Σρι Λάνκα—Με τα Μάτια ενός Τουρίστα
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Δυτική Γερμανία
ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ επισκέπτες έδωσαν μελωδικά ονόματα στο τροπικό νησί που πρόκειται να επισκεφθήτε. Οι Πέρσες το ωνόμαζαν «Νησί των Υακίνθων.» Για τους Κινέζους ήταν το «Νησί Κόσμημα» και οι Ινδοί το ωνόμαζαν «Λίμνη του Κόκκινου Λωτού.» Το 1972, όμως, οι Σιναλέζοι ωνόμασαν επισήμως το Νησί των Σρι Λάνκα και το λέγουν «το Λαμπρό Νησί.» Αλλά το νησί είναι από πολλά χρόνια γνωστό ως Κεϋλάνη.
Στην αρχή, το μόνο που γνώριζα για την Κεϋλάνη ή Σρι Λάνκα, ήταν το περίφημο τσάι που ερχόταν από εκεί. Αλλά μια πρόσκλησις να επισκεφθώ το «Λαμπρό Νησί» έγινε αιτία να έλθω σε επαφή με το Γραφείο Τουρισμού του Κολόμπο, που είναι πρωτεύουσα της Κεϋλάνης. Πήρα αμέσως διαφημιστικά φυλλάδια που έλεγαν για ερείπια μιας πόλεως που υπήρχε πριν από 2.000 χρόνια, για τεχνητές λίμνες στη ζούγκλα και για ευχάριστα δροσερά βουνά. Αλλά το πιο μεγάλο θέαμα ξέρετε ποιο ήταν; Οι εθνικοί και ζωολογικοί κήποι και άλλα μέρη όπου βλέπει κανείς ελέφαντες, λεοπαρδάλεις, ελάφια και εξωτικά πουλιά. Πάρα πολλά ερπετά, 109 διάφορα θηλαστικά και 400 περίπου είδη πουλιών μπορεί να ιδή κανείς σ’ αυτό το καταπράσινο νησί. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται και τα αποδημητικά πουλιά που έρχονται εδώ από τον Οκτώβριο και μένουν ως τον Μάρτιο και τον Απρίλιο.
Η Σρι Λάνκα έχει μήκος 274 μίλια και πλάτος 142 μίλια (441 επί 229 χιλιόμετρα). Μολονότι βρίσκεται στο νοτιώτερο άκρο της Ινδίας μόνο λίγες εκατοντάδες χιλιόμετρα βορείως του Ισημερινού, η μέση θερμοκρασία στις ακτές ποικίλλει από 78 ως 86 βαθμούς Φαρενάιτ (περίπου 26 ως 30 βαθμούς Κελσίου).
Η Σρι Λάνκα έχει τρεις ζώνες κλίματος. Το βορειοανατολικό μέρος αυτού του νησιού είναι ξηρό και ζεστό. Στα νοτιοδυτικά, όμως, είναι υγρό και ζεστό, αλλά μια δροσερή θαλασσινή αύρα μετριάζει τη ζέστη. Η κεντρική ορεινή περιοχή έχει ένα κλίμα που μπορεί να ονομασθή «Ευρωπαϊκό.» Κάθε μια απ’ αυτές τις τρεις κλιματικές ζώνες έχει τα δικά της χαρακτηριστικά φυτά και ζώα.
Σαν Σμαράγδι
Υποθέστε τώρα ότι βλέπομε αυτό το πράσινο νησί με τα μάτια ενός τουρίστα. Όταν πλησιάζωμε τη Σρι Λάνκα με το αεροπλάνο, το νησί ξεπροβάλλει από τα γαλανά νερά του Ινδικού Ωκεανού σαν σμαράγδι. Ο φίλος που θα μας φιλοξενήση μας καλωσορίζει εγκάρδια και αμέσως νοιώθομε σαν στο σπίτι μας. Με το αυτοκίνητο περνούμε από ένα ψαράδικο χωριό. Τι ευχάριστο είναι να περνούμε κάτω από τη σκιά των φοινίκων και να προχωρούμε μέσα από μια λεωφόρο ανάμεσα από ανθισμένα δένδρα! Όταν αφήσαμε τη Φρανκφούρτη, το χιόνι σκέπαζε τις στέγες. Εδώ ανθίζουν ωραία ορχεοειδή. Είναι αλήθεια ότι κι εδώ έχουν «χειμώνα,» αλλ’ η θερμοκρασία ακόμα και τότε είναι σαν τη θερμοκρασία μιας όμορφης καλοκαιρινής ημέρας στη Γερμανία.
Καθώς ταξιδεύαμε προς τη Βατάλα, ένα προάστιο του Κολόμπο προσπερνούμε κόκκινα διώροφα λεωφορεία. Κοιτάζομε τους πελώριους εργατικούς ελέφαντες και τα αδύνατα καμπουριασμένα άλογα να σύρουν βοϊδάμαξες. Η συγκοινωνία εξακολουθεί ακόμη να είναι από αριστερά, μια συνήθεια που παρέμεινε από τον καιρό που το νησί ήταν Αγγλική αποικία.
Εκτίμησις για τη Βασιλεία του Θεού
Ο οικοδεσπότης μας μάς εκάλεσε να πάμε μαζί του σε μια μελέτη της Γραφής στην τοπική Αίθουσα Βασιλείας των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Σ’ αυτόν τον οίκο λατρείας συναντούμε πολλά φιλικά πρόσωπα. Οι γυναίκες είναι ντυμένες με μακριά πολύχρωμα σαρί και είναι χαριτωμένες σαν πριγκήπισσες. Παρ’ όλη τη ζέστη, οι άνδρες φορούν λευκό πουκάμισο, γραβάτα και πανταλόνι.
Μετά τη συνάθροισι μερικοί από τους πνευματικούς αδελφούς μας μάς καλωσώρισαν μ’ ένα φιλικό Άγιου-μπόουαν, ένα Σιναλέζικο χαιρετισμό που σημαίνει «Σας εύχομαι μακροζωία.» Ρώτησα έναν πατέρα αν μπορούσα να φωτογραφίσω την οικογένειά του μπροστά από τη σκηνή που ήταν ωραία στολισμένη με ορχεοειδή. Μ’ ένα φιλικό χαμόγελο κούνησε το κεφάλι του ελαφρά από δεξιά προς τ’ αριστερά και φαντάσθηκα ότι δεν ήθελε να φωτογραφηθή. Ο Ραντζίτ, όμως, ο γυιος του οικοδεσπότου μας, εξήγησε: «Όταν ένας Σιναλέζος κουνάη το κεφάλι του μ’ αυτόν τον τρόπο, σημαίνει ‘Ναι’.»
Η ειλικρινής φιλική διάθεσις που μας δείχνουν αυτοί οι άνθρωποι μάς βοηθεί να ξεχάσωμε αμέσως ότι ερχόμεθα από μια χώρα αρκετές χιλιάδες μίλια μακρυά. Υπάρχει ειρήνη και αρμονία ανάμεσα στους Σιναλέζους και στα άτομα της φυλής Ταμίλ στις συναθροίσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Οι προσπάθειές των να μιμηθούν τις υπέροχες ιδιότητες του Ιεχωβά Θεού, όπως είναι η αγάπη, είχε καλά αποτελέσματα στην καθημερινή τους ζωή.—1 Ιωάννου 4:7, 8,
Απολαμβάνομε ενδιαφέρουσες πείρες όταν επισκεπτώμεθα τους ανθρώπους από σπίτι σε σπίτι ή από καλύβα σε καλύβα στο έργο του Βιβλικού κηρύγματος. Παραδείγματος χάριν, ένας φιλικός Μουσουλμάνος μου λέγει για την Κορυφή του Αδάμ. Για πολλούς ανθρώπους αυτό το βουνό είναι το πιο ιερό στη γη. Οπαδοί τριών διαφορετικών θρησκειών πηγαίνουν για προσκύνημα στην κορυφή αυτού του βουνού που έχει ύψος 7.353 πόδια (2.241 μέτρα). Γιατί; Λόγω ενός βαθουλώματος που υπάρχει εκεί. Έχει μήκος 59 ίντσες περίπου και πλάτος 36 ίντσες (1,5 επί 0,9 μέτρα) και μοιάζει με ίχνος ποδιού. Οι Βουδδισταί πιστεύουν ότι αυτό έγινε από το πόδι του Βούδδα. Σύμφωνα με τους Ινδούς αυτό έγινε από τον Σίβα, ενώ οι Μουσουλμάνοι έχουν τη γνώμη ότι είναι το ίχνος του ποδιού του Αδάμ, που έγινε αφού διώχθηκε από τον παράδεισο της Εδέμ.
Με την ευκαιρία αυτή, μπορώ να σας πω ότι αυτός ο φιλικός Μουσουλμάνος έδειξε εκτίμησι για το γεγονός ότι ο Ιεχωβά Θεός έχει σκοπό ν’ αποκαταστήση αυτόν τον χαμένο παράδεισο. Δεν θα υπάρχει πια αρρώστια, πείνα ακόμα και ο θάνατος. Αυτά πραγματικά είναι τα πιο καλά νέα, διότι αν και η Σρι Λάνκα είναι ένας παραδεισιακός τόπος, μερικοί από τους κατοίκους της είναι ασθενείς ή θλιμμένοι.
Όλο και περισσότεροι σκεπτόμενοι άνθρωποι δείχνουν αληθινή εκτίμησι για την υπόσχεσι του Δημιουργού. Λέγουν στους άλλους τα ωραία πράγματα που έχουν μάθει για τον θαυμάσιο σκοπό του. Μια νεαρή γυναίκα, που είχε εκλεγή για ν’ αντιπροσωπεύση τη Σρι Λάνκα ως πρωταθλήτρια στο κολύμπι, παραιτήθηκε από τα σπορ. Γιατί; Για να διαθέση τον περισσότερο χρόνο της βοηθώντας άλλους να γνωρίσουν καλύτερα τη Βίβλο.
Μια Εκδρομή Στα Βουνά
Τώρα ας κάνωμε ένα ταξιδάκι στην ορεινή περιοχή. Στη διαδρομή περνούμε από κιτρινοπράσινους ορυζώνες, από υγρά δάση και φυτείες καουτσούκ. Περνώντας από χαράδρες σκεπασμένες με φτέρες, ανεβαίνομε στα ορεινά. Στις πλαγιές υπάρχουν κλιμακωτά πεζούλια με μικρούς ορυζώνες. Οι πράσινοι λόφοι και τα κρυστάλλινα νερά των καταρρακτών είναι ένα ευχάριστο θέαμα.
Υψώματα πυκνά φυτευμένα με δενδρύλλια τσαγιού φαίνονται σαν να είναι σκεπασμένα με πράσινο βελούδο. Κάθε χρόνο μαζεύουν εδώ 550 εκατομμύρια πάουντς (250 εκατομμύρια κιλά) τσάι.
Κάντυ—μια Μαγευτική Πόλις στα Βουνά. Στα ορεινά της κεντρικής επαρχίας, 1.750 πόδια (533 μέτρα) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, βρίσκεται η Κάντυ. Περιβάλλεται από τροπικά δάση και είναι δίπλα σε μια τεχνητή λίμνη, πράγμα που την κάνει να είναι μια μαγευτική πόλι. Το αξιοθέατο της είναι ο Νταλάντα Μαλιγκάουα, δηλαδή Ναός του Δοντιού. Κάτω από ένα ειδικό θόλο είναι ένας εσωτερικός θάλαμος, όπου φυλάγεται εκείνο που πολλοί θεωρούν ότι είναι το δόντι του Βούδδα. Η μυρωδιά του θυμιάματος και του γιασεμιού, που προσφέρονται σ’ αυτό το λείψανο, γεμίζει όλο το χώρο.
Ο ναός αυτός είναι το μέρος από το οποίο αρχίζει μια θεαματική πομπή που λέγεται Περαχέρα. Επί δέκα βράδυα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, χορευτές του ναού, ελέφαντες, σαλπιγκτές και λαμπαδοφόροι σχηματίζουν μια πελώρια πομπή. Μερικές φορές περισσότεροι από ογδόντα ελέφαντες λαμβάνουν μέρος. Είναι ιδιαίτερα στολισμένοι με πολύχρωμες κουβέρτες, από μετάξι και σατέν, με ασημένια κουδούνια και γυαλιστερές φούντες.
Ο Βοτανικός Κήπος στην Περαντενίγια. Τρία περίπου μίλια (4,8 χιλιόμετρα) έξω από την Κάντυ είναι ένας βοτανικός κήπος. Εδώ υπάρχει μια πολύ εντυπωσιακή συλλογή τροπικών δένδρων, υπέροχες λεωφόροι με φοίνικες δεξιά και αριστερά και εξωτικούς θάμνους. Σχεδόν όλα τα τροπικά φυτά βρίσκονται εδώ. Αξίζει πραγματικά να ιδή κανείς το θερμοκήπιο των ορχεοειδών και τη συλλογή των αρωματικών φυτών, όπου βρίσκει κανείς μοσχοκάρυδο, γαρύφαλλο, κανέλλα και βανίλλια.
Ρατναπούρα—η Πόλις των Πολυτίμων Λίθων. Το όνομα «Λαμπρό Νησί» είναι πραγματικά κατάλληλο για τη Σρι Λάνκα για πολλούς λόγους. Γνωρίζατε ότι η Ρατναπούρα από τον παλιό καιρό ήταν το κέντρο μιας βιομηχανίας εξορύξεως πολυτίμων λίθων.
Οι πολύτιμοι λίθοι που βρίσκονται σ’ αυτή την περιοχή περιλαμβάνουν ζαφείρια, ρουμπίνια, σμαράγδια, αμέθυστους, σπάνιους αλεξανδρίτες. Αν όμως δεν είσθε ειδικός σε πολύτιμους λίθους, να είσθε πολύ προσεκτικός αν πρόκειται ν’ αγοράσετε. Πολλές φορές ένα τέτοιο ενθύμιο αποδείχθηκε ότι ήταν κάθε άλλο παρά εκείνο που νόμιζε το άτομο ότι είχε αγοράσει. Αλλά το Τουριστικό Γραφείο μπορεί να σας δώση ένα κατάλογο ανεγνωρισμένων κοσμηματοπωλών, από τους οποίους μπορεί κανείς ν’ αγοράση ένα ενθύμιο που είναι εγγυημένο ότι είναι πετράδι.
Νουβάρα Ελίγια—Δροσερός Τόπος Παραθερισμού στα Βουνά. Οι περιηγήσεις μας φθάνουν επίσης και στη Νουβάρα Ελίγια. Αυτό το Σιναλέζικο όνομα σημαίνει «Πόλις του Φωτός.» Αυτό το θέρετρο βρίσκεται σχεδόν 6.250 πόδια (1.905 μέτρα) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και η μέση θερμοκρασία σπάνια ανεβαίνει πάνω από 60 βαθμούς Φαρενάιτ (16 βαθμούς Κελσίου). Ο Άγγλος κυβερνήτης είχε κτίσει την κατοικία του εδώ. Ο σερ Σάμουελ Μπαίηκερ, ο περίφημος εξερευνητής του Νείλου, είχε φέρει σ’ αυτή την ορεινή περιοχή αρχιτέκτονες και εργάτες για να χτίσουν ένα χωριό σε χαρακτηριστικό Αγγλικό ρυθμό. Τα σπίτια και οι λευκοί φράχτες των κήπων ασφαλώς θυμίζουν σ’ ένα άτομο τις όμορφες πόλεις της περιοχής των λιμνών της Αγγλίας. Είναι εύκολο να ανεβή κανείς από τη Νουβάρα Ελίγια στο βουνό Πιντουρουταλαγκάλα, που έχει ύψος 8.291 πόδια (2.527 μέτρα) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι το πιο ψηλό βουνό του νησιού.
Κήπος στα Ορεινά. Όχι πολύ μακρυά από τη Νουβάρα Ελίγια είναι η Χακγκάλα. Ο βοτανικός κήπος εδώ είναι ένα από τα λίγο τροπικά μέρη όπου μπορούν να ευδοκιμήσουν άνθη που εισάγονται από την Ευρώπη. Το γόνιμο έδαφος, η άφθονη βροχή και ο ζεστός ήλιος είναι ό,τι χρειάζεται για λουλούδια όπως είναι οι νάρκισσοι, οι γλαδιόλες, τα γαρύφαλλα, τα χρυσάνθεμα και οι βιολέτες.
Στην ορεινή περιοχή βρίσκονται επίσης ζώα, όπως είναι η λεοπάρδαλις της Κεϋλάνης, ο σκαντζόχοιρος, το ελάφι και ο γιγαντιαίος σκίουρος. Πουλιά που είναι πολύ πιθανόν να ιδή κανείς στα ορεινά είναι η καρακάξα της Κεϋλάνης, ο μυγοχάφτης με τα άσπρα μάτια και το γκρι κεφάλι και η Ευρωπαϊκή τσίχλα.
Η Πόλις των Ερειπίων στη Ζούγκλα. Όπως ακριβώς οι πυραμίδες ήσαν σπουδαίες στους αρχαίους Αιγυπτίους, έτσι και η πόλις της Ανουρανταπούρα είναι σημαντική στους Σιναλέζους. Επίσης η πόλις αυτή ήταν από τα παλαιά χρόνια θρησκευτικό κέντρο των Βουδδιστών, όπως ακριβώς η Μπεναρές είναι η ιερά πόλις των Ινδουιστών.
Στο κέντρο της παλαιάς πόλεως της Ανουρανταπούρα, που έχει πολλά αρχαία ερείπια, υψώνεται το δένδρο Σρι Μάχα Μπόντι. Λέγουν ότι είναι ένας κλάδος του δένδρου από την Ινδία κάτω από το οποίο ο Βούδδας έλαβε διαφώτισι. Σύμφωνα με την παράδοσι, αυτό το νεαρό δέντρο το έφερε στην Κεϋλάνη τον τρίτο αιώνα προ Χριστού η Ινδή Πριγκήπισσα Σαγκαμίττα. Σήμερα είναι ένας από τους πιο ιερούς τόπους του Βουδδισμού. Από το 1966 το δένδρο είναι περιφραγμένο με χρυσό κιγκλίδωμα.
Αρδευτικό Σύστημα
Ενώ περίπου 200 ίντσες (500 εκατοστόμετρα) βροχής πέφτουν το χρόνο στα βουνά, στα χαμηλά μέρη βρέχει μόνον τρεις μήνες το χρόνο. Οι βροχές των μουσσώνων κατεβαίνουν στα χαμηλά σαν κατακλυσμοί. Κατόπιν για πολλούς μήνες επικρατεί η ξηρή εποχή.
Γι’ αυτόν τον λόγο, πριν από δυο χιλιάδες χρόνια και πλέον οι Σιναλέζοι προσπαθούσαν ν’ αποθηκεύουν το πολύτιμο νερό της βροχής. Ολόκληρη η χώρα έχει ένα αλληλένδετο δίκτυο από φράγματα και κανάλια. Μ’ ένα εφευρετικό σύστημα οι γουέβας, δηλαδή οι δεξαμενές, συνδέονται μεταξύ τους. Μερικά απ’ αυτά τα φράγματα είναι πολύ υψηλά κι έχουν μήκος λίγα μίλια. Ο βασιλεύς Παρακραμαμπαχού της Πολονναρούβα συνέστησε: ‘Ούτε το ελάχιστο νερό που έρχεται από τη βροχή δεν πρέπει να τρέξη στον ωκεανό χωρίς να χρησιμοποιηθή από τον άνθρωπο.’
Το Εθνικό Πάρκο του Ρουχουνού
Κάπου 175 μίλια (282 χιλιόμετρα) μακρυά από το Κολόμπο, στο νοτιοανατολικό μέρος του νησιού βρίσκεται ένα από τα πιο ωραία πάρκα αγρίων ζώων της Σρι Λάνκα. Το Εθνικό Πάρκο του Ρουχουνού είναι η κατοικία των ελεφάντων, των αγρίων βουβάλων και των παγωνιών. Κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες απολαμβάνουν να βλέπουν τα ειρηνικά κοπάδια από διάφορα είδη ελαφιών, κόκκινα, παρδαλά και μονόχρωμα. Κοπάδια από τσαλαπετεινούς, πελαργούς, φλαμίγκος και πελεκάνους προσφέρουν πολλά ενδιαφέροντα θέματα για την φωτογραφική σας μηχανή.
Θα θέλαμε να βγούμε έξω από το αυτοκίνητο και να χαϊδέψωμε τα ζώα. Εκείνα που είναι χρόνια κλεισμένα σ’ αυτό το περίφραγμα φαίνονται εξημερωμένα. Χωρίς καμμιά δυσκολία, μπορούμε να πλησιάσωμε σε απόστασι 65 ποδιών (20 μέτρων) ένα κοπάδι ελεφάντων. Αλλά θα ήταν επικίνδυνο να βγούμε από το αυτοκίνητο. Τα ζώα εύκολα τρομάζουν και τότε οι ενέργειες των δεν μπορούν να προβλεφθούν. Γι’ αυτό, τα πιο φρόνιμο θα ήταν να μείνωμε στο αυτοκίνητο.
Ο Ζωτικός Κοκκοφοίνικας
Σ’ αυτό το τροπικό νησί δεν μπορεί να εννοηθή η ζωή χωρίς τον πολύμορφο κοκκοφοίνικα που τον βλέπομε τόσο συχνά στη διάρκεια της διαδρομής μας. Από τον κορμό αυτού του δένδρου προμηθεύονται την ξυλεία για να χτίζουν τις καλύβες των χωριών. Οι στέγες σκεπάζονται με τα φύλλα του φοίνικος. Αλλά τι γίνεται με την καρύδα; Το νερό της άγουρης καρύδας είναι ένα καθαρό δροσιστικό ποτό, πλούσιο σε μεταλλικές ουσίες. Εκτός αυτού, το ‘περικάλυμμα,’ που το πετούν, δεν μολύνει το περιβάλλον. Το λάδι από τη λευκή ψύχα είναι καλό για μαγείρεμα και για ψήσιμο. Πολλοί το χρησιμοποιούν για τα μαλλιά, και πράγματι κάνει τα μαύρα κατσαρά μαλλιά να λαμποκοπούν.
Η τζάγκερυ είναι μια απολαυστική καραμέλλα που γίνεται από τον γλυκό χυμό του κίτουλ, του κοκκοφοίνικα και του φοίνικα της παλμύρας. Ο χυμός του κορμού των ανθέων αυτών των δένδρων είναι επίσης το βασικό στοιχείο από το οποίο κάνουν το μέλι του φοίνικα που έχει πολύ ωραία γεύσι όταν αναμιγνύεται με ξυνό τυρόπηγμα από γάλα βουβάλων. Ο τόντυ, όπως ονομάζεται αυτός ο χυμός παθαίνει γρήγορα ζύμωσι και τότε μοιάζει με μια καλή μπύρα. Πολύ συχνά, αποστάζεται για να κάνουν το αρράκ, ένα ποτό που είναι δυνατό σαν τη βότκα και συχνά ονομάζεται ‘το ουίσκυ του πτωχού.’
Οι εργατικοί κάτοικοι αυτού του λαμπρού νησιού δεν κάνουν μόνο ζάχαρι από τον κοκκοφοίνικα· παράγουν επίσης και αλάτι με παλαιές μεθόδους. Κατά μήκος της ακτής, παρατηρούμε ότι κάνουν το νερό του ωκεανού να μπαίνη μέσα σε ρηχές λιμνούλες. Έπειτα αυτές οι λιμνούλες κλείνονται με μικρά φράγματα. Με τη θερμότητα του ήλιου και του αέρα, το νερό εξατμίζεται και απομένουν οι κρύσταλοι του αλατιού. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται μέχρις ότου το στρώμα του αλατιού είναι αρκετό για να συλλεχθή.
Για τον επισκέπτη της Σρι Λάνκα, ο παράδεισος φαίνεται πιο κοντά απ’ όσο ποτέ προηγουμένως. Αυτό το νησί είναι πραγματικά σμαραγδένιο. Οι ηλιόλουστες ακτές του, τα λειβάδια του, οι γκριζοπράσινες ζούγκλες, οι γυαλιστερές τεχνητές λίμνες, οι κιτρινοπράσινοι ορυζώνες, οι βαθυπράσινες φυτείες του τσαγιού και τα άφθονα ζώα όλα συνδυάζονται για να κάνουν τη Σρι Λάνκα ένα λαμπρό νησί.