωσι έχει ακτίνα περίπου 380 πόδια (115 μέτρα). Το γεγονός αυτό δεν το αντιλαμβάνονται πάντοτε οι ιδιοκτήτες των σκαφών αναψυχής όταν πλέουν κοντά σε υπερωκεάνεια. Αυτά τα μικρά σκάφη είναι καλό να απομακρύνονται από πλοία που μανουβράρουν, ιδιαίτερα όταν αυτά παίρνουν στροφή.
Καθώς τώρα αλλάζει η πορεία του σκάφους μας και έρχεται προς την κατεύθυνσι που εμείς θέλομε να πάη, ο πλοηγός λέγει να αφεθή το τιμόνι 5 βαθμούς προς τα αριστερά, και έπειτα από μια μικρή διακοπή λέγει, «Ίσια το τιμόνι!» Το πηδάλιο τώρα κινείται πρύμα-πλώρα και, μολονότι το πλοίο συνεχίζει την πορεία του προς το λιμάνι, η κίνησις ελαττώνεται, και με την εντολή που επακολουθεί, «Σταθερά όπως πηγαίνεις,» ο πηδαλιούχος ενεργεί με αντισταθμιστικές κινήσεις για να εξουδετερώση το κούνημα και τελικά θέτει το πλοίο στη νέα του πορεία. Εν τω μεταξύ, πλησιάζομε σε πιο ρηχά νερά και κάθε αντίδρασι του πλοίου πρέπει να ελέγχεται προσεκτικά. Υπάρχουν τώρα μόλις τέσσερα πόδια (1,20 μέτρα) νερό κάτω από το πλοίο, επειδή έχομε άμπωτη. Βρισκόμαστε σε στενά νερά, επειδή η δίοδος στενεύει. Υπάρχουν φώτα «κατευθύνσεως» που πρέπει να ακολουθηθούν στη διάβασι και δεν είναι φρόνιμο να απομακρυνθή κανείς μακρυά από τη στενή λωρίδα που υποδεικνύεται.
Στο βάθος, αντίθετα στα φώτα της πόλεως διακρίνονται τα φώτα ενός εξερχόμενου πλοίου και χρειάζεται μεγάλη προσοχή στις εντολές πηδαλιουχήσεως καθώς τα δύο πλοία συναντώνται παράλληλα, σε απόστασι μικρότερη από τριακόσια πόδια (91 μέτρα) το ένα από το άλλο. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πάντοτε επικίνδυνη μια σύγκρουσι εξ αιτίας ελλείψεως προσοχής, μηχανικής βλάβης, ή καθυστερημένης αντιδράσεως. Πιάνουμε περίπου δεκαπέντε κόμβους, όπως και το εξερχόμενο πλοίο. Είναι ένα δεξαμενόπλοιο, που έχει ξεφορτώσει μερικώς, αλλ’ εν τούτοις είναι φορτωμένο με γκάζι κι έτσι είναι επικίνδυνο. Αν συνέβαινε μια σύγκρουσις μ’ αυτές τις συνδυασμένες ταχύτητες, οι συνέπειες θα ήταν καταστρεπτικές σε πρόσωπα και περιουσίες. Οι περισσότεροι από μας έχομε ιδεί τα αποτελέσματα μετωπικών συγκρούσεων μεταξύ αυτοκινήτων που ζυγίζουν ένα τόννο ή και περισσότερο. Και αν ακόμη τ’ αυτοκίνητα τρέχουν με 60 μίλια την ώρα, οι συνδυασμένες ταχύτητες προξενούν μια σύγκρουσι που είναι ένα μικρό μέρος της συγκρούσεως μεγάλων πλοίων που τρέχουν έστω και μ’ αυτές τις μικρές ταχύτητες. Δυστυχώς, τέτοιες καταστροφές δεν είναι άγνωστες στα λιμάνια του κόσμου. Μια τέτοια καταστροφή συνέβη το 1974 στον Κόλπο του Τόκιο της Ιαπωνίας όταν ένα Λιβεριανό φορτηγό 10.874-τόννων, συνεκρούσθη μ’ ένα δεξαμενόπλοιο 43.000-τόννων, και έπιασε φωτιά. Είκοσι ναύτες από το φορτηγό και πέντε από το δεξαμενόπλοιο φονεύθηκαν σ’ εκείνο το δυστύχημα.
Ο πλοηγός μας έχει τώρα συμπληρώσει μια ποικιλία από εντολές και βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τον παράκτιο σταθμό σηματοδότησεως. Έχει ενημερωθή ως προς την ικανότητα των ρυμουλκών, τις βάρδιες του λιμανιού, την ώρα επισκέψεως των τελωνειακών αρχών, τις ώρες προσδέσεως και λοιπά. Εν τω μεταξύ, έχει δώσει εντολή, ώστε οι μηχανές να εργασθούν πρώτα «ημιταχώς,» έπειτα «αργά» και τελικά «πολύ αργά,» καθώς μπαίνομε στο εσωτερικό λιμάνι. Τώρα πια η ημέρα έχει φωτίσει και ο πλοίαρχος του πλοίου, που φυσικά ήταν παρών σ’ όλο αυτό το διάστημα, εκρατείτο ενήμερος για όλες τις κινήσεις.
Πρόσδεσις του Πλοίου
Ιατρικός και τελωνειακός έλεγχος έγινε από τους ανάλογους αρμοδίους του λιμανιού, οι οποίοι ήλθαν στο πλοίο με μια βενζινάκατο. Ο πρώτος υποπλοίαρχος πηγαίνει στη πλώρη και ο δεύτερος στη πρύμνη, για να επιβλέψουν τις ενέργειες αποδεσμεύσεως των σχοινιών και την εξασφάλισι των ρυμουλκών. Η εντολή τώρα είναι «πρόσω αργά» και ακολουθούν οι κατάλληλες εντολές πλοηγήσεως και καθοδηγήσεως μέσω του ασυρμάτου καθώς το πλοίο μανουβράρεται προς την κατάλληλη θέσι του για να πλησιάση την αποβάθρα που του έχει παραχωρηθή. Ο πλοηγός με τη βοήθεια μιας στρατηγικής, που κάνει χρήσι του πηδαλίου των μηχανών, των αντιδράσεων των ρυμουλκών και των παλιρροϊκών συνθηκών, και βασιζόμενος στην εκπαίδευσι, την πείρα και την εξοικείωσι με την περιοχή και την τοποθεσία του πλοίου, σύντομα φέρει αυτή την επιχείρησι σε αίσιο τέλος, τα σχοινιά της προσδέσεως προωθούνται στην ακτή και το πλοίο προσδένεται με ασφάλεια. «Εκεί δέστε το γερά,» λέγει ο πλοηγός, «ειδοποιήστε να σβήσουν τις μηχανές,» και φθάσαμε πια στον προορισμό μας. Το ταξίδι μας τελείωσε και τώρα το πλοίο γίνεται το αντικείμενο του ενδιαφέροντος των στοιβαδόρων και όλων εκείνων που σχετίζονται με το φορτίο του πλοίου.
Επί πολλά χρόνια τα μεγάλα Ατλαντικά ποντοπόρα της Μεγάλης Βρεταννίας, των Η.Π.Α., της Ιταλίας, Γερμανίας και της Γαλλίας υπερέβησαν σε διαστάσεις και δύναμι καθετί άλλο στη θάλασσα. Υπήρξαν τα μεγαλύτερα κινητά πράγματα που κατασκευάσθηκαν ποτέ από τον άνθρωπο. Αυτά τα σκάφη έφθασαν σ’ ένα ανώτατο όριο με το «Βασίλισσα Ελισάβετ» σε χωρητικότητα, το «Ηνωμένες Πολιτείες» σε ταχύτητα και το «Γαλλία» σε μήκος. Το «Γαλλία,» παραδείγματος χάριν, έχει μήκος 1.035 πόδια (815 μέτρα), σχεδόν το ένα πέμπτο του μιλίου. Αυτά τα πελώρια σκάφη ωδηγούντο τακτικά από πλοηγούς στα λιμάνια και των δύο ακτών του Ατλαντικού. Αλλά, καθώς τα «φέρρυ» του Ατλαντικού έχασαν τη σπουδαιότητά των, μερικά απ’ αυτά τα πλοία βρήκαν διέξοδο σε πολλά άλλα λιμάνια του κόσμου από το Ρίο ως το Λονγκ Μπητς και από το Όριεντ ως τη Νέα Ζηλανδία. Και κάνοντας αυτό, συνεπλήρωσαν τις προσεγγίσεις των χωρίς κανένα δυστύχημα κάτω από την ασφαλή καθοδήγησι πλοηγών που προήρχοντο από πολυάριθμες εθνικότητες. Μολονότι μόνο τον δέκατο ένατο αιώνα υπερβήκαμε τις διαστάσεις της Κιβωτού, περίπου 450 πόδια (137 μέτρα) σε μήκος, εν τούτοις, τα Ατλαντικά ποντοπόρα εσκιάσθησαν από τα γιγαντιαία πετρελαιοφόρα της περασμένης δεκαετίας, μερικά από τα οποία μεταφέρουν μέχρι 500.000 τόννους, με βύθισμα περισσότερο από 70 πόδια (21 μέτρα) όταν φορτωθούν.
Γιατί Είναι Απαραίτητοι οι Πλοηγοί
Τα πλοία των ναυτικών κρατών εξακολουθούν να διασχίζουν τους μεγάλους ωκεανούς και τις ανοιχτές θάλασσες, γενικά, με τη βοήθεια του εξάντος, της πυξίδος, του χρονομέτρου και της θέσεως του ηλίου, της σελήνης και των άστρων. Για την ασφαλή, όμως, ναυσιπλοΐα των πλοίων που εισέρχονται στα περιωρισμένα νερά των λιμανιών, των πορθμών και των καναλιών είναι αναγκαία άλλη ναυτική γνώσις—από έναν ειδικό που γνωρίζει τις τοπικές συνθήκες του λιμανιού ή της περιοχής, όπου είναι εξουσιοδοτημένος να εργάζεται. Ως πλοηγός λιμανιών, είναι ικανός να μανουβράρη το πλοίο μέσω περιοχών με στενά νερά που είναι άγνωστα στον πλοίαρχο και να φέρνη το πλοίο στο αραξοβόλι του, σε μια θαλάσσια σημαδούρα ή σε μια αποβάθρα, όπου χρειάζεται.
Υπήρχαν διάφοροι τύποι πλοηγών στις ναυτικές υποθέσεις από τα παλιά χρόνια, αλλά η κρατική αναγνώρισίς των έγινε για πρώτη φορά από τους Βασιλικούς Καταστατικούς Χάρτες στην Αγγλία με τη συγκρότησι συντεχνιών ή ενώσεων ναυτικών, που εξωπλίσθησαν με κατάλληλη δύναμι και προνόμια. Οι παλιοί καταστατικοί χάρτες έδιναν ιδιαίτερη έμφασι στην ανάγκη προφυλάξεως από «ασύνετα και ανειδίκευτα άτομα» που ήθελαν να επιβάλουν τις υπηρεσίες τους στους άδολους ναυτικούς που έρχονταν από τις μεγάλες θάλασσες, και αναζητούσαν με ανησυχία ένα ασφαλές αραξοβόλι. Προφανώς εκείνη την περίοδο υπήρχε πραγματική ανάγκη προστασίας των πλοιοκτητών από περιπλανώμενους υποψηφίους, πλοηγούς και ανειδίκευτα άτομα. Οι εργασίες των ήσαν επικίνδυνες για τον πλοηγό ή «κυβερνήτη,» όπως ωνομαζόταν μερικές φορές, διότι το «μαύρο βιβλίο» του Βρεταννικού Ναυαρχείου έλεγε ότι «αν χαθή ένα πλοίο από λάθος του κυβερνήτου, οι ναυτικοί μπορούν, αν θέλουν να φέρουν τον κυβερνήτη στο βαρούλκο ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος και να τον αποκεφαλίσουν χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να λογοδοτήσουν σε κάποιο δικαστή.»
Μολονότι σήμερα υπάρχουν πολλοί διεθνείς νόμοι που διέπουν τη ναυσιπλοΐα, εν τούτοις, δεν υπάρχει κανένας ενιαίος κώδικας μεταξύ των εθνών που να προσδιορίζη τις νομικές σχέσεις του πλοηγού προς τον πλοίαρχο, ούτε το ζήτημα της υποχρεωτικής πλοηγήσεως. Επικρατεί, όμως, η γνώμη ότι ο πλοηγός είναι σύμβουλος του πλοιάρχου και ότι ο πλοίαρχος ουδέποτε μεταβιβάζει τη διακυβέρνησι του πλοίου του σε κάποιον άλλο.
Οι πλοηγοί των λιμανιών είναι οι πρώτοι που επιβιβάζονται στα πλοία που εισέρχονται και οι τελευταίοι που αποβιβάζονται από τα πλοία που εξέρχονται. Συχνά αυτοί είναι οι πρώτοι που πληροφορούνται μια θαλάσσια τραγωδία και μπορεί να φέρουν μέσα στο λιμάνι πλοία που έχουν πάθει ζημιές από κακοκαιρία ή σύγκρουσι. Υπάρχουν, επίσης, πλοηγοί που κυβέρνησαν πλοία σε θάλασσες, όπου έμειναν ακυβέρνητα πριν φθάσουν στο επόμενο λιμάνι τους.
Ο πλοηγός παίζει ζωτικό ρόλο στο ατέλειωτο δράμα της θαλάσσης. Μέρα και νύχτα στα λιμάνια, στους πορθμούς και στους ποταμούς όλου του κόσμου, προπέλλες από μπρούντζο και σίδερο ανεμίζουν τα αφρισμένα απόνερα στα «στενά ύδατα,» και κυβερνώνται από αυτούς τους ναυτικούς οδηγούς των οποίων η εργασία είναι να συμβάλλουν στην ασφάλεια της ζωής και της περιουσίας των ναυτικών.